Samachari Prakaran Part 01

Author(s): Yashovijay Maharaj, Chandrashekharvijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust

Page 12

ઈચ્છાકાર સામાચારી
द्वितीयं फलं न भवेत् इति आशयः ।
પણ ગ્રન્થકાર હોંશિયાર છે. એ જાણે છે કે “સામાચારીના નિરૂપણથી તો મને કર્મક્ષય વગેરે રૂપ ફળ મળશે જ. પણ એ સામાચા૨ીનું નિરૂપણ જો એવી રીતે કરું કે જેમાં પરમાત્માની સ્તુતિ પણ થઈ જાય. તો ૫રમાત્માની સ્તુતિથી ઉત્પન્ન થનાર ફળ પણ મને મળે.” એટલે સામાચારી નિરૂપણજન્ય ફળ અને પ્રભુની સ્તુતિથી જન્ય ફળ એમ બે ફળ મેળવવાની ઈચ્છાથી ગ્રંથકાર ભગવાન વર્ધમાનસ્વામીની સ્તુતિ કરવાના બહાનાથી સામાચારીનું નિરૂપણ કરવાની ઈચ્છાવાળા છે. અને એ માટે ગ્રન્થકાર પહેલી ગાથામાં એ સ્તુતિ અને સામાચારી પ્રતિપાદન કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરે છે.
यशो. जह मुणिसामाचारिं संसेविय परमनिव्वुई पत्तो ।
तह वद्धमाणसामिय ! होमि कयत्थो तुह थुई ॥ १ ॥
चन्द्र. - यथा → मुनिसामाचारीं संसेव्य (त्वं) परमनिर्वृतिं प्राप्तः, तथैव तव स्तुत्या अहं कृतार्थो भवामि ← इति प्रथमगाथार्थः ।
ગાથાર્થ : હે વર્ધમાનસ્વામિન્ ! જે પ્રમાણે મુનિસામાચારીને સમ્યક્ રીતે સેવીને આપ પરમ આનંદને પામ્યા છો. તે પ્રમાણે તમારી સ્તુતિ કરવા દ્વારા હું કૃતાર્થ થઈશ.
यशो. - जहति । 'यथा' येन प्रकारेण 'मुनिसामाचारी' = साधुसंबन्धीच्छाकारादिक्रियाकलापम्, ओघदशविधपदविभाग(च्छेद )रूपक्रियाकदम्बशक्तस्यापि सामाचारीपदस्य प्रकरणमहिम्ना विशेषपर्यवसायित्वात्, 'संसेव्य' उपयुक्ततयाऽऽराध्य 'परमनिर्वृतिं ' सकलसांसारिक सुखातिशायिमोक्षसुखं प्राप्तस्त्वमितिगम्यम् । हे वर्धमानस्वामिन् ! तथा=तेन प्रकारेण 'तव स्तुत्या' = इच्छाकारादिभेदोपदर्शकभवत्स्तवनेन कृतार्थो भवामि ।
चन्द्र. मुनिसामाचारीं = साधुसंबन्धीच्छाकारादिक्रियाकलापम् । ननु मुनिसामाचारी त्रिविधा अस्ति । ओघसामाचारी, दशविधचक्रवालसामाचारी, पदविभागसामाचारी च । ततश्च मुनिसामाचारीपदेन त्रिविधाऽपि सामाचारी ग्राह्या । टीकाकृता तु साधुसंबन्धीच्छाकारादिक्रियाकलापरूपा दशविधचक्रवालसमाचारी एव गृहीता । तन्न युक्तमित्यत आह ओघदशविधेत्यादि । ओघदशविधपदविभागरूपक्रियाकदम्बशक्तस्यापि=तादृशत्रिविधसामाचारीप्रतिपादनसमर्थस्यापि प्रकरणमहिम्ना = दशविधचक्रवालसामाचार्याः अधिकारः अत्र अस्ति इति कृत्वा विशेषपर्यवसायित्वात् = दशविधसामाचारीरूपस्य विशेषपदार्थस्य प्रतिपादने समर्थीभवनात् । द्विविधानि हि पदानि भवन्ति । शक्तानेि लाक्षणिकानि च । यदा 'गङ्गायां यानपात्रं' इत्यादौ गङ्गापदं गङ्गाप्रवाहं, स्वप्रतिपाद्यत्वेन प्रसिद्धं पदार्थं बोधयति, तदा तत्पदं शक्तं उच्यते । यदा तु ‘गङ्गायां आभीरपल्ली' इत्यादौ गङ्गापदं गङ्गातीरं बोधयति, तदा तत्पदं लाक्षणिकं उच्यते । एतत्सर्वं मुक्तावलीग्रन्थस्य शब्दखंडे विस्तरतः प्रतिपादितमस्तीति ततो बोध्यम् । शक्तं पदं तात्पर्यानुपपत्तिस्थाने
મહામહોપાધ્યાય યશોવિજયજી વિરચિત સામાચારી પ્રકરણ – चन्द्रशेजरीया टीडा + विवेयन सहित 3