________________
શ્રી અંતગડદશાંગ સૂત્રમાં અંતમુહૂર્તમાં મોક્ષે ગયેલા પુણ્યાત્મા વૃત્તિઓ સુકૃત તરફ પ્રયાણ કરશે. આરાધક મુનિઓના જીવન શ્રાવકના ત્રણ મનો રથ ચરિતાર્થ કરવાના જીવનશૈલીમાં પાપથી બચવું છે, સત્કર્મોથી જીવનને વિભૂષિત પ્રેરક બને છે.
કરવું છે તેવા પ્રકારની વિચારણી ધરાવતા સાધકો માટે વિપાક આ સૂત્રમાં સહનશીલતાથી સફળતા સુધીની યાત્રાનું વર્ણન સૂત્રનું માર્ગદર્શન અત્યંતપણે ઉપકારક છે. છે. શ્રાવક સુદર્શન “નમો જીણાભંજી અભયાણ'ના જાપ કરે છે ત્યારે આગમમાં અંગ સૂત્રોના વર્ગીકરણ ઉપરાંત ૧૨ ઉપાંગ સૂત્રોનું સેંકડો કિલો વજનનું શસ્ત્ર તેના પર ફેંકવામાં આવે છે છતાં તે પણ વર્ગીકરણ કરવામાં આવ્યું છે, જે ઉપાંગો અંગોના સ્વરૂપને વાગતું નથી. જપ સાધનાને કારણે તેની આસપાસ સુરક્ષાચક્ર રચાય વિસ્તારે છે. છે અને તેને બચાવે છે. આ ઘટનાનું વૈજ્ઞાનિક વિશ્લેષણ કરતા શ્રી ઉવવાઈ સૂત્રમાં ભગવાનના ગુણવૈભવ-ગણધર શ્રમણોની જણાશે કે અદૃશ્ય પદાર્થ દૃશ્યને રોકી શકે. સુરક્ષાનો એક અદૃશ્ય સંયમસાધનાનું દિગ્દર્શન છે. ભગવાનનું નગરમાં આગમન થતાં ફોર્સ આપણી આસપાસ રચાય જે મેટલને પણ રોકી શકે છે. રાજા આનંદ-ઉલ્લાસ અને ભક્તિભાવથી દેવાધિદેવના દર્શને જાય ગોશાલકે ભગવાન સામે ફેંકેલી તે જાલેશ્યા વખતે પણ આવું જ છે તે વર્ણન વાંચતાં સંતો પાસે જવાની, વંદન કરવાની વિશિષ્ટ થયું.
વિધિ કરવાનો બોધ થાય છે. ગજસુકુમાર સાથે અંગારા મૂક્યા ત્યારે તેને પીડા ન થઈ. આપણાં કર્મો જ આપણી સદ્ગતિ કે દુર્ગતિનું કારણ છે. કયા સાધુ લોચ કરે ત્યારે પહેલી ચાર પાંચ લટ ખેંચે ત્યારે દુ:ખ પીડા પ્રકારના કર્મોથી કયા સ્થાનમાં જીવ ઉત્પત્તિ પામે તેનું વર્ણન કરેલ થાય પછી તે પીડા ઓછી થાય એનો અર્થ એ થયો કે આપણી ભીતર છે. તમારું કર્મ જ તમારી ગતિનું કારણ બને છે, તેવા દૃષ્ટિબિંદુથી એનેસ્થેસિયા સક્રિય થાય છે. આપણી અંદર પીડાશામક રસાયણ ભગવાન મહાવીરે ઈશ્વર કર્તાહર્તા નથી પરંતુ કર્મો જ આપણા સર્જાય છે જે નેચરલ એનેસ્થેસિયા છે. અંદરમાં એવું કાંઈક તત્ત્વ ભાગ્યવિધાતા બને છે. તેવી વિશિષ્ટ દૃષ્ટિ આ આગમમાં પ્રગટ સર્જાય છે જે તત્ત્વ આપણી સહનશીલતાને વિકસાવે છે. આ કરેલ છે. સંશોધનનો વિષય છે
- શ્રી રાયપાસેણી સૂત્ર વાંચતાં ગુરુનો સમાગમ થતાં પરદેશી શ્રી અનુત્તરોપપાતિકદશાંગ સૂત્ર આગમના અનુત્તર વિમાનમાં રાજાના જીવનપરિવર્તનનું વર્ણન વાંચી ગમે તેવા પાપી જીવ પણ ઉત્પન્ન થનાર મહાત્માઓનું જીવન આપણા અધ્યાત્મ જીવનને નવી અધ્યાત્મની ઊંચી દશા સુધી પહોંચી શકે છે તેની પ્રતીતિ થાય છે. દિશા આપે છે.
સંત સમાગમ, વ્યક્તિ પર કેવો મહાન ઉપકાર કરે છે અને ભગવાન મહાવીરની ઉપદેશધારામાં નવમા આગમમાં દેહ તેને દેવલોકના સુખો અપાવી શકે અને પરમપદને પણ પ્રાપ્ત કરાવી પ્રત્યેનું મહત્ત્વ ઘટાડતા તપ સાધકો જેવા કે ઘસા અણગારની શકે છે તે પ્રેરણાદાયી હકીકતનું આલેખન છે. સાધનાનું વર્ણન છે.
પોતાની રાઈટ આઈડેન્ટીટી જાણવા ઈચ્છુક સાધકો માટે આ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે મનુષ્ય માત્ર ખોરાકથી જ જીવી શકે રાયપાસેણી સૂત્ર ઉપકારક બની રહેશે. એવું નથી, પ્રકાશ અને હવાથી પણ જીવી શકાય છે. સૂર્ય પ્રકાશથી શ્રી જીવાજીવભિગમ સૂત્ર વાંચતાં જીવ અજીવના જ્ઞાન દ્વારા પણ જીવી શકાય તેવા દાખલા છે. રોજ એક ચોખાનો દાણો લઈને અહિંસા અને જયણા ધર્મ પાળી શકાય છે. પણ લાંબો સમય જીવી શકાય તેવા ઉદાહરણ છે. શરીર વિજ્ઞાનના ભગવાન મહાવીરે જગતજીવોની વિવિધ પ્રકારની વૃત્તિઓ, સંશોધનનો આ વિષય છે.
રુચિઓ અને અલગ અલગ પ્રકૃતિને ધ્યાનમાં રાખીને જ્ઞાનભાવોનું મંત્રના ઉપયોગ અને લબ્ધિ દિશા દર્શન કરાવનાર શ્રી પ્રશ્નવ્યાકરણ વર્ણન આ સૂત્રમાં કર્યું છે. આ સૂત્ર જીવવિજ્ઞાનનો એક ઊંડાણભરેલો સૂત્રમાંનાં પાંચ મહાપાપોનું વર્ણન વાંચતાં પાપથી પાછા ફરવાનો દસ્તાવેજ છે. જે સાધકોને જીવવિજ્ઞાન વિશે જાણવાની જિજ્ઞાસા પાવન અવસર પ્રાપ્ત થાય છે.
હોય તેમણે આ સૂત્ર અવશ્ય વાંચવું. સત્ય, અહિંસા આદિ ગુણો દ્વારા વિધેયાત્મક શક્તિની પ્રાપ્તિ શ્રી પનાવણા સૂત્રમાં જૈન તત્ત્વજ્ઞાનની સમજણ આપવામાં કઈ રીતે કરવી તેનું વર્ણન આ સૂત્રમાં છે. અનેક પ્રકારની સિદ્ધિઓ, આવી છે. આ સૂત્ર પદાર્થ વિજ્ઞાન, શરીરવિજ્ઞાન અને ચૈતસિક વિદ્યાઓ, લબ્ધિઓ અને ઉર્જાઓને કઈ રીતે પ્રાપ્ત કરવી તે શક્તિઓનો ખજાનો છે. છ લેશ્યા અને ઓરા પરમાણુની ગતિનું બતાવેલ છે.
વર્ણન, યોગ વિગેરેનું આલેખન, જ્ઞાનના ગહન ભંડારસમું આ સૂત્ર પ્રાચીન કાળમાં આ આગમમાં અનેક વિદ્યાઓના મંત્રો તથા ‘લઘુ ભગવતી' તરીકે ઓળખાય છે. યંત્રોની વાત હતી. પરંતુ એ વિદ્યાઓના મંત્રો કે યંત્રોનો દૂર ઉપયોગ શ્રી જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્રમાં તીર્થકર અને ચક્રવર્તી જેવા ઉત્તમ ન થાય, કોઈ કુપાત્ર તેનો અકલ્યાણ માટે ઉપયોગ ન કરે તે આશયથી પુરુષોના જીવનવ્યવહારના પરિચય દ્વારા આત્મઉત્થાનની પ્રક્રિયાને આ સૂત્રની પ્રાચીન વિદ્યાને ગુરુએ સં ગોપી દીધી છે. આમ વેગ મળે છે. અનઅધિકારી શિષ્યને જ્ઞાનનો પરિચય ન કરાવવાની જૈન પદ્ધતિ આ સૂત્રમાં પૃથ્વી અને પૃથ્વીમાં રહેલ અલગ અલગ દેશ, તેની વિશેષ વંદનીય છે. અને આજ કારણે આચાર્યએ આ આગમનો વિષય ભોગોલિક રચના વગેરેનું વર્ણન જંબુદ્વિપ પ્રજ્ઞપ્તિમાં બતાવેલ છે. બદલી નાંખ્યો છે.
આપણે જે ક્ષેત્રમાં રહીએ છીએ તે ક્ષેત્રને જંબુદ્વિપ કહેવાય. મેરુપર્વત, શ્રી વિપાક સૂત્ર આગમમાં અજ્ઞાન દશામાં બાંધેલાં કર્મોનાં વનો અને સમુદ્રોનું વર્ણન છે. આ સૂત્રમાં ભૂગોળ, ખગોળ અને ભયંકર ફળ પાપકર્મોથી દૂર રહેવાનો માર્ગ બતાવે છે. દુષ્કૃત્યથી ઇતિહાસનું સંયોજન છે. દુ:ખ વિપાક થાય છે અને સુકૃતથી સુખ વિપાક. આ જાણી આપણી આ આગમ જ્યોતિષ વિષયક ખજાનો છે. દરેક ગ્રહો, નક્ષત્રો
ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશ ગ્રંથઃ આગમ
