________________
સાથે હોવાનો અહેસાસ આપવા માટે એકત્રિત થયાં, જ્યારે મુસ્લિમ પરિધાનથી દુઃખની આ ઘડીમાં પોતાના દેશવાસીઓને સદુભાવ ભાઈઓ અને બહેનો બંદગી કરતા હતા ત્યારે અન્ય સહુ અને સમર્થન આપવા હાજર રહ્યા અને મહિલાઓએ કહ્યું કે ન્યૂઝીલેન્ડવાસીઓએ એકબીજાનો હાથ હાથમાં લઈને એક માનવ- નફરત ક્યારેય જીતી શકતી નથી. સાંકળ રચીને સંગઠિત દેશનો ખ્યાલ આપતા હતા.
૨૨ મી માર્ચે શુક્રવારે ક્રાઈસ્ટચર્ચની અલનુર મસ્જિદની બહાર આ સમયે પ્રધાનમંત્રી જસિંડા આને કાળો દુપટ્ટો વીંટાળીને ન્યૂઝીલેન્ડના સમય પ્રમાણે બપોરના દોઢ વાગે મુસ્લિમ સમુદાય હાજરી આપી. પ્રાર્થના પૂરી થયા પછી મહમ્મદ પયગંબરના જુમ્માની નમાજ માટે એકઠો થયો, ત્યારે પાછળ ઊભેલા ન્યૂઝીલેન્ડના વાક્યના ઉદ્ધરણ સાથે કહ્યું, ‘પરસ્પર પ્રત્યે માયાળુપણું, અનુકંપા અન્ય લોકોના હાથમાં બોર્ડ હતા. જેમાં લખ્યું હતું, ‘અમે બધા એક અને સાંત્વના એ બધાથી આપણો દેહ બનેલો છે. દેહના એક પણ સાથે છીએ, અમે એક છીએ અને અમને તોડવા મુશ્કેલ જ નહીં અંગને આઘાત થાય, તો સમગ્ર દેહને પીડાનો અનુભવ થાય છે.' પણ નામુનકીન છે.' સહુએ દિવંગત લોકોની શાંતિને માટે બે અને અંતે કહ્યું, ‘આખું ન્યૂઝીલેન્ડ તમારી સાથે રડી રહ્યું છે. મિનિટનું મૌન રાખ્યું. ન્યૂઝીલેન્ડના તમામ દેશવાસીઓ જ્યાં હતા આપણે બધા એક છીએ.'
ત્યાં એમણે મૌન રહીને શ્રદ્ધાંજલિ આપી અને ઓસ્ટ્રેલિયામાં પણ એણે મુસ્લિમ અગ્રણીઓ વચ્ચે આવીને પૂછ્યું, ‘તમે જ કહો આ સમયે લોકોએ બે મિનિટનું મૌન પાળ્યું, કારણ કે આ હુમલો કે મારે શું કરવું જોઈએ? આ સમયે આપણી દિશા તમારે જ કરનાર બેટન ટેન્ટ મૂળ ઓસ્ટ્રેલિયાનો વતની હતો. નિશ્ચિત કરવી પડશે.'
આ નમાજ પછી બધા જ જુદા જુદા લોકો એકબીજાને ભેટી આ અગાઉ જસિંડા અસરગ્રસ્ત કુટુંબોને મળ્યાં હતા. માથે પડ્યા. ન્યૂઝીલેન્ડ ઉપરાંત ઓસ્ટ્રેલિયા, બ્રિટન, ડેન્માર્ક, સાઉદી કાળો દુપટ્ટો વીંટાળીને એમને સાંત્વના આપી હતી. કાળો દુપટ્ટો અરેબિયા જેવા વિશ્વના અનેક દેશોમાં આવી રીતે જુદા જુદા ઓઢીને અસરગ્રસ્ત પરિવારોને સાંત્વના આપતી જસિંડાની તસવીર ધર્મના લોકો સભાવથી પરસ્પરને આલિંગન આપતા હતા. દુનિયાની સંવેદનાને ડોલાવી ગઈ. એના ચહેરા પર વેદના દેખાતી આ સમયે ન્યૂઝીલેન્ડના ટીવીમાં વૃત્તાંત નિવેદક મહિલાઓ, હતી અને જાણે એ કહેતી હતી, કે આ હુમલામાં તમે તમારા પોલીસ મહિલાઓ અને સામાન્ય સ્ત્રીઓને પણ પોતાના ચહેરાને સ્વજનોને ગુમાવ્યા છે. તમારી એ વેદનામાં હું પણ તમારી સાથે સ્કાર્ફથી ઢાંકી દીધો. મસ્જિદના ઈમામ ગમાલ ફૌદાએ પ્રધાનમંત્રીને
કહ્યું, ‘ચહેરાની આસપાસ સ્કાર્ફ ઓઢવાની પ્રેમાળ ભાવનાથી જસિંડાની આ તસવીર વર્ષો સુધી ધૃણા સામે માનવજાતિએ અમારું અભિવાદન કરવામાં અને અમારા કુટુંબોને ઓઢવાની કરેલા સંઘર્ષનો ભાગ બની રહેશે. આ તસવીર પિકાસોના મહાન પ્રેમાળ ભાવનાથી અમારું અભિવાદન કરવામાં અને અમારા ચિત્ર ‘વિલાપ કરતી સ્ત્રીનું સ્મરણ જગાવી ગઈ. માત્ર તફાવત કુટુંબોને સહુની સાથે જાળવી રાખવા માટે તમારો આભાર. આઘાતથી એટલો કે ચમકતા રંગોવાળા પિકાસોના એ ચિત્રમાં એક સ્ત્રીનો અમારા હૃદયમાં ઘા પડ્યો છે, પરંતુ અમે ભાંગી ગયા નથી. અમે અમૂર્ત ચહેરો છે, જ્યારે આ તસવીરમાં પરિચિત વ્યક્તિ છે. જીવીએ છીએ, આપણે બધા સાથે જ છીએ અને અમારો મક્કમ કલાસમીક્ષકો માને છે કે પિકાસોના આ ‘વિલાપ કરતી સ્ત્રીના નિર્ધાર છે કે કોઈ પણ અમને જુદા પાડી શકશે નહીં.' ચિત્રની પાછળ વિશ્વયુદ્ધમાં પોતાના પ્રિયજનોને ગુમાવ્યાનો શોક એક કરૂણ ઘટના ધૃણા અને તિરસ્કાર જગાવવાને બદલે કેવાં અનુભવતી સ્ત્રીનું ચિત્ર છે. અહીં જસિંડાનું આ ચિત્ર હિંસાના પ્રેમ અને માનવતા જગાવી શકે છે! આ ક્ષણે ન્યૂઝીલેન્ડના ખ્રિસ્તી ઝનૂન સમયે અહિંસાની આત્મીયતા બતાવે છે અને એથીય વિશેષ અને યહૂદી ધર્મના અગ્રણીઓ, ઓસ્ટ્રેલિયાના નેતાઓએ – બધાએ તો શાંતિ-સ્થાપન માટે પ્રબળ નારીશક્તિની પહેચાન કરાવે છે. મુસ્લિમ સમાજને સાંત્વના આપી અને મસ્જિદમાં યોજાયેલી બધા
સામાન્ય રીતે કરૂણા, સંવેદના, દયા અને મમતા જેવા નારીમાં ધર્મોની સંયુક્ત પ્રાર્થનામાં હાજરી આપી. શીખોએ ગુરુદ્વારામાં રહેલા વિશેષ ગુણો રક્તપાતભર્યા હિંસક રાજકારણમાં સકારાત્મકરૂપે પણ આ કુટુંબોને સહાય આપી. આ ધૃણા અને તિરસ્કારભર્યા પ્રગટ થયા અને એણે સંકેત પણ આપ્યો કે અસહિષ્ણુ, વિખવાદ હુમલા પછી બીજા ધર્મના અગ્રણીઓએ એક થઈને સંગઠિતતાનો અને કડવાશથી ભરેલા સમાજને હવે કરૂણા, મમતા, દયા કે સંદેશ આપ્યો. સંવેદના જેવા સ્ત્રીઓમાં વિશેષ દૃષ્ટિગોચર લક્ષણોની જરૂર છે. અમેરિકાના પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ પર ન્યૂઝીલેન્ડના પ્રધાનમંત્રીને તો જ આ દુનિયા રહેવા લાયક બને અને પૃથ્વીના ગ્રહ પર માનવી સંવેદના વ્યક્ત કરી અને પૂછ્યું કે, તમારે અમેરિકા પાસેથી કોઈ શાંતિથી જીવન વ્યતીત કરી શકે.
મદદ જોઈએ છે?' ત્યારે જસિંડાએ ભાવભર્યા શબ્દોમાં મક્કમતાથી સામાન્ય રીતે આ પશ્ચિમી દેશમાં બુરખાની પ્રથાનો સ્વીકાર કહ્યું, ‘દુનિયાભરના મુસ્લિમ સમુદાય માટે સહાનુભૂતિ જોઈએ કરવામાં આવતો નથી. ત્યારે અહીં અપશ્ચિમી મહિલાઓએ માથા છીએ.' એણે ફેસબુક અને બીજા માધ્યમોએ ફેલાવેલી ધૃણાના પર રંગીન સ્કાર્ફ બાંધીને અને પુરુષોને સફેદ ટોપી પહેરીને વસ્ત્ર સંદર્ભમાં કહ્યું કે એમને એમની જવાબદારીઓનો પદાર્થપાઠ
પ્રબુદ્ધ જીવળ : અહિંસા વિશેષાંક
|
મે - ૨૦૧૯
