________________
એ પણ એટલું જ સાચું છે કે “શરીર માધ્યમ ખલુ ધર્મ તેઓ સંજ્ઞી હોવાથી મન મગજ પણ ધરાવે છે. જૈન ધર્મગ્રંથોમાં સાધનમ'' એટલે શરીર એ ધર્મ સાધના માટેનું માધ્યમ છે. આમ આવા પ્રાણીઓ પ્રત્યેની નિર્દયતા અને તેમની હિંસાનો મોટું પાપ જોઈએ તો ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ એ ચારેય સિદ્ધ કરવા માટે ગણવામાં આવ્યું છે. સારૂં શારીરિક તેમજ માનસિક સ્વાથ્ય જરૂરી છે.
આજે જે રીતે દૂધ મેળવવામાં આવે છે તે સંપૂર્ણ રીતે હિંસક જૈન ધર્મમાં બતાવેલ દરેક તપશ્ચર્યાના પાયામાં પણ આહાર હોઈને તે દૂધ તથા અન્ય દૂધની બનાવટોનો ઉપયોગ કોઈપણ જૈન અને અહિંસા રહેલા છે. આયંબિલમાં દરેક સચેત વસ્તુઓ હોઈને ધર્મી કરે તેમ મોટી હિંસા છે. તેમજ તિર્થંકર ભગવંતોના પ્રક્ષાલ આહારમાં થતી ઘણી બધી હિંસામાંથી બચી શકાય છે. થાળી કે પૂજામાં કરવો તે પણ મોટી હિંસા છે. હાલમાં અમેરિકા તથા ધોઈને પીવાના નિયમમાં પણ અહિંસાનો જ સિદ્ધાંત છે. અન્ય યુરોપમાં દૂધ તથા દૂધની પેદાશો ડરી પ્રોડક્ટસ)ને પણ માંસાહાર નાની મોટી દરેક તપશ્ચર્યાના પાયામાં અહિંસા જ છે. આહાર ગણીને ન વાપરનાર - નવો શાકાહારી સમુદાય ઉભો થયો છે - અંગેનો મહત્ત્વનો નિયમ રાત્રીભોજન ન કરવાથી કેટલી બધી જેને વગન કહે છે. હિંસાથી બચી શકાય છે. તિથિના દિવસે લીલોતરી ન ખાવાથી એક એ પણ હકીકત છે કે કોઈપણ ચાઈનીઝ કોઈપણ કેટલા બધા વનસ્પતિકાય જીવોની હિંસાથી તો બચી શકાય છે, જાતની ડેરી પ્રોડક્ટસ વાપરતા ન હોવાને કારણે, જ્યારે વિકસિત તદુઉપરાંત તેમાં સ્વાથ્યનો પણ ઘણો મોટો ફાયદો થાય છે. આ દેશો તથા ભારતમાં સ્ત્રીઓમાં સ્તન કેન્સર થવાનું પ્રમાણ દરેક પર્વતિથિના દિવસે પૃથ્વી અને ચંદ્રની સ્થિતિ સામસામી હોય છે. એક હજારે ૧૦ જેટલું છે, ત્યારે ચાઈનામાં એ પ્રમાણ દસ હજારે - ગુરૂત્વાકર્ષણના નિયમ મુજબ તે દિવસે પાણી-જલ તત્ત્વ વધી એકનું છે. જાય છે. શાકભાજીમાં લગભગ ૯૦ ટકા પાણી હોય છે. જેથી તે કોઈપણ ખાદ્યાનો, પાણી, અગ્નિ, ગેસ, ઈલેક્ટ્રીસીટીનો દિવસોમાં શાકભાજી ખાવાથી શરીરમાં જલતત્ત્વ વધી જતું હોય વ્યય, વેડફાટ કે જીવન માટે અત્યંત જરૂરી હોય તેના કરતા છે. માટે જ જૈનો પ્રભઆજ્ઞા મુજબ તે દિવસે કઠોળ ખાતા હોય કરવામાં આવતો વધારે ઉપયોગ પણ હિંસા જ છે. છે. કઠોળ સુકુ હોવાથી બ્લોટીંગ જેવું કામ કરી વધારાનું પાણી નીચે જણાવેલ ખાદ્ય પદાર્થોમાં પણ નોનવેજ વસ્તુઓનો ચૂસી લે છે. તેથી જ તો મહાન સાહિત્યકાર જ્યોર્જ બર્નાડ શોએ ઉપયોગ થયો હોવાની પુરી સંભાવના હોઈને તેનો ઉપયોગ જાણ્યા ભગવાન મહાવીરને મહાન વૈજ્ઞાનિક ગણાવ્યા છે અને જૈનકુળમાં વગર કરવો ન જોઈએ. જન્મ ઈચ્છક્યો છે.
આઈસ્ક્રીમ, આઈસકેન્ડી, કસ્ટાર્ડ પાવડર, બજારૂ મળેલા અહિંસા એ જૈન ધર્મનો ઉચ્ચતમ આદર્શ-મુખ્ય સિદ્ધાંત છે. ખાદ્ય પદાર્થો, કેક, બ્રાન્ડેડ તેલો, ખારી બિસ્કિટ, ઘી, ચીઝ, અલબત્ત આપણા જીવન નિર્વાહ માટે જૈનધર્મ તેના ગૃહસ્થ અનુયાયી ચુઈંગ ગમ, કેટલાક પ્રકારની ચોકલેટ, ટોફી, જેલી પુડીંગ, બેડ, શ્રાવક-શ્રાવિકાઓને અમુક મર્યાદિત હિંસાની છૂટ આપે છે. જૈન બેબી ફૂડ, વરખ, વેફર, સોસ વિગેરે. ધર્મગ્રંથો સ્પષ્ટ રીતે દર્શાવે છે કે :
કેટલીક દવાઓ, જેમકે : કેમ્યુલો, કેલ્સીયમવાળી દવા, - આપણા જીવનનિર્વાહ માટે આપણા સાધુ જીવનની ગ્લિસરિન ટુથપેસ્ટ, ઈસ્ટ્રોજન, કસ્ટોરિયમ, ઈસ્યુલીન, થાયરોડની સાધુ-સાધ્વીઓના જીવન નિર્વાહ માટે, આપણા શાસ્ત્રો-ધર્મગ્રંથો- દવા, દમની દવા, ટોનિકો, પ્રોટીનવાળી દવા, વિટામીન એ અને ગ્રંથાલયો, જિનાલયો અને ઉપાશ્રયોના સંરક્ષણ માટે અત્યંત આવશ્યક ડી વાળી દવા, કસ્તુરી, અંબર વિ.માં પણ પ્રાણીજ ચરબીનો અને મર્યાદિત પ્રમાણમાં પૃથ્વી અર્થાત માટી, રેતી, ચુનો, પથ્થર ઉપયોગ થયો હોવાની પુરી શક્યતા છે. વગેરે, પાણી, અગ્નિ અર્થાત દીવા વગેરે, વાયુ અને વનસ્પતિકાય ટૂંકમાં દરેક વસ્તુનો અત્યંત આવશ્યક હોય તેટલો જ ઉપયોગ વગેરે એકેન્દ્રિય જીવોની હિંસા કરવાની શ્રાવક-શ્રાવિકા સ્વરૂપ કરવો તથા સાવચેત રહેવું જરૂરી છે. ગૃહસ્થોને અનુમતિ આપે છે.
પૂરતી સમજ, જાણકારી ન હોવાના કારણે આપણે જાણ્ય- બેઈન્દ્રિયથી લઈને પંચેન્દ્રિય સુધીના કોઈપણ ત્રસ જીવો અજાણે હિંસક-નોનવેજ વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરતા હોઈએ છીએ દા.તઃ પશુ, પક્ષી, જીવજંતુઓ અને મનુષ્ય વગેરેની કોઈપણ અને દોષી બનીએ છીએ. સંજોગોમાં તેઓને ત્રાસ કે તેમની હિંસા કરવાની છૂટ શ્રાવક- શાસ્ત્રના વિરૂદ્ધ કશું લખાયું હોય તો ક્ષમા પ્રાર્થ છું. શ્રાવિકાઓને પણ આપવામાં આવી નતી. - સાધુઓ માટે સંપૂર્ણપણે અહિંસક બનવું જરૂરી છે. સાધુઓ
૪૦૪, સુંદર ટાવર, પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિ સહિત કોઈપણે સ્થાવર
ટી.જે. રોડ, શીવરી, અને ત્રસ જીવોની હિંસા કરતા નથી.
મુંબઈ - ૪OOO૧૫. ગાય-ભેંસ વગેરે દૂધ આપતા પ્રાણીઓ પંચેન્દ્રિય છે અને
સંપર્ક : ૯૩૨૩૩૩૧૪૯૩
પ્રબુદ્ધ જીવળ :અહિંસા વિશેષાંક
૧
મે - ૨૦૧૯
