________________
તે પણ એક ક્રાંતિ જ છે. આવી દષ્ટિ સુધી ડૉ. રમણભાઈ શાહ અભ્યાસ, સતત વાંચન અને વ્રતધારી શ્રાવકજીવનની સજ્જનતા આજના યુવક સંઘને દોરી લાવ્યા તેવું મને લાગે છે. મુંબઈ યુવક તેમની સહાયક રહી છે. સંઘની સ્થાપના સમયે બાળદીક્ષાનો પ્રખર વિરોધ થતો હતો. મેં શ્રી રમણભાઈ શાહ શ્રી અધ્યાત્મજ્ઞાન પ્રસારક મંડળ સંસ્થાના એકવાર તે સમયે પ્રવચનમાં કહેલું: ‘યુવક સંઘની સ્થાપના બાળદીક્ષાના પ્રમુખ હતા. આ સંસ્થા દ્વારા આજથી એક સૈકા પહેલા પ. પૂ. વિરોધમાં થયેલી અને તમે મને, એક બાળદીક્ષિત સાધુને પ્રવચન યોગનિષ્ઠ આચાર્ય શ્રીમબુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીના તમામ પુસ્તકો કરવા લઈ આવ્યા છો!' શ્રી રમણભાઈ માર્મિક હસ્યા હતા. પ્રગટ થયેલા છે. તે સંસ્થાને જીવંત રાખવા માટે સં.૨00૪ની અલબત્ત, આ પણ એક ક્રાંતિ જ નથી?
સાલમાં અનુયોગાચાર્ય પંન્યાસ શ્રી મહોદયસાગરજી મ.સા.ની સં.૧૯૮૧માં શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહને તેમના પ્રેરણાથી સારું એવું ફંડ પણ થયેલું અને તે સંસ્થા થોડાક સમય નિવાસસ્થાને, “રેખા' બિલ્ડિંગમાં, મળવાનું થયેલું. ધાર્મિક ધબકતી રહી. પછી જેમ તે ફંડ વપરાતું ગયું અને ઓછું થતું પરિવર્તનના તેઓ સંપૂર્ણ આગ્રહી હતા છતાં, પૂરા વિનય સાથે ગયું વળી તે સંસ્થાના સ્થાપકો પણ વિદાય થતા ગયા છતાં મને મળ્યા હતા. તે સમયે મારો એક લેખ તેમણે લીધો અને કહ્યું રમણભાઈએ તે સંસ્થા સાચવી રાખેલી. તેમાં મૂળ કારણ એ કે ‘પ્રબુદ્ધ જીવનમાં છાપીશું. સંબંધને સાર્થક રાખવામાં તેઓ હંમેશા રમણભાઈ પાદરાના હતા અને પાદરા શ્રી સંઘ ઉપર પૂ. સફળ રહ્યા છે.
બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજીના મહારાજનો ઘણો ઉપકાર હતો. આ સંસ્થા . રમણભાઈના પુસ્તકો અત્યારે મારી સન્મુખ છે. વિવિધ મને સોંપી દેવા માટે રમણભાઈ આવેલા પણ ત્યારે મેં વિનયપૂર્વક વિષયોને આવરીને યુવક સંઘે સરસ ગ્રંથમાળા બનાવી છે. ડૉ. ના પાડેલી. પછી તે સંસ્થા મહુડી શ્રીસંઘને સોંપાઈ. રમણભાઈના લેખનને હું વર્ષોથી જાણું છું. કોઈપણ વાતને, મૂળ ડૉ. રમણભાઈએ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ દ્વારા પ્રતિવર્ષ અને તેની આસપાસના સમગ્ર કેન્દ્રને પરિઘમાં રાખીને વિસ્તારપૂર્વક પર્યુષણમાં ફંડ કરીને કોઈપણ એક સંસ્થા નક્કી કરીને તેને પુનઃ છણાવટ કરવામાં તેઓ માને છે. ધર્મતત્ત્વના સંદર્ભમાં લખેલા જીવંત કરવા માટે તે ફંડ અર્પણ કરવાની પ્રથાનો પ્રારંભ કર્યો અને લેખો તેનું ઉજ્જવળ દૃષ્ટાંત છે. ડૉ. રમણભાઈનું આંતરિક બંધારણ તેને કારણે અનેક સંસ્થાઓને જીવનદાન મળ્યું. ડૉ. રમણભાઈ જ એક શ્રદ્ધાળું શ્રાવકનું છે. એમની શ્રદ્ધા એમને, તત્ત્વને તેના જ જૈન-અજૈન વિદ્વાનોમાં આદરણીય હતા. સ્વરૂપમાં પામવાની, સમજવાની, નિરખવાની દૃષ્ટિ આપે છે. ડૉ. રમણભાઈ પ્રખર વિદ્વાન, ઉત્તમ લેખક, સજ્જન શ્રાવક અને તે માટે તેઓ તત્ત્વને તેના તમામ પુરાવાઓ સુધી તપાસે છે, અને ધર્મના રાગી હતા. મેં ઉપર કહ્યું તેમ, તેમનું આંતરિક તેનો મર્મ પારખે છે. અને ત્યાર પછી જ તેઓ લખે છે. એ બંધારણ જ શ્રદ્ધાળું શ્રાવકનું છે. શ્રીમતી તારાબહેન તથા બહેન લેખનમાં ક્યાંય પોતાનું વિચારબિંદુ તેઓ ઉમેરતા નથી પણ પૂર્વસૂરિઓ શૈલજાબેનને પણ મેં એવા જ સંસ્કારી જોયાં છે. તેમના પુત્ર અને ધર્મશાસ્ત્ર આમ કહે છે તે ધ્વનિ જ દેઢ કરે છે, જૈન અમિતાભભાઈનો મને પરિચય નથી. પણ સંસ્કારના પગલાં તો સાહિત્યની આ મૂળ પરંપરા છે. પૂર્વસૂરિઓ પણ ધર્મના મૂળ સર્વત્ર પડેલા હોય જ. તત્ત્વને તેના સ્વરૂપમાં વિસ્તારીને પોતાની ભાષામાં મૂકીને અટકી મુંબઈના અમારા વિહાર દરમિયાન, મેં શ્રી રમણભાઈને જાય છે. એ જ પરંપરા ડૉ. રમણભાઈ અક્ષુણ્ય જાળવે છે. તત્ત્વને જિનપૂજા, સામાયિક, પ્રતિક્રમણ ઈત્યાદિ કરતા જોયા છે. આ સર્વે તર્કથી તોડફોડ કરવાથી કશું મળતું નથી પણ તત્ત્વને સમગ્ર શ્રદ્ધાથી તેમના ઉત્તમ ગુણો હતા અને આ ગુણોનું સ્મરણ તેમના પરિચયમાં પણ કેમ વિચારી ન શકાય એ ભાવના આ પરંપરાના મૂળમાં છે. આવનારને હંમેશા રહેશે. સેંકડો વર્ષોમાં, પૂર્વસૂરિઓએ જે સર્યું છે તેને, જેમનું તેમ હાથમાં શ્રી રમણભાઈ વિશે ક્યારેક લખવું તેવું મનમાં હતું જ, મારી રાખીને સ્વાધ્યાય કરીએ છીએ ત્યારે આજે પણ અંતર પુલકિત સામે પડેલા પુસ્તકોએ તે નિમિત્ત પૂરું પાડ્યું આજે એ સુવાસનું નથી થતું? “રત્નાકર પચ્ચીશી' આજે પણ વાંચીએ આજે પણ સંસ્મરણ કરવા મળ્યું. આ સુવાસને પ્રબુદ્ધ જીવન' દ્વારા સૌ સુધી વાંચીએ ત્યારે અંતરમાં કોઈક પશ્ચાતાપનો સૂર રણઝણતો નથી? પહોંચાડું છું. શ્રી સંઘમાં રહેલા સગુણીની ગુણકીર્તન ન કરીએ જ્ઞાનસાર’ કે ‘આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર'નું ગાન કરીએ ત્યારે અલૌકિક તો એમને પણ અતિચાર લાગે. અમારા પાક્ષિક અતિચારમાં કહ્યું અનુભવ નથી થતો? જો હા, તો એ મૂળ સૌંદર્યને આપણા વિચારનું છે. ‘સંઘમાહિ ગુણવંત તણી અનૃપબૃહણા કીધી.' આવરણ ચઢાવીને ઝાંખું શા માટે કરવું તેની દૃષ્ટિ ધર્મના પરંપરાગત ડૉ. રમણભાઈ શાહ, તમે તો અહીંથી વિદાય થયા પણ સાહિત્યની રહી છે. ડૉ. રમણલાલ શાહ એ દષ્ટિને સંપૂર્ણ અનુસરે તમારી જીવનસૌરભ હંમેશા અહીં અમારી પાસે જ છે. છે અને તેમની શૈલીની વિશાદતાને પોતાની આગવી રસાળ લેખિનીમાં ઝબોળીને ઉત્તમ સર્જન સૌને આપે છે. આ સર્જનમાં તેમનો ઊંડો
સંપર્ક : ૯૭૬૯૯૫૭૩૯૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
(
મે - ૨૦૧૯
