________________
કાંઈ ખાતા-પિતા ન હતા તો તે લોકો પણ ભૂખ્યા રહેતા... પણ સ.૨ : જૈન ધર્મના અમુક સંતો જૈન ધર્મની સમાચારીના દાદા સિવાય બીજા બધાની ક્ષમતા કેટલી? બે-ચાર મહિના જતાં ચુસ્ત હિમાયતી અને પાલન કરે છે, વસ્ત્રો મેલા પહેરે છે. મળતો ભૂખ તરસ અસહ્ય થઈ ગઈ, હવે શું કરવું? દાદાને પૂછીએ તો મૂત્ર-પાત્ર-સફાઈ-વસ્ત્ર ધોલાઈના જળ પરઠવવાની પ્રથાથી ઈતર દાદા તો કાંઈ બોલતા નથી. એટલે એ લોકોએ વગર છૂટકે...સચિત સમાજ નારાજ થાય છે. ધર્મની અવહેલના થાય છે અને સંત તથા પાણીને ફળ-ફૂલ જે મળે તે વાપરવા લાગ્યા...દાદા..આ બધું ધર્મ વગોવાય છે. જોતાં પણ એક શબ્દ બોલતા નહિ...કે..અરે તમે બધાએ તો જ.૨ : જુઓ ભાઈ પહેલા એક વાત કહી દઉં કે જૈન દીક્ષા ગ્રહણ કરી છે, આ સચિત વસ્તુ તમારાથી ખવાય-પીવાય તત્વજ્ઞાનના સવાલ સિવાય બીજા કોઈ સવાલમાં મને મારું મન નહિ... કેમ દાદાએ શિખામણ ન આપી? કેમકે હજી પોતે કેવળજ્ઞાન ગોઠતું નથી. કોઈ શું કરે છે ને કોઈએ શું કરવું જોઈએ એની ચર્ચા પ્રાપ્ત નહોતું કર્યું... પૂર્ણતાને પામ્યા ન હતા... પૂર્ણતાને પામ્યા કરવી એ બધું વિકથા કહેવાય ને તેનાથી આપણા કર્મબંધન થાય પહેલાનું બધું જ અધૂરું હોય એમાં ઉત્સુત્ર ભાષણનો દોષ લાગે. છે. મહાવીરનો સિદ્ધાંત નજર સમક્ષ રાખી ચાલો “પર થી ખસ, ઉત્સુત્ર ભાષણથી અનંતો સંસાર વધી જાય. પરંતુ આપણે આ બધું સ્વ માં વસ''. ધર્મ એ કોઈ ચર્ચાનો વિષય નથી. જાણીને આચરવાનો સમજવા કે માનવા ક્યાં તૈયાર છીએ? “હું માઈકથી ભાષણ આપું વિષય છે. છતાં આપે પૂછ્યું છે તો મારી બોર્ડરની બાર જઈને એટલે હજારો લોકો પામે...'' અરે ભાઈ... પહેલા તું તો પામ... જવાબ આપું છું. ભલે આ કાળમાં કેવળજ્ઞાન ઉચ્છેદ હોય પણ સ્વાધ્યાય-ધ્યાન પહેલા મને એમ કહો કે તમારા દીકરાએ ઉપવાસનું પચ્ચખાણ કાયોત્સર્ગની સાધના દ્વારા તું તો સમ્યક્દર્શનની પ્રાપ્તિ કર...પછી લીધું છે તો એ ચુસ્તપણે ઉપવાસના નિયમોનું પાલન કરશે તો તમે તું વહેંચવા નીકળ. ના... પ્રેક્ટિકલી તો કાંઈ કરવું નથી તો પછી ખુશ થશો કે નારાજ થશો? અથવા તો એમાં એ થોડી છૂટછાટ લેશે તું ગમે તેટલા ભાષણો માઈકથી આપ કે ટી.વી.માં આપ, ન તું તો ખુશ થશો? તમે એને ઉપવાસના નિયમો ચુસ્તપણે પાળવામાં તારા આત્માનું કલ્યાણ કરી શકીશ ન પરના આત્માનું. એક મદદ કરશો કે એને છૂટછાટ લેવા માટે સમજાવશો? તો ભાઈ સામાન્ય આ ભૌતિક જગતનું ઑપરેશન કરવું હોય તો પણ આતો જિંદગીભરનું સામાયિકનું પચ્ચખાણ લીધું છે. સંઘે એનું પહેલાં સ્વયં – પંદર વરસ અભ્યાસ કરવો પડે છે. એ પછી પણ સમર્પણ સહર્ષ સ્વીકારી એના નિયમપાલનમાં મદદરૂપ થવાની એક વરસ પ્રેક્ટિકલ ઑપરેશન ન કર્યા હોય ને ત્યાં સુધી ઑપરેશન જવાબદારી લીધી છે... હવે જો એ સાધુ મહાવીરના નિયમ કરવાની પરમિશન મળતી નથી. પેશન્ટ આંખ સામે મરતો હોયને ચુસ્તપણે પાળતા હોય તો ખુશ થવાનું કે નારાજ થવાનું? અને એ તો પણ એ ડોક્ટર જેણે પ્રેક્ટિકલ અભ્યાસ નથી કર્યો ને તે પણ એટલા માટે છોડાવી દેવાનું કે પરઠવવાની પ્રથાથી ઈત્તર ઑપરેશન કરી શકતો નથી. અગર ભૌતિક જગતમાં પણ આટલા સમાજ નારાજ થાય છે? વાહ... બુદ્ધિમાનોની બુદ્ધિ જાણો છો કડક નિયમો છે તો ભાઈ આ તો આધ્યાત્મિક જગતનું ઉચ્ચત્તમ આતો સાધનાનો એક ભાગ છે. મેલા વસ્ત્રો પહેરવા ને નહાવું ઑપરેશન છે તે ડિગ્રી પોતે પ્રાપ્ત કર્યા સિવાય એટલે કે આત્મકલ્યાણ નહીં એટલે પોતાના શરીર પર મેલ જમા થશે. તેથી ખુજલી સાધ્યા સિવાય, સ્વાધ્યાય-ધ્યાન-મૌન ને કાયોત્સર્ગની સાધના દ્વારા થશે.. મેલમાં બેક્ટરિયા પનપશે એટલે ચામડીના અન્ય રોગ પોતાના આત્માનું કલ્યાણ કરી, પોતે પ્રાપ્ત કરી પછી જ બીજાના પણ થશે...આ પરિસહને એમણે સામેથી આમંત્રણ આપીને આત્માનું, પરના આત્માનું કલ્યાણ કરવા નીકળવું જોઈએ. નહિ બોલાવ્યા. હવે આ આમંત્રણ આપેલા મહેમાનો આવશે એટલે તો આત્માને પડવાના ભયસ્થાનો ઘણા છે. નવદીક્ષિત માટે પણ સાધુ..એને સંપૂર્ણ સમતાપૂર્વક વેદીને ઉદિરણામાં લાવેલા આ એ જ આશા છે. દીક્ષા દિનથી ઓછામાં ઓછું ૧ વર્ષ મૌન- કર્મોને નિર્જરશે. તો કોઈ સાધુ (વિરલા) આવા ચુસ્ત નિયમ ધ્યાનની સાધના કરવાની છે. જેથી સમ્યક્દર્શન પ્રાપ્તિ માટે સાચા પાળીને કર્મની નિર્જરા કરતા હોય. તો આપણે ખુશ થવું જોઈએ, અર્થમાં પ્રયાણ થાય. એ સાધુ સર્વ કાંઈ શીખી લે પછી એ ઉપાધ્યાય એના માટે યોગ્ય વ્યવસ્થા કરાવી એમના નિયમપાલનમાં મદદરૂપ પદમાં સ્થાપિત થાય છે. ઉપાધ્યાયનું સ્થાન ટીચર જેવું, વર્ષોની થવું જોઈએ કે, દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવના ઓછાયા હેઠળ એમને મૌન ધ્યાનની સાધના દ્વારા જે શીખી લીધું તે હવે અન્યને શિથિલાચારી બનાવવા જોઈએ? ઈત્તર સમાજની ખુશી કે નારાજગી શીખવાડો...આચાર્ય એનાથી પણ આગળ વધીને પોતે જે પ્રાપ્ત આપણા માટે વધારે મહત્ત્વની કે આપણા મહાવીરના સિદ્ધાંતોનું કર્યું છે તે એના આચરણમાં આવે છે. જેનું આચરણ જ મૌન- પાલન વધારે મહત્ત્વનું? આજે તમે એક આચારમાં શિથિલાચાર ધ્યાન-શાંતતા-એકાંતતાનું પ્રતીક છે, એનું આચરણ જોઈને જ ઘૂસાડશો તો કાલે બીજામાં અટકાવી નહીં શકો. કાલે એ સાધુ અન્ય શીખે છે. તેને હવે શબ્દોની જરૂર નથી એ આચાર્ય. આમ બ્રહ્મચર્ય પાલનમાં શિથિલ બનશે તો ચાલશે તમને? કેમ? દ્રવ્યજે મહાત્મા આત્મકલ્યાણ સાધે છે તે જ કંઈ પામે છે ને પામીને ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવનો ઓછાયો તો એમાં પણ લાગુ પડશે. બીજા બધા અન્યનું – પર આત્મકલ્યાણ કરવામાં સહાયક બને છે. આચારોમાં પણ લાગુ પડશે. પછી શું કરશો? શું આપણને જે
(૧૧૮)
પ્રબુદ્ધ જીવન
૧
મે - ૨૦૧૯
