________________
મહાવીર ભગવાનનો અહિંસા પરમો ધર્મ
તત્ત્વચિંતક વી. પટેલ
પરિચય : સર્જક અમેરિકા સ્થિત છે. વિવિધ ગુજરાતી છાપાઓ, સામયિકમાં લખે છે. ફેસબુક, ટ્વીટર પર તેમની તત્વલેખનીના અનેકાનેક ચાહકો છે.
મહાવીર ભગવાનનો અહિંસાનો સિદ્ધાંત એ જૈન ધર્મની અને આંતરિક તપ દ્વારા આંતરિક શુદ્ધિ આ આચારસંહિતાના સમગ્ર વિશ્વ અને માનવ જાત પ્રત્યેનું અદ્વિતીય, વિશિષ્ટ, ઉત્તમોત્તમ, સોનેરી સિદ્ધાંતને લીધે જ સમગ્ર વિશ્વનો ધર્મ બનવાની ક્ષમતા ઉદાત્ત પ્રદાન કરુણાભર્યું સ્થાન છે, પ્રથમ તો જૈન ધર્મ અતિ ધરાવે છે, હિંસાએ પશુઓનો ખોરાક મેળવવાનો નિયમ છે, તેવી પ્રાચીન છે, તે મહાવીર ભગવાને સ્થાપેલ નથી, પણ તેઓએ જ રીતે અહિંસાએ માનવજાતનો શાશ્વત નિયમ છે, કારણકે આત્મતત્વ અહિંસાનું ખાતર નાખીને અને આચારસંહિતાનું પાણી પાઈને પશુમાં નીશ્રેષ્ઠ સ્થિતિમાં છે, અને તેને ભૌતિક બળ સિવાય અન્ય ઉજાગર કરેલ છે, અને ધર્મને આધુનિક બનાવેલ છે, અને તપ કોઈ નિયમની પશુઓને જાણકારી જ નથી, જ્યારે માણસનું એવું દ્વારા આંતરિક શુદ્ધિ એ જ ધર્મનો પાયો છે, તેઓએ નિર્ગથ થઈને નથી તે આત્માન અને વિચારવાનું પ્રાણી છે. સાબિત કરી આપેલ છે તેનું જ મહત્ત્વ છે, આ આજે સ્વીકારાઈ જ્યારે માનવજીવનની ઉચ્ચતર મનની સ્થિતિ અને ઉચ્ચતર ગયેલી હકીકત છે.
પ્રતિષ્ઠા, ઉચ્ચતર જીવનનો નિયમ, વિકાસ ઉચ્ચતર આત્માના આ ધર્મ અતિ પ્રાચીન છતાં પણ આધુનિક અને અદ્યતન બળની પ્રાપ્તિ, પ્રત્યે આંતરિક અનુકંપા છે, અને આત્મા એ જ સિદ્ધાંતનું ખૂબ જ તાર્કિક અને વૈજ્ઞાનિક અને વ્યવહારલક્ષી સ્પષ્ટ પરમાત્મા છે, અને આ આત્મા સોમા બિરાજે છે, તેની સ્પષ્ટ નિરૂપણ ધર્મના આચરણમાં જોઈ શકાય છે, જેન ધર્મનાં અહિંસાના પ્રતીતિ માણસને આત્મજ્ઞાનમાં, આત્મસ્થ થતા અને પોતાના સિદ્ધાંતનો વિકાસ માનવનાં વિચારજગતના ઇતિહાસમાં અજોડ સ્વભાવમાં અને નીવિચારમાં સ્થિર થતા જ થાય જ છે. છે, અદભુત છે, અલૌકિક છે, જૈન ધર્મ આખો સત્ય, અહિંસા આમ આત્માની સ્પષ્ટ જાણકારી માનવ પાસે છે, આ રીતે અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય, અપરિગ્રહ અને આંતરિક તપ અને તે દ્વારા આત્મા એક જ છે તેવું જો શુદ્ધ અંતરનાં ભાવથી માણસ વિચારે આંતરિક શુદ્ધતા પર ઊભો છે, જૈન ધર્મની આ આચારસંહિતાનું અને સ્પષ્ટ આંતરિક સાધના દ્વારા જાણે તો અહિંસા માનવજાતને સામાજિક દૃષ્ટિએ ખૂબ જ મહત્ત્વ છે.
માટે હાથવગી ચીજ બની રહે છે. કારણકે મારો આત્મા એ જ આધુનિક વિશ્વના વિવિધ પ્રશ્નોના મૂળગામી ઉકેલ આ આચાર- આત્મા બીજામાં પણ વિકસે છે, રહેલો છે, માટે કોઈનું ખૂન કરવું સંહિતામાંથી પ્રાપ્ત થાય છે, જો નિષ્ઠા, પ્રામાણિકતા અને સત્યતા તે મારું જ ખૂન છે, તેવું અંતરથી શુદ્ધ બુદ્ધિથી વિચારે, અનુભવે સાથે કોઈપણ સમાજની વ્યક્તિ આ આચારસંહિતાનો સત્યતાપૂર્વક અને આવા વિચારમાં સ્થિર થાય તો આ વિચારમાં અત્યંત મહાન અંતરથી જાણીને સ્વીકાર કરે અને સમજપૂર્વક તેને પોતાની શક્તિ અહિંસાની પડેલી છે. સત્યતાપૂર્વક જીવનમાં પાલન કરે તો માનવસમાજમાં પ્રવર્તમાન આ શક્તિનું પાલન કરવાની માનવસમાજની પવિત્ર ફરજ તમામ અનિષ્ટોનું અસ્તિત્વ જ રહેવા પામે નહીં, તેવું બળ જૈન બની રહે છે, જે માણસ આ ફરજનું જ પાલન કરે છે તે જીવનમાં ધર્મની આચારસંહિતા અને અહિંસા પરમો ધર્મમાં રહેલ છે,.. સુખ અને સમૃદ્ધિ અને પ્રાપ્ત કરી જ શકે છે, અને માનવપ્રતિભા
આજની વિશ્વ વિભૂતિ મહાત્મા ગાંધીનાં અભૂતપૂર્વ નેતૃત્વ દ્વારા યોજિત વિનાશના પ્રબળત્તમ સાધન કરતાં વધારે આ જૈન નીચે સત્ય અને અહિંસાના સિદ્ધાંત આધારિત સત્યાગ્રહ દ્વારા ધર્મની આચારસંહિતાની પ્રબળતા અનેકગણી વધુ રહેલી છે તે આઝાદી માટેની સત્ય અને અહિંસક લડાઈ લડવામાં આવી અને સત્ય હકીકત છે, માનવસમાજ શાંતિથી જીવી શકે છે. તેમાં જે સફળતા મળી, જેથી સમગ્ર વિશ્વનું ધ્યાન સત્ય અને વિશ્વના જે ધર્મો આજે અસ્તિત્વ ધરાવે છે તે તમામ ધર્મોમાં અહિંસાના જેન સિદ્ધાંત પ્રતિ સવિશેષ આકર્ષિત થયેલ છે, અને ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં સૌએ સત્ય અને અહિંસાનું મહત્ત્વપૂર્ણપણે આ સિદ્ધાંત નીચે અનેક રાષ્ટ્રો સ્વતંત્ર થયા છે, ને આજે અનેક સ્વીકારેલ છે, અને ભારતમાં ઉદ્ભવેલા હિંદુ ધર્મમાં, જૈન ધર્મમાં, રાષ્ટ્રોમાં સત્ય અને અહિંસાના આધારે આંદોલનો ચાલી રહ્યાં છે, અને બૌદ્ધ ધર્મમાં સત્ય અને અહિંસાનું અનોખું સ્થાન છે. જેનો યશ ગાંધીજીનાં સત્યાગ્રહને અને જૈન ધર્મની આચારસંહિતાને આપણા સૌથી પુરાણા સાહિત્યમાં વેદની ગણના થાય છે. જ ફાળે સવિશેષ જાય છે, તેમાં કોઈ શંકા જ નથી.
અને વેદ એ ઋષિઓની અનુભૂતિઓનો નિચોડ છે, અને તેથી તે જૈન ધર્મમાં સત્ય અહિંસા, કરુણા અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય, અપરિગ્રહ અપૌરુષેય કહેવાય છે, એટલે કે જયારે ઋષિઓ ધ્યાનની સાધનામાં
પ્રબુદ્ધ જીવન :અહિંસા વિશેષાંક
(
મે - ૨૦૧૯
