________________
શકે નહિ. અલબત્ત તેના ધર્મગ્રંથનો પ્રભાવ અને તેના સંતોના ‘મહંમદસાહેબ જ્યાં જ્યાં જતા ત્યાં તેમની મજાક ઉડાવવામાં મૂલ્યનિષ્ઠ, સેવાપરાયણ, સાદગીસભર જીવનની ધારી અસર આવતી, કટાક્ષભરી ટીકાઓ કરવામાં આવતી. તેઓ ઉપદેશ સમાજ પર થાય છે. અંગ્રેજ લેખક મેજર આર્થક ગ્લીન લીઓનાર્ડ કરવા ઊઠતા ત્યારે તેમના પર મળ અને મરેલા જાનવરના આંતરડા લખે છે,
ફેંકવામાં આવતા. લોકોને કહેવામાં આવતું કે “અબદુલ્લાનો પુત્ર ‘જો કોઈ પણ પુસ્તકનું મૂલ્ય તેના એકંદર પરિણામોથી તથા પાગલ થઈ ગયો છે, તેને સાંભળશો નહિ.' વળી શોર મચાવીને મનુષ્યજીવન પર તેનો શો પ્રભાવ પડ્યો તેનાથી આંકવું હોય તો તેમની વાત કોઈ સાંભળી ન શકે તેવો પ્રયત્ન કરવામાં આવતો. દુનિયાના મહાન ગ્રંથોમાં કુરાનનું સ્થાન છે.' (પ)
કેટલીકવાર તો તેમને પથ્થર મારી મારીને લોહીલુહાણ કરી નાખવામાં ઈસ્લામ વિશ્વમાં ખાસ્સો પ્રસિદ્ધ અને પ્રચલિત મઝહબ છે. આવતા.' (૭) તેના પ્રચાર-પ્રસારનો આરંભ કરનાર હઝરત મહંમદ પયગમ્બર આવી યાતનાઓ સાથે મહંમદસાહેબ (સ.અ.વ.)એ ત્રણ (સ.અ.વ.)નું જીવન સાદગી, નમતા અને ઈબાદતનું ઉત્તમ દષ્ટાંત વર્ષ પસાર કર્યા છતાં ત્રણ વર્ષમાં માત્ર ચાલીસ માણસોએ ઈસ્લામનો છે. પોતાના સમગ્ર જીવન દરમ્યાન તેમણે ક્યારેય ઈસ્લામના અંગીકાર કર્યો. તેમાં સૌપ્રથમ ઈસ્લામનો અંગીકાર કરનાર પ્રચાર માટે બળનો ઉપયોગ કર્યો નથી. કુરાને શરીફમાં આ અંગે મહંમદસાહેબ (સ.અ.વ.)ની પત્ની હઝરત ખદી (રદિ.), સ્પષ્ટ આદેશ છે કે,
અબુતાલિબનો દસ વર્ષનો પુત્ર અલી, ઝેદ, અબુબક અને ઉસ્માન ‘લા ઈકરા ફિદિન’
હતા. બાકીનામાં ગરીબ અને નાના માણસો હતા. ઘણાં તો અર્થાત્ ધર્મની બાબતમાં ક્યારેય બળજબરી ન કરીશ. ગુલામો હતા. જેમને એ સમયે જાનવરની જેમ વેચવામાં આવતા
મહંમદ સાહેબ (સ.અ.વ.) એ આ આદેશનું ચુસ્તપણે પાલન હતા. કર્યું છે. કુરાને શરીફમાં ધર્મના પ્રચાર માટેના અનેક આદેશો જોવા માનસિક અને શારીરિક અનેક યાતનાઓ છતાં મહંમદસાહેબ મળે છે. જેમકે,
| (સ.અ.વ.) ક્યારેય નારાજ કે ગુસ્સે થયા ન હતા. અત્યંત ‘તું લોકોને તેના રબ (ખુદા)ની રાહ પર આવવા કહે ત્યારે સબ, સહનશીલતા સાથે તેઓ લોકોને ખુદાનો સંદેશ સમજાવતા. તેમને હોંશિયારીથી અને સરસ શબ્દોમાં સમજાવ, તેમની સાથે તેમની એ ધીરજ ધીમે ધીમે અજ્ઞાન-અસંસ્કારી પ્રજાને સ્પર્શી ચર્ચા કરે ત્યારે ઉત્તમ અને મધુર શબ્દોનો પ્રયોગ કરજે અને તેઓ ગઈ. જે દલીલ કરે તે ધીરજથી સાંભળ અને સહન કર. અને જ્યારે ભારત કે વિશ્વના અન્ય દેશોમાં ઈસ્લામનો ફેલાવો થયાના તેમનાથી જુદો પડે ત્યારે પ્રેમ અને ભલાઈથી જુદો પડ.' મૂળભૂત કારણોમાં ધર્મોપદેશકોનો ફાળો, સામાજિક અસમાનતા,
‘તમારા અલ્લાહની ઈચ્છા હોત તો સમસ્ત માનવ સમુદાય શાસકોનો પ્રભાવ કારગત નિવડ્યા હતા. મહંમદસાહેબ પછીના તમારી જ વાત માની લેત. તો શું તમે લોકો ઉપર બળજબરી ચારે ખલીફાઓ, સૂફીસંતો અને ધર્મપ્રચારકોએ ઈસ્લામના પ્રચારમાં કરશો કે તેઓ તમારું માની જાય.'
નોંધપાત્ર પ્રદાન આપ્યું છે. અલબત્ત ક્યાંય ધર્મના પ્રચારમાં બળજબરી - “હે મહંમદ, અલ્લાહે તમને જે જ્ઞાન આપ્યું છે તેનું જ કે હિંસા થઈ હશે. ઔરંગઝેબ તેના માટે ખાસ્સો બદનામ છે, પણ અનુસરણ કરો. એટલે કે એક જ ખુદા સિવાય અન્ય ખુદા નથી. તેવી ઘટનાઓમાં ઈસ્લામનો દોષ નથી. બળજબરી કે હિંસા અને જેઓ અન્ય દેવતાઓને પૂજે છે તેને છોડી દો.”
આચરનારની ઈસ્લામ અંગેની સાચી સમજનો તેમાં અભાવ છે. | ‘જો ખુદાની ઈચ્છા હોત તો તેઓ પણ એક જ ઈશ્વર સિવાય વળી, બળજબરીથી પ્રસરેલ ધર્મ ક્ષણજીવી બની રહે છે, તે સત્ય બીજાને ન પૂજત. ખુદાએ તમને તેના ચોકીદાર બનાવીને નથી સ્વીકારવું જ રહ્યું. એટલે એ વાત સંપૂર્ણ સત્ય નથી કે ઈસ્લામનો મોકલ્યા.' (૬)
પ્રચાર માત્ર તલવારના જોરે જ થયો છે. કુરાને શરીફના આવા આદેશોનું મહંમદસાહેબ (સ.અ.વ.)એ કુરાને શરીફનું આ અવતરણ ઉપરોક્ત વિચાર માટે આધાર અક્ષરસહ પાલન કરીને ઈસ્લામનો પ્રચાર કર્યો હતો.
એ સમયે અરબસ્તાનની અભણ અને અસંસ્કારી પ્રજા જુગાર, ‘અને ઈશ્વર, ખુદા સિવાયના અન્ય દેવ-દેવતાઓની જેઓ દારૂ અને દીકરીઓને જીવતી દાટી દેવા જેવા અધમ દૂષણોથી પૂજા કરે છે, તેમની નિંદા ન કરશો, તેમના પર ક્રોધ ન કરશો. ઘેરાયેલી હતી. એવા સમયે ઈસ્લામના મૂલ્યનિષ્ઠ સિદ્ધાંતોની વાત ખુદાએ એવી હદો બાંધી દીધી છે કે સૌને પોતપોતાનાં કામો સારા કરવાનું કાર્ય અત્યંત કપરું હતું. અરબસ્તાનની અભણ અને લાગે છે. આખરે સૌ પોતાના ખુદા-ઈશ્વર પાસે જ જવાના છે. અસંસ્કારી પ્રજાનો અપમાનો, કષ્ટો અને બહિષ્કારનો મહંમદ ત્યારે ઈશ્વર-ખુદા તેમનાં કર્મો વિશે અવશ્ય પૂછશે.’ સાહેબ (સ.અ.વ.) એ અત્યંત ધીરજ (સબ)થી સામનો કર્યો (૪) કુરાને શરીફમાં અહિંસા હતો. આ અંગે પંડિત સુંદરલાલ લખે છે,
ઈસ્લામનો ધર્મગ્રંથ કુરાને શરીફ હઝરત મહંમદ પયગમ્બર
૪૪
પ્રબુદ્ધ જીવળ :અહિંસા વિશેષાંક
|
મે - ૨૦૧૯
