________________
આ લેખ પ્રકાશનાર્થે સંપાદકને મોકલી દીધા પછી કોઈક આપણે મનન કરીએ, સ્થિત પ્રજ્ઞનાં, બ્રહ્મભૂતનાં, ભક્તનાં કે કારણસર ‘ગાંધીજીનો અક્ષરદેહ' ગ્રંથ શ્રેણીના પુસ્તકો ઉથલાવવાનો યોગીનાં લક્ષણ ગીતામાંથી તપાસી જઈએ તો આપણે એક જ અવસર પ્રાપ્ત થયો. ગાંધીજી વિશે કશુંક શોધવું હતું એટલે આ નિર્ણય ઉપર આવી જઈએ છીએ કે ગીતાના ઉપદેશક કે ગાનાર ગ્રંથ શ્રેણીના ૪૯મા પુસ્તકને ઉથલાવી રહ્યો હતો. અચનાક શ્રીકૃષ્ણ એ સાક્ષાત અહિંસાનો અવતાર હતા અને અર્જુનને લડાઈ ગાંધીજીએ થરપડાના પહેલા કારાગારવાસ દરમિયાન તા. ૨૮- કર એવો ઉપદેશ કરવામાં તેની અહિંસાને લેશમાત્ર પણ ઝાંખપ ૦૪-૧૯૩૨ના રોજ આશ્રમની બહેનોને સંબોધીને લખેલા પત્ર નથી આવતી. એટલું જ નહિ પણ એ બીજો ઉપદેશ દેત તો એનું ઉપર નજર સ્થિર થઈ ગઈ. શ્રીકૃષ્ણ, ભગવદ્ગીતા, અર્જુન, જ્ઞાન કાચું કહેવાત અને તેથી એ યોગીશ્વર તરીકે અથવા પૂર્ણાવતાર હિંસા અને અહિંસા આ વિષય ઉપર ગાંધીજીએ આ પત્રમાં જે તરીકે કદી ન પૂજાત એવો મારો દઢ અભિપ્રાય છે! લખ્યું છે એ ગાગરમાં સાગર જેવું છે. આ પત્રનો થોડોક અંશ હિંસા અને અહિંસાની વિભાવના વિશે જૈન ધર્મ પછી અત્યંત અહીં ઉધૃત કર્યો છે.
સુક્ષ્માતિસુક્ષ્મ સમજણે ગાંધીજી સિવાય બીજા કોઈએ દાખવી નથી. આજે આપણે હિંસા કરતાં છતાં અહિંસાધર્મનું પાલન કરીએ આ વિષયમાં ઉપરના પત્રમાં ગાંધીજી જે કહ્યું છે એ વાંચ્યા પછી છીએ એવો દાવો કરતાં આપણને સંકોચ નથી થતી. બરોબર એ બીજું કંઈ કહેવા જેવું રહે છે ખરું? જ રીતે ગીતાના યુગમાં લડાઈએ એટલી બધી સ્વાભાવિક ગણાતી હતી કે તે કરતાં છતાં અહિંસાધર્મને કોઈ હાનિ પહોંચે છે એમ
૧૦૨એ, પાર્ક એવન્યુ, દહાણુકર વાડી, માણસને તે વખતે નહોતું લાગતું એટલે ગીતામાં લડાઈનું દૃષ્ટાંત
એમ.જી.રોડ, કાંદિવલી (વેસ્ટ) મુંબઈ. લેવાયું છે એ મને સાવ નિર્દોષ લાગે છે. પણ આખી ગીતાનું
સંપર્ક : ૦૨૨-૨૮૦૧૯૭૯૫
True to Their Salt Inheritors of an Illustrious Legacy
Tushar A. Gandhi પરિચય : મહાત્મા ગાંધીના પ્રપૌત્ર અને સોશ્યલ એક્ટિવિસ્ટ તેમ જ લેખક છે. મહાત્મા ગાંધીની હત્યા અને કેસ વિશે ‘લેટ્સ કિલ ગાંધી' નામનું આ વિષયનું સૌથી વધુ આધારભૂત કરી શકાય તેવું પુસ્તક લખ્યું છે. તેઓ મહાત્મા ગાંધી ફાઉન્ડેશન, મુંબઈના સંસ્થાપક તેમ જ ગાંધી રિસર્ચ ફાઉન્ડેશન, જલગાંવના ડિરેક્ટર છે.
There is a saying 'An Apple Does not fall far from My Grandfather Manilal was young during the a tree', but a banyan tree travels many a miles and Satyagraha in South Africa and was left behind to creates a giant canopy as its hanging air roots touch manage the community at the Phoenix Settlement, the ground and become independent trees themselves, Bapu's first Ashram in South Africa when his parents who remain attached to the parent tree and yet spread and elder brother lead the Satyagraha and were its existence afar. Some legacies are thus too, like a imprisoned, he looked after his younger siblings as well Banyan tree as the hanging roots touch ground they as the families of the imprisoned Satyagrahis, and the turn into trees themselves but remain attached to the running of the Ashram. After Bapu returned to India parent tree and are always a part of it. One such legacy Manilal was sent back to South Africa to manage is that of Ba and Bapu, Kasturba and Mohandas Phoenix Settlement and edit and publish the Indian Gandhi. Their four sons Harilal, Manilal, Ramdas and Opinion, he did this along with his wife Sushila till his Devadas who along with their spouses carried on their death. He would return to India to participate in the parent's legacy with fortitude and to the best of their satyagrahas launched by Bapu. He was one of the 80 ability and never utilising it for benefit or self Marchers Bapu hand picked to accompany him in the aggrandisement.
Dandi March in 1930. After marching with Bapu to Harilal the eldest was Bapu's first lieutenant during Dandi, and breaking the Salt Law, Manilal was amongst the Satyagraha in South Africa and came to be known the first Satyagrahis at Dharasana, he was brutally as 'Chota Gandhi' till he fell out with his father. Even beaten up by the colonial police and imprisoned while after that till the twenties he took part in Bapu's injured and unconscious during the Salt Satyagraha. Satyagraha in India.
He continued the nonviolent fight against the Apartheid ૩૨) પ્રબુદ્ધ જીવળ :અહિંસા વિશેષાંક
૧ મે - ૨૦૧૯
