Book Title: Paniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 06
Author(s): Sudarshanacharya
Publisher: Bramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
View full book text
________________
५६
सप्तमाध्यायस्य प्रथमः पादः यहां 'णश अदर्शने' (दि०प०) धातु से पूर्ववत् तृच्' प्रत्यय है। इस सूत्र से झलादि तृच्' प्रत्यय परे होने पर नश्' को नुम्' आगम होता है। यह आगम मित् होने से मिदचोऽन्त्यात् परः' (१।१।४६) के नियम से नश्' के अन्तिम 'अच्' से उत्तर किया जाता है। वश्चभ्रस्ज०' (८।२।३६) शकार को षकार और ष्टुना ष्टुः' (८।४।४१) से तकार को टवर्ग टकार होता है। 'नश्चापदान्तस्य झलि (८।३।२४) से नकार को अनुस्वार होता है।
(५) नष्टुम् । यहां नश्' धातु से पूर्ववत् 'तुमुन्' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् है।
(६) नंष्टव्यम्। यहां नश्' धातु से पूर्ववत् तव्यत्' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् है। नुम्-आगमः
(१६) रधिजभोरचि।६१। प०वि०-रधि-जभो: ६।२ अचि ७।१।
स०-रधिश्च जभ् च तौ रधिजभौ, तयो:-रधिजभोः (इतरेतरयोगद्वन्द्व:)।
अनु०-अङ्गस्य, नुमिति चानुवर्तते। अन्वय:-रधिजभोरङ्गयोरचि नुम् । अर्थ:-रधिजभोरङ्गयोरजादौ प्रत्यये परतो नुमागमो भवति ।
उदा०- (रधि:) स रन्धयति । रन्धकः । साधुरन्धी। रन्धरन्धम् । रन्धो वर्तते। (जभ्) स जम्भयति । जम्भक: । साधुजम्भी। जम्भंजम्भम् । जम्भो वर्तते।
आर्यभाषाअर्थ-(रधिजभो:) रधि, जभ इन (अङ्गयो:) इन अङ्गों को (अचि) अजादि प्रत्यय परे होने पर (नुम्) नुम् आगम होता है।
उदा०-(रधि) स रन्धयति । वह हिंसा/संसिद्धि कराता है। रन्धकः । हिंसा/संसिद्धि करनेवाला। साधुरन्धी। यथावत् हिंसाशील/संसिद्धिशील। रन्धरन्धम् । पुन:-पुन: हिंसा/संसिद्धि करके। रन्धो वर्तते। हिंसा/संसिद्धि है। (ज) स जम्भयति । वह जम्भाई लेता है। जम्भकः । जम्भाई लेनेवाला। साधुजम्भी। यथावत् जम्भाईशील। जम्भंजम्भम् । पुन:-पुन: जम्भाई लेकर। जम्भो वर्तते । जम्भाई है।
सिद्धि-(१) रन्धयति । रध्+णिच् । रध्+इ। रनुम् ध्+इ। रन्ध्+इ। र ध्+इ। रन्ध्+इ। रन्धि । रन्धि+लट् । रन्धयति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org