________________
કરે છે કે મેાહન-જો-દારા, પ્રાચીન શિલાલેખે, ગુફાઓ તથા અનેક પ્રાચીન અવશેષો પ્રાપ્ત થવાથી પણ જૈન ધર્મની પ્રાચીનતાના ખ્યાલ આવે છે. જૈન મત ત્યારે પ્રચલિત થયા કે જ્યારે સૃષ્ટિની શરૂઆત થઈ. હું તે માનું છું કે વેદાંત દનથી પણ જૈન ધર્મ ઘણા પ્રાચીન છે.”
ડૉ. પ્રાણનાથ વિદ્યાલંકાર મેાહન-જો-દારા અને હડપાનાં ખાદ્યકામમાં પાંચહજાર વર્ષ પૂર્વેની જે સામગ્રી પ્રાપ્ત થઈ છે, તેમાં જિનેશ્વર શબ્દના સદ્ભાવ નિહાળે છે. ( મહાર ન. ૪૪૯ ).
શ્રી મહાવીર સ્વામી જૈન ધર્મના સંસ્થાપક નહિ પણ એક પ્રવર્તીક હતા, એ વાત બૌદ્ધ સાહિત્યમાં આવતાં શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનના ચાતુર્ય સિદ્ધાંતનાંવન પરથી સિદ્ધ થાય થાય છે. એટલું જ નહિ પણ બૌદ્ધ સાહિત્યમાં અત્યંત આદર પામેલા ધમ્મપદ નામના ગ્રંથમાં ઉત્તમ વર વીર વગેરે શબ્દોથી બ્રાહ્મણને જે પરિચય આપવામાં આવ્યા છે, તે એમ માનવાને પ્રેરે છે કે તે વખતે શ્રી ઋષભદેવથી શ્રી મહાવીર સ્વામી સુધીના ચાવીશ તીર્થંકરાની માન્યતા સર્વત્ર પ્રચલિત હતી.
ગૌતમ બુદ્ધે ધર્મસંઘની સ્થાપના કરતી વખતે बुद्धं सरणं गच्छामि । धम्मं सरणं गच्छामि । संघं सरणं રાચ્છામિ । એવા તિસરણ મંત્રના જે ઉપદેશ કર્યો, તે પણ તે વખતે પ્રચલિત રત્તારિ સરળ વવજ્ઞમિ 1 અતિ
