________________
છઠ્ઠો સુષમસુષમા. તે દરેકનું માપ પણ ઉપર પ્રમાણે જ સમજવાનું.
આ રીતે એક કાલચકને વીશ કટાકેટિ સાગરેપમ વર્ષ વ્યતીત થાય છે. સાગરોપમ વર્ષની સંખ્યા અંકથી આપી શકાય એવી નથી, કારણ કે તે ઘણીજ મેટી છે, તેથી તેનું વર્ણન ઉપમા વડે કરવામાં આવ્યું છે.
સંખ્યાના આવડા મોટા આંકડા જોઈને કોઈએ ભડકવાનું નથી. પૃથ્વીને રસકસમાં પરિવર્તન થવા માટે આધુનિક વિજ્ઞાનશાસ્ત્રીઓ પણ આવી જ મેટી સંખ્યાઓ દર્શાવે છે.
વર્તમાન અવસર્પિણી કાલના ત્રીજા આરાના અંત ભાગે શ્રી ઋષભદેવ નામના પ્રથમ તીર્થંકર થયા અને તેમણે વ્યવહાર તથા ધર્મ બન્નેનું પ્રવર્તન કર્યું. ત્યાર પછી ચેથા આરાના અંત સુધી બીજા તેવીશ તીર્થકરો થયા કે જેમાંના છેલ્લા શ્રી વર્ધમાન અથવા શ્રી મહાવીરસ્વામી હતા. ત્યાર પછી આજે ચાલી રહેલા પાંચમા આરામાં કઈ તીર્થકર થયું નથી અને છઠ્ઠા આરામાં પણ કઈ તીર્થકર થશે નહિ. ત્યારબાદ ઉત્સર્પિણી કાળ શરૂ થશે, તેના ત્રીજા આરાની શરૂઆતમાં તીર્થકરે થવા લાગશે. અલબત્ત, આ વસ્તુ ભરતક્ષેત્રની અપેક્ષાએ સમજવાની છે, બાકી મહાવિદેહ આદિ ક્ષેત્રમાં તે આજે પણ તીર્થ કરે વિદ્યમાન છે.
- એક જૈન વિદ્વાને જૈન ધર્મની પ્રાચીનતાનું વર્ણન
