________________
દેશ આપ્યો કે જે બીજી પ્રચલિત ભાષાઓનાં મિશ્રણ વાળી હાઈ સહુ સરળતાથી સમજી શકતા હતા. વળી તેમની શિલી સરળ અને સચેટ હતી તથા દૃષ્ટાંતોથી ભરપૂર હતી એટલે તેની અસર લેકહૃદય પર ખૂબ ઊંડી થઈ. જે ધર્મોપદેશની પાછળ અનુભવ અને આચારનું બળ હય, પાપકારની પરમ નિષ્ઠા હોય અને વાણીને વિશદ પ્રયોગ હોય ત્યાં એ ઉપદેશ લેકહુદય સુધી કેમ ન પહોંચે ?
એ વખતે કેટલાક ધર્મોપદેશકો ધર્મની વ્યાખ્યા માત્ર બાહ્ય ક્રિયાકાંડ અને પૂજા–પ્રાર્થના પૂરતી જ કરતા હતા અને તે નિમિત્તે યજ્ઞયાગાદિ કરી પુષ્કળ પશુઓને અલિ આપતા હતા. વળી ધર્મ એક ઈજારાની વસ્તુ બની ગઈ હતી અને બ્રાહ્મણ સંસ્કારનાં નામે ગર્ભાધાનથી માંડી માણસના મૃત્યુ બાદ બાર મહિના સુધીના તમામ પ્રસંગેના લાગા લગાવી બેઠા હતા. આ કારણે ઘણા માણસેને ધર્મ પ્રત્યે નફરત પેદા થઈ હતી અને એક પ્રકારની નાસ્તિકતા જોર પકડતી જતી હતી. પરંતુ ભગવાન મહાવીરે પ્રચંડ ઘોષણા કરીને કહ્યું કે ધર્મ એ તે ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે અને તે અહિંસા, સંયમ અને તપનાં યથાર્થ આરાધન વડે પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. જે લોકોનાં મનમાં નિરંતર ધર્મ વસે છે, તે આખરે દેવના પણ દેવ બનવાની શક્તિ પ્રાપ્ત કરી શકે છે, અર્થાત્ મેક્ષ અને સ્વર્ગનાં સુખ મેળવી શકે છે, માટે નાસ્તિકતાને છેડી ધર્મને
