________________
૯૩
કંઈક ભૂલ છે અને વહુની પણ કંઈક ભૂલ છે. હવે મનેએ શાણા થઇને અરસપરસ સમજી જવું જોઈ એ.’અને તા જ ઝઘડા પતે છે.
સ્યાદ્વાદ એમ કહે છે કે વસ્તુમાં પરસ્પર વિરોધી એવા અનેક ધર્મો સભવે છે, એટલે આપણે વસ્તુની એક જ માજી કે વસ્તુના એક જ ગુણ પકડીને બેસી રહેવાનુ નથી પણ અન્ય ગુણાને શોધી કાઢવાના છે અને તેની અપેક્ષાએ સમજવાની છે. લાખડ ભારે છે એટલે તે પાણીમાં ડૂબી જાય છે, એટલી જ વાત પકડીને જો આપણે મેસી રહ્યા હાત તે લેાખંડની હારે। ટન વજન વાળી સ્ટીમરે કદી પણ પાણીની સપાટી પર તરતી થઈ હાત ખરી ? અથવા શબ્દ એ આકાશના ગુણ છે, એમ માનીને બેસી રહ્યા હાત ને તે એક પ્રકારના પુદ્ગલના પર્યાય છે તેથી તેને પકડી પણ શકાય છે એવું જ્ઞાન મેળવ્યું ન હેાત તેા આજે ડિયા જેવી કઈ વસ્તુની હસ્તી હાત ખરી ? તાત્પર્ય કે વસ્તુએ આપણને ઉપલક દૃષ્ટિએ દેખાય છે તેવી જ નથી, પણ બીજા' અનેક સૂક્ષ્મ રહસ્યાથી ભરેલી હાય છે અને એ રીતે એને અભ્યાસ કરવા, એની અન્ય પદાર્થો સાથે તુલના કરવી તથા એનેા સમન્વય સાધવા એ સ્યાદ્વાદ છે અને એ જ સ વ્યાવહારિક સિદ્ધિઓના અમેાઘ ઉપાય છે.
