________________
૧૯
ધ ચક્રવતી, ચક્ષુદાતા, માદાતા, શરણદાતા, ખેાધિદાતા વગેરે કહેવામાં આવે છે.
તીર્થંકર થનારા પુરુષા સામાન્ય કે મધ્ય કોટિના નહિ, પણ ઉત્તમેાત્તમ કોટિના હાય છે, એ કારણે તેમને પુરુષોત્તમ, પુરુષસિંહ, પુરુષવર પુંડરીક, પુરુષવર ગ ંધહસ્તિ વગેરે નામેાથી સ ંખેાધવામાં આવે છે. આધુનિક સમયના કેટલાક તત્ત્વચિંતકે એ Superman એટલે શ્રેષ્ઠ મનુષ્યની કલ્પના કરી છે, તેના કરતાં પણ તી કર વધારે શ્રેષ્ઠ હાય છે, એમ કહેવામાં અમને જરાયે સકેાચ થતા નથી.
તીર્થંકરા ત્રણે લેાકને પૂજનીય હેાવાથી અત્ કહેવાય છે. પ્રાકૃત સાહિત્યમાં તેને સ્થાને અત, ગત, અતિ, ગત એવા શબ્દો જોવામાં આવે છે, તેમાંથી ‘ અરિહંત ’ શબ્દ જૈન સાહિત્યમાં વિશેષ પ્રચલિત થયેલા છે.
પ્રાચીન જૈન ગ્રંથામાં અવિધજ્ઞાની, મન:પર્યવ જ્ઞાની અને કેવળજ્ઞાની એ ત્રણેને માટે જિન શબ્દ વપરા એટલે તીર્થંકરાને જિનેશ્વર, જિનચંદ્ર વગેરે કહેવામાં આવતા, પરંતુ પાછળથી તીથ કરાને માટેજ જિન શબ્દ વિશેષ વપરાવા લાગ્યા, એટલે માત્ર જિન શબ્દથી પણ તીર્થંકર સમજાય છે. જિન એટલે અજ્ઞાનને જિતનાર, સર્વ પ્રકારના ભયાને જિતનાર અથવા રાગદ્વેષને જિતનાર. આ ત્રણે અમાં જિન શબ્દ . સત્ત્વ, પરાક્રમ અને વિજયના દ્યોતક છે, એટલી વાત પાઠકેાએ લક્ષમાં રાખવાની છે.
