________________
ક
વાય છે કે તેની વેદના એટલી દારુણ હતી કે અપૂર્વ સહનશીલ એવા ભગવાનનાં મુખમાંથી પણ ચીસ નીકળી ગઇ હતી. દીર્ઘ તપશ્ચર્યાં :
ભગવાન મહાવીરે આત્મશુદ્ધિ માટે જે તપશ્ચર્યાના આશ્રય લીધા તે ઘણી જ કઠિન હતી. તેથી જ શાસ્ત્રકારોએ કહ્યું છે કે માં જ તવોમાંં વિશેસો વદ્યમાળÆ । વિશેષે કરીને શ્રી વર્ધમાનનુ તકમ ઉગ્ર હતું. શ્રી આચારાંગસૂત્રમાં આ તપશ્ચર્યાંનુ વર્ણન કરતાં જણાવ્યું છે કે—
શ્રમણ ભગવાન મહાવીર રાગેાથી અસ્પૃશ્યને નીરોગી હાવા છતાં અલ્પ ભેાજન કરતા. (ઊનાદરતા ). વળી તેમનુ શરીર નિત્ય નીરાગી હતું, છતાં કાઈ અકસ્માતથી વ્યાધિ કે રેગ આવી પડે તેા તેના પ્રતિકાર કરવા ઇચ્છતા નહિ. (કાયકલેશ).
(4
તે તપસ્વી પ્રતિકાર વૃત્તિથી પર હાઈ ને તેમને રાગેાના ઇલાજરૂપે જીલાખ, વમન તથા તેલમન કે શરીરશુશ્રુષા માટે સ્નાન, અંગચંપી કે દાતણની આવ સ્યક્તા રહેતી નહિ.
તે શ્રમણ ઇન્દ્રિયોના વિષયથી વિરક્ત રહેતા અને અલ્પભાષી બનીને વિહરતા હતા. (સલીનતા).
તે તપસ્વીએ પેાતાના દેહ એટલેા તા ઋતુસહિષ્ણુ બનાવી દીધા હતા કે તેએ ઠંડી ઋતુમાં શીતલ છાયા નીચે તથા ઉષ્ણુ ઋતુમાં ઉઘાડા તાપમાં ઉટિકાસને બેસીને ધ્યાન કરી શકતા. (કાયકલેશ).
