________________
૪૬
જણાવ્યું કે હું ઇંદ્ર ! એ વાત ખની નથી અને બનવાની નથી: કાઈ પણ અર્હત્ અન્યની સહાયથી કેવલજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરતા નથી, પરંતુ પેાતાના પુરુષાર્થને લીધે જ તેને પ્રાપ્ત કરે છે અને નિર્વાણના અધિકારી થાય છે. માટે તું તારા રસ્તે સીધાવ અને મને કર્મોં ઉપર મારું પરાક્રમ અજમા વવા દે, મારા પુરુષાર્થ સાધવા દે.' આમ છતાં ઈંદ્રે સિદ્ધાર્થ નામના એક વ્યંતરને તેમની સેવામાં મૂકયો અને પેાતે વિદાય લીધી.
છઠ્ઠનું પારણું
ભગવાને બીજા દિવસે સવારે કુમ્મારગામથી વિહાર કર્યાં અને કાલ્લાગ નામના સંનિવેશમાં ખાહુલ નામના બ્રાહ્મણને ઘેર ક્ષીરનાં ભાજન વડે છઠ્ઠનુ પારણુ કર્યું તાપસાના આશ્રમમાં
અહીંથી વિહાર કરીને ભગવાન મારા સનિવેશ પાસે તાપસેાના આશ્રમમાં ગયા. ત્યાંના કુલપતિ મહારાજા સિદ્ધાના મિત્ર હતા અને ભગવાનના પણ પરિચિત હતા. તેણે ભગવાનને કહ્યું: ‘આ આશ્રમ આપના જ છે. અહી રહીને તેને પિવત્ર કરશે. ઓછામાં ઓછુ એક ચાતુર્માસ તા અહીં વ્યતીત કરી.’ એટલે ભગવાને તે વખતે તે ત્યાંથી વિહાર કર્યો પણ વર્ષો ઋતુની શરૂઆત પહેલાં જ ત્યાં આવી ગયા અને થાડે દૂર એક ઘાસની પર્ણકુટિ હતી તેમાં રહીને ધર્મ ધ્યાન કરવા લાગ્યા.
