Aspect of Jainology Part 2 Pandita Bechardas Doshi

Author(s): M A Dhaky, Sagarmal Jain
Publisher: Parshwanath Vidyapith

Page 110

રમેશ મેઢાઈ
आरोपी रूपकम् ।
न च तस्या सादृश्ये सम्बन्धान्तरे वा
कश्चिद्विशेषः येने कत्रालंकारतापरऋतद्भाव इति स्यात् ।
न च सम्बन्धान्तरनिमित्त आरोपोऽलंकारतया कलितः....।
सादृश्यसम्बन्धनिबन्धनायाः
अलंकृतित्वं यदि लक्षणायाः । साम्येऽपि सर्वस्य परस्य हेतोः
सम्बन्धमेदेऽपि तथैव युक्तम् ॥
એકબીજાથી અત્યન્ત જુદા એવા પદાર્થો વચ્ચે પણ કવિકલ્પિત, અતિશય સાદશ્યના ગૌરવના ચેગે ભેદની પ્રતીતિ માત્ર સ્થગિત થઈ જાય, તેને ઉપચાર કહે છે. વિશ્વનાથની ઉપચારની આ સમજે એ સિદ્ધ થાય છે કે કવિએ પેાતાના કલ્પનાના સામર્થ્ય પરસ્પર અત્યન્ત જુદા દેખાતા પદાર્થો વચ્ચે પણ સાદસ્યના અતિશય સાધી આ ભેદની પ્રતીતિ કાવ્યાનુભવના સમયે દૂર કરી દે છે. આ અત્યન્ત સાદૃશ્ય એ કાવ્યનુ` એક વિલક્ષણ તત્ર મની રહે છે. અને “ આરાપ એટલે રૂપક ” એટલુ’ વિધાન કર્યાં પછી મેટેકરના ખ્યાલની ચર્ચા આપણે આગળ કરીએ ત્યારે વિશેષ પ્રતીત થશે કે તેના સમાનાર્થ ગુજરાતી શબ્દ રૂપક' નહી* પરન્તુ ‘ઉપચાર ' એ જ વધારે ઉચિત છે. મેટેર્-ઉપચાર-પાશ્ચાત્ય ખ્યાલ :
સતત પરિવર્તનપર, પ્રગતિશીલ અને વૈવિધ્યપૂર્ણ એવાં પાશ્ચાત્ય કવિતા અને આલેચનામાં સ્વાભાવિક રીતે જ ઉપચારને ખ્યાલ સમય સાથે સતત બદલાતા રહ્યો છે. આ છતાં પ્લેટા અને એરિસ્ટોટલના સમયથી આજ સુધી ક્રમશઃ અને સુવ્યવસ્થિત રીતે ઉપચારના ખ્યાલ ઉત્ક્રાન્ત થતે! રહ્યો છે એમ કહેવું મુશ્કેલ છે. અભિગમ અને ખ્યાલ નેની ખાખતમાં ઉપચારના અથ વ્યવસ્થિત રીતે વિકસ્યા નથી. રાજસ કહે છે
૯૩
Aristotle's comparison of metaphors with riddles, besides suggesting that every methaphor contains a submerged riddle, confronts us with the related possibilty that there is something inherently puzzling about metaphor as a class or genuspara a fi inherenty puzzling as a class or genus {ી વાત છે, તેનું રહસ્ય ઉકેલવાનેા જ પ્રયત્ન નણે અનુગાની આલાયકોએ કર્યા છે.
Metaphor એ શબ્દ મૂળ બાબત ટેરેન્સ હૉસ કહે છે—
“ The word 'metaphor ' comes from the Greek word ‘ metaphora ' derives from ' meta' meaning over', and 'pherein' to carry '. It refers to a particular set of linguistic processes whereby aspects of one object are carried over' or transferred to another object so that the second object is spoken as if it were the first,"
:
અને
"
‹ Figurative language deliberately interferes with the system of literal usage by its assumption that terms literally connected with one