________________ (3) ત્રણસ્થાનઃ આ અધ્યયનના ચાર ઉદ્દેશામાં અનેકત્રિકનું નિરૂપણ છે. સુખ-દુ:ખ અને તટસ્થ અનુભૂતિવાળા ત્રિવિધ મનુષ્યો, તુંબડાનાંલાકડાના અને માટીનાં એમ ત્રિવિધ શ્રમણનાં પાત્રો, ૧-લજ્જા નિવારણ, ૨-જુગુપ્સા નિવારણ અને ૩-પરીષહ નિવારણ એમ સાધુને વસ્ત્ર ધારણ કરવાનાં ત્રિવિધ કારણો. આવી અનેક ત્રણ-ત્રણ બાબતોનું આ અધ્યયનમાં નિરૂપણ કરાયું છે. (4) ચારસ્થાન : આ અધ્યયનમાં ચાર ઉદ્દેશા છે. જેમાં માનવનો સ્વભાવ ચાર પ્રકારનો બતાવ્યો છે. તે બતાવવાં ચાર પ્રકારના વૃક્ષનું દષ્ટાંત આપ્યું છે. ૧-મૂળથી વાંકુ અને ઉપરથી સીધું. મનથી વક્ર અને વ્યવહારથી સરળ માણસ. ૨-મૂળથી વાંકું અને ઉપરથી પણ વાંકું મનથી વક્ર અને વ્યવહારથી પણ વક્ર માણસ. ૩-મૂળથી સીધું અને ઉપરથી વાંકુ. મનથી સરળ અને પ્રસંગે વ્યવહારથી વક્ર. ૪-મૂળથી સીધું અને ઉપરથી સીધું. મનથી સરળ અને વ્યવહારથી પણ સરળ. આ દૃષ્ટાંત સાધક આત્માને આત્મપરીક્ષણ માટે બહુ ઉપયોગી છે. આવી રસાળ અને જ્ઞાનવર્ધક બાબતોથી ભરપૂર આ અધ્યયન સૌથી વધુ વિસ્તૃત છે. (5) પાંચસ્થાનઃ ત્રણ ઉદ્દેશોમાં પાંચ સંખ્યક અનેક વાતો કરી છે. જેમાં શુદ્ધિકારક પાંચ પદાર્થોનું વર્ણન બહુ રોચક છે. ૧-માટી - જેનાથી વાસણ આદિ, ૨-પાણી-જેનાથી વસ્ત્રાદિ, ૩-અગ્નિ-જેનાથી સુવર્ણાદિ ધાતુ, ૪મંત્ર-જેનાથી વાયુમંડળ, પ-બ્રહ્મચર્ય-જેનાથી આત્મા શુદ્ધ કરી શકાય છે. આત્મ સાધનામાં ઉપકારક ભદ્ર વગેરે પાંચ પ્રતિમા, પાંચ પ્રકારની આજીવિકા, પાંચ પ્રકારની નદીઓ વગેરે વાતો અહીં કરી છે. (6) છસ્થાનઃ 6 પ્રકારનાં જીવાદિ દ્રવ્યો, પાંચ ઈન્દ્રિયો અને મનથી ઉત્પન્ન થનારાં 6 પ્રકારનાં સુખ-દુ:ખ, સાધુને આહાર ગ્રહણ કરવા અને ગ્રહણ ન કરવાનાં ક કારણો; જેવા પસ્થાનીય પદાર્થોની વાત કરેલ છે. વધુમાં ગણને ધારણ કરવા યોગ્ય આચાર્યના છ ગુણો બતાવ્યા છે. ૧-શ્રદ્ધાવાન, ર-સત્યવાદી, ૩-મેધાવી, ૪-બહુશ્રુત (ગીતાર્થ), પ-પ્રવચનાદિ શક્તિ સંપન્ન, ૬-કલહ રહિત. 26 આગમની ઓળખ
