________________ 22. રથનેમીય. શ્રી અરિષ્ટનેમિ પરમાત્માના નાનાભાઈ રથનેમિ અને શીલવતી રાજીમતીનો સંવાદ, આ અધ્યયનની 49 ગાથાનો વિષય છે.નિમિત્ત પામીને સ્મલિત થયેલા રથનેમિને રાજીમતી સાધ્વીએ કઠોર વચનોથી અંકુશથી હાથીની જેમ ચરિત્રમાં સ્થિર કર્યા. “તું રૂપથી વૈશ્રમણ હોય, લાલિત્યથી નલકુબેર હોય કે સાક્ષાત્ ઈન્દ્ર હોય તો પણ હું તને નથી ઈચ્છતી. વમેલાને ચાટનાર તને ધિક્કાર થાઓ. આપણા ઉત્તમ કુળનો તો વિચાર કર! અગંધનકુળના સાપ પણ વમેલા ઝેરનું પુન:પાન નથી કરતા. તું એનાથી પણ ગયો. મહામહિમ શ્રમણ્યનું ફળ તું ગુમાવીશ, વિચાર!'' આ વચનો અવૃતિમાં અટવાતા સંયમીઓને માટે રામબાણ ઈલાજ જેવા છે. 23. કેશિગોતમીય. ભગવાન શ્રી પાર્શ્વનાથની પરંપરાના આચાર્ય કેશી ગણધર અને ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામીના પટ્ટશિષ્ય ગૌતમસ્વામી ગણધર. બંને વચ્ચે થયેલો ધર્મસંવાદ આ અધ્યયનની 89 ગાથામાં વર્ણવાયો છે. તેઓની પરસ્પરની નમ્રતા અને સરળતા અહીં જોવા મળે છે. વિનયપૂર્વકની તત્ત્વજિજ્ઞાસા અને આશ્રિતોના હિતખાતર સત્યનો સ્વીકાર, આ બે પાસાથી શ્રી કેશીકુમાર શ્રમણની મહાનતા હૈયાસ્પર્શી બની છે, એકવાત અહીં સ્પષ્ટ થાય છે કે, કાળની વિષમતાથી જીવોની પ્રજ્ઞા જેમ જેમ ઘટે અને દોષ વધે; તેમ તેમ ધર્મમર્યાદાઓ વધુને વધુ સ્પષ્ટ અને સખ્ત કરવી. 24. પ્રવચનમાતા. પાંચસમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિનું સ્વરૂપ 27 ગાથામાં છે. દ્વાદશાંગીરૂપ સંપૂર્ણ પ્રવચનનો સમાવેશ આ આઠ માતામાં થાય છે. આલંબન, કાળ, માર્ગ અને યતના એમ ચાર કારણે સાધુ વિહાર કરે. વિહારમાં ચાલતાં ચાલતાં વાચના, પૃચ્છના, પરાવર્તના, અનુપ્રેક્ષા અને ધર્મકથારૂપ પંચવિધ સ્વાધ્યાયનો ત્યાગ કરે. આ આઠ માતાનું સારી રીતે પાલન, કરે તે પંડિતમુનિ સંસારથી જલ્દી મુક્ત થાય છે. 25. યજ્ઞય. બ્રાહ્મણ કુળમાં ઉત્પન્ન થયેલા શ્રી જયઘોષમુનિ અને વિજયઘોષ બ્રાહ્મણની વચ્ચે યજ્ઞની વાસ્તવિકતા અને યથાર્થયજ્ઞ સંબંધી સંવાદ 44 ગાથામાં છે. મસ્તક મુંડાવાથી કોય શ્રમણ નથી બનતુ , ૐકારના જાપથી કોઈ બ્રાહ્મણ નથી બનતું, અરણ્યના વાસથી કોઈ મુનિ નથી બનતું અને વલ્કલ ધરવાથી કોઈ તપસ્વી નથી બનતું. સમતાથી શ્રમણ, બ્રહ્મચર્યથી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર-૪ / 193
