________________ મૂળવિષયભૂત જ્ઞાનની વાત કરતાં પાંચ પ્રકાર બતાવ્યા છે. ૧-મતિજ્ઞાન, ૨-શ્રુતજ્ઞાન, ૩-અવધિજ્ઞાન, ૪-મન:પર્યવજ્ઞાન અને પ-કેવલજ્ઞાન, આભિનિબોધિક જ્ઞાન (મતિજ્ઞાન) અને શ્રુતજ્ઞાનની વાત કરતાં જણાવ્યું છે, કે સમ્યગ્દષ્ટિને મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન હોય છે, જ્યારે મિથ્યાદૃષ્ટિને મતિઅજ્ઞાન અને શ્રુત અજ્ઞાન હોય છે. ત્પાતિકી, વૈનાયિકી, કાર્મિક અને પરિણામિકી એમ ચાર પ્રકારની બુદ્ધિ તે મતિજ્ઞાન છે. તાત્ત્વિક છતાં અતિરસાળ એવી આ ચાર બુદ્ધિની વાતો આ આગમની એક ચમત્કૃતિ છે. શ્રુતજ્ઞાનની વાત કરતાં તેના અક્ષરધૃત આદિ ચૌદ ભેદો બતાવ્યા છે. તેમાં અનંતજ્ઞાન-દર્શનને ધરનારા અરિહંત ભગવતીએ પ્રરૂપેલી દ્વાદશાંગી સભ્યશ્રત છે, દશપૂર્વથી લઈને ચૌદપૂર્વ સુધીનું નિશ્ચયે સમ્યગ્રુત છે. જ્યારે 9 પૂર્વ સુધીનું સમ્યગ્રુત મિથ્યાષ્ટિ આત્મા પણ પામી શકતો હોવાથી તેને માટે તે સમ્યગુ વ્યુત મિથ્યાશ્રુતની ભૂમિકા પણ પામે છે. પેટા ભેદો સહિતના જ્ઞાનના પાંચેય ભેદોનું વિવિધ દૃષ્ટિકોણથી વર્ણન કરીને ગ્રંથકારે તુરંત આ આગમ પૂર્ણ કર્યું છે. 208 આગમની ઓળખ
