________________ ભાષ્ય પર ટીકા બનાવી છે. જેમાં બહુ સરળ શબ્દોમાં આવશ્યક સૂત્રના દરેક પદાર્થોનું વિશદ વિવેચન કર્યુ છે. આ સિવાય પણ આવશ્યક સૂત્ર સંબંધી અનેક વૃત્તિની રચનાઓ થતી આવી છે. જે આવશ્યક સૂત્રનો મહિમા અને અનિવાર્યતાને ધોષિત કરે છે. આવશ્યકની વ્યાખ્યા કરતા કહ્યું છે કે, ગુણરહિત આત્માને ગુણાત્મક ભાવોથી વાસિત કરે તે આવાસક (આવશ્યક). વિશ્વના પ્રત્યેક ગુણોને નિવાસ કરવાનું (રહેવાનું) સ્થાન તે આવાસક. આત્મદોષની શુદ્ધિ દ્વારા આત્મશુદ્ધિ માટે અત્યંત જરૂરી અનુષ્ઠાન તે આવશ્યક. જે પ્રારંભિક કક્ષાથી પરાકાષ્ઠા સુધી પહોંચેલા સર્વ સાધકોને એક સરખુ ઉપકારક છે. આ આવશ્યક સંબંધી સૂત્રની ઓળખ આપણે બે વિભાગમાં મેળવશું. ૧-અધ્યયન પરિચય. ૨-સૂત્ર પરિચય. વર્તમાનમાં પ્રાપ્ત આવશ્યક સૂત્રોના રચયિતા પંચમ ગણધર શ્રી સુધર્માસ્વામી ભગવંત છે. જેમાં છ અધ્યયન છે. ૧-સામાયિક અધ્યયન. સામાયિકથી સાધનાનો પ્રારંભ છે, તો સામાયિક એ જ સાધનાની સિદ્ધિ છે. સામાયિક સમભાવ સ્વરૂપ છે. તૃણ અને મણિ, માટી અને સોનું, શત્રુ અને મિત્ર, દુ:ખ અને સુખ, અપમાન અને માન, મરણ અને જીવન, સંસાર અને મોક્ષ. દરેકમાં રાગ-દ્વેષ રહિત ચિત્તવૃત્તિ તે સામાયિક. પંચપરમેષ્ઠીને નમસ્કાર સ્વરૂપ નમસ્કાર મહામંત્ર સૂત્રથી લઈને સમ-ભાવની સાધના તથા પાપ વ્યાપારના ત્યાગની પ્રતિજ્ઞા સ્વરૂપ કરેમિભંતે સૂત્ર દ્વારા સામાયિક આવશ્યક કરવામાં આવે છે. ૨.ચતુર્વિશતિસ્તવ અધ્યયન. સામાયિક ની સિદ્ધિને વરેલા અને સામાયિકની સચોટ સાધનાને દર્શાવનારા 24 તીર્થકરોની સ્તવના, આ અધ્યયનનો વિષય છે. લોગસ્સ સૂત્રના માધ્યમથી આ આવક કરાય છે. જેમાં એક-એક તીર્થકરના નામપૂર્વક સ્તવના, વંદના કરવામાં આવે છે. 3. વંદન અધ્યયન. સમભાવની સાધનામાં દોરી જનારા, સમભાવની સાધનામાં સહાય કરનારા, તત્ત્વદાતા ગુરુને વંદન કઈ રીતે કરવું તે અહીં આવશ્યક સૂત્ર || 175
