________________ અધોલોકમાં પ્રથમ નરકનાં લોલુપાચ્યત નરક સુધી જોઈ શકું છું.' આનંદે જ્યારે અવધિજ્ઞાનના ક્ષેત્રની વાત કરી ત્યારે ગૌતમ મહારાજાએ કહ્યું, “આનંદ ! શ્રાવકને આટલું વિશિષ્ટ અવધિજ્ઞાન થઈ ન શકે, તેથી તારે અસત્યભાષણનું પ્રાયશ્ચિત કરવું પડશે.” આનંદે પ્રતિ પ્રશ્ન પૂછ્યો કે, “ભગવંત ! જિન પ્રવચનમાં સત્યનું પ્રાયશ્ચિત્ત હોય ?' ગૌતમ મહારાજાએ કહ્યું, ‘આનંદ!સત્યનું પ્રાયશ્ચિત્ત ન હોય, અસત્યનું પ્રાયશ્ચિત હોય.' ત્યારે આનંદે કહ્યું, “સત્યનું પ્રાયશ્ચિત ન હોય તો પ્રાયશ્ચિત મારે નહીં કરવું પડે, પ્રાયશ્ચિત આપે કરવું પડશે.ભગવંત !" ગૌતમ મહારાજા આ અંગે ભગવાન મહાવીરને પૂછવાનો નિર્ણય કરી પ્રભુ પાસે આવ્યા. પ્રભુને પૂછ્યું. ‘ભગવંત ! અવધિજ્ઞાનની બાબતમાં આનંદની વાત સત્ય છે કે મારી વાત સત્ય છે ?' ભગવાન મહાવીરે કહ્યું, “ગૌતમ ! આનંદની વાત સત્ય છે. શ્રાવકને તેટલા ક્ષેત્રનું અવધિજ્ઞાન થઈ શકે. તેથી તારે આનંદ સમક્ષ મિચ્છા મિ દુક્કડે આપવો.' પ્રભુની વાતનો સ્વીકાર કરી પુનઃ આનંદ સમક્ષ આવીને તે દ્વાદશાંગીના રચયિતા, ચતુર્બાની, પ્રથમ ગણધર શ્રી ગૌતમ મહારાજાએ મિચ્છા મિ દુક્કડે આપ્યો. આ પ્રસંગમાં શ્રી ગૌતમ મહારાજાની નમ્રતા અને સરળતાની પરાકાષ્ઠા જોવા મળે છે. 9. મંખલિપુત્ર ગોશાલકના નિયતિવાદની મિથ્યાવાતો, તેની સામે પુરુષાર્થની યુક્તિસંગત વાતો, તે દ્વારા છઠા અને સાતમા શ્રાવકોએ સર્વજ્ઞમતમાં દાખવેલી મક્કમતા, પ્રભુવીરે પોતાના શ્રમણો સમક્ષ કરેલી તેમની પ્રશંસા, શ્રમણોને આપેલી હિતશિક્ષા, આવી તો અનેક રસસભર વાતો આ આગમમાં કરવામાં આવી છે. 60 | આગમની ઓળખ
