________________ hકે Filthy - Tra (++++E/I વ્યવહાર સૂત્રો બૃહત્કલ્પ અને વ્યવહાર એકબીજાના પૂરક છે. કલ્પ એટલે આચાર અને વ્યવહાર એટલે પણ આચાર. બંને એકાWક શબ્દ છે. જે સુવિશુદ્ધ કલ્પધર છે તે જ વ્યવહાર શુદ્ધ છે. જે વ્યવહારશુદ્ધ સંયમી છે તે જ કલ્પધર છે. શબ્દભેદે ભિન્ન આ બંને છેદસૂત્રો અર્થ-અભેદવાળાં છે, તે સમાનતા છે. પ્રાયશ્ચિત્તના ભેદો અને પ્રાયશ્ચિત્ત પ્રાયોગ્ય આત્માઓનો ઉલ્લેખ જે બૃહદ્ કલ્પમાં નથી તે વ્યવહારસૂત્રમાં છે. જે વિશેષ છે. બીજી પણ એવી અનેક વિશેષતાઓ આમાં છે. વ્યવહાર સૂત્ર ગદ્ય છે. દશ ઉદ્દેશ છે. લગભગ 300 સૂત્ર છે. સાધુસાધ્વીઓના વ્યવહારનું વર્ણન મુખ્ય વિષય છે. ચૌદ પૂર્વધર પૂ. આચાર્ય શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીજી મહારાજાએ નવમા પૂર્વના આચાર-વસ્તુના વીસમાં પ્રાભૃતમાંથી ઉદ્ધત કરીને આ સૂત્રની રચના કરી છે. નિર્યુક્તિ, ભાષ્ય,ચૂર્ણિ આદિ સાથે આ સૂત્રનું વર્તમાન ગ્રંથાંકન ૫0,000શ્લોકથી અધિક છે. વ્યવહાર શબ્દ અનેક અર્થમાં પ્રચલિત છે. ૧-વિવાદ, ૨-આચરણ, ૩-વ્યાપાર, ૪-ન્યાય, પ-પ્રવૃત્તિ, ૬-પ્રવૃત્તિકર્તા, ૭-જેનાથી સામાન્યનું નિરાકરણ થાય, 8- સામાન્ય જન આચરિત, ૯-દરેક દ્રવ્યોના અર્થનો નિર્ણય. ટીકાકાર મહર્ષિ આચાર્ય શ્રી મલયગિરિજી મહારાજે વ્યવહાર શબ્દનો પ્રસ્તુતમાં આચાર એવો અર્થ કર્યો છે. ૧૬રા આગમની ઓળખ
