________________ પરમાધામી દ્વારા અપાતાં દુ:ખો અને પરસ્પર અપાતાં દુ:ખોનો જે ચિતાર ખડો કર્યો છે, ભલભલાને પણ એકવાર તો ધ્રુજાવી દે તેવો છે. એમાં આસ્તિકતા અને અનુકંપાસભર હૈયું હોય તો પાપનો ડર અવશ્ય પેદા થાય, તે વાત નિ:શંક છે. આ આગમમાં જણાવ્યું છે કે, પરમાધામી દેવો નરકગતિના જીવોને દુ:ખ આપતાં પૂર્વે તેમણે કરેલાં પાપો યાદ કરાવે છે, અને બહુલતયા જેવાં પાપ તેવાં દુ:ખો આપે છે. આ વર્ણન કર્મના અતૂટ સિદ્ધાંતને પ્રસ્થાપિત કરે છે. આગળ વધીને જ્યારે શારીરિક અને માનસિક વેદનાઓથી ત્રસ્ત નારકીના જીવો રાડો પાડીને બોલે છે કે, “હે સ્વામિ ! હે બાપ ! હું મરી ગયો, મને મારો નહિ, શા માટે આટલા નિર્દય થયા છો, મારા ઉપર દયા કરો, એક ક્ષણ ઉભા તો રહો, શ્વાસ તો લેવા દો, મારું ગળું તો છોડો, મને બહુ તરસ લાગી છે, ટીપું પાણી તો આપો !" આ વર્ણન વાંચીએ ત્યારે “હસતાં રે બાંધ્યા કર્મ, રોતાં નવિ છૂટે પ્રાણીયા” પંક્તિ આંતરમનને હચમચાવી મૂકે છે. પહેલા અધ્યયનમાં હિંસા આશ્રવ-દ્વારની સામાન્ય વાત થઈ. આ રીતે ક્રમશ: અસત્ય, ચૌર્ય, અબ્રહ્મ, અને પરિગ્રહ રૂપ મુખ્ય પાંચ આશ્રવોની વાત બીજાથી પાંચમાં અધ્યયનમાં કરવામાં આવી છે. “સાકરને ઓળખવા કણ પર્યાપ્ત છે, મણની જરૂર નથી” આ ન્યાયે દરેક અધ્યયનની એકેક વાત જોઈએ. અસત્યવચન ભય, દુ:ખ, અપયશ અને વેરને ઉત્પન્ન કરનાર છે. * અદત્તાદાનનું મૂળ મૂચ્છ, લોભ, આસક્તિ અને અસંતોષ છે. * શબ્દાદિ વિષયોનો ભોગવટો તે અબ્રહ્મ છે અને તે શબ્દાદિ વિષયો અબ્રહ્મની આગ માટે ઇંધણ સ્વરૂપ છે. * વિશ્વના દરેક જીવોને એક સરખું બાંધનાર પરિગ્રહ જેવું બીજું કોઈ બંધન નથી. 74 || આગમની ઓળખ
