Book Title: Jain Sahitya Sanshodhak Khand 03 Ank 03 to 04
Author(s): Jinvijay
Publisher: Jain Sahitya Sanshodhak Samaj Puna
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009882/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "aho zrutajJAna" graMtha jIrNodhdhAra 142 jaina sAhitya saMzodhaka varSa-03 - aMka-3, 4 :dravya sahAyaka : pUjya AcArya zrI rAmacandra-bhadraMkara-kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna vardhamAna tapanI 100+79 oLInA ArAdhaka pU. paMnyAsa pravara zrI nayabhadravijayajI ma.sA.nI zubha preraNAthI zrI bhAvavardhaka jaina saMgha, rAhejA TAvara, malADa (isTa), muMbaInI jJAnakhAtAnI upajamAMthI saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 I.sa. 2012 saMvata 2068 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra - saMvata 2065 (I. 2009) - seTa naM-1 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. yA pustako vebasAiTa parathI pe| DAunaloDa jharI zaDAze. pustakanuM nAma kartA-TIkAkAra-saMpAdaka kramAMka zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAuna sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amahAvAha - 04. (mo.) 9425585804 (kha) 22132543 ( bhela) ahoshrut.bs@gmail.com 020 021 022 023 024 025 001 002 003 004 005 006 007 008 zilpa smRti vAstu vidyAyAm zilparatnam bhAga-1 009 010 zilparatnam bhAga-2 prAsAdatilaka 011 012 kAzyazilpam 013 prAsAdamaJjarI 014 rAjavallabha yAne zilpazAstra 015 zilpadIpaka 016 017 018 019 zrI naMdIsUtra avacUrI | zrI uttarAdhyayana sUtra cUrNI zrI arhadgItA-bhagavadgItA zrI arhaccUDAmaNi sArasaTIkaH zrI yUkti prakAzasUtraM zrI mAnatuGgazAstram aparAjita pRcchA vAstusAra dIpArNava uttarArdha jinaprAsAda mArtaNDa jaina graMthAvalI hIrakalaza jaina jyotiSa nyAyapravezaH bhAga - 1 | dIpArNava pUrvArdha anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-1 anekAnta jayapatAkAkhyaM bhAga-2 prAkRta vyAkaraNa bhASAMtara saha pU. vikramasUrijI ma.sA. pU. jinadAsagaNi cUrNIkAra pU. meghavijayajI gaNi ma.sA. pU. bhadrabAhusvAmI ma.sA. pU. padmasAgarajI gaNi ma.sA. pU. mAnatuMgavijayajI ma. sA. zrI bI. bhaTTAcArya | zrI naMdalAla cunilAla somapurA zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI | zrIkumAra ke. sabhAtsava zAstrI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI vinAyaka gaNeza ApaTe zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI nArAyaNa bhAratI goMsAI zrI gaMgAdharajI praNIta zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI naMdalAla cunIlAla somapurA zrI jaina zvetAmbara konphransa zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI | zrI AnaMdazaMkara bI. dhruva zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI pU. municaMdrasUrijI ma. sA. zrI eca. Ara. kApaDIA zrI becaradAsa jIvarAja dozI pRSTha 238 286 84 18 48 54 810 850 322 280 162 302 156 352 120 88 110 498 502 454 226 640 452 500 454 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 026 027 028 029 030 031 032 033 034 035 036 037 038 039 040 041 042 043 044 045 046 047 048 049 050 051 052 053 054 tattpopaplavasiMhaH zaktivAdAdarzaH kSIrArNava vedhavAstu prabhAkara zilparatnAkara prAsAda maMDana zrI siddhama bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya- 1 zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-2 zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-3 (?) zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya-3 (2) (3) zrI siddhahema bRhadvRtti bRhannyAsa adhyAya - 5 vAstunighaMTu tilakamannarI bhAga-1 tilakamannarI bhAga-2 tilakamannarI bhAga-3 saptasanmAna mahAkAvyam saptabhaGImimAMsA nyAyAvatAra vyutpattivAda guDhArthatattvAloka sAmAnyaniryukti guDhArthatattvAloka saptabhaGInayapradIpa bAlabodhinIvivRttiH vyutpattivAda zAstrArthakalA TIkA nayopadeza bhAga-1 taraGiNItaraNI nayopadeza bhAga-2 taraGiNItaraNI nyAyasamuccaya syAdyArthaprakAzaH dina zuddhi prakaraNa bRhad dhAraNA yaMtra jyotirmahodaya zrI jayarAzI bhaTTa, bI. bhaTTAcArya zrI sudarzanAcArya zAstrI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI prabhAzaMkara oghaDabhAI zrI narmadAzaMkara zAstrI paM. bhagavAnadAsa jaina pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. bhAvakhyasUrinIma.sA. pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. pU. bhAvakhyasUrinIma.sA. pU. bhAvayasUrinI ma.sA. prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurA pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. vijayaamRtasUrizvarajI pU. paM. zivAnandavijayajI satiSacaMdra vidyAbhUSaNa zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) zrI dharmadattasUri (bacchA jhA) pU. lAvaNyasUrijI zrIveNImAdhava zAstrI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. lAvaNyasUrijI pU. darzanavijayajI pU. darzanavijayajI saM. pU. akSayavijayajI 188 214 414 192 824 288 520 578 278 252 324 302 196 190 202 480 228 60 218 190 138 296 210 274 286 216 532 113 112 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra 160 164 saMyojaka - zAha bAbulAla saremala zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIzana sosAyaTI, rAmanAra, sAbaramatI, mahAvA6-05. (mo.) 8427585804 (yo) 2213 2543 (5-mela) ahoshrut.bs@gmail.com mahI zrutajJAnam jtha ddhAra - saMvata 2056 (. 2010)- seTa naM-2 prAyaH jIrNa aprApya pustakone skena karAvIne DI.vI.DI. banAvI tenI yAdI. yA pustA vebasAITa 52thI up SIGnatI rI zAze. krama pustakanuM nAma bhASA tta-215112-saMpaES pRSTha | 055 | zrI siddhahema bRhadvRtti bRhadnyAsa adhyAya-6 saM pU. lAvaNyasUrijI ma.sA. 296 056 | vividha tIrtha kalpa pU. jinavijayajI ma.sA. 057 lAratIya zrama saMskRti sanemana 4. pU. pUNyavijayajI ma.sA. 058 | siddhAntalakSaNagUDhArtha tattvalokaH zrI dharmadattasari 202 059 vyApti paJcaka vivRtti TIkA zrI dharmadattasUri 48 0608na saMgIta rAgamAlA zrI mAMgaroLa jaina saMgIta maMDaLI 306 | 061 caturviMzatIprabandha (prabaMdha koza) zrI rasikalAla eca. kApaDIA 322 062 | vyutpattivAda Adarza vyAkhyayA saMpUrNa 6 adhyAya |saM zrI sadarzanAcArya 668 063 | candraprabhA hemakaumudI pu. meghavijayajI gaNi 516 064 | viveka vilAsa saM/. | zrI dAmodara goviMdAcArya 268 065 | paJcazatI prabodha prabaMdha saM pU. mRgendravijayajI ma.sA. 456 066 | sanmatitattvasopAnama | saM pU. labdhisUrijI ma.sA. 420 upadezamAlA doghaTTI TIkA gurjarInuvAda | gu4. pU. hemasAgarasUrijI ma.sA. 638 068 moharAjAparAjayam | saM pU. caturavijayajI ma.sA. 192 069 | kriyAkoza saM/hiM zrI mohanalAla bAMThiyA | kAlikAcAryakathAsaMgraha saM/. | zrI aMbAlAla premacaMda 406 071 | sAmAnyanirukti caMdrakalA kalAvilAsa TIkA saM. zrI vAmAcaraNa bhaTTAcArya 072 janmasamudrajAtaka saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 128 073 | meghamahodaya varSaprabodha saM/hiM zrI bhagavAnadAsa jaina 532 0748 sAmudinAM yatho 44. zrI himmatarAma mahAzaMkara jAnI | 376 428 070 308 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 238 194 192 254 260. 75 jaina citra kalpadruma bhAga-1 076 jaina citra kalpadruma bhAga-2 077 saMgIta nATya rUpAvalI 78 bhAratanAM jaina tIrtho ane tenuM zilpa sthApatya 079 zilpa cintAmaNi bhAga-1 080 | bRhad zilpa zAstra bhAga-1 08 | bRhad zilpa zAstra bhAga-2 082 bRhad zilpa zAstra bhAga-3 083 AyurvedanA anubhUta prayogo bhAga-1 084 | kalyANa kAraka 085 | vivAno vana voza 086] kathA ratna koza bhAga-1 | kathA ratna koza bhAga-2 238 260 | guja. | zrI sArAmAM navA guja. | zrI sarAmAruM navAva guja. | zrI viyA sArAmArUM navAva | guja. | zrI sArAmArUM navAva guja. | zrI manasulatAna muramana, guja. | zrI nAgannAtha maMvAramAM guja. | zrI navInnAtha maMgArAma guja. | zrI jagannAtha aMbArAma guja. . 3ntisAgaranI guja. | zrI vardhamAna parvanAtha zAstrI saM./hiM zrI naMdalAla zarmA guja. | zrI levalAsa gIvarana tozI guja. | zrI levalAsa nIvarIna pa. meghavijayajIgaNi | pU.yazovijayajI, pU. puNyavijayajI mArA zrI vinayarzanasUrinI 114 910 436 336 230 088 | hastasagnIvanama 322 089/ endracaturvizatikA samati tarka mahArNavAvatArikA _114 090 | 560 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra pRSTha 272 240 254 282 118 466 342 362 134 70 hindI | munzArAma 316 224 saMyojaka-zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 - ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda-05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra-saMvata 2067 (I. 2011) seTa naM.-3 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii|yh pustake vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| | krama | pustaka nAma kartA/ TIkAkAra bhASA | saMpAdaka / prakAzaka 91 | syAdvAda ratnAkara bhAga-1 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA | 92 | syAdvAda ratnAkara bhAga-2 vAdidevasUrijI | motIlAla lAghAjI punA 93 | syAdvAda ratnAkara bhAga-3 vAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA 94 | syAdvAda ratnAkara bhAga-4 vAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA 95 | syAdvAda ratnAkara bhAga-5 vAdidevasUrijI motIlAla lAghAjI punA 96 | pavitra kalpasUtra puNyavijayajI sArAbhAI navAba 97 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-1 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 98 | samarAGgaNa sUtradhAra bhAga-2 bhojadeva | TI. gaNapati zAstrI 99 | bhuvanadIpaka padmaprabhasUrijI saM. veMkaTeza presa 100 | gAthAsahastrI samayasuMdarajI sukhalAlajI 101 | bhAratIya prAcIna lipImAlA gaurIzaMkara ojhA munzIrAma manohararAma 102 | zabdaratnAkara sAdhusundarajI saM. haragovindadAsa becaradAsa 103 | subodhavANI prakAza nyAyavijayajI saM./gu | hemacaMdrAcArya jaina sabhA | 104 | laghu prabaMdha saMgraha jayaMta pI. ThAkara orIenTa insTITyuTa baroDA 105 | jaina stotra saMcaya-1-2-3 mANikyasAgarasUrijI AgamoddhAraka sabhA 106 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-1,2,3 | siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 107 | sanmati tarka prakaraNa bhAga-4,5 siddhasena divAkara sukhalAla saMghavI 108 | nyAyasAra - nyAyatAtparyadIpikA satiSacaMdra vidyAbhUSaNa esiyATIka sosAyaTI | 109 | jaina lekha saMgraha bhAga-1 puraNacaMdra nAhara saM./hi puraNacaMdra nAhara 110 | jaina lekha saMgraha bhAga-2 puraNacaMdra nAhara saM./hi | puraNacaMdra nAhara 111 | jaina lekha saMgraha bhAga-3 puraNacaMdra nAhara saM./hi / puraNacaMdra nAhara 112 | jaina dhAtu pratimA lekha bhAga-1 kAMtivijayajI saM./hi | jinadattasUri jJAnabhaMDAra 113 | jaina pratimA lekha saMgraha daulatasiMha loDhA | aravinda dhAmaNiyA | 114 | rAdhanapura pratimA lekha saMdoha vizAlavijayajI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA 115 | prAcina lekha saMgraha-1 vijayadharmasUrijI saM./gu | yazovijayajI graMthamALA | 116 | bIkAnera jaina lekha saMgraha agaracaMda nAhaTA saM./hi | nAhaTA bradharsa 117 | prAcIna jaina lekha saMgraha bhAga-1 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA 118| prAcina jaina lekha saMgraha bhAga-2 jinavijayajI saM./hi | jaina AtmAnaMda sabhA | 119 | gujarAtanA aitihAsika lekho-1 girajAzaMkara zAstrI | phArbasa gujarAtI sabhA 120 | gujarAtanA aitihAsika lekho-2 girajAzaMkara zAstrI saM./gu | phArbasa gujarAtI sabhA | 121 | gujarAtanA aitihAsika lekho-3 girajAzaMkara zAstrI phArbasa gujarAtI sabhA 122 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-1 pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala | 123 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-4 | pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala 124 | oNparezana ina sarca oNpha saMskRta menyu. ina muMbaI sarkala-5 | pI. pITarasana raoNyala eziyATIka jarnala | 125 | kalekzana oNpha prAkRta enDa saMskRta inskrIpzansa pI. pITarasana bhAvanagara ArcIoNlaoNjIkala DipA. 126 | vijayadeva mAhAtmyam jinavijayajI jaina satya saMzodhaka 612 307 250 514 454 354 337 354 372 142 336 saM./hi 364 218 656 122 764 404 404 540 274 414 400 320 148 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra saMyojaka - zAha bAbulAla saremala - (mo.) 9426585904 (o.) 22132543-ahoshrut.bs@gmail.com zAha vImaLAbena saremala javeracaMdajI beTAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, amadAvAda- 05. aho zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra- saMvata 2068 (I. 2012) seTa naM.-4 prAyaH aprApya prAcIna pustakoM kI skena DIvIDI banAI usakI suucii| yaha pustake vebasAiTa se bhI DAunaloDa kara sakate haiN| pustaka nAma karttA / saMpAdaka prakAzaka sArAbhAI navAba sArAbhAI navAba sArAbhAI navAba sArAbhAI navAba hIrAlAla haMsarAja pI. pITarasana kuMvarajI ANaMdajI zIla khaMDa brahmadeva krama 127 mahAprabhAvika navasmaraNa 128 jaina citra kalpalatA 129 jaina dharmano prAcIna itihAsa bhAga - 2 130 oparezana ina sarca opha saM. menyu. bhAga-6 131 jaina gaNita vicAra 1 2 132 | daivajJa kAmadhenu (prAcina jyotiSa graMtha) 133 karaNa prakAza 134 | nyAyavizArada maho. yazovijayajI svahastalikhita kRti saMgraha yazodevasUrijI 135 bhaugolika koza- 1 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa 136 bhaugolika koza-2 DAhyAbhAI pItAMbaradAsa 137 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 1 aMka- 1, 2 jinavijayajI 138 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 1 aMka-3, 4 2 139 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 2 aMka- 1, 140 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 2 aMka - 3, 4 141 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 3 aMka- 1, 142 jaina sAhitya saMzodhaka varSa 3 aMka- 3, 4 143 navapadonI AnupUrvI bhAga - 1 2 144 navapadonI AnupUrvI bhAga-2 145 navapadonI AnupUrvI bhAga-3 146 bhAsvati 147 jaina siddhAMta kaumudI (ardhamAgadhI vyAkaraNa) 148 | maMtrarAja guNakalpa mahodadhi 149 phakkIkA ratnamaMjUSA - 1. 2 150 anubhUta siddha vizAyaMtra (cha kalpa saMgraha) 151 sArAvali 152 jyotiSa siddhAMta saMgraha 153 jJAna pradIpikA tathA sAmudrika zAstram nUtana saMkalana A. caMdrasAgarasUrijI jJAnabhaMDAra - ujjaina zrI gujarAtI zve. mU. jaina saMgha - hastaprata bhaMDAra - kalakattA jinavijayajI jinavijayajI jinavijayajI jinavijayajI jinavijayajI somavijayajI somavijayajI somavijayajI zatAnaMda mArachatA ratnacaMdra svAmI jayadayAla zarmA kanakalAla ThAkUra meghavijayajI kalyANa vardhana vizvezvaraprasAda dvivedI rAmavyAsa pAnDeya hastaprata sUcIpatra hastaprata sUcIpatra bhASA guja. guja. guja. aMgrejI guja. saM. saM./aM. guja. guja. guja. hindI hindI hindI hindI hindI hindI guja. guja. guja. saM./hi prA./saM. hindI saM. saM./ guja saM. saM. saM. hindI hindI hIrAlAla haMsarAja eziyATIka sosAyaTI jaina dharma prasAraka sabhA braja. bI. dAsa banArasa sudhAkara dvivedi yazobhAratI prakAzana gujarAta varnAkyulara sosAyaTI gujarAta varnAkyulara sosAyaTI jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA jaina sAhitya saMzodhaka punA zAha bAbulAla savacaMda zAha bAbulAla savacaMda zAha bAbulAla savacaMda eca. bI. guptA enDa sansa banArasa bhairodAna seThIyA jayadayAla zarmA harikRSNa nibaMdha mahAvIra graMthamALA pAMDuraMga jIvAjI vrIjabhUSaNadAsa jaina siddhAMta bhavana banArasa zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zrI AzApuraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra pRSTha 754 84 194 171 90 310 276 69 100 136 266 244 274 168 282 182 384 376 387 174 320 286 272 142 260 232 160 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Cli fligh|ANIL M 1 Mill ! [t, L THAN[URL no [I LILA PALIA (smiAta 1KIT/iI - ' maIII) kALI| YI[li IllullHill, mAjanI jaina sAhitya saMzodhaka A S. A jana itihAsa, sAhitya, tatvajJAna Adi vividha viSayaka sacitra tramAsika patra (//CITY MAnA !) S saMpAdaka zrI jina vijaya (AcArya-gUjarAta purAtattva maMdira-amadAvAda ), ITI"|"nA " , LIKi[ [ \/| EAT mA sa + - ha . ka kahata . P Co paE - 4/17 jaina sAhitya saMzodhake kAryAlaya vArSika mU9ya rU. 6)] a ma dA vA da [ prati a'ka mU, rU. 2) ''ILIril II> till 11, - : " 9 + |ii . shi si[Leliu TouL SIDilillaherililA || JIO kApA DiI ILLUTIkA!HILA Aho ! Shrutgyanam Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMDa3] viSayAnukramaNikA 1 mahAkavidhanapAlakRta satyapurIya zrImahAvIra utsAha 2 satyapurIya zrImahAvIra utsAha paricaya 3 mahemUda gajanavI ane sAraThanA seAmanAtha 4 mUrtipUjAnuM mAhAtmya 5 kavi dvIpavijayajI likhita mahAnizItha sUtra paricaya 6 kaDuAmatanI paTTAvalI 7 ujjayinInA saghanuM vijJaptipatra adhyApaka harmana yAkeAkhI likhita samarAicakahAnI prastAvanA [ anuvAdaka-zrIyuta cimanalAla jecaMda zAha bI. e. ] 9. mahAkavi dhanapAla viracita virodhAbhAsAla kAramaya zrImahAvIra stuti. [vivecaka-5. zrI becaradAsa jIvarAja ] 10 jaina tattva carco- (1) srIjAtine dRSTivAda aMga bhaNavAnA niSedhapara eka vicAra (2) avyavahArarAzi ne vyavahArarAzinI kalpanA (3) keTalAka vicAravA lAyaka praznA 11 panyAsa padavI aiMka3 241-3 244251 252-259 262272 258-261 273-277 27-281 Aho ! Shrutgyanam 282-294 295-312 313-319 30 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya vaktanya bIjA a'kamAM ame jAhera karyuM hatuM ke trIjo aMka lagabhaga AzvinapUrNimAe prakaTa thaze. paraMtu, purAtattva madira hastaka chapAtA eka e prathAnA kAryane aMge amAre e vakhate khAsa guthAI rahevA jevuM thavAthI dhArelA samaye A aMka pragaTa na karI zakAyA. * * A aMka sAthe, pAlaNapuranA zvetAMbara sthAnakavAsI jaina sastu sAhitya pracAraka maMDaLa taraphathI prakaTa thaelu " Atma jAgRti bhAvanA " nAmanuM laghu pustaka bheTa tarIke mAkalavAmAM Ave che jenA svIkAra karI ceAgya upayega karavAnI amArA vAcakAne khAsa bhalAmaNa karIe chIe. Aho ! Shrutgyanam -sapAdaka. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzAdhaka PATAZADE MYO kumAra prinTarI, amadAvAda Abu, delavADA jaina maMdira Aho! Shrutgyanam bloka ' kumAra 'nA saujanyathI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzAdhaka kumAra prinTarI: amadAvAda hasavAM hata Abu, delavADA jaina maMdira Aho! Shrutgyanam bloka ' kumAra"nA saujanyathI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhityasaMzodhaka 'purisA ! saccameva samabhijANAhi / sancassANAe. uvadie mehAvI mAraM taraha / ' 'je egaM jANar3a se sabbaM jANai; je saJcaM jANai se ega jANai / ' ___ 'diTuM, mayaM, maya, viNNAyaM, jaM ettha parikahijai / ' -nirgranthapravacana khaMDa 3] mahAvIranirvANa saMvat 2453-Azvina [aMka 3 // 1 // mahAkavi dhanapAlakRta satyapurIya-zrImahAvIra-utsAha jiNava jeNa duTTa kamma balavaMtA moDiya, __cau kasAya pasaraMta jeNa ummUla vitoDiya; tihuyaNa-jagaDaNa-mayaNa-sarahi taNu jAsu na mijai, __iyaranarahi saccauri-vIra so kima jagaDijjai. varasurahi paharaMta khaMdha mAhaNasiri toDahi, pharasu atthi gabbharu ya levi taruvArihi jhoDahi; te terisa pAviTTa duTTa AruTu sudhIraha, nayaNihi pecchahi jAva tAva paharaMti na vIraha. // 2 // bhaMjevi Nu sirimAladesu anu aNahilavADauM, caDDAvalli soraTu bhaggu puNu deulavADauM; somesaru so tehi bhaggu jaNamaNaANaMdaNu, bhaggu na siri saccari vIru siddhatthaha naMdaNu, Aho! Shrutgyanam Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 ] jaina sAhitya saMzodhaka Refariyahi ravipasaru kiM bhijjara, bahuvi visareha mili vi kiM guruDu gilijjai; bahu kuraMga Aru karahi kiri kAi madaha, for age as it saJcauri-jidiha, kariNANi Nu cirakAli Asi kuvi joganaresaru, vasiya saccari dihi vIrU jiNesaru; AraMbhiGa AhuDa raMgu cAmIyara varataNu, varaturaMgado rahi nimittu naravaihi caliu maNu. rAyAsihi bhaDihi jaNu jAva na nAmio, sAmi karivaraha khaMdhi rajjuhu saMdAmio; kavi rajju hayagaya dharaNIyali, niviDiya jima paricatta khaMDa pecchaM paravali. fast for va jiNavarataNu tADiu, pacchutthasa kuhADehiM so siri aMbADiu; ajavi dIsaha aMgi ghAya sohiya tamu dhIraha, cala julu sacauri-napari paNamahu tasu vIraha. gosAlA saMga amara uvasagga saheviNu, jo na caliu jhApaha jiNiMdu sivahataggayamaNuH ae afar uvasagga sahavi ki naraha nariMdaha, mahu namahu cari-vIru jo caramajidiha. ja virajjai samavasaraNu caudevanikAyadi, jasu paNamijjara calaNAraviMdu suravarasaMghAya hi sarajjaha bhuvaNanAhu jo jaMtuhiyaMkaru, so paNa cari-nayara sirivIru jiNesaru. kiMkili camara kinnaradevajhuNi, chattadhi dahinighosa saMTiDa sIhAsaNi: bhAmaMDala dehAlaggu jasu tihuyaNi chajjaha, sAhira-ru so kima paNamijjai. kusuma Aho ! Shrutgyanam [ khaMDa 3 // 4 // // 5 // // 6 // 119 11 11 6 11 // 9 // // 10 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 ] satyapuroya zrImahAvIra utsAha, paricaya jina mahaMtu girivaraha meru, gahagaNaha divAyara, jima mahaMtu su sarvavaramaNu uvahihiM rayaNAyaru; jima mahaMtu suravaraha majjhi suraloi suresaru, tima mahaMtu tiyaloyaliu saccari jiNesaru, uddava diyaraha teu, gahavara somattaNu, paM0 dhaNapAlakRtaH zrIsatyapuramaMDana - zrImahAvIrautsAhaH samAsaH [ 24 gaMbhIra sAyaraha, haravi maMdiraha thirattaNuH aise vIru naM amira levi saccari suNijjai, tihuaNi tasu paDibiMbu natthi jasu uppama dijjai // 12 // koriMTa, sirimAla, dhAra, AhADa, narANajaM, aNahilavADa, vijayakoTTu, puNa pAlittANuM / pikkhivi tAva bahuta ThAma maNi cojju paIsara, jaM ajjavi saccari vIru loyaNihi na dIsa sahasse va loha tatthu na hoi niyaMtaha vayaNasahassehi guNanatu niTThiyahi thuNaMtaha eka jIha dhaNapAlu bhai ikku jaM maha niyataNu, kiM vanna saccAuri-vIru hauM puNu ikkANaNu. rakkha sAmi paraMtu mohu nehuMDaya toDahi, sammardasaNi nANu caraNu bhaDa kohu vihADahi ; kari pasAu saccari vIru jai tuhu maNi bhAvai, tara tu dhaNapAlu jAu jahi gayau na Avai. Aho ! Shrutgyanam // 11 // // 13 // // 14 // / / 15 / / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 = = satyapurIya zrImahAvIra utsAha paricaya 7na sAhitya saMzodhakanA vAcakane Aje ame paramAharta mahAkavi dhanapAlanI be alabhya kRtionI ja apUrva bheTa ApIe chIe. emanI prAptithI dareka zraddhALu jainane atiAnaMda thavA yogya che. sAce ja mahAbrAhmaNa kavi dhanapAlanI A be kRtio apUrva che. emAM prabhu mahAvIranI atibhakti bharelI gaMbhIra ane AlhAdaka stuti karavAmAM AvI che je dareka jainane kaMThe karavA lAyaka ane nitya pATha karavA lAyaka che. mahAkavi dhanapAla jaina sAhityakAzane eka mahAtejasvI ane akSINuprakAzI nakSatra che. enA pratibhA prakAze jaina vAyanA zarIrapiMDane aneruM opa ApyuM che. jaina sAhityasaMpattinA vizALa bhaMDAramAM eka aNamola ane advitIya ratna samapI eNe AhaMta matAnuyAyIonA pAMDityAbhimAnane ati unnata banAvyuM che. enuM e ratna te tilakajarI kathA che. AkhA saMskRta sAhityanA anaMta graMtha saMgrahamAM bANanI kAdaMbarI sivAya e kathAnI tulanAmAM AvI zake evI bIjI kaI kRti vidyamAna nathI. alabatta, bANa dhanapAlane purogAmI hoI te enA gusthAne che; kAdaMbarInI anupama racanAye ja dhanapAlane tilakamaMjarI racavA preryo che e niHzaMsaya che; chatAM dhanapAla pratibhAnI spardhAmAM bANathI je caDhe nahi te utare tema paNa nathI jaethI kAlakRta bheTa-laghu-saMbaMdhavALA hovA chatAM guNadharmathI to girvANagirAnA e baMne gAmahAkavio samAna Asane ja besanArA che; ane tethI dhanapAlanuM kavijIvana e bANane jeTaluM ja gauravazAlI che, ema kahevAmAM Ave che te kamipi ayuktivALuM nathI. AvA mahAkavinI adyApi aprasiddha evI be kRtio prastutaaMkamAM prathama ja prakAzamAM Ave che. AmAMnI (1) eka kRti apabhraMzamAM che ane eka prAkRtamAM che. prAkRta kRtine paricaya jUda te sAthe ApavAmAM Avyo che. ahiM, prathama ApelI apabhraMzakRtine paricaya karAvavAmAM Ave che. A kRti pATaNanA bhaMDAramAMthI prApta thaI che. saMvata 1357-58 mAM lakhelI eka prata, jemAM AvAM aneka stuti. rastotrI ekatra lakhelAM che temAMthI A stuti utArI lIdhelI che. A stutine varNa-viSaya satyapurastha mahAvIrane camatkArika prabhAva che. tethI ahiM prathama Deka e sthaLane paricaya Apavo Avazyaka che. mAravADanA jodhapura rAjyanA dakSiNa bhAgamAM sAra karIne eka gAma che. e gAmanuM asala saMskRta nAma sApura che, ene prAkRta uccAra hajAra thaI apabhraSTa rUpAntara sAcAra banyuM che. e sthAna ghaNuM jUnuM che. tyAM AgaLa bhagavAna zrI mahAvIra svAminuM prAcIna, tIrthabhUta, pavitra jaina dhAma che. jena komamAM e eka tIrthasthaLa gaNAya che. " jagacitAmaNI' nAmanA eka bahu jUnA kahevAtA stotramAM jas vIra zarina evA zabdothI e sthaLano namaskaraNIya ullekha karelo che ane dareka vetAMbara-mUrtipUjaka jaina e tetrane pratidina pATha kare che. - jaina tIrthasaMrakSaka AcArya zrI jinaprabhasUrie potAnA samayanA jaina dharmanA vividha tIrthonI hakIkata ApanAro je vividha saMsthA nAmane mahattavano graMtha lakhyo che temAM e satyapurane paNa khAsa kalpa lakhe che. e kalpanA anusAra, mahAvIra nirvANa pachI lagabhaga 600 varSa thaelA nAhaDa nAmanA rAjAe. zrIjaja jagasUri nAmanA AcAryanA upadezathI, e sthAnamAM bhagavAna mahAvIradevanuM maMdira bAMdhyuM ane temAM pittalanI prabhupratimA sthApita karI. brahmazAMti nAmane yakSa e sthAnane adhiSThAyaka banyo ane tethI enuM mahAtamya atizaya vadhyuM. Aho! Shrutgyanam Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dida rU ] satyapurIya zrImahAvIra utsAha paricaya [ 241 jinaprabhasUrinA lakhelA e AkhA satyapara kalpane sAra nIce pramANe che. AgaLanA samayamAM, mamaMDaLa eTale mAravADamAM AvelA nahula (nADola) prAMtanA maMDanabhUta maMDovara nagaranA rAjAne balavAna evA dAI (DAbhI) lokee mArI nAkhI tenuM rAjya chInavI lIdhuM. te rAjAnI rANI te vakhate garbhavatI hatI. tethI te nAsIne baMbhANapuramAM jaIne rahI, ane tyAM tene sarva lakSaNasaMpanna putra janmyo. te nagaranI bahAra eka jhADe, jhoLI vaLagADI temAM te bALakane teNe suvAkyo ane pite kAMI kAma karavA lAgI. tyAM AgaLa devayogathI jagasUri nAmanA eka jaina AcArya AvI caDhayA. teo te jhADanI chAyAne aNukhasatI joIne te jhoLImAMnA bALakane ekI Tase joi rahyA, ane tarata jANI gayA ke bhaviSyamAM A bALaka mATe puNyavAna thaze. eTalAmAM te rANIe AvIne pUchayuM ke-bhagavAna A bALaka zuM kula kSaya karanAra kulakSaNo dekhAya che ke ke che ? sUrie javAba Apyo kendra , e to mahApuruSa thavAno che. mATe sarva prayane AnuM pAlana karavuM joIe. tyAra pachI vatsalabhAva ANIne te bane mAtAputrane sUrie pitAnA maMdiranA je vyasthApaka hatA temanI pAse mukyAM. te bALakanuM nAma nAhaDa evuM rAkhavAmAM AvyuM ane tene paMcanamaskAra maMtra sIkhaDAvyAM. te bALaka bahu capala hate. nAnapaNamAM ja dhanuSyabANa hAthamAM laIne, maMdiramAM mUkelI cokhA mUkavAnI pATa upara AvatA uMdarone tAkI tAkIne mAravA lAge. zrAvakoe tenA A kRtyane joI tene maMdiramAMthI kADhI mUkayo, tethI te lokonI gAyo carAvavAnuM kAma karavA lAgyo. eka divase koI gAma bahAra pharatA yAgie te bALakane dIThe. tene e battIsa-lakhaNa mahApuruSa dekhAyo. tenA manamAM suvarNapuranI sAdhanA karavAnI IcchA thaI tethI te enI pAchaLa pAchaLa enI mA pAse gayo ane e mAne samajAvI-vInavIne tyAM ja rahevA lAge. avasara joIne gie nAhAne kahyuM ke-jaMgalamAM gAyo cAravatAM thakAM je tArI najare, rAtuM dUdha jharatuM keAI kulizanuM jhADa, paDI jAya to te upara nizAna karIne mane tenI khabara Apaje. bALaka nA joginI te vAtano svIkAra karyo ane devage thoDA ja divasamAM tenI daSTie evuM eka jhADa paDayuM. gine khabara karavAthI te tenI sAthe gaye. pachI yathA vidhAnapUrvaka yogae tyAM asi saLagAvyo ane temAM te rAkSara vRkSane prajalAlI tenI AsapAsa pradakSiNA karavA lAgyo ane bALaka nAhaDane paNa tema karavAnuM sucana karyuM, nAhaDa pitAnI caMcala buddhivaDe ginA mananI duSTavRttine tADI gayo ane tethI te paMcanamaskAra maMtranuM smaraNa karavA lAgyA. te maMtranA prabhAvathI joginuM sAmarthya haNAI gayuM ane Akhare nAhaDe ja tene upADI te agnimAM nAMkhI dIdhe. emAM paDatAMnI sAthe ja te suvarNaya banI gayo. AthI nAhaDanA manamAM mitranA mAhAmya viSe uMDI zraddhA beThI. te manamAM vicAra karavA lAge ke--huM zI rIte e maMtrapradAyaka gurano pratyupakAra karI zake ? ema vicAra karIne te guru pAse AvyA ne temanA page paDI te badhI hakIkata kahI; ane kahyuM ke have mAre zuM karavuM joIe tenI mane AjJA karo. gurue jinamaMdira baMdhAvavAne upadeza Ape ane tethI teNe 24 ricaye baMdhAvyAM. krame krame teNe moTI rAjyaRddhi meLavI ane te vaDe potAnuM paitRka rAjya pAchuM vALyuM. eka divase teNe pharI jajajagarane vinaMtI karI ke-pRtya, AvuM koI kArya batAvo jenA karavAthI tamArI ane mArI kIrti lAMbA samaya sudhI vidyamAna rahe. tyAre jyAM AgaLa, cyAre stanamAMthI gAya dUdhanI dhArA choDatI hatI, evI eka bhUmi gurue tene batAvIne kahyuM ke A abhyayakAraka sthAna che. ethI te rAjAe tyAM AgaLa, bhagavAna mahAvIranA nivArNa pachI 60 varSa, moTuM, AkAzasudhI jenuM zikhara pahoMce evuM maMdira baMdhAvyuM; ane temAM pittalanI banelI mahAvIrasvAminI bhavya mUrti sthApita karI jagarinA hAthe tenI pratiSThA karAvI. jyAre pratiSThA karavA AcArya Aho! Shrutgyanam Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 AvatA hatA tyAre vacce mArgamAM eka sArA madamAM nAhaDarAyanA pUrva prasta viMjharAya (viMdhyarAja) azvArUDha mUrtinI pratiSThA karI. bIjI eka sArA muhUrtamAM, mINa jevI jamIna joIne, gurujInA A dezathI zaMkhanAme celAe dAMDAno ghodo mArI kuvo banAvI dIdhA. loko Aje paNa tene zaMkhakuvAnA nAme oLakhe che. e kUvo bAkInA divasomAM sUko hoya to paNa vaizAkha pUrNimAnA divase te pANIthI bharAelo hoya che. trIjA lagnamAM vIramUrtinI pratiSThA karI. je lagnamAM e vIrasvAminI pratiSThA karI, te ja lagnamAM duggAsya gAme ane vayaNu5 gAme paNa mahAvIranI be mUrtionI sAdhu ane zrAvakanA hAthe pratikAo karavAmAM AvI. e vIrapratimAnI nAhaDarAjA rAja pUjA-arcA karato. A rIte nAhaDarAjAe je pratimAnI sthApanA karI hatI, tenA pratIhAri tarIke brahmazAnti yakSa sadA tenI sAMnidhyamAM raheto hato ane te pratimAnI paryApAsanA karato hato. A pachI jinaprabhasUrie brahmazAMti yakSane paricaya Apyo che. e yakSa te bIje kaI nahi paNuM kalpasUtramAMnI TIkAmAM varNavela zila pANI yakSa che. yakSanuM varNana ApIne pachI jinaprabhasUrie e tIrthane lagatI keTalIka upayogI aitihAsika bInA ApI che je nIce pramANe che. ehave, gUjarAtabhUminA pazcima bhAgamAM valabhI e nAme Rddhi-samRddhithI bharapUra evI nagarI che. tyAM zilAditya nAmano rAjA rAjya kare che. teNe ratna jaDelI kAMkarInA lobha prerAI raMka nAme seThane satAvyuM. tethI te seTha kepe bharAya, ne rAjAne nAza karavA mATe, gajanInA svAmI hammIrane khUba dhana ApI, tenA moTA sainyane bolAvI lAvyo. te vakhate, adhiSThAyaka devatAnA baLe valabhImAMthI caMdraprabha svAminI pratimA, aMbA ane kSetrapAlanI mUrtio sAthe, AkAzamArga thaIdevapATaNamAM jaI pahoMcI. vIranAthanI je pratimA hatI. te tenA adhiSThAyakanA sAmarthathI, koIe na jANelA guptamArga, rathArUDha thaine cAlatI cAlatI Aso ja sudI pUrNimAnA divase zrImAlapuramAM jaI pahoMcI. bIjA paNa atizayavALA deva yAritasthAne jaI vasyA. nagaradevatAe zrIvardhamAnasUri nAmanA AcAryane thanArA utpAtanI AgAhI ApI ane kahyuM ke, jyAM AgaLa sAdhuone maLeluM dudha phadhira thaIne pharI pAchuM dUdha thaI jAya tyAM tamAre vasavuM. pachI gajanIthI AvelA te hammIranA sabhya vikrama saMvata 845 mAM valabhI nagara bhAMgyuM ane te rAjyane mArI nAMkhyo. pachI te hammIra potAnA sthAne cAlyo gayo. - tyArabAda, bIjI vakhate, bIjo eka gajanIpati, gUrjaradezane udhvasta karIne tyAMthI cAlato vikrama saMvata 108 nA varSamAM sAceramAM abhyA. tyAM teNe vIra bhagavAnanuM manohara maMdira joyuM. mAre mAre karatA te heTho maMdiramAM peThA. moTA hAthIe joDIne te mahAvIranI pratimAne bahAra tANavA lAgyA. paNa te potAnA sthAnethI lezamAtra paNa na hAlI. tyAre baLadanI joDIe lagADIne tene kheMcavA mAMDI. te vakhate pUrvabhavanA anurAgabaLe brahmazAMti yakSe mAtra 4 AMgaLa te mUrtine khasavA dIdhI. te pachI svayaM gajanIpatie hAMkavA chatAM paNa baLada jarAye te mUrtine khaseDI na zakyA. chevaTe svecchAdhIza vilakho thayo, tethI te mUrti upara teNe ghaNAnA ghA karavA mAMDayA. paNa te ghA mUrtine lAgavAne badale tenI aMtaHpuranI strIo upara paDavA mAMDyA. tethI khinna thaIne te turkoe khaDanA prahAravaDe vIranI mAtra eka AgaLI kApI lIdhI, ane te laIne cAlatA thayA. paNa tethI temanA ghoDAonI puMchaDIomAM Aga lAgI, chone mUcha AvavA lAgI. pachI teo ghaDAone tajIne page cAlavA lAgyA paNa tethI to teo dhapa karatAne jamIna upara ja paDavA lAgyA. AthI rahamAnane smaratA thakA dIna jevA banI gayA. te vakhate AkAzavANIvaDe temane saMbhaLAyuM ke mahAvIranI AMgaLI kApIne tame tamArA jIvitane A pramANe saMzayamAM nAMkhyuM che. te sAMbhaLI gajanIpati vismaya pAmI mAthuM dhuNAvate chate pitAnA sipAhIone Aho! Shrutgyanam Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMva rU] satyapurIya zrImahAvIra utsAha paricaya [247 tarata hukama Apyo ke A AMgaLI pAchI tyAM jaIne mukI Avo. pachI DaratA thakA teo pAchI te AMgaLI tyAM mukavA AvyA. temaNe AzcaryanI sAthe joyuM ke mukatAMnI sAthe ja te AMgaLI bhagavAnanA hAthe ceTI gaI. e camatkAra joIne turae te pachI sAramAM pesavA paNa mAgyuM nahi. jana saMgha bahu khuzI thayo. gIta, nRtya, vAditra, pUjA ane dravyane dAna vagere vaDe karI te mUrtinI khUba mahimA karavA lAge. anya vakhate, ghaNAM varSo vItyAM bAda, mAlavAne rAjA, gUjarAtanI bhUmine lUTa thako sAranA sImADAmAM pahoMcyo. te vakhate brahmazAMti yakSe moTa sinya dekhADIne tenA lazkarane nasAgyuM. tenA paDAvamAM agni saLagI uThya, ane mAlavAdhipati khajAno vagere mukIne jIva laI nA. te pachI saMvata 1348 mAM prabaLa evuM kaphUranuM lazkara AvyuM. gAmaloka nAsI chuTayA ane maMdiranA daravAjA baMdha karavAmAM AvyAM. te vakhate brahmazAMti yakSanA mAhAmyathI 4 jana darathI ja anAhata evA vAjitrAnA gaMbhIra sUro sAMbhaLI, sAraMgadeva mahArAjAnA AgamananI zaMkAthI e mugalanuM lazkara nAsI gayuM. teNe sAcAranI sImamAM paga paNa na mukyAM. te pachI 1356 nI sAlamAM alAuddAnano nAne bhAI ulUkhAna, maMtrI mAdhavanI preraNAvaDe dilIthI gUjarAta tarapha nIkaLyo. cittoDanA svAmi samarasiMhe daMDa daIne jematema mevADano bacAva karyo. tyAMthI te yuvarAja hammIra (bAdazAhane bhAI) vAgaDadeza ane meDAsAnagarane laTI AsAvalImAM pahoMcyo. karNadeva rAjA nAsI gayo. somanAtha jaI, tyAMnA zivaliMgane ghaNanA ghA mArI toDI nAMkhyuM ane gADAmAM bharI dillI mokalI dIdhuM. pachI vaNathalI jaI maMDalika rAyane daMDo ane soraThamAM pitAnI ANa pravartAvI pAcho AsAvalImAM AvIne rahyo. tyAM teNe maTha, maMdira, devaLa vagere bALI nAMkhyA. pachI anukrame tyAMthI sAcora pahoMce paNa AgaLanI mAphaka ja anAhata devIsUro sAMbhaLIne e ple sainya paNuM jatuM rahyuM. AvA aneka camatkAro sAcoranA mahAvIradevanA viSayamAM sAbhaLavAmAM Ave che. paNa bhavitavyatAnA baLe, kalikALanA prabhAve, devatAo paNa pramAdI banI jAya che. tema ja mAMsanA lohInA chAMTAthI devatAo dUra nAsI jAya che. AvA koI kAraNone laIne brahmazAMti yakSa kyAM pramAdI thai dUra gayo hato te vakhate alAuddIne te ja anaMta mAhAtmavALI bhagavAna mahAvIranI mUrtine, saMvat 1361 nI sAlamAM, dillImAM ANIne tenI AzAtanA-avamAnanA karI ! A pramANe jinaprabhasUrie vaMchita phaLa ApanAra evo A satyapuratIrthane kapa banAvyuM che. tenuM bhavyajane nitya vAMcana karo ane Icchita phaLa pAmo. (juo, kalakattAnI eziyATika sosAyaTI mArkata pragaTa thayela tIrthayAtrA, pRSTha 88-96 ) jinaprabhasUrie A ka5mAM varNavelI sAcoranA mahAvIradevanI atizayatAnuM saMkSina sucana kavi dhanapAlanA A apabhraMza stanamAM paNa spaSTa rIte kareluM jaNAI Ave che. camatkArika vigate sivAyanI je keTalIka etahAsika bhAsatI vigatono ullekha jinaprabhasUrinA kalpamAM Ave che ne badhIne, prastuta stotra sAthe saMbaMdha na hovAthI vigatavAra jApa karavAno ane prasaMga nathI. jinaprabhasUrinA kathana pramANe sAcara upara musalamAnonI 3-4 vAra caDhAI thaI hatI. emAM pahelI eka caDhAI sivAya bAkInI badhI dhanapAlanA samaya pachI be aDhI maikA bAda thaelI che, ethI turae karelA je utpAtanuM sucana dhanapAla A stotramAM kare che te jinaprabhasUrinA kathana pramANe vikrama saMvata 1081 mAM karelI gajanIpati blejharAyanI svAnA lIdhe ja thaelo ho joIe. Aho! Shrutgyanam Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248] jaina sAhitya saMzodhaka [vaMda rai mahAkavi dhanapAla e ja jamAnAmAM vidyamAna hatA. dhanapAla ke jinaprabha baMne e gajanIpati mleccha rAjAnuM nAma ApatA nathI paNa ApaNe itihAsa uparathI tarata samajI zakIe tema chIe ke e gajanIpati te khInne kAi nahiM paNa bhAratanI parAdhInatAne! sUtrapAta karanAra RtihAsa prasiddha mahamUda gajanavI ja che. musalamAnI tavArIkheA pramANe eNe saMvata 1080-81mAM gUjarAta upara caDhAI karI hatI ane gUjarAtanI rAjadhAnI pATaNane lUTI karI bhAratavikhyAta seAmanAthanI mahanIya mUrtine dhvaMsa karyAM hatA. gujarAtane rAjA seAlaMkI bhImadeva te vakhate rAjyadhAnI cheADIne kacchamAM jai chupAI rahyo hatA, ema musalamAna lekhakeAnuM kathana che. paNa aNahilapura ke sAmanAthanA A parAjayane ullekha gujarAtanA anya koi graMthakAre karelA, jI sudhI jANavAmAM AvyA na hatA tethI, itihAsanA abhyAsIe mATe A eka meTA kAyaDAja kahevAya che. paraMtu, jinaprabhasUrie, upara jaNAvyuM tema, saMvata 1081 mAM gajanIpatiSe karelI gUjarAta uparanI svArIno spaSTa ullekha karele che ane dhanapAle peAtAnA A rAtramAM ahilapura, sAraka, ane sAmezvara vagere sthAne turkA vaDe bhagna thayelAM jaNAvyAM che. tethI e kaiAyaDAnA ceAkkasa ukela AvI jAya tema che. Ama aitihAsika dRSTie jotAM dhanapAlanuM A stotra eka ghaNI mahattvanI noMdha purI pADe che. A stotratI trIjI kaDImAM dhanapAla kahe che ke turakAe zrImAladeza, ahilavADa, caDDAvalli ( caMdrAvatI ) meraTha, delavADA ane seAmezvara e badhAM sthAnAne nAza karyo che. ane eka mAtra sAtheAranA mahAvIrane ja te bhAgI nathI zakyA. dhanapAle sUcavelA A nAmeAmAMthI ekAda nAma sivAya bAkInAM badhAM nAmeA mahamUda gajanavInI caTA saMbaMdhInAM je musalamAnI varNanA che temAM kharAkhara maLI Ave che. mahamUda gajanavI sAceAra gayA hatA ke nahiM tene kaze ullekha musalamAnI tavArIkheAmAM maLatA nathI. tethI sAcAranI mahAvIranI mUrtinA saMbaMdhamAM je camatkArika prabhAva A steAtramAM varNavelA che te mATe kAI anya aitihAsika pramANu ApI zakAya tema nathI. tema ja AvAM camatkArika kathane nuM samarthana karavAnuM dheAraNu vaijJAnika itihAsazAstrane sammata paNa nathI. paNa jema hiMdu graMthakArAmAM camatkArAviSenI UMDI brahmA rahelI hoya che tema musalamAna graMthakArAmAM paNa rahelI hAya che, tethI e graMthAmAM jo AvI bAbatane lagatA puravAe zeAdhI kADhavAnuM valaNa rakhAya te tene zekheALanA kSetramAM sthAna avazya ApI zakAya tema che. eTalA mATe ame A bAbatanI ahiM noMdha mAtra lIdhI che. bAkI musalamAna lekhakeA kAra lokAnA devatAonI camatkArika zaktine svIkAra kare ema thADuM mAnI zakAya tema che ? mATe emanA sAhityamAM AvI noMdhanI AzA rAkhavI eteA vyartha jevI ja che. hiMduonAM aitihAsika sAdhanAmAM mahamUde karelI sAmanAthanI svArInuM sUcana sarakhuM ye na maLI AvatAM chatAM, jema musalamAneAnA kathana uparathI ApaNe te vAtane itihAsamAM sthAna ApIe chIe, tema dhanapAla ane jinaprabhasUrinA kathana uparathI sAcAra saMbaMdhI A hakIkatane (mahamUdra ke tenA sainyanI e sthaLa upara caDhAi thaI ane semanAthanI mAphaka tyAMnA mahAvIranI mUrtine paNa teNe teADavA prayatna karyAM paNa te saphaLa na thayA e khAkhatane) paNa aitihAsika ghaTanA zA mATe na gaNI zakAya. jaina graMtheAnA avaleAkanathI e te spaSTa samajAya che ke, seranA sAmanAthanI samAna sAcAranA mahAvIra paNa te jamAnAmAM ghaNA prakhyAta hovA joie. dhArAnI rAjasabhAnA mukhya paMDita jevA mahAkavi dhanapAla, jema AgaLa upara jaNAvAze, e sthAne tIrthasevA karavA mATe AvIne vasI rahe temAM e sthAnanI moTI pratiSThA ja mukhya kAraNa hoi zake. evA suprasiddha tIrthasthaLamAM, jaina jevI bahu samRddhizALA-ane te kALe te khUba sattAdhArI paNa-gaNAtI jAtie, peAtAnI dhArmika udAratAnA udAharaNa rUpe keTalI Aho ! Shrutgyanam Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyapurIya zrImahAvIra utsAha paricaya [ 24che. == = badhI aDhaLaka saMpatti kharcI nAMkhI haze tenI kalpanA, AjanA jainatIrthonI samRddhine joine paNa saheja karI zakAya tema che. AvA eka samRddhisaMpanna devasthAnanI mahamUdane khabara na paDe e mAnI zakAya tema . kAraNa. eka te te bhAratanA prasiddha devasthAnane bhraSTa karavAnI kIrtine bhayaMkara bhUkhyo hato ane bIjuM te sthAnanI saMpattine laTavAno paNa teTalo ja ugra tarasyo hato. pitAnA A svabhAvane laIne teNe bhAratanA badhA saMpattizAlI ane kItizALI sthAnenI cekasa bhALa meLavI lIdhI hatI ane eka pachI eka te badhAno vidhvaMsa karavo teNe AraMbhya hate. ane temAM vaLI sAcAranA AsapAsanA pradezamAM to te sArI peThe pharI vaLyuM paNa hatuM. mATe tenA jevA mahAkuzala luTArAthI sAranA deza prasiddha mahAvIra ajJAta rahe e mAnavuM bhUla bhareluM gaNAya. A kAraNothI ApaNane mAnavAnuM prApta thAya che ke teNe sAcora upara vArI to karI ja haze; paNa game te kAraNathI, tene emAM saphaLatA nahiM maLI hoya ane tethI mahAviranI mUrtine vidhvaMsa karyA sivAya e jato rahyo haze. evA ja kaI ajJAta kAraNane dhanapAla ane jinaprabhasUri atizayatA mAnatA hoya ema jaNAya che jinaprabhasUri gUjarAta upara thaelI e cAInuM je cokkasa varSa Ape che te anya itihAsa uparathI yathArtha TharatuM hovAthI, tema ja emanA sivAya bIjA koI hiMdu graMthakAre A caDhAIne lagatI kazIye hakIkata ApelI na hovAthI, tenI upayogitA ane prAmaNikatA puravAra thAya che. dhanapAlanuM kathana to ethIye vadhAre pramANabhUta che; kAraNa ke te te e vakhate pratyakSa vidyamAna hatuM. prabhAvaka caritra ane prabaMdhaciMtAmaNI graMthamAMnA varNana uparathI samajAya che ke, mahamada gajanInI bhAratamAMnI AkhI kArakIrdI daramyAna e jIvita haze. sAcora upara turkonA thaelA humalA pachI tarata ja ke becAra varSanI aMdara ja e tyAM jaine rahelo haze. kAraNa ke te vakhate enI umara sArI peThe pukhta thavA AvI hatI. pAIyelI nAmamAlA nAme je prAkRta zabda ke eNe banAve che tenI samApti saMvata 1029 jeTalA pAchaLanA varSamAM ja thaI gaI hatI. je ApaNe e racanAne enI bahu nAnI umaramAM thaelI gaNIe te paNa te ochAmAM ochI 20 varSa jeTalI te haze ja ane te rIte jotAM saMvata 1081 mAM tenI avasthA lagabhaga 70 varSa jeTalI thavA AvI haze. saMbhava che ke e pachI paNa te 10-20 varSa jIvita hoya. paNa te karatAM kAMI vizeSa kahI na zakAya. eTale turkonI sAravALI svArInuM je sUcana, enA karelA A prastuta tetramAMthI maLI Ave che, te banelA banAvanA bahu ja nikaTavartI samayamAM ja thaeluM che e arthapattithI ja sAbIta thaI jAya che, A stotranuM nAma utsAhu evuM ApeluM che. "utsAha'nI racanA pratiSThA vagere jevA ke moTA mahotsavanA prasaMge gAvA mATe karavAmAM AvelI hoya che. jema ke rAjyasiMhAsana upara zatranI caDhAI thAya ane te caDhAimAM e siMhAsana acaLa rahI pharI pAchI navI pratiSThA pAme, tyAre e rAjayanA upAsakene je jAtane harSollAsa thAya ane e harSollAsanA nidarzaka tarIke rAjakavio je jAtanA utkarSaka gIto gAya te jAtanA kavanane utsAha nAma ApavAmAM Ave che. dhanapAlakRta A mahAvIrasAha paNa e ja prakAranI kRti che. AmAMthI e spaSTa dhvanita thAya che ke mahAvIra upara kaI aniSTa AkramaNa thaeluM che ane te AkramaNamAMthI e devamUrti sahIsalAmata bacI gaI che. jethI kavi tenA abhaMgaNAnAM gauravavALAM guNagAna kare che. jinaprabhasUri tIrtha kalpamAM je ema jaNAve che ke mahAvIranA devI sAmane laIne gajanIpati jyAre vilo thaine jAte rahyo tyAre parituSTa thaelo jaina saMgha vImA nA mahimA gIra sadRgaNita vakharmfE bhAI re eTale ke mahAvIranA maMdiramAM pUjA, mahimA, gIta, nRtya, vAjiMtra ane dravyanAM dAna Aho! Shrutgyanam Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra10 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 vagere vaDe prabhAvanA karavA lAgyo. saMbhava che ke, e ja prabhAvanA prasaMge mahAkavi dhanapAla tyAM upasthita heya ane pote paNa A gIta banAvI e prabhAvanAnA kAryamAM sammilita thayo hoya ! - A badhI hakIkata vAMcI vAMcakane e zaMkA thaze ke kavi dhanapAla mAlavAnI dhArAnagarInI rAjasabhAne agraNI paMDita heine te mabhUminA sAceramAM zA mATe jaine rahyo ane te mATe ze purA che ? A nIce e ja bAbata spaSTa karavAmAM Ave che. prabhAvaka caritramAM zrI mahendrasUrinA prabandhamAM kavi dhanapAlane lagatI vistRta hakIkata ApelI che temAM jaNAvyuM che ke-dhArAnA vidvAna nRpati bhejadevane kaI jaina kathA sAMbhaLavAnI icchA thavAthI kavi dhanapAle bAra hajAra loka pramANuvALI tijanA nAme navarasa paripUrNa utkRSTa prakAranI kathA banAvI. tene gUjarAtanA mahAvidvAna vAdivetAla zrI zAtyAcArya pAse, jaina paddhatinI saMgatinI dRSTie tapAsarAvIne pachI te rAjAne rasapUrvaka saMpUrNa saMbhaLAvI. rAjA bhoja e kathA sAMbhaLIne bahu mugdha banyo. tenA manamAM AvyuM ke A kathA sAthe mAruM nAma saMkalita thAya che tethI huM amara banuM; eTalA mATe teNe kavine kahyuM ke, jo tame khoTuM na lagADo to huM emAM thoDAMka parivartana karavA sUcana karyuM. ema kahI teNe jaNAvyuM ke A kathAnI AdimAM mArA ISTadeva zivanuM maMgala karavuM, ayodhyA nagarInA nAmane badale dhArAnuM nAma mukavuM, rAkrAvatAra tIrthane sthAne mahAkAlanuM nAma lakhavuM, aSabhadevanA nAmanI jagyAe zaMkaranA nAmane nirdeza karavo ane meghavAhana rAjAnA badale mArUM-bhojarAjAnuM nAma dAkhala karavuM. ATaluM parivartana jo AmAM karAya te huM tane yatheSTha dAna-mAna ApI tArI kIrtine jagatamAM phelAvuM. rAjAne A vicAra sAMbhaLI kavie kahyuM ke, mahArAja zuM tame nathI jANatA ke zrotriyanA hAthamAM rahelA pavitra payapAtramAM je eka chAMTo sarakhe paNa mane paDI jAya che te sarva apavitra banI jAya che. tema A kathA racanAmAM kiMcita mAtra parivartana karavAthI paNa AnI pavitratAmAM moTI hAni thAya, ane tenA lIdhe kuLa, rAjya ane rASTrane paNa kSaya thAya. kavinAM AvAM vacana sAMbhaLI rAjA krodhe bharAye ane te kedhanA AvezamAM meMDhA AgaLa je agni baLatI sagaDI paDI hatI temAM te kathA-pustaka nAMkhI dIdhuM. A joI kavi paNa gusse thayo ane, Aja pachI tAruM meM joyuM te harAma che, ema kahI tyAMthI uThI pitAne ghare Avyo. khinna citta thavAthI bIchAnA upara page paDyo Amatema ALoTavA kare pazu snAna, devapUjA, ke bhejana vagere nityaniyama paNa karavA na uThe. e joI tenI sAkSAta sarasvatInI mUrti jevI nava varSanI je nAnI putrI hatI teNe bahu AgrahapUrvaka khinnatAnuM kAraNa pUchyuM. kavie rAtre banelI badhI vAta kahI saMbhaLAvI. tyAre te putrIe kahyuM ke, AmAM zuM che te ATalA badhA khinna thayA. e kathA huM tamane pharI lakhAvI dauM mane te badhI mUke che. ema kahI teNe tarata ja sthApITha jeTalo bhAga tenI AgaLa bolI batAvyo jethI kavina manane AlhAda thayo ane pachI kramathI ne putrInA meDhethI AkhI kathA pharI lakhI lIdhI. banyuM ema hatuM ke, kavi jayAre e kathAnI racanA karavA besato tyAre te putrI rAje-niyamathI e sAMbhaLI letI ane pitAnI addabhuta ramaraNazaktinA baLe ene yathAvata dhArI letI. A rIte AkhI kathA tene kaMThe thaI rahelI hatI. phakta jyAre vacce keka divase tenA sAMbhaLavAmAM na Avyo hoya teTalo bhAga khaMDita rA, je kavie potAnI buddhithI pUrI kADhyo ane ema e kathA karI AkhI purI karI lIdhI. chatAM, temAM traNa hajAra loka jeTalI truTI rahI ane tethI bAra hajArane badale nava hajAra loka pramANa jeTalI e kathA prasiddhimAM AvI. rAjA taraphathI A rIte apamAna thaeluM mAnI kava dhArAnagarI cheDIne pazcima dizA tarapha cAlI nIkaLe ane zreSTha evA satyapura nAmanA nagaramAM AvI pahoMcyo. tyAM AgaLa zrI mahAvIradevanuM zAzvatasthAna Aho ! Shrutgyanam Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FX] satyapurIya zrImahAvIra utsAha paricaya [ 25 - jevuM caya joI ne te paramAnaMda pAmyA. pachI tyAM AgaLa teNe vireAdhAbhAsa zabdArthabharelI milkaLatte vi e padathI zaru thatI mahAvIranI suMdara stuti karI je adyApi vidyamAna che ( ane te A aMkamAM anyatra ApelI che ). A rIte e tIrthanI upAsanA karatA te kavi tyAM ja rahevA lAgyA. Ama keTalAka samaya kiva satyapuramAM rahe che. te daramyAna dhArAmAM eka moTA vAdI Ave che ane te bheAjanI sabhAne vAdavivAda mATe celeMja' Ape che. tyAre bhAjane enI gerahAjarI bhAre khUMce che ane tethI te peAtAnA pradhAna puruSo meAkalI ene pharI AdarapUrvaka teDAve che. svadezAnurAgane lIdhe kavi pharI dhArA jAya che. te vakhate rAjA bhAja enI sAme Ave che ane ene atyaMta Adara karI peAte karelA aparAdhanI kSamA mAMge che. kavi udAra manathI te Ape che ane AvelA vAdIne peAtAnA pAMDityathI parAjita karI bheAjanI sabhAnuM mukha ujjavala kare che. A kathana uparathI vi dhanapAlanuM satyapura-sAcAramAM thaeluM Agamana ane tyAM racelI mahAvIra stuti vagere bAbatanuM spaSTIkaraNa thai jAya che. prastuta utsAhamAM, sAcAranA e mahAvIra upara turko sivAya khInna paNa eka kAI rAjAe karelA AkramaNane nirdeza karelA che je 5-6-7 naMbaravALI kaDIomAM jovAya che. paNa e nirdeza bahu spaSTa samajAte| nathI tethI e viSe kAMI UhApeAha karI zakAya tema nathI. kAI dvega nAmanA rAjAe e AkramaNa kareluM 'hAya ema lAge che. teNe gheADA ane hAthIone joDI bhagavAnanI mUrtine dAraDA vaDe tANI kADhavAnA prayatna karyAM che tema ja kuhADAnA dhA mArIne paNa e mUrtine teADI nAMkhavAnA upAya ajamAvI joyA che. chatAM e mUrti, daivakhaLe sthira thaIne rahI che ane enA upara lAgelA kuhADAnA dhAnA nizAna, 'Aje paNa najare dekhAya che' ema e zraddhALu kavi bhaktipUrvaka kahe che. AgaLa jatAM 13 mI kaDImAM kiva eka bIjI paNa muddAnI vAta jaNAve che. e kahe che keH-~~ kArDiMTa, zrImAla, dhAra, AhADa, narANA, ahilavADa, vijayakeATa ane pAlItANA vagere rathAnAmAM ghaNI devamUrtio joi (?) paNa sAcAranA mahAvIrane joIne jevuM mana Thare che tevuM kyAMye re tema nathI. AmAM je sthAnAnAM nAma jaNAvyAM che te badhAM itihAsa prasiddha che ane te vakhate suprasiddha sthAna tarIke te gaNAtAM hatAM. kavie te badhAM sthAne joyAM hoya tema A kaDI uparathI spaSTa samAya che; ane e badhAM sthAne karatAM sAcAramAM ja ene vadhAre cittasaMtAya thayA hoya tevuM lAge che. Ama A staMtramAMthI tIrtha mAhAtmya uparAMta aitihAsika daSTie vicAraNIya evI je vAta maLI Ave che te zradghALujanA sivAya anyane paNa manana karavA prere tema che. bhASA ane racanAnI dRSTie jotAM paNa A kRti bahu sarasa che. zabdazailI prAsAdika ane vastu bhaktirasapUrNa che. Aho ! Shrutgyanam Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra12 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 mahamUda gajanavI ane soraThanA somanAtha A pahelAMnA lekhamAM mahamUda gajanavIe karelA soraThanA somanAthanA dhvaMsa viSenI vAta AvI che. prastuta patranA pAThake kadAcita e vAtathI vizeSa mAhitagAra na hoya; tema ja mahamUda kayAM kAraNone laIne bhAratanAM A mahAna devasthAne naSTabhraSTa karavA prerAyo ane temAM ghaNe bhAge saphaLa thaye, tene vicAra paNa ghaNuM jijJAsuone nahi AvyuM hoya, te mATe ahiM e saMbaMdhI keTalIka vicAraNIya hakIkata ApavAnuM ucita dhAyuM che. mahamUda gajanavIe hiMdusthAnane lUTavA ane sAmarthahIna banAvavA mATe, eka pachI eka ema lagAtAra 16-17 caDhAIe A deza upara karI hatI. temAM sauthI chellI caDhAI somanAtha uparanI hatI. somanAthane uSyarata karyA pachI teNe bIjI koI mahattavanI caDhAI karI nathI. somanAthanA vijaya pachI tene lAgyuM haze ke tenA prAkramarUpI prAsAda upara e vijayathI kaLazArepaNa thaI gayuM, ne have bIjuM kAMI meLavavA ke jItavA lAyaka bAkI rahyuM nathI. somanAthane nAza karI te siMdhanA rastethI sIdhe gajanI jato rahyo ane traNeka varSa pachI te tyAM potAnI jIvanalIlA samApta karI gayo. bhAratanAM devasthAnamAM somanAtha te vakhate eka ghaNuM prasiddha ane pUjanIya sthaLa gaNatuM hatuM. hiMduleke te vakhate moTe bhAge zivanI upAsanA karatA hatA ane somanAtha zivanuM eka sarvotkRSTa dhAma manAtuM hatuM; tethI e sthaLe bhAratanA cAre khUNethI asaMkhya manuSya yAtrA karavA AvatA hatA. moTA moTA rAjA mahArAjAo ane dhanavAna gRhastha e sthaLamAM AvIne divasenA divase rahetA ane lAkho karoDo rUpIA e sthAna nimitte dAna karatA. mahamUda gajanavInA darabArane prasiddha vidvAna aenI-jeNe bhAratavarSanA paricayane lagato arabI bhASAmAM eka ananya graMtha lakhyo che teNe-pitAnA graMthamAM somanAthanI khyAti viSe spaSTa ullekha karyo che. AvA mahAna sthAnane bhraSTa karavuM ane tenI samaddhi luTI levI e mahamUdanI meTI IchI hatI ane tethI teNe jIvananA astakALamAM paNa pitAnI e icchAne pUrI karavAno Akhare samartha prayatna karyo ane bhAratanA kamanasIbe temAM te saphaLa thayo. mahamada somanAtha upara je caDhAI laI gayo te mulatAna, mAravADa, gujarAta ane kAThiyAvADanA raste thaI laI gayo hato. e vakhate ja teNe, kavi dhanapAle jaNAvelAM zrImAladeza (AbunI pazcima pradeza ), caDAvali (caMdrAvatI) ane aNahilapura vagere sthaLe lUTAM bhAgyAM haze. aNahilapura ne delavADA bhAgyAne ulekha te musalamAna lekhakoe cApha karelo ja che. aNahilapuramAM te vakhate bhImadeva rAya karatA hatA. prabaMdhaciMtAmaNi vagere graMthonA AdhAre bhImadeva saMvata 1077 mAM gAdIe beThela hoya tema jaNAya che. ema te e rAjA mATe bahu parAkramI hovAnA purAvAo maLI Ave che. mALavAnA prasiddha vidvAna rAjA bhojadeva ane cedinA rAjA karNadeva upara eNe caDhAIe karyAnA ullekha maLe che. gujarAtanA sarvotkRSTa vidvAna AcArya hemacaMke, potAnA duvyAzraya mahAkAvyamAM,e rAjAne parAkramIpaNAnAM khuba vakhANa karyA che. paNa enI najara AgaLa thaelA somanAthanA bhaMganuM sUcana sarakhuMye e AcArya karatA nathI. AthI purAtattvajJAnA manamAM enI kArakIrdInA viSayamAM saMdeha rahyA kare che. phArbasa sAheba, rAsamALA nAmanA gujarAtanA pradhAna itihAsa graMthamAM, A viSe potAno abhiprAya ApatAM jaNAve che ke- jaina graMthakAro potAnA varcyuvIranI pratiSThAne hAni lAge tevI kazI vAta pitAnA graMthamAM jagAvatA nathI. vyAyamAM somanAthanI vAta hemAcAyaeN be vakhata lakhI che. temAM ekavAra siddharAja jAtrA karavA jAya che tyAre, ane bIjIvAra kumArapAla tene jIrNoddhAra karAve che tyAre, paNa eka vakhata e devAlaya bhAgyAne isAra sarakhoye te karatA nathI. alabatta, phArbasa sAhebanuM A Aho ! Shrutgyanam Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e rU ] mahamUda gajanavI ane soraThanA somanAtha [253 kathana vicAraNaya che ja; paNa enI sAthe e vAta paNa eTalI ja vicAraNIya lAge che ke mahamUda gajanavIne ItihAsa lakhanArAomAM je jUnAmAM jUnA lekhake che teo paNa, tenA A vijayane ulekha, pitAnA graMthamAM bilkala nathI karatA. e lekhakomAM, sauthI pahelo te ubI gaNAya che je khUda mahamUdano zirastedAra hato ane somanAtha upara thaelI caDhAi pachI lagabhaga 4 varSa to cokkasa jIvita hato. teNe mahamUdanA jIvanacaritranI sArI noMdha lakhI che paNa temAM teNe A vijayano bila ullekha karyo nathI. e pachI lagabhaga baso varSe rasInuddIna ane te pachI 20 varSa hamIdullA nAmanA graMthakAro thayA jemaNe mahamUdanA viSayamAM ghaNIka hakIkate lakhI che paraMtu temaNe paNa e vijayane ullekha karyo nathI. somanAthanI caDhAInuM paheluM varNana lakhanAra Ibna asIra nAmano lekhaka che je vi. saM. 1286 (I. sa. 1230)nI AsapAsa vidyamAna hatuM. enA ja lakhelA varNana uparathI pAchaLanA musalamAna lekhake e e viSayane khUba sajAvI-pulAvI ne lakhyo che. A viSayamAM mahArASTrIya vidvAna zrI ciMtAmaNI vinAyaka vei. e. e. ela. ela. bI.e madhyayuganamArata nAmanA pitAnA marAThI aitihAsika graMtha (bhAga 7, pRSTa 13-34)mAM je vicAro lakhyA che te ahiM ApavAthI A bAbata vadhAre spaSTatAthI samajI zakAze. vaidya mahAzaya lakhe che ke " gujarAtanA lakI rAjAone ItihAsa, e rAjavaMzanA mULa puruSa mULarAjanA samayathI mAMDIne, jaina ane hiMdu graMthakArAe, pUrNapaNe Apyo che. paraMtu solaMkI rAjAonA atyaMta vaibhavavALA divasomAM, gUjarAta upara AvelI A ApattinuM, temAM nAma sudhAM nathI. mULarAja aNahilavADanI gAdI upara, I. sa. 961 mAM eTale sabutagInanI pahelAM 16 varSa beThe...Aja sudhImAM je zilAlekhA upalabdha thayA che temAM paNa A Apatti mATe eke akSara maLato nathI. AthI karI. gujarAta jevA daranA prAMtamAM, ke jyAM javA mATe eka viratIrNa marUbhUmi pasAra karavI Avazyaka hatI. mahemake kharekhara svArI karI haze ke nahi enI saheje zaMkA thaI Ave che. paraMtu, potAnA atyaMta pavitra devasthAna ane rAja upara tUTI paDelA A anarthano ullekha karavA mATe hiMdU lekhaka anusuka ja hoya, ane je musalamAna lekhakoe A svArI mATe lakhyuM che te temaNe saMkaDe varSo pachI lakheluM hovA chatAM paNa, temanI AgaLa te mATe kAMika paNa ullekha rahelo hovo joIe. temaNe bilakula kAlpanika vAta lakhI dIdhI hoya ema saMbhavita lAgatuM nathI; Avo vicAra karIne iliyaTa sAhebe in asIranA pustakamAMthI je utArI lIdhA che te upara A vRttAMta lakhavAne ame vicAra rAkhyo che." A ubIe pitAnA "kAmilu--tavArikha' nAmanA graMthamAM A vAtanI je hakIkata lakhI che te nIce pramANe che-" I. sa. 1024 (hIjarI 414) mahamUde hiMdanAM keTalAMka zahera ane keTalAka killA tAbe karI lIdhA ane vaLI teNe somanAtha nAmanI mUrti lIdhI. hiMdanI sau mUrtiomAM A mUrti sauthI moTI hatI. dareka grahaNane vakhate hiMdu ke tyAM jatrA karavA jatA ane eka lAkha mANasa bhegu thatuM. hiMdu lekanA punarjanmanA mata pramANe hiMdu lake evuM mAne che ke zarIramAMthI jUdA paDyA pachI badhA mANasanA A somanAtha bhegA thAya che; dariyAmAM bharatioTa thAya che, e somanAthanI pUjA karavAnA dariye grahaNa karelo sauthI sarasa rasto che. hiMdustAnanI kimatImAM kimatI vastuo somanAthamAM AvatI hatI. e devaLanA pUjArIone kiMmatImAM kiMmatI dAna maLatAM ane devaLane 10,000 gAma dAnamAM ApelAM hatAM. devaLamAM dhaNAmAM ghaNAM mUlyavALAM ane dhaNAMmAM ghaNAM pANIvALAM rano ekaThAM thayAM hatAM. hiMdustAnamAM gaMgA nAme eka moTI nadI che. jene hiMdu loke ghaNuM mAna Ape che, ane mUA pachI svarge pahoMcavAnI dhAraNAthI marelA mANasanAM hADakAM temAM nAMkhe che. A Aho! Shrutgyanam Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20] zAyi zoSaka [ hiMda rU E nadI ane somanAtha vacce Azare 1200 mAIla (200 parasaMga )nuM cheTuM che, te paNa somanAthanI mUrtine nahavaDAvavA mATe tyAMthI dararoja pANI lAvavAmAM AvatuM. dararoja hajAra brAhmaNa somanAthanI pUjA karatA ane jAtrALuone pUjA karAvatA. jAtrALuonI hajAmata karavAne traNaso hajAme kAme lAgatA. devaLane daravAje sADI traNaso gavaiyA gAvA besatA, ane e badhAne dararoja nakakI karela pagAra maLato. jyAre mahamUda uttaramAM jIta meLavato hato ane mUrtiono nAza karato hato tyAre hiMduo kahetA ke e mUrtio para somanAthane kepa thayo che. je somanAtha temanI upara prasanna hoya te temane keIthI paNa nAza thaI zake nahIM. jyAre A vAta mahamUdanA sAMbhaLavAmAM AvI tyAre somanAtha para caDhAI karI somanAthano nAza karavAno teNe nizcaya karyo. tenuM dhAravuM evuM hatuM ke jyAre hiMduone mAlama paDaze ke somanAthanI teo prArthanA ane bhakti kare che, te nakAmI che tyAre teo islAma dharma aMgIkAra karaze. " tethI madada mATe teNe allAnI prArthanA karI ane 30,000 gheDA ane ghaNuM mANaso laI zAbAnanI dasamI tArIkhe (hIjarI 414 I. sa. 1024) ghajhanIthI upaDyuM. mUlatAnane raste laI te ramajhAnanI adhavacamAM mUlatAna pahoMcyA. mUlatAnathI hiMdustAna javAno rasta, khorAka ane mANasa vagaranA ujaDa jaMgalamAMthI jato hato, mahamUde rastA kharca mATe 30,000 uMTa para pANI ane khorAka sAthe lIdhe ane aNahilavADa tarapha cAlavA mAMDayuM. jaMgala oLaMgyA pachI eka bAjue teNe eka killo dIThe. tyAM ghaNAM mANasa ekaThAM thayAM hatA ane ghaNA kuvA hatA. AgevAna loke mahamUdane samajAvavA AvyA, paNa teNe mAnyuM nahIM, killAne ghero ghAlyo ane tyAMnA loke hakathI gabharAyA ane tethI allAnI maherabAnIthI tene chata maLI. e jage teNe islAmanA amala taLe ANI, lakAne mArI nAMkhyA ane mUrtio bhAgI nAMkhI. pachI tenA mANaso sAthe pANI laIne te aNahilavADa tarapha ga ane jhalakAdanI zarUAtamAM tyAM pahoMce." " aNahilavADane rAjA, jenuM nAma bhIma hatuM, te utAvaLe nAThe ane potAnI rAjadhAnImAMthI nIkaLI jaI laTAInI taiyArI karavA eka nirbhaya killAmAM bharAI beThe. mahamUde somanAtha tarapha cAlavA mAMDayuM. rastAmAM teNe seminAthanA tAbAnI mUtiovALA ghaNuM killA joyA. A mUrtione mahamUda setAna kahetA. teNe lokone mArI nAkhyA, killA teDI nAMkhyA, mUrtio bhAgI nAMkhI, ane pANI vagaranA jaMgalamAM thaI seminAtha tarapha AgaLa cAlyo. jaMgalamAM tene 20,000 laDhayA maLyA. temanA saradAroe tAbe thavA nA pADI, tethI temanI sAthe laDhavA mahamUde lazkara mekahyuM, temane harAvI nasADayA ane tenI milakta luTI lIdhI. e jaMgalamAMthI te debalavArA * AgaLa AvyA. ahiMthI somanAtha be divasanI musApharI jeTaluM dUra hatuM. debalavArAnA loko ema dhAratA hatA ke temanAtha duzmanane hAMkI kADho. tethI teo zaheramAM ja bharAI rahyA. mahamUde e ja lIdhI, lekene kApI nAMkhyA, temanI mAlamattA lUMTI lIdhI ane pachI somanAtha tarapha upaDayo." jhIlIkAdanA eka gurUvAre somanAtha pahoMcatA mahamUde dariyA kinAre eka majabUta killo joye. tenI bhIMta sAthe dariyAnAM mojAM athaDAtAM hatAM, kilAmAMnA leke musalamAnonI hAMsI karavA lAgyA, amAre deva tamane badhAne kApI nAMkhaze ema teo kahevA lAgyA. bIje divase eTale zukravArane dahADe musalamAnoe killAnI lagabhaga jaI hallo karavAnuM maMDANa karyuM. musalamAne kevA jussAthI laDhe che e hiMduonA jovAmAM AvyuM tyAre teoe killA parathI pitAnI jage cheDI. musalamAne nisaraNuo * unA pAsenuM delavADA gAma, Aho! Shrutgyanam Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja 3] mahamUda gajanavI ane soraThanA somanAtha [ mUkI killA para caDhI gayA. killA parathI temaNe dIna peAkArI, IslAmanuM jora batAvyuM, tApaNu temanA eTalAM badhAM mANasa katala thai gayAM ke laTAnuM zuM pariNAma Avaze e saMdeha bhareluM jaNAyuM. keTalAka hiMdu sAmanAthanA devaLamAM gayA, ane mahAdevane page paDI peAtAnI vahAre dhAvA prArthanA karavA lAgyA. rAta paDavAthI te dADe laDhAi baMdha rahI. " bIje dahADe savAramAM mahamUde laDhAi pAchI calAvI. tenA mANaseAe AgalA divasa karatAM paNa vadhAre hiMduone kApI nAMkhyA ane temane zaheramAMthI nIkaLI devaLamAM bharAi besavAnI pharaja pADI. devaLanA daravAjA AgaLa kamakamATa upaje evI katala thai. devaLane bacAva karavA AvelA leAkeAnAM TALeTALAM devaLamAM peThAM ane mhAM upara hAtha mUkI raDavA tathA prArthanA karavA lAgyAM. pachI te bahAra nIkaLyAM ane badhAM kapAi gayAM sudhI layAM. je gheADAM mANasA khAkI rahyAM te heADIemAM besI dariyA bhaNI javA lAgyAM paNa musalamAnoe temane pakaDI pADayAM, ane keTalAMkane kApI nAMkhyAM ane keTalAMkane pANImAM DubAvI dIdhAM. ,, " sAmanAthanA devaLane sIsAthI jaDelA sAganA chappana thAMbhalA hatA. mUrti eka aMdhArA oraDAmAM hatI. mUrtinI uMcAi pAMca hAtha ane karatA ghera traNa hAtha hatA; ATalI te bahAra dekhAtI hatI paNa e zivAya e hAtha bheAMyamAM dATelI hatI. tenI para kAtarakAma jaNAtuM nahetuM. mahamUde mUrti pakaDI lIdhI. tenA thoDA bhAga khALI nAMkhyA, ane gheADe! dhajhanI sAthe lai gayeA, tenuM jImAmasIdanA daravAjA AgaLa pagathIyuM karAvyuM, aMdhArA devaLamAM rAzanI karavA ratnajaDIta jhamarUkha laTakAvelAM hatAM. mUrtinI pAse 200 maNu seAnAnI sAMkaLa hatI. ane e sAMkaLane ghaMTaDIe bAMdhelI hatI. rAtre jyAre eka cekI pUrI thatI tyAre sAMkaLa halAvavAmAM AvatI tethI ghaMTanA khaDakhaDATathI pUjA karanAra khIjA brAhmaNa jAgI uThatA. devaLanI pAse tIjorI hatI, temAM seAnArUpAnI bIjI ghaNI mUrti hatI. tIjorImAM ratnajaDIta kapaDAM ane ghaNAM kiMmatI ratnA hatAM. 20 lAkha dInAra karatAM paNa vadhAre kiMmatanA mAla devaLamAMthI maLyA. hajAra karatAM vadhAre hiMdu kapAI gayA. " seAmanAtha jItI lIdhA pachI mahamUdane khabara maLI ke aNuhilavADanA rAjA bhIma, sAmanAthathI 240 mAIla (40 parasaMga) cheTe, seAmanAtha ane jaMgalanI vacce AvelA khaMDahatanAx killAmAM gaye che. mahaMmada khaMDahata tarapha kuca karI gayA. tyAM AgaLa AvI paheoMcyA tyAre tyAM zikAra karatA kAi mANasane teNe bharatI viSe pUchyuM, te tene khabara maLI ke utarI zakAya eTaluM pANI che paNa vana Avaze teA utarI zakAze nahIM. mahamUde allAnI baMdagI karI ane pachI pANImAM utaravA mAMDayuM. tenA lazkara sAthe te sahisalAmata utaryAM ane duzmanane hAMkI kADhayA. khaMDahatathI te pAchA vaLye, ane madhyasiMdhamAM mansUra tarapha javAnA irAde karyAM, kAraNa ke tyAMnA rAjAe islAma dharmanA tyAga karyo hateA. mahamUdanA AvavAnI vAta sAMbhaLI rAjA khajUrInA jaMgalamAM nAzI gayeA. mahamUdra tenI pAchaLa gayeA ane tene tathA tenAM mANasAne gherI lIdhAM; temAMthI ghaNAne kApI nAMkhyA, ghaNAne pANImAM DUbAvI dIdhA ane gheADA nAzI gayA. pachI mahamUda bhATIyA gayA ane tyAMnA leAkane tAbe karI hIjarI 417 nI sAlanA sara mAsanI 10 mI tArIkhe gajhanI pAchA AvyA.' ( gAviMdabhAi hA. dezAI kRta gUjarAtane prAcIna itihAsa, pAnA 156-60 x kha'Dahata dariyA kinAre hovuM joie, paNa e kyAM haze e barAbara nakkI thayuM nathI. dAktara byularanu dhAravuM evuM che ke e kacchamAM AveluM kathakoTa haro.kala voTasana jaNAve che ke kAThamAvADane kinAre miyANInI vAyakAmAM AveluM gAMdhI haze; musiyara TIneADa ane dAktara vIlanuM' dhAravuM evuM che ke DhADhara nadInA mukha AgaLa AveluM bharUca pAsenuM gaMdhAra haze. Aho ! Shrutgyanam Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ racaMTa 3 phiristA ane bIjA bIjA musalamAna lekhakoe ubInI A hakIkatane khUba vadhArIne lakhI che ane temAM aneka atizayokita bharelAM varNano lakhyAM che. e upara ukta zrIyuta ci. vi. vaidya samAlocanAnI paddhatie lakhe che ke "prAraMbhamAM ja amAre e kahI devuM joie ke A atiza pracura vRttAMtamAM, pachInA lekhako vaDe vismaya kAraka vAtanI khUba ja bharatI thatI rahI che. khAsa karIne, mahamUdanA dhArmika gauravanI sajAvaTa karavAnI IcchAthI svapala kalpita evI aneka vAto temaNe A vRttAMta sAthe joDI dIdhI che. udAharaNa tarIke, somanAthanI mUrtimAM agaNita saMpatti chupAvelI hatI, tyAMnA brAhmaNoe, koDe piA daMDa tarIke mahamUdane ApavA kabUla karyA, tenA maMtrIe te laI levAnI salAha ApI, paNa mahamUde kahyuM ke-IzvaranA darabaramAM ApaNe sannei vecanArA tarIke na karIe; mUrti bhAganArA tarIke prasiddha thaIe evI mhArI IcchA che. A vAta gagana sudhAMye lakhI che ane e phirastAnI nahiM te kaI bIjAnI paNa kevaLa kapila-ka95nA ja che. somanAthanI A hakIkata banAvaTI che e viSe TIkA karatAM, khuda iliyaTe jeno utAro lIdho che te visana kahe che ke--- A sattanA avayava chinna-vichinna karavA bAbata, jajInA musalamAnonA lekhomAM kazeNe ullekha nathI. kharI rIte te marti ne avayava ja na hatA. tema ja te mattimAM saMpatti bharI rAkhavAno ullekha nathI. te marsi nakara ane bharatanI hatI tethI temAM saMpatti chupAvI rAkhavA mATe avakAza ja na hato. te mUrtimAM hIrA ane mANeka chupAvI rAkhavAne je zedha phirastAe karyo che tene kazo ja AdhAra nathI.' A hakIkta bilakula akkala vagaranI che. kAraNa ke somanAthanI mUrtei che te eka nakkara patthara he joIe. te ja pramANe eka vizvAsadhAtakI hiMdu bhemIyAe mahemUdana eka nirjala raNamAM laI gayA paNa khudAnI prArthanA karatAM ja tene pANI maLI AvyuM; athavA, gUjarAta prAMta rasALa hoI temAM sonAnI khANe hovAthI mahamUdanuM mane tyAM ja rahevAnuM thaI gayuM, paNa khurAsAna ApaNI janmabhUmi ApaNane vadhAre sukhakara che, ema kahI te kalpanA choDI devA mATe adhikArIoe tenA manane pheravyuM; AvI vAte vizvasanIya lAgatI nathI. pAchAM pharatAM mahamUde te dezane rAjyakArabhAra, nAsI chUTelA rAjAnA koI saMbaMdhI ane saMsAra choDI virakata thaelA dAbazilImane soMpI dIdhe; A vAta paNa-gujarAtanA te vakhatanA rAjA bhImane kAke thatuM hatuM ane sAce ja te sarasvatI nadInA kAMThe saMnyAsI thaIne raheto hato ema batAvavAmAM Ave che chatAM--te vicitra hoIne te para vizvAsa besADavA sarakhI nathI. iliyaTe A svArI vinA puSkaLa itihAsakAronA utArAo ApyA che ane jemane vizeSa jANavAnI IcchA hoya te vAMcakee iliyaTanA graMthamAMthI vAMcI levA. Ibna asIranA mULamAM ja atizayokti bharelA vRttAmAM vaLI mIThuM-maracuM nAMkhIne e itihAsakAroe pitAnuM vRttAMta lakheluM hovAthI temane sArAMza ApavAnI kazI AvazyaktA nathI." Ama lakhIne vedya mahAzaya inta asara lakhelA vRttAMtane TuMka sAra Ape che, je ame savistara upara ApI dIdho che) ane tenuM pratyAlocana karatAM teo kahe che ke-"A vRttAMta saraLa ane vizvasanIya lAge che. brAhmaNoe ke pachI joie te kSatrioe, maMdira pAse, krodhathI saMtapta thaIne pratikAra karyo paNa te kevaLa mRtyune bolAvavA mATe ja hato. gujarAtanA rAjA bhImane somanAthanI bahAra ja zatrune jorathI pratikAra karatAM AvyA hatA. te pitAnA nAmane ane rAjapUta birudane jALavavA taiyAra thayo hota to tene, mahade ANelA sinya karatAM vadhAre moTuM sainya, adhika zuM gheDesvAranuM daLa paNa, raNAMgaNa upara ubhuM karI zakI hota. paraMtu ahiM e paNa dhyAnamAM rAkhavA jevuM che ke e vakhate mahamUdanI kIrti, tero meLavelA satata vijone lIdhe, nepoliyana pramANe parAkASThAe pahecI Aho! Shrutgyanam Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaM rU 1 mahamUda gajanavI ane soraThanA somanAtha [257 gaI hatI. eka nepoliyana eTale lAkha mANasanuM sainya mAnavAmAM AvatuM. paraMtu AvA nepaliyanane paNa vATarlanA samarAMgaNa upara jarmana ane aMgrejoe sakhata virodha karyo. ApattinA nirAzakALamAM sakhtAInuM teja hiMdalokonA hADamAM dekhAI AvatuM nathI. matalaba ke bhIme kacchamAMnA eka killAne Azraya lIdho temAM kAMI Azcarya pAmavA jevuM nathI. kacchanA raNamAM pANInI aDacaNa chatAM ane bharatInA vakhate pANI vadhavAno saMbhava hovAthI tyAM thaIne javuM chekAvALuM hovA chatAM, somanAtha lUTayA pachI mahamUda tyAM paNa humalo laI gayo ema kahevAya che. vijetA mahamada Ave che e jANIne bhIma tyAMthI paNa nAsI chUTayo. pachI raNamAM thai siMdhanA mArge mahamada gajanI pAcho pharyo. raNamAM pANI maLe tema nathI enI tene khabara hatI. te pANIno rasto ja na hatuM te pachI vizvAsa ghAtakI hiMdI bhomiyAdhArA tene phasAvavAne avakAza ja kyAMthI hoya. siMdhanA pradezamAMnA cAMciyAoe mAtra tene khuba ja trAsa Apyo hato. A cAMciyAo jUDa dezamAMnA (ATa) hatA ema jaNAya che. pAchaLathI A jATa upara chevaTanI svArI karIne mahamade temane paNa yathAyogya zikSA ApI dIdhI. mahemUda somanAtha Avyo te mulatAnaparathI mabhUmimAM thaI rastAmAM AvatA ajamera ane aNahilavADa sara karI, pUrvanA raste Ave; ane kacchamAM thaI pAchA jatAM mArgamAM manasUra toDI, mulatAna ane siMdhu nadInA raste gayo; ema keTalAka kahe che. mALavAno paramAra bhAjadeva tenI sAthe laDAI karavAnI taiyArI karato hato ane teNe ene vacce aDAbe hota tethI te A pazcimanA mArge pasAra thaze. hindalako sAthe laDavuM paDaze te kadAcita pitAnI AvI meTI lUTa cAlI jaze evo tene bhaya lAgyo hovo joIe ema paNa keTalAkae lakheluM che." A badhI vigata uparathI somanAtha upara mahamUde karelI svArInI samajaNa sArI peThe thaI zakaze ane e svArInA viSe je saha etihAsikamAM Aja sudhI thaI rahyo che tene nirNaya, ame prathama lekhamAM ApelA jinaprabhasUri ane kavi dhanapAlanA ullekhothI, yathArtha thaI jAya tema che. amArI kalpanA che ke-mahamUda temanAthane sara karI, jema itihAsamAM jaNAvyuM che tema, kacchamAM thaIne siMdhu prAMtamAM nahiM gayo haze, paNa te, kacchanuM nAnuM raNa je kahevAya che tenA kAMThe kAMThe vAgaDa pAsenA pradezamAM thaI sAcora jaIne pachI mulatAna tarapha gayo haze. mArgamAM jatAM jatAM sAcoranA mahAvIrane lUTavAnuM tenuM mana thayuM haze paNa game te kAraNathI te temAM bhagnamanoratha thayo chate jaldIthI tyAMthI kUca karI gayo haze. tenA AvA zIdhra prayANane zraddhALu lokoe mahAvIra devanA mAhAmyathI baneluM palAyana mAnyuM ane tethI te viSenA AvA ulekho A graMthakAra ane bhaktajanee che. Aho! Shrutgyanam Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 mUrtipUjAnuM mAhAmya ahiM prasaMgathI ApaNI mUrtipUjA ane tenA aMge thaelA AvA aniSTa AkramaNonA viSayamAM kAMIka vicAraNIya vAta upara paNa thoDoka UhApoha karavAnI icchA thAya che. vicArazIla janene A vicAre khAsa mananapUrvaka vAMcavA jevA che. - mUrtipUjAnI bhAvanAe ApaNA dezamAM ghaNAM ghaNAM utka ane apaka-baMne upasthita karyA che. mUrtipUjAnA nimitte dezamAM lAkho maMdiro racAyAM ane tethI zilpakaLAno khUba prakarSa thayo. mUrtipUjAe lokemAM vistRta dharmabhAvanA utpanna karI ane tethI lokee e nimitte pitAnI saMpattine vinimaya karI tyAga ane udAratAnA uMcA guNe khIlavyA. mUrtipUjAnA kAraNe janasamAjamAM bhaktibhAvane ISTa AvirbhAva thayo ane tenA lIdhe sAhitya ane saMgItanA aneka aMze ucca vikAsa thayo. mUrtipUjAe gAmegAma sArvajanika sthAnonI sRSTi karI ane tenA ge sarva samAnadharmione, vinAsaMkece ane vinA AmaMtraNe, eka sthAne vAre ghaDIe bhegA maLavAnuM ane te dvArA potAnI vividha jIvanapravRttione vyavasthita banAvavAnuM sAruM sAdhana maLyuM. mUrtipUjAe nirAdhArane AdhAra apAvI, anAthone sanAtha karAvI, pApIone puNyAtmA banAvI manuSyajAtine ghaNI zAMti Ape che. Ama mUrtipUjA jyAre utkarSaka jaNAI che tyAre bIjI bAjue te apakarSaka paNa teTalI ja thaI che. dAkhalA tarIke-mUrtipUjAnA kAraNe dezamAM je aneka meTAM devasthAne ubhAM thayAM te kALAMtare lokomAM paraspara kalahanA paNa meTAM sAdhano thaI paDyAM. e devamaMdironA nimitte hajAro laDAI-jhaghaDA thayA. lAkha karoDa rUpIAnA apavyo thayA. sAdharmi saMdya ane janasamUhomAM jIvaleNa vairabhAva sarjayA. mUrtipUjAnA khAne daMbha ane durAcArane poSaNa maLyAM. mUrtipUjAnA AcaraNa pAchaLa svArtha ane ahaMkAra piSAyA. mUrtipUjAnA kAlpanika mAhAbhyanA lIdhe ALasya ane akarmaNyatAne uttejane maLyAM. Ama mUrtipUjAnI jame ane udhAra baMne bAjue bahu mAMDI zakAya tema che. mUrtipUjAne lIdhe kyAreka deza upara kevI Apatti AvI paDe che ane e vakhate kalpita mUrtisAmarthya prajAne kema kartavyazanya banAvI de che enA ulekha itihAsamAM ghaNA maLI Ave che. somanAtha ane mahamUdanI svArIne aMge paNa AvA vicAro itihAsakArone AvyA kare che ane te vidvAnomAM carcAyA kare che. uparyukta zrI ciMtAmaNI vi. veva mahAzaye, pitAnA madaupura mArata nAmanA mananIya marAThI aitihAsika graMthamAM (bhAga 3)mAM, "hiMduonI mUrtipUjA" e nAmanuM je eka svataMtra prakaraNa pariziSTarUpe lakhyuM che ane temAM je vicAre emaNe darzAvyA che te, A viSaya para khAsa manana karavA jevA hovAthI ahiM ApIe chIe. - vaidyajI lakhe che ke "somanAtha saMbaMdhI mUrtibhaMga ane lUTanI hakIkata uparathI hiMduonI mUrtipUjA viSe sUjhI AvelA keTalAka vicAro gibananI mAphaka itihAsana prakrama baMdha karIne vacce ja na ApatAM, ahiM pariziSTarUpe ame ApIe chIe. dasamA saikAnI aMte mUrtipUjAnI bAbatamAM ghaNuM ja bheLapaNa hiMdusthAnamAM vadhI gayuM hatuM ane tethI musalamAnI dharmavALA lokone potAne phAyade karI levAnuM sAdha maLyuM hatuM. mahamUdanI mUrtibhaMjaka caDhAIo hiMdu lokonI A bhoLapaNa bharelI AMkhe ughADavA mATe ja thaI hatI ema kahI zakAya. paNa A caDhAIo parathI nIkaLate bedha, durbhAgye hajIye, hiMduoe lIdhe nathI ema kahevuM paDe che. mUrtipUjA vedamAM kahelI che ke nahiM, athavA te buddhine paTe che ke nahiM A Aho! Shrutgyanam Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMda rU ] mUrtipUjA- mAhAtmya [259 * * * nAgA unanA kaTalA, kAna ane tanavatAnA hAvA chata. dhArmika prazna ahiM carcavA mAgatA nathI. hAlanA hiMdu dharmamAM mUrtipUjA cokkasa mAnya che ane IzvarapraNidhAnanI daSTie te yogya rIte mAnya che ema kahI zakAya. paNa mUrtipUjAne lIdhe keTalIka bhramaNAo. manuSyanA manamAM rUDha thaI jAya che. khAsa karIne matimAM ja te devanI zakti rahelI che AvI bhUlabharelI mAnyatA thaI jAya che. A vAta hiMduone ja lAgU thAya che ema nathI paNa eka prAcInakALathI jyAM jyAM mUrtipUjA cAlu hatI tyAM tyAM A vAta hatI ja. bauddha dharma, prAraMbhamAM to, IzvaranuM astitva che ke nahi e viSayasudhAmAM mauna hatuM. paNa pachI te bhayaMkara rIte martipUjAne mAnanAra bane ane cAre bAjue buddhanI ja mUtio pUjAvA lAgI. bahenasAMga keTaloye tene buddhanA zarIrAvazeSamAM athavA buddhanI mUrtimAM camatkArika sAmarthya hatuM ema mAnate joine ApaNane Azcarya thAya che. hiMdu lekamAM mUrtipUjA prathamathI ja thoDI ghaNI rUDha hatI te bauddha dharmane ucheda thayA pachI tenA anukaraNarUpe khUbaja adhika vadhI gaI. mUrtinI pavitratA ane tenAmAM raheluM adabhuta sAmarthya e viSayanI bhrAMta ka95nA eTalI badhI vadhI paDI ke kanojanA pratihAra samrA, musalamAne pAsethI mulatAna paDAvI levA susamartha hovA chatAM jyAre jyAre teo mulatAna sara karavA jatA tyAre tyAre tyAMnA musalamAna adhikArIo "tame je AgaLa vadhaze te sUryanI ahiM je prasiddha mUrti che te ame teDI nAMkhIzuM' evI dhamakIo ApatA ane tethI teo pAchI cAlyA AvatA. pazcimanA dezamAMye, romana ane grIka loko, Itara lokonI apekSAe tatvajJAnamAM AgaLa vadhelA hatA chatAM temane paNa keTalIka mUrtionA adbhuta sAmarthya para vizvAsa hato. khriIstI dharmamAM, zaAtamAM nirAkAra devane upadeza karavAmAM Avyo ane teno prasAra mUrtipUjaka romana ane grIka leke mAM je thayo te mUrtimAM kazuM sAmarthya nathI ema siddha karavAthI ja thayuM. temanAthanA pUjArIonI, mUrtijaka mahamUdane nAza karavA mATe, somanAthanI mUrti AgaLa karAelI nirarthaka vInavaNInI prArthanA vAMcIne, te pUrva cho. varSe thaelA alekajhekriyA zaheramAM e ja prakAranA dekhAvanuM je Abehuba varNana gilane karyuM che, tenI ApaNane smRti thaI Ave che. thioDeziyasa bAdazAha (i. sa. 389)nA hukamathI alekajhephiyAmAMnI sipisanI vikhyAta mUrti toDI nAMkhavAmAM AvI te vakhatanA vRttAMtanuM varNana karatAM gibana lakhe che ke - "alekajhejhiyA zahara sioNpisanI devatAnI mUrtinA saMrakSaNa nIce surakSita che evI mAnyatA hovAthI te zaherane sipisanA zahara tarIke oLakhAvavAmAM te nagarane mAna lAgatuM. tenuM maMdira, romanA kaeNpiTala bhAgamAM AvelI imArata karatAM vistIrNa ane vaibhavazAlI hatuM. zaheranI sapATIthI so phuTa uMcA banAvelA eka kRtrima paNa prazasta TekarA para e maMdira bAMdhavAmAM AvyuM hatuM. thioDeziyasa bAdazAhe mUrtipUjakanI pUjAvidhi sarvatra baMdha karI dIdhI hovA chatAM paNa sipisana zaheramAM ane maMdiramAM te cAla hatI. kAraNa, AvI bheLapaNanI buddhI khrIstI lekemAMye hatI ke-je A vidhi baMdha karI devAmAM Avaze te nAila nadImAM pUra Avaze nahi, IjiptamAM pAka thaze nahi ane kaeNnsenTinopala rAjadhAnIne khAvAnuM maLaze nahi. paNa chevaTe sirepisanuM maMdira ane temAMnI mUrti toDI nAMkhavA mATe bAdazAhane sakhta hukama AvyA. judI judI jAtanI dhAtuonAM aneka patarAM eka sAthe bhegAM jaDIne sirepisanI bhavya mUrti banAvavAmAM AvI hatI. te eTalI moTI hatI ke gabhArAnI baMne bhIMtone te aDakI gaelI hatI. tenA jamaNA hAthamAM, rAkSasI svarUpavALA eka sarSanuM mAthuM ane dhaDa hatuM, jenI pUMchaDIne traNa phAMTA hoI temane aMte siha, siyALa ane kutarAnAM DakAM laTakelAM hatAM. A mUrtine uparka karavA je koI hAtha uThAvaze to tarata ja AkAza ane pRthvI eka thaIne sRSTinA AraMbhakALa jevuM tophAna UTha A badhAno vizvAsa hato. eka kaDI chAtIvALA sipAhI hAthamAM kuhADo laI nIsaraNI mAMDI upara Aho Shrutgyanam Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ ravaMta rU caDhayA. jonArA lokeAnI medinImAMthI prautI leAkeA sudhAM, A upamardanA bhayaMkara pariNAmanI bhItithI gaLagaLA thai rahyA hatA. sipisanI mUrtinA gAla para sIpAhIe eka khUba jorathI prahAra karyAM ane te tuTIne jamIna para paDayuM. paNa AkAza ane pRthvImAM kazI ja gaDabaDa na thatAM te sadAnI mAphka nizcala, zAMta ane vyavasthita sthitimAM ja banyAM rahyAM. kazuMye kaMI thayuM nahi eTalA mATe te sipAhI vadhAre joramAM AvyuM ane aneka prahArA karI karIne te mUrtinA TukaDe TukaDA karI nAMkhyA. pachI te TukaDAone apamAnakAraka rIte alekajheDDiyA zaheramAM pheravavAmAM AvyA. nAIla nadImAM sadAnI mAphaka ja pANInuM pUra AvyuM ane tethI ijiptanA sapATa pradezamAM khUba pAka paNa thayA, ane bhAvI bhAkhanArAenuM bhayaMkara bhaviSya khATuM paDayuM. dhaNA leAkeA, alekajhenDriyAnI mUrtimAM A rIte kazuM ja sAmarthya na joIne khrIstI thayA. r giane A ThekANe viSayAMtara karIne paNa mUrtinA adbhUta sAmarthya para dharmanI satyAsatyatA mAnavI keTalI ayeAgya che te batAvyuM che. mUrti dhAtu, patthara ke lAkaDAnI ja banelI hAvAthI temAM adbhuta sAmarthya hAvAnuM kyAM zakya che ? evuM sAmarthya te ApaNI bhaktimAM ja raheluM che. astu. khrIstI dharma paNa khauddha dharmanI mAphaka pachIthI mUrtipUjAmAM magna thayA, ane je bheALapaNanA, prAraMbhamAM teNe niSedha karyo te ja bheALapaNamAM nimagna thaI jisasa ane merInI mUrti pUjavA lAgyA. enA virAdhI pariNAme musalamAnI dharmanA udaya thayA. A ja pramANe, mUrtipUjAnA viSayamAM rahelI bheALapaNanI samajaNane dUra karavA mATe mahamUdanI caDhAie thai ema kahI zakAya. khIye eka bheALapaNanI samaja dUra karavA mATe A caDhAi thai hatI ema kahI zakIe. maMdira ane mUrtipara atizaya seAnuM ane jhaverAta lAdavuM e dhelachAne ja eka prakAra che ema A caDhAiee leAkeAnI dRSTimAM ApyuM. kAraNa ke, mUrtibhaMjAnI dhArmika mAnyatAne te draviSayaka lAbhanI vadhAre sahAyatA maLI. saMpUrNa seAnA-rUpAnI mUrti banAvavAmAM ze! vadhAre lAbha che ? agara tenA para kiMmatI jhaverAta caDhAvavAmAM zuM vadhu puNya che? kevaLa senAnI pAMca hAthanI mUrti izvara-praNidhAna karavAmAM kAMI vadhAre sAdhanabhUta thatI nathI. hiMdudharmanA prAcIna ArcAyA nAnA nAnA jUdI jUdI sthitimAM rahelA pattharAne ziva, viSNu, gaNapati ane sUryanA pratIka mAne che ane vaidika RSie te pratyakSa sUrya ane vAyunI upAsanA karatA. paraMtu suMdara mUrti banAvavI e manuSyanA manane saheje priya lAge che, ane te para aNumeluM jhaverAta caDhAvavA paNa utsuka thai jAya che. zivapUjAmAMye mukhya liMgapUjA eTale pattharanI kAi sahaja-AkRtinI pUjA prazasta mAnavAmAM AvI che, paNa tyAMye vaibhavazAlI rAjAe svayaMbhUta liMga upara hIrAmANekathI jaDelA senAnA mugaTa caDhAve che, ane tema karI, mUrtibhaMjaka musalamAnAne ja nahi paNa hiMdu cArAne, vadhAre zuM bhAvI lAbI rAjAone ane khudda pUjArIone paNa, lAbha utpanna karAvI te devanuM apamAna karavA pravRtta kare che. hiMdustAnanA itihAsamAM navIna maMdirA bAMdhIne temane ghaNI kIMmatI bheTA ApavAnA aneka dAkhalAe maLI Ave che. khAsa karIne mathurA, kATakAMgaDA, sAmanAtha ane ujayanI vagere puNyasthAnAmAM seMkaDa vaibhavazAlI rAjA ane hajArA zrImaMtagRhasthAe ApelI amUlya bheTathI saMpatti uLI rahI hatI. itihAsakAra ane zAsanazAstravettAe ema kahI zake ke A saMpattinA upayega rAjAee samartha sainya jamAvI rAkhavAmAM ane zrImaMta gRhasthAe samAjanI susthiti vadhAravAmAM karavA joitA hatA. paNa te tarapha durlakSya rahyuM ne maMdira ane mUrti upara amApa saMpatti bhegI thaI ane tenA lIdhe baMne rIte dezanI avanatine mata maLI. eka tarapha tA bahAranA vijetAenA leAbha jAgRta thai ne temanuM Arthika sAmarthya vadhyuM ane bIjI bAjue ApaNA rAjAe ane lokeAnuM sAMpattika sAmarthya ochuM thayuM. hajIye A Aho ! Shrutgyanam Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUrtipUjAnu mAhAtmya [ 26 baMne bAbato tarapha hiMdulakonuM lakSya jeTaluM cAMTavuM joIe teTaluM coMTatuM nathI. mUrtipUjA choDavAnI jarUra nathI; paNa viziSTa mUrtimAM adbhuta sAmartha raheluM che evI bhoLapaNanI bhAvanA na vadhAratAM, ApaNI bhAvanAmAM ja evuM kAMIka sAmarthya raheluM che e bhAvanA draDha thavAnI jarUra che. te ja pramANe maMdira ane mUrti mATe vadhAre dravya kharcavAthI vizeSa puNya thAya che e kalpanA paNa ochI thavI joIe. kAraNa ke AvA dravyanA saMcayathI mahata, pUjArIo ane rakSakAnI nIti bagaDe che ane cera agara martibhaMjakonI, mUrtine upadrava karavAnI icchAne uttejana maLe che. to paNa, manuSya svabhAva eka ja rIte, manuSyane eka ja kRtya karAvavA pravRtta kare che, e chevaTe kahI devA jevuM che. martibhaMjaka ane maMdiradhvaMsaka mahamadane paNa, eja svabhAvanI pravRttio, gajanImAM eka pracaMDa mazIda bAMdhI, lUTI ANelA senA ane hIrAmANeka Adi jhaverAta vaDe tenI bhItane saNagAravAnI irachA utpanna karAvI. ane je lobhe te prerAyo hato te ja lobha bhaviSyanA vijetAo mATe teNe sarjI dIdho. etihAsika lekho parathI ema dekhAya che ke-e masIdane, enI aMdara rahelA malyavAna saNagAranA lobhe, cInanA mUrtipUjaka pracaMDa ToLAoe udhvasta karI nAMkhI. jegisakhAne bukhArAnI jome masIdanI karelI avamAnanA junInA jahAnakuza nAmanA graMthamAM varNavelI che. ane akhArAmAMnA tene e kRtyane, tyAMthI nAsI AvelA eka musalamAne, A nIce ApelA nAnA sarakhA paNa joradAra vAkyamAM varNaveluM che ke-"mogalo AvyA ane khedI, bALI, kApI, lUTIne pAchA gayA." A ja aMgisakhAna, jalAluddInano pIcho pakaDIne (I. sa. 1226) pAcho pharyo tyAre te gajanIpara Avyo hato. teNe badhA nagaravAsIone bahAra kADhyA ane gaNI lIdhA ane temAMthI jeTalA kArIgara hatA temane bAjue rAkhI bAkI badhAnI kattala karavAno hukama karyo. teNe zaherane paNa ujajaDa banAvI mukayuM ane pachI egatAI marelAnAM maDadAM daTAvI hirAta tarapha cAlI nIkaLyA (iliyaTa 2, pA. 390) bIjA eka utArAmAM ema kahevuM che ke-ogatAIe cAra mahinA sudhI ghero ghAlIne pachI hallo karI gajanI zahera tAbe karyuM ane tene pAyA sAthe bedI kADhI te bALI mukyuM ane lagabhaga be lAkha mANasonI kattala karI." (iliyaTa. ra, pA. pa69) A AkhA prakaraNamAM jaNAvelA vicAre vartamAna jaina samAjane paNa bahu manana karavA jevA che. maMdiro ane mationI pAchaLa jaina kemano je dravyavyaya thaI rahyo che tenuM kevuM bhaviSya Ave e kANuM kahI zake tema che? e dravyasaMcaye ja devasthAnone sadA jokhamamAM nAMkhyA che. pAlItANAne rAjA je Aje jainene zatruMjayanI yAtrAthI aTakAvI rahyo che tenuM kAraNa, ApaNA dravyasaMcayane joIne jAgRta thaelo tene dravyalobha ja khAsa che, e dareka marmajJa samajI zake tema che. jaina kome saveLA cetI javAnI jarUra che ane dezakALane anusaratuM pitAnuM dhAraNa karAvavAnI jarUra che. Aho ! Shrutgyanam Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka kavi dIpavijayajI likhita mahAnizItha mahAnizItha sUtra jaina AgamA paikI eka viziSTa sUtra che. enI gaNanA cheda sUtrAmAM thAya che. naMdisUtra ane pAkSikasUtramAM A sutranuM nAma Ave che. paNa A sUtranI mAnyatAnA saMbaMdhamAM keTalAka gacchevALAnA mATeA matabheda che. tapAgaccha, kharataragaccha Adi gacchAnuyAyIe A sUtrane, anya sUtreAnI mAphaka ja pUrNa pramANabhUta gaNe che tyAre aMcalagaccha vagere gacchAvALA ene pUrNa pramANabhUta mAnatA nathI. naMdisUtramAM Ane nirdeza karelo hovA chatAM, sthAnakavAsI saMpradAyavALA ene sarvathA mAnya karatA nathI. e saMpradAyane na mAnavAnuM kAraNa e che ke emAM jinacaitya ane jinapratimAnI pUjA vagere karavA saMbaMdhe spaSTa ullekhA thaelA che. mATe, mUrtipUjAne na svIkAranAra e saMpradAyane, A sUtra, naMdistramAM jenA nirdeza che te ja A, asala sUtra che e rIte mAnya nathI. e saMpradAyanuM kahevuM che ke mULa mahAnizItha sUtra vyucchinna thai gayuM che ane tenA ThekANe caityavAsiee A navuM sUtra racI kADhayuM che. aMcaLagacchAdivALAe mUrtipUjaka hAvAthI temane e dRSTie te emAMnI A hakIkatamAM vAMdhe! levA jevuM nathI; paNa, yatioe gRhasthAne upadhAna vagere karAvavAnI bAbatamAM e gavALAonA matavarAdha che, ane e sUtramAM e upadhAnAdinA paNa ullekha che tethI teo e dRSTie ene asalarUpe na mAnatAM pAchaLathI kAi AcAryadvArAM parivartita thaeluM mAne che. Ama A sUtranI mAnyatAnA saMbaMdhamAM khAsa matabhedo che. vaLI, A matabhedone puSTi Ape evI keTalIka aitihAsika bhAsatI paMktie paNa A sUtranI upalabdha sarva pratiomAM maLI Ave che jethI aitihAsika draSTie paNa enI kRtinA viSayamAM keTalIka virAdhAtmaka vAtA najare paDe che. 262 ] vaNamAM ki Aho ! Shrutgyanam paricaya. Ama chatAM, A graMtha bahu mahattvanA che emAM te saMzaya nathI. AmAM je viSaye varNavyA che te viziSTa prakAranA hovAthI, tema ja keTalIka anyatra alabhya evI vAtA AvatI heAvAthI, vidvAneAnI dRSTie e eka abhyasanIya graMtha jevA thai paDelA che. jarmanInA vAlTera zIMga nAmanA eka kAlare e strane khUba bArIkAIthI abhyAsa karyo che ane tenA piraNAma rUpe Dar mahAnisIhasuttam' e nAme jarmana bhASAmAM dhaNuM mahattvanuM pustaka lakhyuM che. jaina sAdhuomAM, Aje A sUtrane samajI zake evA kAI bhAgye ja haze. e sUtramAM zA zA viSayo AvelA che enI paNa kAine khabara nahi hAya. lagabhaga eka saikA pahelAM vaDAdarAmAM dIvijaya nAmanA eka vidvAna kRti thai gayA che. teo sArA kavi ane paMDita hatA. vaDeAdarAnA rAjyamAM temane sAruM mAna maLatuM hatuM. khaMDerAva mahArAjAe temane " kavighnahAdura "nA ilkAba ApyA hatA. saMskRta ane prAkRta bhASAnA bahu sArA abhyAsI hatA. temane vaDedarAnA jJAnarasika zrAvaka gAMdhI 6llabhadAsa jhaveracaMda, sA. jhaveracaMda devacaMda, sA. kahAnadAsa narasIdAsa, nAthu gAviMdajI vagere maLIne mahAnizItha sUtranA viSayamAM keTalAka prazno pUchyA ane TuMkamAM A AkhA sUtramAM zA zA viyA AvelA che te jANavAnI jijJAsA batAvI. AthI e kavirAje saMvat 1890nI sAlamAM A nIce ApelA e AkhA sUtrane saMkSipta paricaya lakhI kADhyA. vaDAdarAnA jJAnabhaMDAramAMthI A paricayanI prata maLI AvI hatI je uparathI tat nakala utArIne A paricaya ahiM ApavAmAM AvyA che. bhASA, ane joDaNI vageremAM paNa kaiAi jAtane pheraphAra karyA vagara asalarUpe ja e ahiM chApavAmAM AvyA che. AzA che ke e sUtranA viSayamAM A paricayamAMthI jijJAsuone sArUM jJAna maLaze. [ phaMDa rU Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaM rU] mahAnizItha sUtra paricaya asala paricaya. thI manRpati vikrama samayAt saMvata 1890, zAke 1755 pravartamAne zrI gurjara deza - vaDAdarA nagara sthAI, zrI tapAgacchIya zrIvijayAnaMdasUri pakSe dIpavijaya kavirAja temane suzrAvaka, puNya prabhAvaka gAMdhI dullabhadAsa jhaveracaMda, sA. jhaveracaMda devacaMda, sA. kahAnadAsa narasIdAsa, sA. nathu govidajI; temaNe pUchA karI je mahAnizItha sUtra kele moTo graMtha che, ketalA adhyayana che, adhyayana adhyayana dITha svAsyA adhikAra che. ta. zrI jina pratimAnA pATha, dravyastava bhAvastavanA pATha, ta0 saMghayAtrAnA pATha, dvAdazAMgI sUtranI AzAtanAnA pATha tathA zrI jinavacana utthApIne mizrabhASA belIne anaMtakAla rajalyA te sAvaghAcAryanI vAta kihA adhyanamAM che? e vAta nAgila sumati kuzIlIAnI saMgate ghaNe kALa bhamyA ane nAgile bhAvane bhAvatAM kevala jJAna upajAvyuM e kihA adhyayanamAM vAta che? kAma- lupI duHkhIyA thayA, tathA naMdISaNajI vezyAne ghare dharmalAbha dIdhe, vezyA' arthalAbha ko. tathA vezyAne ghare bAre varasa rahyA. pAchA taryA. e kihA adhyayanamAM vAta che? tathA paraMparAgata Ima kahe che je mahAnizItha sUtra sabhA maLe vaMcAya nahIM te kAraNe syA mATe che? ItyAdi prakAre amArA manamAM saMzaya che te mahAnizItha sUtrane anusAre zrI jina AnyA pramANe jeTaluM jANavA meM Ave te pramANe saMdeDa nivAraNa kareH ehavuM prazna saMdha-zrAvake pUchayuM. tene uttara zrI mahAnizItha sUtrane anusAre kahe che. paNa pUchayA pramANe e saMzayanA uttara lakhyA pramANe sAMbhalIne je kaI manamAM kalpanA ANuye te sAvadyAcAryanI pare ghaNe kAla rajala. mATe sAMbhalIne e sUtranI ta0 pratimAnI pratIti rAkhavI, zraddhA rAkhavI. e mahAnizItha sUtra graMtha 544 sADAcAra hajAra mAlIsa kleka pramANe che. adhyayana 6 ane cUlIkA deya che evaM 8 che. cauthA bArAvarasI mahAkAlamAM sUviccheda jAtA jANIne zrI vallabhIpura madhye zrI devI gaNI kSamAzramaNaI sarvasAdhu bhelA karIne muM sUtra hatAM te pustake likhyAM. lakhatAM 2 saMvata 510 nI sAla mAhe zrI devaDI kSamAzramaNa pUjyajI svarge gayA. ta. saM. 530 nI sAlamAM eka pUrvadhara satyamitra sUrijI yugapradhAna svarge gayA. pAchalathI zrI haribhadrasUrI, zrI siddhasenasUrI, vRddhavAdI, yakSaseNa, devagupta, yazavardhanagaNi kSamAzramaNanA ziSya viguptajI, nemacaMdrajI, jinadAsa gaNI pramukha mahApuruSa bhelA malIne e nizItha sUtra pustaka lakhyuM. lakhatAM 2 kaI pATha AlAvAmAM phera dIThA te kevalIne bhalAvI gayA che. te cauthA adhyayanane cheDe joI levuM. ane saM0 585 zrI haribhadrasUrI svarge gayA. e puruSe vRddhane tava kevalI bhalAvyuM paNa mAthe lIdhI nahI. ehavA bhavanA bhIrU. teNe e rIte mahAnizItha sUtra lakhyuM che. ane Aja vartamAna pratimAnI hevI pratimAnA uthApaka te zrI mahAnizIthamAM pratimAnA pATha, saMghatIrtha yAtrAnA pATha dekhIne Ima bele che je mahAnizItha sUtra moTuM ratna che, paNa pAchalathI, jatI AcAryo Aho! Shrutgyanam Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 malIne zrI jinapratimAnA pATha navA ghAlIne sUtra DohaLI nAkhyuM che. e rIte pitAnA chIdra ughADavAnA matalaba sAruM moTA puruSa bhava bhIrUne cAra TheherAve che, bole che. paNa sAvajAcAryanI pare anaMta kAla rajalaye. sAvaja jAcArye evA vacana mizra bhASAI belI ne tIrthakara zetranA dalavADA vikherIne anaMte saMsAra vadhAryo. te je kaMI moTAne cAra TharAvIne e sUtrane uthApatye tehanI sI valI thAye. tathA valI keI ima bele che je mahAnizItha sUtra sabhA samakSa vaMcAya nahIM Ima kahe che. tehane uttara ima je nakAranA maMtrAkSara che te pragaTa na vAMcIye na bolIye. te maMtra na vece ene aDake nahI. tathA cothA ArAnA sAdhunI AvI meTI AlayaNa che. te pAMcamA ArAmAM thaI zake nahIM. ene paNa aDake nahIM. tathA valI bele che je mATe asamaMjasa vAto che tethI vaMcAye nahI. paNa evI vAta mAMhe nathI. nikevala sAvadya AraMbha rahita muni mArganI vAta che ane Aja vartamAnamAM munimArga pAlI zakAya nahI tevAre jinapaDimAne AdhAra grahIne, anaMte lAbha bahu lAbha varNavIne, bahu pUjA karIne, sAvadya vyApAra AraMbha pote AdarI beThA. te kahe che deharA upara UparI rahevuM, tIrtha Upara UparI rehevuM, pattharanI khANa kaDhAvavI, patthara pheDAvavA, cUnA chehanI bhaThThI pakAvavI, iTane nIvAha pakAva, kAcA pANIye che gAra karAvavI, deharA caNAvavAM, dharmazAlA upAzraya baNavavAM, jinapUjA, devadevIne kAraNe phalala cuMTAvavAM, pratiSThA aMjanasilAkA dasa digapAlanA bhUta balI raMdhAvavA, pUjA bhaNavavI, saMghanA AgevAna thaIne sAjavuM. ItyAdi sAvadya AraMbha te bahu lAbha anaMta lAbha pekArI ghaNI ghaNI puSTI karIneM AcArya upAdhyAya sAdhu temaNe AraMbha vyApAra aMgIkAra karIlI0.. .........karAve, dhvaja karAve, vaja kalasa daMDa sahita jinaprAsAda kAra paNa muni paNuni... .evI vAta... .. ...thamAM che mATe sa.............nAnI ughaDe ane AjIvIkAnaMda thAye mATe sabhA samakSa vAMcavAnI nA kahe che. te sarve hakIgata trIjA cothA pAMcamA chaThThA adhyayanamAM che. mahAnizIthasUtra mATe ratna che. e ratna che paNa jinapaDimAnA hevI pratimAnA pATha mATe utthApyuM mAnyuM nahi. ane mAnanArA temaNe pitAnI AjIvIkA ghaTe mATe sabhAsamakSa vaMcAya nahIM eno bharama ghAlIneM vAMcyuM nahIM. paNa saMgha zrAvake pUcchayA pramANe jehavI vAta e sUtramAM che te pramANe lakhyuM che. sAvajAcAryanI paraM amuka saMsAra vadhAre nathI. prathama adhyayananuM nAma zalya uddhAraNuM. e adhyayayanA pAnA 7 che. satyauddharaNane artha e je jima pagamAMhe kAMTe bhAge te tehanuM sAla che paNa AkhA zarIrane vedanA kare tima jIve pApa karyo hoya te zalya meTAnI sAme pragaTa kahIne niMdIne AleIne khamAvIne pApa rUpa rava ..... kAMTe kADhIne nirUga thaI ne parabhava samAre temanuM nAma zalya uddharaNuM kahIye. e adhyayanamAM jIvane aDhAra pApa bAMdhavAnA sthAnaka kahyA che. have prathama zalyauddharaNa thAvAne ujamAla thaIne tithI vAra nakSatra yoga karaNa caMdrabala aThThama tapa pAraNuM karIne sarva zramaNa saMgha muni Aho! Shrutgyanam Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caM% rU] mahAnizItha sUtra paricaya rAjane vaMdIne sarvane khamAvIne, chaThana tapa, sarva muni maMDala, zrI vItarAganuM deharu che tihAM pratimA Agala jaIneM sarva jinabiMbane vAdIne pache zrutadevatAnuM samaraNa dhArIne kSaradhAre olI..? zrutadevatAnA maMtrAkSanI che, pache akSINamAnazI labdhi maMtrAkSaranI 1 olI che. pache vIranA maMtrAkSara che, tathA sarve tIrthakaranA maMtrAkSara che. pache zuddha sAdhunA maMtrAkSara che. pache thatajJAnI avadhijJAnI manaparyavajJAnInA maMtrAkSara che. pache pacIsa jAtanA kevalI bhagavaMtane vAMdane pache AyaNa lIyeM. te AloyaNanA pATha AlAvA ghaNuM che te pAnAthI joI levuM. Iti satyauddharaNa adhyayana samApta. 1. bIjuM karmavipAka adhyayana pAnA 11 che. eha adhyayanamAM karmavipAkanI vAta che. nigediyA e ke dvIthI mAMDIne dasa bhuvanapati, sela vyaMtara, dasa tiSI, vimAnIka chavIsa, pAMca thAvara, triNa vikeMdrI, tIrthaca, manuSya Adi vIsa kaMDaka, cerAsI lAkha jIvAjonImeM je je pApa karyA hoya te saMbhArIne Alece niMde garahe te ghaNI vAta che. adhyayanane cheDe sAmAyaka pisahAvratanI vAta che. tihAM gautame prazna karyuM je-bhagavaMta! zrAvaka jinaliMga AdarIneM choDe te ArAdhaka ke virAdhaka?. uttara-gautama ! zrAvaka saMsArI sAmAyika pisahamAM jinaliMga dharIne beDo te 2 ghaDI ja pahera 8 prahara 16 prahara jinaliMga teNe duvidha trividha bhAMge ucaryuM che paNa trividha trividha bhAMge ucaryuM nathI. mATe tehanA tane kAla pUre thAyaeN tivAre pArIne ghare jAye. e ArAdhaka paNa virAdhaka nahIM. ane muniye trividha vividha bhAge vrata ucarcA che te jinaliMga munipaNuM AdarIne chAMDe te virAdhaka kahIye. ItyAdi karmavi pAkanI vAta to ghaNA prakAranI varaNavI che. te pAnAthI joI levuM. Iti bIjuM karmavipAka adhyayana sa0 2. atha trIjuM kuzIla nAma adhyayana che. pAnA 16 che. moTuM adhyayana che. e adhyayanamAM kuzIlIyAnI vAta che. nekAranA paMcaparameSTI nava padanI vAta che. temAM upadhAnAdi dinamAna tapakriyAnI vAta che. paMcaparameSTInuM juduM judu varNava bahumAna ghaNuM che. pache nekAranA kahenArA vakhANa karanArA anaMtA tIrthakara. te tIrthakaranuM ghaNuM varNava che. tIrthakaraneM deveMdra nareMdra stavanA pUjA karIne dravyastava 1 bhAvastava 2. valI dravyastava te jala caMdana akSata dhUpa dIpa kula naivedya e dravyapUjA 1, ane bhAvastava te guNagrAma ane munirAjapaNuM 2. dravyapUjA te samakita viratAviratI guNaThANuM 1, zrAvakanI karaNI 1. ane bhAvapUjA te chaThe sAtameM guNaThANe munirAja 2. tIrthakara bhagavaMta te pUrva bhavathI daza bele bhAvastava munipaNuM kevala jJAna khajAne nikAcIne avataryA che. te pisApaDikamaNuM nakAra vrata pacakhANa jinapUjA ItyAdi gheDI pUMjI sAmuM jotA nathI. eka bhAvastava munirAjapaNuM karmakSayane arthe Adare-tapa kare e vAta che. saMsArI tIrthakara zuddha samakatI, paNa dezavIratI viratAvIratI sarvaviratI ekamAM nahIM, IchIe ke karmane arthe bhAvAstava munipaNuM Adare. dravyastava jinapUjA AraMbhika che, bhAvastavapUjA anAraMbhika che, e Aho ! Shrutgyanam Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 vAta che. merUparvata jevaDuM sonAnuM prAsAda karAve, pratimA bharAve, pagathiyAM dhajakalasa kaMDa ghaMTA vAjitra teraNa pramukha karAve, paNa bhAvastava munirAjapaNane anaMtame bhAge nAve e vAta che. valI dravyastava te jinapratimA prAsAda pramukha AraMbhika kAmamAM, bhAvastava munirAja ubhA na rahe ane ubhA rahe te anaMta saMsArIka thAya e vAta che. ItyAdi prakAre ghaNI vAta che te lezamAtra lakhI che. e adhyayananeM dhure e vAta che je mahAnizItha gyane bhaNAve, e trIjA adhyayanamAM che. e adhyayananA gakriyAdikamAM tapanI vAta che, sela jAtane kuzIlIyAnI vAta che. Agala ogaNatrIsa jAtanI aprazasya kusIlIyAnI vAta che. valI bIjA prakAranA kusIlIyAnI vAta che. tathA ATha prakAre jJAna kuzIlIyAnI vAta che. nekAra upadhAna varNana che. temAM dayA vakhANI che. anukaMpAnuM dayAnuM varNava che. pache gIta meM nekAra upadhAna vidhi pUchI. vIreM kahyuM tithI vAra nakSatra yogakaraNa caMdrabala muhUta joIneM jina prAsAda pratimA Agala kIyA karavI. pAMca dinamAM pAMca padanuM adhyayana. upara zUlIkAnA cyAra padamAMthI be be padanuM adhyayana mATe 2 adhyayana cUlIkAnAM. evAM sAta adhyayana sAta dinanI kIyA AMbala tapanI vAta che. AgalA nekAra paMca parameSTInuM juduM juduM bahu varNana che. pache nekAra varNana karanAra tIrthaMkara. te tIrthakaranuM pAMca pAnA lagI varNana che. tIrthakaranI devanare pUjA karI. tehanA 2 da. dravyastava 1, bhAvastava 2. tehamAM vyastava te viratAviratI, zIla, pUjA, satkAra, dAna devAM, pratimApUjA ItyAdi gRhastha dravyapUjA bhAvapUjA behu hoya . aneM bhAvapUjA bhAvastiva te cAritra tapa japa kriIyA saMjama anuSThAna karavAM 2 e vAta che. pache gotameM varane prazna pU -muniusanna vihArI samabhAve kalyANane arthe cAritra lIdhAM che trAddhigArava-rasagAra karIne mahAmaha rAga dveSa vALI buddhiI karIne, bhAvapUjA-munipaNuM choDIne, nahIM zrAvakamAM nahIM sAdhumAM, ubhaya braNa, nAma mAtra liMga dhArI, ne Ima bele Ima kahe, je arihaMta bhagavAnanI pratimAnI jala caMdana akSata dhUpa dIpa kanaivedya pramukhe pUjA karIne tIrtha thApIye chIye. ehavuM je bele te, gAyamAM vaNaNa (?) tahatti zramaNa kahIche. te anaMte kAla bhamaye. ethI vizeSa adhikAra pAMcameM adhyayane Ave che. te adhyayane sAvaja jAcAryanI kathA che te Agala lakhI che. vaLI parUpaNa atIseM kare je jinapUjAnA ghaNuM lAbha che, evI atI puSTI karIne bhadraka jIva ane pite, viveka rahita, ghaNA kula phaLano AraMbha karIneM, behu jaNane, samakita badhI durlabha haste. mATe dravya pUjAthI bhAvapUjA adhika che. bhAvapUjAne anaMtameM bhAge dravyapUjAnuM phala che. bhAvapUjAthI dazarNabhadra, cakradhara, bhAnudatta, sasitta, pramukha anaMta jIva saMsArane pAra pAmIne mekSe gayA, e vAta che. Agala siddhanuM sukha varNavyuM che. bhIlane tathA rAjAne daSTAMta varNavyo che. siddhanA sukha Agala saMsArI sukha anaMtameM bhAge nathI. pache gItame pRcchA karI je-deva tathA IMdra avatI bhakti pUjA kare che? u0-hA gautama devaidrane dezavIratI viratAvIratI sarvaviratIne viga che, mATe AvatI. e rIte saMsArI tIrthakara te paNa Aho Shrutgyanam Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMva ] mahAnizItha sUtra paricaya [ 27 vrata pacakhANa pisA paDikamaNuM nekAra jinapUjA rahita, Adaryo che kaThIna karmakSaya karavAne arthe bhAvapUjAstava saMjama cAritra jeNe, e vAta che. Agala e mahAnizItha lakhanAra mahApurUSanuM nAma che. te Agala, bIjA bAra varasI mahAdukAlamAM pUrvadhara vayara svAmI kAra udvarI mUla sUtramAM lakhyo, e vAta che. te Agala, IriyAvahI, zakastava, nAmastava, caityavaMdanA pramukhanA upaghAna vahevAM, tehanA tapadinamAMna, kIyA vidhinI vAta che. te Agala, valI, kuzIlIyAnA bahu bheda vakhANyAM che. ghaNuM carcA che. te pAnAthI joI levuM. eNa rIte trIjuM kuzIla adhyayana nAme jANavuM. 3 cothA adhyayanamAM nAgila sumatinI vAta che. nAgila sAvaka kusIlane saMga varajIneM ArAdhaka thaIne tehI ja bhavamAM aNusaNa karIne zrAvakapaNe haja mukti game; bIjuM, sumatiye, kuzIlIyA pAMca sAdhunA samudAyamAM pravrajyA laIne marIne paramAdhAmI thayo. tihAMthI aMDagagelI thaIneM bAra mAsa vajAnA gharamAM pIlAyo. tevI tevI 27 vAra palAine, anaMto saMsAramAM rajalI, pache mugate jAse. ema jANIne kuzIlane saMga na kara. Iti vAta cothA adhyayanamAM che. tethI jANavuM. 4, have pAMcamuM adhyayana gacchAcAranuM che, te varaNavuM chuM. te madhe ga7 varaNava che. suddha AcArya varaNava, madhyama AcArya varNava, zubha jJAna dvAdazAMgI varaNava, dvAdazAMgI ArAdhaka varaNava, dvAdazAMgI virAdhaka varaNava, zrutajJAna sUtranAM vacana uthApIne sAvajajAcArya ghaNo kAla rajalyA, te varaNava. tIrthayAtrA varaNava. deharA pratimA pUcha ArAdhaka tathA virAdhaka varNavaH ItyAdi varaNava che. e adhyayananA 16 pAnA che. moTuM adhyayana che. te leza mAtra lakhIye chIye. prathama pAnA 6 lage ga7 varNavanA, AcAryanA pATha AlAvA che. te ratna rArIkha che. navI navI upamA navA navA artha che. pAnA vacce sAMbhale ghaNuM jANapaNuM thAya. pAMcamA ArAnA aMtalagI ga7 , dupasaha sUrI AcArya thAse e vAta che. chehalA catuvidha saMgha yAranA nAma che. tathA pAMcamA ArAne aMte 65saha sUrI lAge cAra yuga-pradhAna khAyaka samakita vaMta thAye, e vAta che. e huMDI karanAra paM. dIpakavirAjane zaMkA utpana thaI je zAstramAM be hajAra ne cAra yugapradhAna kahyA che, ane zrI mahAnizIthamAM cAra yugapradhAne kahyA che. have pAMcamAM ArAmAM AcArya zuddha to ghaNuM thAye, paNa je ekAvatArI, tehane yugapradhAna kahIe. ane bIjAne ekAvatArIne mela nahI. ane yugapradhAna paNa cyAra kSAyakavaMta che. ane 2000 kSapasama samakitavaMta temane trIje bhave lAyaka thAye. etale zrI gautamane kevala velA lAyaka thayuM te rIte, be hajArane kSAyaka bhAve kevala thAsya. e paramArtha jANa. AgalA sabhavasUrIjII, putra manakane kAje, zrI dazavaikAlika sUtra gucyuM; te pAMcamA ArAnA aMta lage rahaye, e vAta che. valI tIrtha te tirthaMkara, valI tIrthakara te cartuvidha saMgha, te saMghamAM jJAna darzana cAritra che. te ratnatrayI paramapUjyane pUjya che, e vAta che. te Aho! Shrutgyanam Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 Agala, skAraseM nivANuM celA ane guru AcArya-te 49 ziSya guru ApaNA virAdhakanI kathA che. te leza mAtra lakhe che-je pAchala trevIsamI cauvIsI upara covIsamA tIrthaMkarane mekSe gayA pache caramazarIra AcArya thayA. tehane 499 ziSya hatA. eka divase zive kahyuM, je svAmi tuM mArI AjJA hoya te caMdraprabha svAmInuM je dharmacaka tenI yAtrA jaI. AcAryuM nA kahI, je svecchAcArI paNe yAtrA jAtAM na ghaTe, guNavaMta sAdhune sAthe yAtrA jAvuM. mATe tameM ame sAthe jANyuM. zive pUchyuM yAtrA jAtAM myuM thAye ? guru kahe, asaMyamI thAya. meTe deSa lAge. ghaNA TelAmAM, ghaNA lokamAM, munidharma pale nahI. harIkAya bIja ekeMdrI beIMdrI pramukha prANu bhUta jIva haNAye, bhaMDa upagaraNa paDilehaNanuM pramANa rahe nahI, ane virAdhaka thAya. e rIte nitya kathA karatA ziSya 499 laDI paDayA. gurune mukIne sarva virAdhaka thaIneM, saMyama bhraSTa thaIne jatA rahyA. pache AcArya eka dIvasa thaMDile jAtAM sAmo sIha A. tiNe AcAryane haNyA. AcArya aMtagaDa kevalI thaIne, me kSe gayA. e kathA che. gaccha AcArya uttama mAdhyamanI vAta che. pache, dvAdazAMgInuM varaNava che. teha mAMhe pATha che, je viMdravALuM deveMdra te iMdra tehane vaMdanIka tIrthakara, tehane vaMdanIka dvAdazAMgI ta jJAna eTale naNo surata namo tirasa e bhAva, te Agala, dasa accherAnI vAta che. ane miththAbdI aMgAra mardUkAcAryanI vAta che. te Agala, eka vacana mizra bhASAI bolI, dvAdazAMgI virAdhaka thaine, anaMto. kAla rajalyA, te sAvaja jAcAryanI pAMca pAnAnI moTI kathA che. te leza mAtra likhe che. gautama ! vartamAna RSabhanI vIsIthI pAchala gaI anaMtamI carevIsI, tehamAM sAta AcherA thayA. temAM sAta hAtha pramANe dehamAMna vIsa tIrthakara muja sarIkha dharma. zrI nAme tIrthakara thayA. te tIrthaMkara gayA che, kAla deuM karIne, mithyAtva ghaNuM pravaryuM. ane jinamatinA AcArya tathA sAdhu ghaNA zithila thaI gayA. pote pitAnA garavAsI thaIne, pitAnA parAkameM dravya melavIne, gADI gheDA ratha pAlakhI rAkhatA thayA. pitAnA dravya vaDe pitApitAnA gacchanA deharA pratimA upAzA bAMdhIne rahyA. pitApitAnA gacchanA zrAvaka daSTI rAgIyA thaI gayA. AcArya jatI te jala caMdana akSata dhUpa dIpa naivedyAdike pote ja pUjArA rUpe jinapaDimAM pUjavA lAgyA, ane vItarAganA vacana vegalA mukayA. te kahe che, sarve prANI bhUta jIva satva ekedrIthI paceMdrI lAge saMghAiyA saMghaTTIyA uddavIyA" pramukha paryApta aparyApta trividhapaNe manathI vacanathI kAyAthI vegalA che jeDane; tathA, maithunAdika sarva AraMbhAdIke karIneM sadA bharelA che, ehavA liMgadhArI deharA pratimAnA pite pUjaka thaIne kAla nigamana kare che. ihAM gautame prazna karyuM, je bhagavaMta! sAdhu sAdhavI te dravya pUjA kare tene e lAbha ? vIra kahe, gautama! sAdhu sAdhavI mani dravyastava jinapUjA kare nahI. ghaTatI vAta nahI. ane kare che, ane devadravya bhakSaka, unmArganA cAlanArA, duSTAcArI, ANavirAdhaka, anaMta saMsArI kahIye. evA liMgIyA maTha devalavAsI liMgIyA thaI gayA che. te samayamAM, ghaNuM Aho! Shrutgyanam Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 269 aM rU ] mahAnizItha sUtra paricaya AcArya, muni, utkRSTa guNunA ghAraka, rUDA vratanA pAlanAra, zIla satASI, atyaMta AsAtanAnA bhIrU, sAvadha cAganA tyAgI, upasama samatA rasanA darIyA, gayA che rAga dveSa mehu mithyAtva jehanA, rUDA cArItranA guNe' karIne' tIrthaMkara gotranA dalavADA melaLyA che jeNe', ehavA kamalaprabhAcA guNu-samudra munIMdra che, te, ghaNA sAdhunA samudAya sAthe viThThAra karatA gAma, nagara, kheTa, kamaDa, vaNasaMDa, keNumukha pramukhane viSe aneka jIvAne upadeza karatA AvyA. te liMgadhArInA gAmane' viSe dhama' upadezamAM, munimAraga vakhANyA. munirAja hoya te sAvadya ceAganA tyAgI, anavadya ceAganA bhegI, pApathI nyArA, deva deharA pratimAnI draSyapUjA sAvadya pravRtti Adare nahIM. peAte sAvagha karaNa kare nahIM. zrI jina prAsAdamAM rahe nahIM. hAthe sAvadya Adare nahIM. zrI jinapaDimA pUje nahIM. dravya rAkhe nahIM. ityAdika muni dharma vakhANyA. zrAvake sAMbhalIne liMgIyAne pUchyuM, braMgIye utsUtra prarUpaNA karIne, sava` leAkane, thAra karIne sarva lIMgIyA ekaThA thaine, sAvajjAcA ehavA mATA zabde karIne' tAleATA kuTIne kamalaprabhAcArya nuM nAma sAvajAcAryuM karyuM. te AcArya jhAMkhA thayA. mAMhe mAMhe liMgI carcA karavA lAgyA. peAtAnI puSTI karavA mAMDI je muni prAsAdamAM rahe, paDayAM AkhaDayAM samarAve, tehamAM munine doSa nahI. prabhu bhaktimAM bahu lAbha che. valI khIjo puSTI karavAne eTale je deharA pratimAnI sAra sa'bhAla rAkhe tehane meAkSa najIka che. valI trIjo melyAH gAthA jahA NaM pAsAyapaDimApU AsakkAra balivihANAI | tityucchapaNA ceva mokkhagamaNaM jiNA biMti // asyArtha prAsAda pratimA pUjA satkAra alividhAna tItha thApanA: e sarve kAma mekSa javAnA che. e rIte puSTI karIne sadhaleAkane thIra kare', ane kamalaprabhAcAya bIjuM nAma sAvajAcAryuM, te leAkanA daMbha pASaMDathI khasiAMNA paDIne vihAra karyo manamAM vicAra karyAM je sabhA pramANe khelatAM zrI jinaAjJAbhaMga thAya. valI dvAdazAMgI zruta jJAnanI virAdhaka ehavI kalpanA karatAM vihAra karyo. te sAte mahine pAchA AvyA, dharma upadeza dIye, paNa ligIyAnI zaMkA manamAM rahe. rakhe je valI tAlATA vagADasce, ehuvA bhaya rAkhe. ehave same kAika Aryo sAdhavI AvI. A te liMgIyA sAdhu pramANe liMgI sAdhavIne AcArya dIThI. liMgInA sakeMte vAMdavA AvI. sabhA samakSa vacce thaIne AcAryanA paga pharasIne vaMdanA karI. tivAre liMgI leAke tathA saMdha leke AcAryane pUchyuM, je mahArAja ! sAdhavIjI page aTakIne' vAMdyA e saMghA thayA ke nahi. tivAre AcAryajI mizra bhASAe khelyA, je, thAya ne na thAya. jina siddhAMtamAM be bheda che. eka utsa 1, bIjo apavAda 2, mATe thAye na thAye. ehavI mizra bhASArUpa utsUtra AlyA. tethI tIrthaMkara gAtranA dalavADAM vikharI gayAM, ane anate sa`sAra vadhAryo, ane Aho ! Shrutgyanam Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ ravaMta 2 liMgIyA lAke sAvajajjA AcArya kahIne tAlI vagADI. e sAvajjAcAryaM eka vacana uthApIne sAtase varasa, dAya mAsa, cyAra divasa jIvIne, maraNa pAMsI, vyaMtaramAM gayA. tihAMthI vAsudevanI putrI, purAhitanI strI, tiryaMca, manuMSya, sAtamI narake, ima cArAsI lAkha jIvA jonImAM rajalIne, anatI ceAvIsI lage, cauda rAjamAM bhamIne, pazcima mahA videhamAM, manuSyapaNuM pAmyA. eka divasa tIrthaMkarane vAMdavA jAte leAka dekhIne, sAthI jAIne, dharmopadeza sAMbhaLye, ane dIkSA lei kevala jJAna pAmIne mekSe gayA. iDAM je same zrI pArasanAtha svAmi vicaratA hatA, te same' sAvajajAcAryanA jIva pacchimamahAvidehamAM meAkSe' gayeA. dhRti sAvajAcArya utsUtra-mizra-bhASaNa anaMta cAvIsI bhava bhramaNa saMbaMdha, puna: zrI gautame pUchyuM, bhagavaMta ! te sAjAcArye kir3e samaye anatA sa'sAra vadhAryo? u0-he gautama ! te sAdhavIe paga pharasyAne sa`ghe sabraTTAnuM pUchyuM ane pAte khelyA je utsarga 1, apavAda 2, e mAga mAM Agama che. ehu vacana kahetAM anaMtA saMsAra vadhAryAM. gautama khelyA, bhagavaMta ! utsa` 1. apavAda 2. ehamAM Agama kahyA ehane ze| artha ? unhe gautama! utsarga 1, ane apavAda 2, e te, anekAMta dhama, ekAMta pakSa nahIM, e te pramAMNu che. paNa adha karIne AgamanuM nAma kama kahIe, te sAMbhalA, teukAya apakAya maithuna pramukha sevyuM etale ANAbhaMgI thayA, ane ANuAbha'gI e anaMta saMsArI. gautame pUchyuM, bhagavata! tA sAvajrajAcArye kahAM maithuna sevyuM ? u0-he gautama ! seviyA seviyaM o seviyA seviyaM je velAye zaMkA rAkhIne khelyA te velAM maithunanA doSa lAgyuM. sUtrane ANAbhaMgI thayeA anata sasAra vadhAryAM. bhagavaMta tIrthaMkara gAtranA dalavADAM vikharI gayA. huM gAtama! peAtAnA pramAda doSe sarva kAraNa nIpanuM. anAkAla rAjalyA. e rIte je kAi zrI jinaANA bhAMgasyuM te sAvajajAcAryanI pare cauae rAjyamAM samasya. iti mahAnizIthe dvAdazAMgIzrutajJAnasya jIvaNIyasAra tAra paMcama adhyAya samatta, 5. chaThThuM' adhyayana agIhatya vyavahAra nAme pAnA 12 che. e adhyayanamAM vAta e che, je, muni tathA zrAvaka viSayaleAlapI thaIne, zrI jinamaNA bhAMgIne, ghaNA kAla bhamyA tathA viSayanA lAlapI thaine pAche zuddha AaAyaNa leIne, prAyazcitta leIne, sadgati pAmyA, e vAta, e adhyananamAM che. prathama nadISeNujI dIkSA leI vrata AdarIne', geAcarIe vezyAne' ghare gayA. dharmalAbha kahyA. tadA vezyAye' alAla kahyA. seAnaIyAnI vRSTI thaI. vezyAne ghare rahyA. saMyama bhraSTa thayA. nitya dezadeza jaNane pratiSeAdhine, zrI vIrajI pAse mokalIne, pache bheAjana kare che, ne chehale divase nava pratikhAdhyA, dasamA sAnI maLyA, pratidha na pAmyA, te same vezyA AkulI thaIne' khelI, je, bheAjana sItala thAya che, dasamA tame ja evuM sAMbhaLIne, uThI ubhA thayA. bhAga kama puruM thayuM. AghA muhapatI leine, mahAtapasyA karI AtmAnidA karI. tehanuM ardhuM pAnuM che. etalI bhAvanA che. guru pAse AvI, AleAyaNa lei, kevala jJAna pAmI, mekSe gayA che, e kathA Aho! Shrutgyanam Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMda rU ] mahAnizItha sUtra paricaya [272 che. te Agala, koIka AcAryane ziSya, ASADhanAme, teNe kautika nimitta saMjama virAdhIne duragatii gaye, e kathA che. Agala, prAyazcitta kevA puruSanuM devuM ane kahevA guNavAna puruSa pAse AyaNa levI, te vAta che. prAyazcitta lenAra dhIra vIra suzIla puruSa kSamAvaMta puruSa te TukaDA tathA vegalA kevalI pAse prAyazcitta levuM. te na hoya te, manaparyava avadhi zruta jJAnI pAse levuM. te na hoya te matijJAnI muni nirmalaguNavaMta AcAra-vicArazIla cAritrI tapasI pAse levuM, e vAta che. tathA zrAvaka zrAvikA prAyazcitta laI, te zrAvaka sadAcArazIla saMteSI nirmala guNavaMta AcAra vicAra tathA svadArasaMteSI paradAratyAgI bhavacAritrI ehavA hoya te prAyazcitta liye, e vAta che. te Agala, prAyazcitta lenAra ArAdhaka upare, bhadrAcAya pAMcase muni sahita, ane bIje rajaja nAme AcArya, e behanI moTI kathA che. rajAcArya mahAroge pIDita, te bIjI sAthvI pitAnI AtmanIMdA karIne kevala jJAna uparyuM ane te kevalIye bheTe upadeza dIdho, te upadezamAM bahu vAta che. bIjI rAjA sAdhavInI je uMnA pANInA deSaNa kADhIyA, tenI vAta che. te Agala, lakhamaNa rAjaputrI, cAramAMthI ja raMDA thaI, teNe avasare dikSA lIdhI, meTuM saMyama pADyuM, eka divasa cakalA cakalIne maithuna dekhIne manamAM viSaya vAsanuM ANI, tenI AyaNa lIdhI nahI. te vicAre je manuSya bhava pAmIne janmaraMDA tha, viSaya sukha dIThAja nahIM: eha vicAra karIne, pAcho jIvAtmAne vAlIneM ehave vicAra karyo, tehane pApa nivAravAneM mahAtapa Acaryo svacchedathI sela mAsa pAsa khamaNa aThAI ida aThama pramukha mahAtapa karyo. paNa guru Agala kahIneM AleyaNa lIdhI nahIM, lAjane lIdhe vAta kahI nahIM. AlayaNa lIdhI nahIM [ tethI ] pacAsa varasane meTe tapa lekhe A nahiM. sAla sahita maraNa pAmIne ghaNe kAla bha. pAchalI rAsImI cAvIsIne vIsamA tIrthaMkaranAM vAre e lakhamaNa sAdhavI thayAM. te padmanAbha tirthaMkaraneM vAre mokSe jAye. mATe satya upara lakhamaNa sAdhavanI kathA che. te Agala, garbhathI te kevala pAme tihAMlage tIrthakaranI vAta che. te tIrthaMkare upagArane arthe tIrtha sthApyuM. upadezamAM prAyazcitta AleyaNu varaNavI, e vAta che. puMDarIka kuMDarIkanI hakIgata varNavI. e vAta che. dharama upadezanI bahu vAta che, te pAnAthI joI levuM. Iti chaThuM adhyayana samApta. 6. pahelI cUlIkAnA pAnAM 12 che. ehamAM prAyazcitta AlayaNa dasa jAtanI varaNavI. che. prAyazcitta lenAra denAra puruSa varNava. prAyazcitta lIdhe na e thAya, e vAta che. pache, jinapratimA Agala vidhI kare, e vAta che. pache nAma 1 ThavaNa 2 dravya 3 bhAva 4 e cAra AyaNanI kathA che. AyaNa vinA mare e vAta che. AyaNa lenArane pApa rahita muninI vAta che. Iti prathama cUlikA 7. bIjI cUlikAnA pAnA 13 che. ehamAM, AleyaNa, prAyazcitta, ArAdhaka virAdhakanI vAta che. prathama susaTha caritranI meTI kathA che. susaDha jinaANavirAdhaka thaIne saMsAra Aho! Shrutgyanam Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 bhamyA, valI goviMda brAhmaNanI strI tathA maMjanasirInI kathA che. kulavAluA nAriMda zramaNI kathA che. kulavAlayA nariMda zramaNI virAdhaka thaI saMsAra bhamIne 7-8 bhave siddhi varasyuM, ane ziSya sarve mekSa gayA. e kathA che. ItyAdi bahu vAta che te pAnAthI joI levuM. iti dvitIya cUlika samAptA. iti zrI mahAnizIthe 6 adhyayana, 2 cUlikA-jumale 8 ne leza artha varNa. je pramANe mahAnizItha sUtra te pramANe e huMDI rUpa hakIgata likhI che. pitA pitAnA matalaba nahI sare aneM e sUtra upara TheSa karaye te te sAvajAcAryanI pare anaMta vIsI lage anaMta kAla rajalaspe. ame te jehavuM sUtra mAMhI dIThuM te pramANe lakhyuM che. ThAMNAMga sUtranA akSara gopavIne dvAdazAMgI jina ANAnA virAdhaka thaIne saMsAramAM bhama nathI. pratyakSamAM rAjAnI duhAI bhAge che te pragaTa baMdhIkhAnuM bhogave che, duHkha pAme che, te je koI jinaANu bhAMgaryo te bhabhava vadha baMdhana tADana tarjana maraNa anaMta kAla duHkha pAmaspe. ArAdhaka siddhi varasya. ItizrI tapAgaccha vijayAnaMdasUripakSe dI5vijaya kavirAja uddharita mahAnizItha sUtra lezamAtra bhAvArtha saMvata 1890 zAke 1756 pravartamAne, ziSya haste, pRcchAkAraka zrAvaka arthe, zrI gurjaradezamAM vaDodarA nagara maLe e graMtha race che, vAMcIne vAkaba thAsya. iti mahAnizIthanA bela samApta zubha bhavatu. graMthAgraM. 300. Aho! Shrutgyanam Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMjarU ] kaDuA matanI paTTAvalI kaDu matanI paTTAvalI tharAda, rAdhanapura, amadAvAda vagere sthAnAmAM kaDuAmatI zrAvakeAnAM keTalAMka dharA hajIye vidyamAna che. e kaThuA mata te zuM ane tenA pravartaka te kANu; enI Aje bhAgye ja kAine khabara haze. A paTTAvalI maLyA pahelAM amane te te barAbara na hatI ja. A paTTAvalI parathI e luptaprAya kaThuA matanI kalpanA Ave che. A paTTAvalI kalakattA nivAsI vidravAna khAdbhU zrI pUraNacaMdrajI nAhAra ema. e. ela, ela, khI.nA vizAla graMtha bhaMDAramAMthI amane maLI che. asala kAI nUnI prati uparathI ukta khAmujIe peAtAnI prati lakhAvI lIdhI che. lakhanAre bhASAmAM keTaleAka pheraphAra karI dIdhA hAya tema jaNAya che. kAraNa ke mULa paTTAvalI prAcIna gujarAtI ke rAjapUtAnI bhASAmAM hAvI joie. tenA ThekANe lakhanAre peAtAnI azuddha hiMdI emAM mukI dIdhI che. A paTTAvalI, jema enA chevaTe jaNAvyuM che, saMvat 1684 mAM banAvelI che tethI te pachInI e matanI paTTAvalI meLavavI khAkI rahe che. itihAsa rasika munie ke zrAvake jo A viSayamAM prayatna karaze te te upayAgI thaze. [ 202 kaDu mata sA kachuAe calAvelA che, te A paTTAvalIthI spaSTa jaNAya che. kaThuA matanA pravartakAnuM evuM kathana hatuM ke hAlanA kALamAM zAstrAta nigraMtha AcAra pALI zakAya tevA saMyegA nathI ane je peAtAne nigraMtha, muni ke sAdhu tarIke pUjAve-vaMdAve che te deSanA bhAgI che. kAraNa temAM e yathArtha sAdhu dharmanA guNNA che ja nahi. A kALamAM sAdhu dharmanuM pAlana ati duSkara heAI te vicchinnaprAya che mATe jenA manamAM tyAga bhAvanA thatI hoya teNe peAtAne " saMvarI" nA nAme eLakhAvavuM ane teNe saMvarI tarIke amuka amuka niyameAnuM pAlana karavuM, paNa sAdhu tarIke eLakhAvavuM nahiM. sA kaThuAnA samayamAM vaiSadhArI zithilAcArIne bahu pracAra thaI gayA hatA ane te peAte je rIte peAtAnuM vartana calAve che te badhuM bhagavAna mahAvIranA zAstrane saMmata ja che ema leAkAne samajAvI peAtAnI svArthasAdhanA karI rahyA hatA. evA jamAnAmAM sA kaThuA, ane sA laMkA jevA keTalAka tyAga bhAvanAvALA mumukSu gRhastho nIkaLyA ane temaNe potAnA dhyeya pramANe petapeAtAnA navA saMpradAye sthApI samAna vicAravALAonI cittasamAdhi mATe navAM sthAnakAnI yeAjanA karI, jUnA vADAmAM sAi rahevAthI TaMkALelAone sthAnAMtara karavAnI sagavaDa karI ApI. jema hamezAM bane che tema, rUDha saMpradAyavALAone A navA saMpradAyA zatrubhUta lAgyA ane tethI temaNe emanA viruddha peAtAnI hIlacAla zaru karI. e navA sAMpradAyikAnA vicAro upara khaMDanAtmaka prahArA cAlu thayA. meTAM TALAe bhegAM maLIne A alpasaMkhyaka navA harIphezane saMgha bahAra nAta bahAra vyavahAra bahAra vagere aneka prakAranA bahiSkArAthI kasavA mAMDayA. keTalAka prakhara paMDitAe emanI upara tIvra AlecanAtmaka vAgmANenI varSA calAvIne emane naSTacetana banAvavAnA prayatna karyAM. e badhA vidhA sAme TakI rahevA mATe A navA saMpradAyAe paNa peAtAnI sAdhana sAmagrI pramANe banatuM karyuM ane ema karatAM karatAM kALAntare e paNa jUnA vADA pAse peAtAnA vADAo bAMdhIne ' vADAonA saMdhamAM' dAkhala thaI gayA. kuDuA sAe calAvelA saMpradAyanI mAnyatAnA khaMDanamAM tapAgacchanA kaTTara pakSapAtI vAdI zrI dharmasAgarApAdhyAye peAtAnA usUtra naMda kuThThAla Urpha pravacana parIkSA nAmanA meTA graMthamAM keTaluMka lakhyuM che ane digaMbara, kharatara, acala, pAyacaMda vagere matAnI mAphaka ja A matane paNa usUtrabhASaka batAvyA che. kaThuA sAe keTalIka pratiSTA paNa karelI che ane gUjarAtI bhASAmAM keTalIka ramanA paNa karelI che. Aho ! Shrutgyanam Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] jaina sAhitya saMzodhaka kaDuA matakI paTTAvalI [ khaMDa 3 1 (1) prathamataH sA kaDuA nAMDolAi grAme mahaM kAhAnajI bhAryA bAi kanakAde. saMvat 1495 prasUtaputra nAmataH mahaM kaDuA vairAgyavAn AMcalIyAkA zrAvaka niyAgI vezadharakA upadezaseM vairAgya huvA / mAtapitA kI AjJA na mIlanese vahAMse calakara amadAvAda saM0 1514meM AyA / rUpapurame AgamiA gacchakA panyAsa harikIrti pAse zAstra paDhe / aura caityavAsIkA AcaraNa jANyA / dazamA accherA " saMpaya dasama accherae " ityAdi SaSTizataka graMthe, tathA " sesA huMDAva0" ityAdi saMvapaTTaka graMthe, zrImahAnizIthasUtrameM zrIvIre bhAgyA hai ki mereseM 1200 varSa pIche kuguruo pedA hogaa| taba panyAse kartuM ki tuma saMvarI zrAvaka ho / tabase saMvarI vairAgI bAlabrahmacArI akiMcanI amamatva ho karake grAmogrAma vicarane lge| bahota prANIokoM prabodhe / aura isamujaba prarUpaNA pravRtti vyavahAra calAyA - maMdira meM pAdhaDI utAra ke deva vAMdavA 1. zrAvakakI pratiSThA 2. punamakI pAkhI 3. paryuSaNA cothakI 4. muhapatti caravalo dharaNA 5. bahudhA sAmAyika karanA 6. parva zivAya posaha lenA 7. dvidala TAlanA 8. mAlAropaNa nahi 9. sthApanA pramANa 10. tIna thuI kahevI 11. vAsI kaThola tajavA 12. poSadha trivihAra covihAra 13. paMcAMgI sUtrAnusAra mAnya 14. sAmAyika leke iriyAvahI karanA 15. vIra paMcakalyANaka mAnya 16. bIjuM vAMdaNa beThehi denA 17. sAdhukRtyavicAra 18. adhika zrAvaNe duje zrAvaNe posaNa tathA dvitIyakArtike comAsI 19. strIyAM prabhupUjA kare 20. saMprati dazamA accherA calate hai 21 . ityAdi bahota bo rUpayA / zAstrAkSara mujaba sAmAyika paDikamaNa karaNA, aura saMvarI gRhasthakA 101 bola prarUpyA / te itthaM-saMyamArthI saMvarI gRhasthake vezame rahakara dIkSAkA pariNAma rakkhe aura isa mujaba varte-nIcI dRSTise cale 1 rAtre vinA dhUMcyA na cale 2. sthaMDila sivAya rAte bahAra na jAya 3. mArge cAlatAM bolanA nahi 4. sacitta bhojana varje 5. do ghaDi dina thake covihAra 6. ajIDhuM juTuM na chAMDe, atimAtrAeM na jime, jimatAM na bole 7. dvidala TAle 8 hAthase kisI cIjako phekanA nahI 9. kisI cIjako khecanA nahI 10. sthaMDilakI zuddhi karanA 19. laghuzaMkA zuddhi karanA 12. mUtra bhAjana bharake na rakhanA 13. puMjI pramArjI paraThanA 14. kaThora bhASA na bole 15. pUMjyA vinA khUjalI na khaNe 16. pAMca sthAvarakI jayaNA 17. nivANase svayaM jala nahi lenA 18. aNachANyA jale va prakSAlanA nahi 19. svayaM AraMbha na kare 20 vIMjaNe pavana na Dhole 21. svayaM harikAya na chede 22. trasa jIvako na dUbhe 23. trIsa jIvako na haNe 24. sarvathA mRSA na bole 25. adatta na leve 26. mAnuSI ora pazu khIkA saMghaha TAle 27. svayaM parigraha na rAkhe 28. pIchalI rAte cAra ghaDI pachI na sUve 29. ughADe mukhe na bole 30. rAte prathama prahare na sUve 31. kAraNa vinA divase Aho ! Shrutgyanam Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 ] kaDuA matakI paTTAvalI [ 275 na sUve 32. nitya ekAsaNa vrata 33. nitya gaMThasahi paccakkhANa kare 34. devavaMdana ubhayakAlAvazyaka paDilehaNA kare 35. nitya caityavaMdana 5-7 kare 36. nitya 1 gAthA avazya paDanA 37. nityaprate 500 gAthA bhaNanA 38. kudarzanIkA saMga na karaNA 39. nitya sAmAyika bahota karaNA 40. nityaprate ekahi vigaya lenA 41. nitya pAvasera ghRtase jyAde na lenA 42 panara dinamAM apavAsa do karaNA 43. logassa 10 tathA 15 no kAusagga karaNo 44. ekavarSase jyAde eka ThAme na rahevuM 45. apane lIe ghara ora hATa na karaNA 46. vastra dhonA nahi, pAMca potase jyAde na rakhanA 47. gadelA talAi ozIkA na rakhaNA 48 palyaMga mAMcaDA khATale sunA beThanA nahi 49. cAkalA gaddIpara nahi beThanA 50. kalazIyo 9 kaToro 1 se jyAde na rakhaNA 51. darda huve pIche traNa dina pIchese davA karaNA 52. strIkesAthe ekAMta na karaNA 53. navavADe sIla pAlanA 54. mAsa paryaMta eka dizA rakhaNA 55. strIkA ekAMta saMgha TAle 56. kleza kaSAya na kare 57. kaSAya utpanna huve taba vigaya tyAga kare 58. abhyASyAna na deNA 59 paraniMdA na kare 60. telAdi sugaMdha vilepana na kare 61. nitya 13 dravyase jyAde na khAnA 62. pAna sopArI mukhavAsa na khAnA 63. bahumUlA vastra na leve 64. rezmI vastra na leve 65. tailAdi masalake snAna na kare 66. svayaM rasavatI na pakAnA 67. harikAya na khAnA 68. comAsemeM khajUra Adi na lenA 69. strIyAM sunate huve rAgatAla na karaNA 70. jevara nahi pahanA 71. do puruSe eka sijAmeM na sUnA 72. strI suve vahAM na sUnA 73. luMkAmatInA dhAna pANI na khAnA 74. devadravya hove usake ghare na jime 75. ekelI strIko na paDhAnA 76. maMdirakI bhUmidaM na sUnA 77. saMbaMdhIke lIe yAcanA nahI karaNA 78. pArakA dravya usakI maMjurI sivAya dharmame lagAnA nahI 79. do dinase jyAde eka ghare na khAnA 80. mithyAtvI jo saMvarI hove to usake ghare tIna dina se jyAde na jime 81. ghevara pramukha utkaTa AhAra na kare 82. sIMghoDA sUkA nIlA na khAnA 83. DagalA kuDatA pahekhekI jayaNA 84. parakA laDakA na laDAnA 85. svajana sivAya jime vahAM na jimanA 86. halavAikI miThAikI jayaNA 87. rAtrikA rAMdhyA huvA bhojana na khAnA 88. gRhasthake ghare beThake vAtAM nahi karaNA 89. jutA nahi pahananA 90 vAhana para nahi beThanA 91. mAsameM eka daphe nakha utArAvanA 92. kulera pakavAnAdi vAsI na rAkhanA 93. mArgameM strI sAtha vAtA nahi karanA 94. paMcaraMgI vastra na paheranA 95. strIyoMkA jhuMDame jAnA nahi 96. gAnatAna gAnA sunAnA nahi 97. lokaviruddha na karanA 98. pArakA ghare jAtAM khuMkArI karake jAnA 99. ityAdi bojA bola bahota jAnanA / tathA sIlapAlavA saMbaMdhI 104 bola so anyatrase jAnanA / strIyoMko zIla pAlavA viSe 113 bola che te anyatra se jAnanA / kaDuA sAhe bahotako saMvarI banAyA jaisA ke-sA khImA, sA tejA, sA karmasI, sA rANA, sA karmaNa, sA zavasI, sA puMjA, sA dhIgA, sA vIrA, sA depA, sA thirapAla, sA dhIru, sA lIMbA, sA sIdhara, sA kabA, sA savagaNa, sA luNA, sA mAMgajI, sA jasavaMta, sADAyA, sAvelA, sA jIvA, paTela hAMsA pazAyA, sA rAmA, karNavadhI ityAdi bahota sAtha pATaNa Aho ! Shrutgyanam Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 j jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 rAjanagara khaMbhAta rAdhanapura tharAda junAgaDha pramukhe ghaNA saMvarI thayA, te vistAra vaDI paTTAvalIthI jANajo / saM0 1524 thI te saM0 1564 lage vicarI carama comAso pATaNa padhAryA / tatra sA khImAne pada sthApana kIyA ora aNasaNa 21 dina pAlI divaMjagAma / dusarA saMvarIe anazana kIdhA / bhasmagRha utarate sA kaDue dharma diipaavyo| zrIvIrase 470 varSe vikrama ane vikramase 1524 kaDuA huvA evaM sA kaDubhA 19 varSa gRhastha paryAya, 10 sAmAnya saMvarI, 40 varSa paTodhara, sarva Ayu 69. saMvata 1564 divNgtH| (2) tatpade sA khImA so pATaName prAgavADa (poravADa) vRddha zAkhAyAM sA karmacaMda bhAryA karmAde putra khImA, 16 varSa gRhastha paryAya, 14 varSa sAmAnya saMvarI, 7 varSa paTodhara paryAya, sarvAyu varSa 47 paripAlya, zrIvIrAne pada sthApanA kara, saMva0 1571 pATaName divaMgataH / (3) tatpade sA. vIrA-so nADolAi grAme vRddha zAkhAyAM zrI zrImAlI dozI kurapAla bhAryA koDamade, putra sA vIrA, sA kaDuAnA vacanathI saMvarI thayA, 14 varSa gRhasthaparyAya, 25 varSa sAmAnya saMvarI, 30 varSa paTodhara, sarvAyu 69 paripAlya, jIvarAjane pada sthApana karI dina 7 aNasaNa pAlI naMDolAi grAme saM0 1601 divaMgataH / (4) tatpaTTe sA0 jIvarAja-so rAjanagare zrI zrImAlI parIkha jagapAla bhAryA sobhIputra sA jIvarAja. zrIvIrAnAM vacanathI saMgharI, 12 varSa gRhastha paryAya, 11 varSa sAmAnya saMparI, 43 varSa paTobara, sarvAyu 66 barSa / zrImAlI dosI rAyacaMda bhAryA kanakAi putra tejapAla zrIjIvarAjanA vacanathI saMvarI thayA te tejapAlane pATe thApI rAjanagaramAM dina 3 aNasaNa karI divaMgataH / (5) saM0 1644 meM, sA tejapAla-13 varSa gRhastha paryAya, 21 varSa sAmAnya saMvarI, paTodhara 2 varSa, sarvAyu 36 varSa / zrIratnapAlane paTTa sthApI pATagameM saMva0 1646 divaMgataH / / (6) sA ratnapAla sthaMbhatIrthe samIpa kaMsArIgrAme dosI vastA bhAryA bAI roDI putra ratnapAla. sA jIvarAjanA vacanathI saMvarI thayA. 10 varSa gRhastha paryAya, 21 varSa sAmAnya saMbarI, 15 varSa paTodhara sarvAyu 46. zrI jinadAsane pATe thApI khaMbhAtameM saM. 1661 divaMgataH / (7) sA jinadAsa sthirapadre zrIzrImAlI bahurA jesaMga bhAryA jamaNAde putra jinadAsa. sA narapati sAmAnya saMvarInA vacanathI saMvarI thayA. 17 varSa gRhastha, 33 varSa sAmAnya saMvarI, 9 varSa paTodhara, sarvAyu 59. amadAvAdame tejapAlane pATe thApI saM0 1670 divaMgataH / (8) sA tejapAla thaMbhatIrthe zrIzrImAlI sonI vasupAla bhAryA kIkIputra tejapAla. zrIjinadAsanA vacanathI saMvarI huvA, saM. 1655 meN| 14 varSa gRhastha, 15 varSa sAmAnya saMvarI, saM0 1671 paTodharavaM AgataM / sAMprata saM0 1684 lage virAjamAna aSTamapade udyotakAraka sA kalyANAdi ziSyayutena sukhena pRthyAM viharati / Aho! Shrutgyanam Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMva 3 ] ujjayinInA saMgharnu vinaMtIpatra [277 (9) sA kalyANa, so sthaMbhatIthe dosI harSA bhAryA sahijalade saM0 1652 janma, sA mAvajInA vacanathI saM. 1664 mAM saMvarI thayA, saM0 1683 lage zrItejapAlakI sAthe sukhe samAdhe vicarate hai / AThapATanAM caturmAsA zrAvaka prabhAvika saMghapratiSThA pravezAdi anazana pramukha bahota dharmakriyAkA vicAra hamerI kI hui vRddha gurupaTTa dIpikAse jAnanAM // iti kaDuA mati laghu paTTAvalI sA0 kalyANena kRtA / saM0 vedavasukalA 1684 saMvatsare / yAvaccaMdrasUryau tAvatkAla kaDuA matinu saMgha dIpo / iti kaDuA matinA gacchakI laghu paTTAvalI / zrI gautamAya namaH // 1 prathama sAhA kaDuA, 2 tatpade sA zrI khImA, 3 ta-pade sA zrI vIrA, 4 tatpade sA zrI jIvarAja, 5 tatpade sA zrI tejapAla, 6 tatpade sA zrI ratnapAla, 7 tatpade sA zrI jinadAsa, 8 tatpade sA zrI tejapAla-sAMprataM aSTamapaTe virAjamAna sA kalyANAdi ziSyayutena zrIsaMghasya zubhaM bhavatu iti // ujjayinInA saMgha, vinaMtIpatra Daa nIce ApeluM vinaMtIpatra ujayinInA saMgha taraphathI tapAgacchanA AcArya >> zrIvijayaprabhasUrine mokalavAmAM AvyuM hatuM. A vinaMtI cAturmAsa eTale paryuSaNa parva saMbaMdhI che. AgaLanA vakhatamAM dareka gAmanA saMghe, paryuSaNa vagere comAsAnA mukhya parve thaI rahyAM 5thI "khamatakhAmaNa'nA patre jevA vinaMtI. pitApitAnA gacchanA nAyaka AcArya je ThekANe cAturmAsa rahelA hoya tyAM mekalatA. e vinaMtIpage bahu lAMbAM ane khUba lakhANathI bharelAM thatAM. keTalAkamAM te aneka prakAranAM citra paNa deravavAmAM AvatAM. AgrAnA saMghe zrIvijayasenasUrine mokaleluM vinaMtIpatra che jene sAhitya saMzodhakanA prathama khaMDamAM prakaTa kareluM che tenuM citrakAma eka utkRSTa prakAranI citrakaLAnA namunA jevuM che ane citravidyAmAM pravINa gaNAtA vidvAne tenI khAsa prazaMsA kare che. A vinaMtIpatro kevI vividhatAvALAM lakhAtAM hatAM tenuM varNana ame amArA vijJatrivenI nAmanA pustakamAM savistara kareluM che. A nIce ApeluM vinaMtIpatra mAtra sAduM ja che ane te gUjarAtI bhASAmAM lakhAeluM che. AnI upayogitA e che ke emAM mahopAdhyAya zrIvinayavijayajIne ulekha che. A mahepAdhyAya zrImadyazavijayajInA samakAlIna hoI temanA gADhamitra hatA. lokaprakAza nAme jainapadArthanA sarva saMgraha je mahAna graMtha racIne emaNe pitAnA pAMDityane amara banAvyuM che. emanI ja racelI kalapasUtra uparanI subAdhikA nAme TIkAnuM vAcana zravaNa prAyaH dareka tapA * zrIyuta ena. sI. mahetA. AI. sI. esa. emaNe potAnA Studies in Indian Painting nAmanA kiMmatI pustakamAM e vinatIpatra viSe vidvattAbhareluM eka AkhuM prakaraNa lakhyuM che. Aho! Shrutgyanam Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 gachIya saMghamAM daravarSe thAya che. e mahopAdhyAyanA cAturmAsa vakhate ja ujajayinInA saMghe A patra lakheluM che. kamanasIbe AmAM sAla ApelI nathI tethI ApaNe e jANI zakavA nathI pAmatA ke kayA varSe zrIvinayavijayapAdhyAya e nagarImAM cAturmAsa virAjamAna hatA, paNa gacchanAyaka te vakhate vijayaprabhasUri hatA tethI anumAna karI zakAya che ke saMvata 1712 pachI ane 1735 nI vaccenA keI varSe A cAtumAsa thaeluM hatuM. gacchanAyaka te vakhate mAravADamAM AvelA vagaDI gAme comAsuM rahelA hatA ane te samaye mAravADa upara jasavaMtasiMhajInuM rAjya cAlatuM hatuM e paNa A patra uparathI jaNAya che. vinaMtI patra svasti zrIbhavanaM manojJavacanaM trailokyalokAvanaM, vidyAvalvinaM prahRSTabhuvanaM saubhAgyazobhAvanaM / klaptainolavanaM zivAdhvajavanaM zreyovanijIvana, saddhamaika'niketanaM suvadanaM pArzva stuve pAvanaM // 1 // svasti zrIramaNastanotu satataM pIteH satAM saMtati, zrImatpArzvajinezvaraH kamalinIneteva paMkeruhAM / bhoklevAyatacakSuSAM madhuragIrdAteya vittArthinAM, chAyevottamabhUruhAM pathi carat grISmArkataptAMginAM // 2 // | svasti zrI Adijina praNamya, svastizrI zAMtijina praNamya, svatizrI neminina praNamya, svastizrI mahAvIrajinuM praNamya, sakala nagaraziromaNi nara samudra vApI kUpa teDAga vADI vanakhaMDa ArAma sarovara suzobhita zrI jinaprAsAda suMdara zikhara kanakakalaza dhaja manohara upAzraya sAdharmika jana sthAna nityotsava maMDita vividha vastu yANaka saMpUrNa aneka vyApArI vyavahArI virAjamAna rAsI catuSpatha suzobhIta nyAyapravINa narapati mahArAjAzrI jasavaMtasiMhajI pratipAlita zubhasanniveza marUdharAsImaMtinI tilakAyamAna nagara uttama zrIpUjya caraNakamala nyAsapavitrita zrIvagADI mahAnagare zubhasthAne pUjyArAdhya uttamottama parama pUjya arcanIya caraNa cAritrapAtracUDAmaNi kumatadhikAranabhamaNi kalikAlagautamAvatAra sarasvatIkaMThAbharaNa abodhajIvapratibaMdhaka sakalazAstrapAragAmI vAdivijaya lakSmIzaraNa cAragatinA dukhanA TAlaNahAra vAdImadagajana vAdImukhabhaMjana vAdIkadalI pANa vAdItamabhANa vAdIghakabhAskara vAdIsamudra agasti vAdIvRkSaunamelanahasti vAdIsuraida vAdIgaDagoviMda vAdIhariNahari vAdIjavaradhanavaMtari vAdIyUthamalla vAdIhadayazalya vAdIgodhUmagharaTTa madatavAdImaraka jItyA aneka vAda sarasvatIlabdha prasAda, ekavidha asaMyamanA TAlaNahAra, kividhadharmaparUpaka, traNa tatvanA jANu, cAra gatinA dukhanA TAlaNahAra, paMcamahAvratanA pAlaNahAra, chakAyanA pihara, sAtabharyAnivAraka, aSTamadacUraka, navavADi vizuddha brahmacaryadhAraka, savidhasAdhudharmaArAdhaka, egyAra aMganA jANa, bAra upAMganA pAThaka, tera kAThiAnA jIpaka, cauda vidyAnidhAna, 1. THlepavanaM 5rAnidhruvanaM-pAThAMtara. Aho! Shrutgyanam Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 3 ] ujjayinInA saMdhana vinaMtIpatra [279 panarabheda siddhanA jANa, solakalAsaMpUrNa sivadana, sattarabheda saMyamanA ArAdhaka, aDhArasahasasalAMgarathanA dhAraka, ogaNIsa kAusaganA deSanivAraka, vasavIsI dayAnA pAlaka, ekavIsa zrAvakanA guNanA prarUpaka, bAvIsa parIsahAnA chapaka, trevIsa sugaDAMga adhyayananA jANa, covIsa tIrthaMkaranI AjJAnA ArAdhaka, paMcavIsa kiriAnA nivAraka, chabbIsa dasa kalpa vyavahAra uddesaNu kAlanA jANa, sattAvIsa sAdhuguNe karI virAjamAna, aThAvIsalabdhi virAjamAna, ogaNatrIsa pApakRta prasaMganivAraka, trIsa : modaNIthAnaka nivAraka, ekatrIsa siddhanA guNanA devADaNahAra, batrIsa saMgrahadhAraka, tetrIsa AzAtanA gurUnI tehanA nivAraka, trIsa tIrthakarane atizayanA upadezaka, pAMtrIsa vANIgurNa karI suzobhita, chatrIsa sariguNa karI virAjamAna, zrI kuMthunAthani sAtrIsa gaNadharanA prarUpaka. zrI pArzvanAthana aDatrIsa hajAra sAdhavInA prarUpaka, manuSyakSetra mAMhi ogaNacAlIsa kulaparvatane prarUpaka, zrImerU parvatanI cUlikA cAlIsa joyaNa unnata tehanA prarUpaka, zrI naminAthami ekatAlIsa hajAra sAdhavInA prarUpaka, zrImahAvIraI baItAlIsa varasa sAdhupaNuM pAluM tehane upadezaka, traItAlIsa karmavipAka adhyayananAM jANa, dharadrani cauAlIsa lAkhabhuvananA prarUpaka, zrIdharmanAtha paItAlIsa dhanuSa unnata tenA prarUpaka, dRSTivAdanAM chatAlIsa mAtrikApada tehanA jJApaka, zrIagnibhUti gaNadharane saDatAlIsa varasa gRhastha paryAyana jANu, aDatAlIsa hajAra pADhaNanA svAmI zrIcakravarti tehaniM pUjyanIka, traIdrInuM uThuM ogaNapacAsa divasanU AuvuM tenA prarUpaka, zrImanisuvratasvAmini paMcAsa dhanuSanuM zarIramAna temanA prarUpaka, suprabhanAmi baladeva tehanuM ekAvalASa varasanuM AuvuM tehanA jANa, mohanakarmanA bAvana nAma tehanA jANa, samRdhRima UparisarpanuM pa3 hajAra varasanuM uThuM auju tehanA jANa, zrIneminAthanA caupana divasa chamastha paryAyanA jANa, zrI mahAvIradevaI paMcAvana adhyayana kalyANalivipAkI cheli rAtre prarUpyAM tehanA jANa, jaMbUhIpani viSaI chapana nakSatranA jANa, mallinAtharti sattAvana mana paryAya jJAnInA jANa, pahili bIjI pAMcamI traNa pRthivI malini aThAvana lAkha narakAvAsAnA jANa, zrImanninAtha4i ogaNasaThisaI avadhijJAnInA jANa, eka ahorAtrini sAThi ghaDI tehanA jANa, merUparvatanuM pahilU kAMDa ekasaThihajAra jeyaNa unnata tehanA jANa, ekayugani viSe bAsaTha pUnima tehanA jANa, zrI RSabhadeva prabhu trisaThilASa pUrva varasa rAjya pAlU tehanA jJApaka, camakane saThi hajAra sAmAnika devatAnA jANa, pani viSaI pAsaThi sarcamAMDalInA jANa, zreyAMsanAthana chAsaTha gaNadharanA jANa, eka yugani viSe saDasa inakSatramAsanA jANa, dhAtakIkhaMDani viSe aDasaTha rAjadhAnInA jANa, manuSyakSetrani viSe merUvinA ogaNottara varSadhara parvatanA jANa, zrI pArzvanAthe sittari varasa sAdhuparyAya pAlo tehanA jANa, vIryapravAda pUrvanA ekattari pAhuDAnA jANu, behottari kalA purUSanI tehanA jANa, vijya baladevanuM trarilASa varasanuM AuvuM tehanA jANa, agnibhUta gaNadharanuM cakIttera varasanuM AuchuM tehanA jANa, zrI zAMtinAtha paMceri hajAra varasa gRhasthapaNAI rahyA tehanA jANuM, chattarilASa vivukumAranA bhuvananA jANa, eka mUhurtanA sattotari lavanA jANa, akaMpita gaNadhara aThattari varasanuM AyunuM pAsuM tehanA jANa, jaMbudvIpanA eka kArathI bIjA dvAranuM gaNAsI hajAra yaNanuM AMtaru tehanA jANuM, acala baladeva asI dhana unnata tenA jANa, kaMthunAtharni ekAsI saMta manaparyAya jJAnInA jANuM, zrImahAvIradeva khAsI ahorAtra devAnaMdA brAhmaNIrti kuMbaI vasyA tehanA jANa, zrI zItalanAthanA trAsI gaNadharanA jANa. thISabhadevanuM corAsI lAkhapUrvanuM AuSa tehanA jANa, dhAtakIkhaMDanA meruparvata payAsI hajAra jeyaNa unnata tehanA jANa, zrIsuvidhinAthasiM chAsI gaNadharanA jANu, meruparvatathI gosvapaAvAsaparvata sanyAsI hajAra joyaNa AtaruM hoI tehanA jANa, eka caMdramAni aDAlIgrahano parivAra tehanAM jANa, Aho! Shrutgyanam Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 zrI RSabhadeva trIjA ArAnA navyAsI paSavADA thAkate mugati padhAryA tehanA jANa, zrI zItalanAtha neu dhanuSa unnata tehanA jANu, kuMthunAthani ekANuM avadhijJAnInA jANa, zrIgautamasvAminuM bANuM varasa AubhuM tehanA jANuM, zrIcaMdraprabhasvAminA cANuM gaNadhara tehanA jANu, zrI ajItanAthane corANuM zata avadhijJAnInA jANa, lavaNasamudranA bahupAsa paMcANuM paMcANuM hajAra jeyaNa atikramini mahApAtAla kalaza che tehanA jANu, chaju koDI gAmanA svAmI cakravarti tehane pUjyanIka, hariSeNa cakravarti sattANasaI varasa gRhasthAvAse rahI dIkSA lIdhI teDanA jANa, naMdanavanathI paDakavana aThANuM hajAra joyaNunuM AMtaruM tehanA jANa, meruparvata navANuM hajAra jeyaNa unnata tehane jANa, jaMbudvIpa sa hajAra yaNa AyAmabijhaMbha tehanA jANa, ekottariAnA kuladIpaka kulamaMDana kulaudyotakAraka, jAIpa kulasaMpa balasaMpanne rU5saMpanna desaNusaMpanna carittasaMpanna lajajAlAghavasaMpanna eyaMsi teyaMsi vasi jasi, kehe jIyamANe yamAe jayalohe chadie jIyaparIsahe chaviAsamaraNabhaviSpamukake, samudraniMpari gaMbhIra merUnI pari dhIra, bhAraMDa paMkhInipari apramatta, sUryani pari pratApavaMta, caMdramAniM pari saumya, sIhani pari sUravIra, paradezapaMcAyaNa, vAcA avicala, gaMgA pari nirmala, mahimA samudra, mahAsabhAgI, mahAvaIrAgI, mahAguNarAgI, mahAtyAgI, mahAjJAnI, mahAdhyAnI, mahAdAnI, mahAtapasvI, mahAyazasvI, mahAvacasvI, dhanyate deza dhanya te gAma dhanyate nagara jihAM zrIpUjayajI vihAra kari, dhanya te rAjA dhanya te prajA dhanya te mAbi keba seTha senApati Ibhya vyavahAriA, dhanya te zrAvaka dhanya tI zrAvikA je prAtaHkAle zrIpUjyajInA caraNakamala vAMde, ani zrIpUjyani amRtamaya desanA sAMbhale, zrIpUjyajInaI muDaI pisaha-sAmAyika tapazcakhANu kare saMsAra samudra tare puSyalakSmI varSe puNyabhaMDAra bhare manuSAvatAra saphala kareM, zrIpUjyajInA guNa anaMta meM eke jIbhe kima varNavyA jAI. gaNagaNa kAgala karuM, lekhaNa karuM vanarAya, sAyara gheli masi karuM, tumaha guNa likhyAna jAya. ama hIyaDa dADima kalI, bhario tumha gueNa; avaguNu eka na saMbharaI, visArA je se. kihAM kAila kihAM aMbavana, kihA mArA kihAM mela, visArA navi visare, gIrUA taNA saneha. samaya samaya nita sAMbhare, mAsa mahiM se vAra, te suhagurU kima vIsare, jasa guNano nahIM pAra. deya nAri ati sAmalI, pANimAMhi vasaMta, te tuha darisaNa devavA, alaja atihi karata. mana pasari jima mAha, tima je kara paraMta, caraNa rahI saraNe rahI, amRtavANi suNita. cittaM tuha pAsatthaM tuha guNasuNaNeNa savaNasaMtoso, jIhA nAmaggahaNe ekAgI dihi tddphddii| yathA smarati govacchaM cakravAkI divAkara, satI smarati bhartAraM tathAhaM tava darzanaM / Aho! Shrutgyanam Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarU] ujjayaninA saMgharnu vinaMtIpatra [ 28 bharamajjami je vase Agali kanna Thavijja / e doI akSara joDi kari ahma Upari ciMtija. 9 ityAdika thI pUjyajInA guNa kima varNavyA jaI vataH- yadi trilokI gaNanAparA syAt tasyAH samAptiyadi nAyuSaH syAt / ' pAre parAI gaNitaM yadi syAt bhavadguNAnAM gaNanA tadA syAt // ityAdi sarva upamAyogya bhaTTArika zrIthIthI zrIzrI vijayaprabhasUrIsara caraNAnakamalAna zrI uNi nagarAta sadA AdezakArI caraNasevaka dAsAnudAsa pAvarajareNu samAna, sevaka saM. jayatasiMha pramukha samastasaMvakena trikAlavaMdanA avadhAravI. yata Ihi zrIpUjyani prasAdaI karI dharmakArya sukhada pravartAI chei. zrIpUchanA sukhasaMyama nirAbAdhapaNAnA lekha prAsAda karI sevakarni saMtoSa upajAva. tathA zrI pUjyajInaI Adeza upAdhyAya zrIvinayavijayagaNi IhAM comAsuM padhAryA. zrI upAdhyAyajI ghaNuM bahuzruta ghaNuM saMvegI ghaNuM guNavaMta kiriApAtra jevA zrI pUjyajInA gItArtha jeII tehavA che. ani zrIupAdhyAyajIno saMdhADApati paM. saddhivijaya pramukha sarva yatI ghaNuM saMgI kiriApAtra bhalA sAdha che. te devI saMghane ghaNI zAMtI upanI che. saMgha ghaNuM anumodana kare che. zrI upAdhyAyajI IhAM padhAratAM ghaNuM zrAvakazrAvikAnA badhibIja nirmalA thayAM che. zrIupAdhyAyanI dezanAM sAMbhalIni ghaNuM zrAvake vratapaccakakhANa saMvara kIdhA che. ani ghaNA zrAvaka nitya prati dezanA sAMbhaliM chi tathA paryasaNa parva mahAmahotsavapUrvaka nirviktapaNe thayAM chei. A samaya mAMhi paNi mAchI kasAba bebI sonAra luhAra ghAMcI maci bhADabhaMjA pramukha sarva jIvanI amArI pelI che. tathA nava vakhANa payUsaNunA mahAmahotsava mahA ADabaMra pUrvaka paNe sukhazAMti thayAM che. pAsa khamaNa aThAi aThama chaTha pramUkha vizeSa tapa thayAM chi tathA sAhamavatsala pAraNAM prabhAvanA pramukha vizeSa utasava thayA che. saMvatsarI dAna paNi vIzeSathI devANAM che, bIja paNi upadhAna mAlAropaNi vratauccAra pramukha dharmakArya thayAM tathA thAI che. pAkhI pAkhIi pisahatine te bela devAI che. tathA upAdhyAya zrI vinayavijyaga. 5. Rddhivijaya ga. 5. mativijaya ga. paM. mAnavijaya. 5. harSavijaya, 5. bhANajI. mu. bhANuvijaya, mu. kesaravijaya, mu. puNyavijaya; sAdhvI sahajazrI pramukha samasta saMdhADAnI vaMdanA avadhAravI. paMDita zrI hemavijaya ga, paMDita zrI vimalavijaya, paMDita zrIudayavijaya, 5. satyavijaya, ga. pratApavijaya pramukha sarva zrIpUjyajInA parivArani saMghanI vaMdanA avadharAvavI. tathA zrIupAdhyAyajI vakhANamAMhi zrIpUjyajInA guNa ghaNA varNaI che teNe karI atranA saMghani zrIpUjyajInA caraNakamala bheTavAnI ghaNI utkaMThA upanI che. te mATei zrI pUjya UjeNinA saMgha Upari kRpA avadhArIni zrI magasIpArzvanAtha juhAravA sAru padhAravuM. mAla deza pAvana kare. jima zrIpUjyajIne vAMdavAnAM manoratha saphala thAI. zrIpUjyajI meghanI pari upagArI che. te mATe kRpA karIne jIhAM avazya padhAravuM. jima saMdhanA manoratha saphala thAI tima avadhArajjI. sevaka sarISAM kArya kAma prasAda karavAM. tIrthayAtrAI sevakana saMbhAravA. Aho! Shrutgyanam Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 adhyApaka harmana yAkobI likhitA samarAicca kahAnI prastAvanA [ anuvAdaka-zrIyuta cImanalAla jecaMda zAha bI. e.] lakattAnI eziyATika sosAyaTI oNpha beMgAla taraphathI, AcAryavarya zrIharibhadrasUri racita ramAI jA nAmanI suprasiddha jainakathA jarmanInA prakhyAta che. De. harmana yAkebInA hAthe saMpAdita thaIne cheDA ja samaya upara saMpUrNa rUpe prakaTa thaI che. e kathAnI prastAvanA tarIke graMthanA prAraMbhamAM ukta adhyApake lagabhaga 30 pAnA jeTalI "InaTroDakazana" lakhI che jemAM- haribhadrane samaya, 2 haribhadranuM jIvana, 3 haribhadranI kRtio, ane 4 samarAizcakahIH A 4 muddAo upara emaNe UpayegI uhApoha karyo che. emAMnA prathamanA traNa muddAo uparanA lakhANanuM A saMpUrNa bhASAMtara che. haribhadrasUrinA samayanirNayanA viSayamAM DaeN. yAkebIne khAsa svataMtra ane daDha bhinna mata hatA. e bhinna matanA saMbaMdhamAM emanI sAthe zrIyuta motIcaMda giradhara kApauA vagere vidvAnee khUba carcA paNa calAvelI hatI paraMtu tethI emane saMtoSa thayuM na hatuM ane e pitAnA matane dRDha rIte vaLagI rahyA hatA, paraMtu 1919 mAM pUnA khAte bharAelI bhAratanI prathama prAcyavidyAvidvatpariSadu' AgaLa "harimavA ramanirgA e viSene je saMskRta nibaMdha ame vAMcyA hatA ane e nibaMdhamAM haribhadra sUrine je samaya ame nizcita karyo hate, te vAMcIne e samartha satyasaMzodhaka vidvAne pitAne pUrvamata jhaTa laIne badalI nAMkhyo ane amArA karelA nirNayane sarvathA sahamata thaI tene sAdara svIkAra karyo. emanA e svIkArane spaSTa ulekha A nIce ApelI prastAvanAnA prAraMbhamAM ja vAMcakone maLI Avaze. yuropanA eka mahAna abhyAsI ane bahuzruta vidvAnane jyAre A rIte satya jaNAI Ave che tyAre te turata pitAnA matane tadanukuLa banAvI levAnI ane pitAnI bhUlane sudhArI levAnI keTalI kALajI rAkhe che teno A eka udAharaNabhUta dAkhalo che. jyAre ApaNA dezanA lebhAgu paMDitamA , kazuM samajyA vagara, samajavAnI jarAe IcchA rAkhyA vagara, pakaDayuM "te pakaDayuM" karIne pitAnA nimalya matane paNa Akhara sudhI jevA-tapAsavAnI darakAra karatA nathI. haribhadrasUri yathArtha ja kahe che ke AgrahI vata ninISati yuktiM yatra tatra matirasya niviSTA / pakSapAtarahitasya tu yuktiyatra tatra matireti nivezam / / * saMpAdaka, * haribhadrasUrinA saMbaMdhamAM eka jUnAmAM jUno prAkRta prabaMdha je bhadrezvarasUrinA kathAvalI nAmanA graMthamAM Avelo che te ane bIjI paNa keTalIka navI vigato A pachInA aMkamAM ApavAne amAro vicAra che.--saMpAdaka Aho ! Shrutgyanam Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMr ] samarAica kahAnI prastAvanA 1. hirabhadranA samaya. "6 samarAccuMkahAnA kartA haribhadra jaina paraMparA pramANe vikrama saMvata 185 mAM athavA vIra saMvata 1055 mAM eTale I. sa. para9 mAM kALa pAmyA. AvI jaina mAnyatA i. sa. nA 13 mAM saikAnI zarUAtathI najare paDe che. chatAM A tArIkha kheATI TharAvavAmAM AvI hatI;2 kAraNa ke i. sa. 650 mAM thaelA dharmakIrtinA tAttvika vicArAthI haribhadra paricita hatA. e vakhate nIcenI bAbata uparathI carcA ubhI thai hatI. siddharSiM ke jeNe upamitibhavaprapaMcA kathA I. sa. 906 nA me mAsanI 1 lI tArIkhe pUrNa karelI te graMthanI prazastimAM haribhadrane " dharmavoyaro H " ema sodhe che. have savAla e udbhavyA ke haribhadra siharSinA sAkSAt dharmaguru hatA ke paraMpara gurU hatA. A bAbatamAM meM je abhiprAya bAMdhyA hatA te bhUlabharelA hatA. A arasAmAM jainee hirabhadranA saMkhyAbaMdha graMtha prakAzita karyAM, ane e dvArA keTalIka upayeAgI bAbata bahAra AvI.4 paNa je purAvAe hirabhadranI tArIkha chevaTe nakkI karI ApI te purAvA, emanA graMthAe nahi, paraMtu udyAtananA kuvalayamAlA nAmanA prAkRta graMthe purA pADelA. A graMtha zaka saMvat 700 nA chellA divasepa eTale . sa. 779 nA mArcanI 21 mI tArIkhe purA karavAmAM AvyA hatA. A graMthanI prazastimAM udyAtana haribhadrane peAtAnA darzanazAstranA guru tarIke jaNAve che, ane dhaNA graMthAnA kartA tarIke varNave che; A bIjI khAbata uparathI e te [ 283 * 1 haribhadraSkRta laghu kSetrasamAsattinI jesalamera khAtenI eka purANI hastalikhita matanA aMte, e graMtha pUNa karyAMnI miti viSe e kaDIe AvelI che. temAM e 'vikrama pa7pa, jyeSTha sudI 5, zukravAra, puSya nakSatra hovAnuM jaNAveluM che; A miti i. sa. para8nI 9mI mene maMgaLavAra athavA te! i. sa. para9 nI 28mI eprIlane vAra zani sAthe maLatI Ave che. pahelA dAkhalAmAM puSya nakSatra cAlatuM hatuM ane bIjAmAM punaHvasu cAlatuM hatuM. ane dAkhalAmAM vAra khATA nIkaLatA hovAthI e miti banAvaTI che ema mAnavuM oie. nakSatranuM pramANa ochI vastudavALu' lekhAya, kAraNa cAMdravanA pratyeka dine sAmAnyataH kevaLa traNu nakSatrAmAMnuM eka cAlatuM hAya che ane e pahelIthI paNa nakkI karI levAya che. 2 35mitimavaprapaMcathAnI mArI AvRtti jIe (khIlIoyikA inDIkA ) prastAvanA pR. 8 3 jue e ja graMthanI prastAvanA pAnuM pa 4 haribhadranA graMthA, tenA TIkAkAro ane te TIkAkAronA samaya viSenI tamAma vigatAnI pUNa mAhitI mATe juo muni kalyANavijaya sa'pAdita haribhadranI dhama' saMgrahiNInI AvRttimAMnA graMthAraricaya ( devacaDha lAlabhAinu jainapustakoddhAra kramAMka 42; muMbai, 1918 ) 5 coksIdu vittassa pivarlAma arthAt caitra vadI 14. A miti pacAMganA dRSTibiMduthI rasa paDe evI che. caitrAdi varSa hamezAM caitranA zukla pakSathI rArU thAya che. ethI karIne ukta miti vRLimAntayeAjanA jemAM kRSNapakSa zuklapakSanI pUrve Ave che, tene anusarIne nAMdhAyalI jaNAze. paraMtu kilahAne (inDIana enTIkavarI, 1896 pR. 271 ane te pachI) lekhapAmAMnI mitie uparathI batAvyuM che te pramANe rAka varSoMnA sa'baMdhamAM lagabhaga haMmezAM kSamanta mahInAno prayoga thAya che. tethI karIne ukta mitinA prathama dAne jaNAtA atha atya'tA'kAspada mane che. ema chatAM, carcAtA vamAM nijJa mAsanI pUrva AvatA adhika caitra hatA ethI karIne A dAkhalAmAM khanavuM joie te pramANe jo vanina caitrathI zarU thayuM hoya te adhika caitra vadI 14 e vItI gayelA varSanA chellAnI pahelA divasa heAvA joie. kAraNa kharA caitranA Araba karate| paDavAne 'dra meSa sakrAntinI lagAlaga pUrve hatA. eTalA mATe huM mAnuM chuM ke svAmI kanupillAi je ema kahe che ke ( adhika caitra hoya tyAre varSa tenAthI mAMDIne gaNAya che) e kevaLa Adhunika rivAjane ja lAgu paDe che. Aho ! Shrutgyanam Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 nisaMdeha jevuM che ke AmAM e mahAna haribhadrano ja ullekha karyo che. A phakaro tema ja emAM rahelI samayane lagatI bAbata je koI prathama barAbara samajayA hoya to te munirAja zrIjinavijaya che. temaNe 1919 nA naveMbaramAM, pUnAmAM bharAelI prathama eriyanTala konpharansamAM vAMcelA ane jaina sAhitya saMzodhaka graMthamAlA, pUnA, emAM "zrI dyumikAvArthava samaniva" e mathALA heThaLa chapAyelA, "haribhadrane samaya" e nAmanA pitAnA lekhamAM A Akho prazna sArI peThe caryo che, purAvA tapAsyA che, ane taddana spaSTa rIte pitAnI bAbata raju karI che. nIcenI hakIkata, ghaNuM karIne, emanA e nibaMdhane AdhAre ja ApelI che. jyAre udyatane pitAne graMtha lakhe tyAre haribhaka jIvatA hatA ke nahi te ApaNe ene kahevA uparathI kaLI zakatA nathI, paraMtu eTaluM te kharUM ke enI pahelAM vIza ke trIza varSa upara te eo udyatananA gurU haze ja. A uparathI ApaNe e samaya, agara I. sa. 750 ke te pachI samaya emanA sAkSarajIvana tarIke laI zakIe; ane saMkhyAbaMdha prakaraNe je emaNe taiyAra karyA te uparathI A samaya ochAmAM ocho vIza karatAM vadhAre varSane jarUra mUkI zakIe. potAnA graMthamAM e ghaNu brAhmaNa, bauddha tathA jaina graMthakArone ullekha kare che. jinavijayajIe emAMnA trIsa nAmanI eka yAdI tAravI kADhI che emAMthI diggAga, dharmakIrti, bhartuharI (vAkya padayanA kartA, Azare i. sa. 650) ane kumArikane ApaNe kALakramanI draSTie mahattvanA gaNuM zakIe. haribhadra potAnA nadIsUtranA vivaraNamAM, jinadAsa gaNi mahAranuM nAma ApyA sivAya temanI karelI e sUtranI cUNimAMthI keTalAka bhAgone utAro kare che. e caNi zaka varSa pa98 mAM eTale i. sa. 677 mAM taiyAra thaI hatI. vaLI siddhasena divAkara ke jemane ulekha hadibhadra kare che te paNa lagabhaga Aja arasAmAM thaelA hatA. kAraNa ke, jo ke teo dhamakIrtinuM nAma spaSTa rIte nathI ApatA, paraMtu enA vicArono teo upayoga kare che. A uparathI ApaNe joI zakIe chIe ke haribhade pAtAthI AgalI sadImAM thaelA keTalAe prasiddha vidvAnone 6 ida darzAve che ema haribhadranA ullekhavALe phakara bhraSTa pAThavALe che. Dekkana kolejanI hastaprata jenA sivAya anya koI prata prApya hoya ema jaNAtuM nathI temAM e Ama che: rAM sijhaMtara ghamALanAina nat ramo | caMdumAMthasauthavirapIsatyA | munirAja jinavijaye A pATha saMtoSakAraka rIte sudhAryo che ane khUTatA akSare nIce mujaba pUryA che: to siddhAntama gue: pramALanA cagakSa maddo | caMdunyasanathaviyaraSadamatamuragho || prathama pAda, utananA guru vIrabhadranI prasaMsA karatI AgalI kaDI sAthe saMbaMdha dharAve che ane AnI pachInI kaDImAM tenA pitAnuM nAma vaTezvara hovAnuM jaNAveluM che. vaTezvara kSatriya jAtine hata ane kSamAzramaNa banyA hatA 7 dhamakIti mAtra pratyakSane ja abhrAMta kahe che ( ane dharmottara spaSTa kahe che prAnta di vanamAnama) jyAre siddhasena divAkara nyAyAvatAramAM (s f) pratyakSa tema ja anumAna banene abrAMta kahevAne dAvo kare che; e ja pramANe e svArtha ane parArthane bheda je kharI rIte kevaLa anumAnane lAgu paDe che tene vistArIne e pratyakSane paNa lAgu paDe che(te ja graMtha 12 f). dekhItI rIte, sUma bhedane eka ekana uThAvI Ama sarva sAmAnyanuM rUpa ApIne eNe dhamakIrtimAM sudhAro karavAno vicAra kare e tatvArthavRttinA rtA siddhasena gaNithI bhinna vyakti che, kAraNa siddhasena gaNi haribhadranI naMdIsUtra u5ranI TIkAmAMthI utAro DhAMke che ad. II,25, juo kalyANavijaya 1. c. S, 29; AthI karIne haribhadra bane siddha senA vaccenA gALAmAM thai gayA. e paNa noMdhavA jevuM gaNAya ke ladhu siddhasena, Arya siddhasena je siddhasena divAkara hoya che na paNa hoya, tenI eka kaDIne utAre kare che. ad. I. 10, Aho I Shrutgyanam Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarAica kahAnI prastAvanA [285 ullekha karyo che. jyAre bIjI bAju zaMkarano teo kaMI ja ullekha karatA nathI. zaMkara pitAnA vakhatanA viThAnAmAM eTalA te prakhyAta avazya thaI gayA hatA ke jethI haribhadra je emanA samayanA ke emanA pachInA hota te emane bhUlI zakayA nahotA. A uparathI ApaNe eTaluM kahI zakIe chIe ke zaMkaranA anuyAyIo je temane I. sa. 788 thI 820 nA gALAmAM mUkavAnI mAnyatA dharAve che te kharI che, agara to chevaTe taddana khoTI nathI. vaLI jinavijayajInA kahevA mujaba haribhadra mAyAvAda viSe kazIe carcA karatA nathI. joke teo advaita vAdane jANe che ane potAnA zAstravArtA samuccayamAM enI keTalIka zAkhAonuM khaMDana paNa kare che, paraMtu AmAMnI eka paNa mAyAvAdane maLatI nathI jaNAtI. A bAbata paNa ThIka upayogI che; kAraNa ke e uparathI ema phalita thAya che ke, zaMkara pahelAM, aupaniSadonI bahAra mAyAvAda lagabhaga ajJAta jevo ja hato. alabata zaMkaranA gunA guru gauDapAde, e pUrve aupaniSadomAM te enuM pratipAdana karyuM hatuM; paNa koIpaNa saMpradAye pitAmAM rahelI vastunA AdhAre yA potAnA zikSaNanI nUtanatAne lIdhe AkhAya hiMdustAnamAM emane ema prasiddhi nathI meLavI, sivAya ke koI graMthakAra e vastuno paddhatisara savizeSa pracAra kare ane dareka virodhI pravAhanI sAme ene barAbara TakAvI rAkhe. AvA graMthakAranI kIrti ghaNuM karIne mULa vicAraka ke jenI zakti svAbhAvika rIte ja bhUlAI javAya che, tenA karatAM paNa vadhu vistAra pAme che. 2. haribhakatuM jIvana haribhadranA jIvana viSe emanA pitAnA zabdomAM ApaNane bhAgye ja kaMI jANavA maLe che. emanA lakhelA graMthamAMthI emanA viSe je kAMI ApaNe jANI zakIe temAM nIcenI hakIkato gaNAvI zakIe tema chIeH-(1) teo sitAra (vetAmbara) nA AcArya jinabhaTanI AjJA mAnatA hatA, (2) vidyAdhara kula (gaccha) nA zaNagAra rUpa AcArya jinadattanA ziSya thatA hatA, ane (3) sAdhvI yAkinI mahattAnA dharmaputra kahevAtA hatA. 10 A uparAMta je keTalIka bIjI bAbato haribhadranA pustako uparathI sIdhI jaNAI Ave che te A che - (4) pitAnA lagabhaga ghaNAkharA graMthanA chellA lokamAM emaNe 'viraha' zabdano upayoga karyo che, ane te emanA jIvananI koI khAsa bAbatane sUcavato hoya tema lAge che; (5) kevaLa jainadharma viSenuM ja nahi, paraMtu bIjA saMpradAyo viSenuM paNa emanuM cokkasa jJAna emanA anekAnta-jayapatAkA ane tenI TIkAmAM, tema ja digvAgata nyAyapraveza uparanA temanA TippaNamAM jaNAI Ave che: (6) emanA lakhelA graMthanI saMkhyA ghaNI moTI hatI. 8 A graMthamAM haribhadra Ape che tenA karatAM vizeSa vigato jANavAnuM ApaNane Avazyaka lAge che; kadAca carcita phakarA viSe potAnI pAchattimAM emaNe e ApI paNa hoya. paraMtu A vRtti mane aprApya che. 9 A pramANe jyAM sudhI kArikAomAMnA koI ajJAta kartAnA mULa prabaMdha (treatise) upara AnaMdavardhane vanyAloka nAmanI TIkA nahotI racI ane ema karIne dhvanivAdane eTalo badho suvyakta nahoto karyo ke enI pachInA prAyaH sarva alaMkArazAstrIo ene svIkAra kare tyAM sudhI e vAdanI paNa avagaNanA ja thaI jAya che. ethI karIne huM ema samajavAne preraNuM chuM ke pUrvakAlIna baddhadharmamAM zUnyavAdI nAgArjuna ane vasubaMdhue te te mane zAstrIya paddhatie suprakAzita na karyA tyAM sudhI te mato aNudITha rahyA ane enI sAme kaMI pratirodha jAgyo nahi. 10 uparyukta tamAma vigate Avazyaka sUtra uparanI ziSyahitA nAmanI emanI TIkAnA aMtabhAgamAM ApelI che; anya sthaLe e mAtra eka vI bIjI vigatane ja ullekha hoya che, Aho! Shrutgyanam Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] jaina sAhitya saMzodhaka [ ravaM rU e to vagara kahe samajAya tema che ke haribhadranA samakAlIna loke temanA viSe uparanI cha bAbatemAM je lakhyuM che tenA karatAM ghaNuM vadhAre jANatA hovA joIe; paraMtu tenI sAthe e paNa eTaluM ja sAcuM che ke etihAsika vigata dhIme dhIme daMtakathAonI vArtAnuM rUpa laI le che, ane kALAMtare sAcI tema ja banAvaTI bAbatano eka vicitra zaMbhumeLo thaI jAya che ke jethI emAMthI amuka ja vigata, maryAdita satyanI dRSTie ekamekathI judI pADavI sarala hoI zake che. bAkI keTalIe cAlI AvatI bAbato bIskula banAvaTI ane enA mULanAyakathI taddana asaMbaddha jevI hoya che. A pramANe jotAM haribhadrane lagatI je 4thI bAbata che te viSe lokone kAMIka sahaja kutUhala thayuM haze ane tethI tene saMtoSavA jatAM haribhadranA jIvanane lagatI keTalIka amUlaka vAtamAM ghaNI vicitra ane sAva pAyAvagaranI hakIkatano umero thayo haze. emanA jIvana viSenI bIjI badhI vAta karatAM A bAbatano umero ja vadhu vadhI jAya che, ke jeno junA graMthamAM kaMIye nirdeza nathI maLatuM. haribhadra viSenI kiMvadaMtIonuM pRthakakaraNa karuM te pahelAM enA mULabhUta sAdhanane ullekha karavA icchuM chuM. (1) haribhadranA upadezapadanI municaMdranI TIkAnA aMtano eka nAne pAregrApha. A TIkA vikrama saMvata 1174 eTale I. sa. 1118 mAM purI thaI hatI, A bhAga kalyANavijaya ane jinavijaye chApyo che. (2) saMvata 1169 ane 1211 athavA I. sa. 1112 ane 1154 nI vacamAM lakhAyelA jinadattanA gaNadharasAddhazatakanI ATha gAthAo (para-59) mULa graMtha A. Weber nI Verzeichniss der Sanskrit und Prakit Handschriften I p. 982 mAM chapAyo che. (3) saMvata 1334 yA I. sa. 1278 mAM prabhAcaMde racelA prabhAvaka caritane navamo zRMga. (1909 nI ena. esa AvRttimAM graMthakartAnuM nAma bhUlathI caMdraprabha ApyuM che) (4) saMvata 1405 thI I. sa. 1349 mAM lakhAelo rAjazekharano prabaMdhakoza. kalyANavijaye AmAMnA thoDA phakarA ApyAnuM huM jANuM chuM. (5) saMvata 1ra95 yA I. sa. 1239 mAM pUrNa thaela sumatigaNinI gaNadhara sArdha zatakanI vRtti. (juo 2) sumatigaNinI hakIkata sarvarAjagaNinI laghuvRttimAM TuMkANamAM ApI che. (6) bhadezvaranI kathAvalI, samaya haju jaNAyo nathI; jinavijayajInA lakhANo uparathI A vAta huM jANI zako chuM, bIjI rIte mane tenI khabara nathI. have huM haribhadranA jIvanane lagatI keTalIka kiMvadattIo ke je kharekhara sAcI paNa mAnI zakAya, te bAbata carcA karIza. - 1, 3, 4 ane 5 mA lakhyA mujaba haribhadranuM janmasthAna citrakUTa eTale hAlanuM citaDa hatuM, lagabhaga 9 mI sadIthI mAMDIne 156 8 sudhI A parvatanA zikhara1 uparanA junA killAmAM mevADanI rAjadhAnI hatI, ane tyArabAda udepura e rAjyanuM mukhya mathaka thayuM. pote dIkSA lIdhI tyAMsudhI haribhadra ghaNuM karIne citoDamAM hatA, paraMtu tyAra pachI sAdhu tarIkenuM emanuM jIvana ghaNuMkharUM rAjapUtAnAnA AsapAsanA sthaLomAM ane gujarAtanA pradezamAM pasAra thayuM hoya tema lAge che. kAraNa, e pradezamAM vasatA ughatananA teo gurU thatA hatA.12 haribhadranA gujarAtanA kAryapradezanI bIjI sAbItI jana | mAnI hakti athata zrI trikUTAnavAno spaSTatayA parvata uparanA e prAcIna nagarane udezIne che, 12 kuvalayamAlAmAMthI zrI jinavijayajIe (1. c., pR. 55) TAMkelA phakarAnI thI ane chaThThI kaDIo sAbIta kare che ke udyatana gujarAtamAM pAMgarelI yati paraMparAmAM hatA. Aho ! Shrutgyanam Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMja 3 ] samarAicca kahAnI prastAvanA [ 287 kuTuMbanI vaMzAvaLAmAM maLI Ave che. kAraNa ke kalyANavijayajInA kahevA mujaba haribhadra piravAnI (poravADa, prAgvATa) jAtine saMgaThita karI, ane emane jaina banAvyA. have, niminAradariyaM13mAMthI ApaNane ema jANavA maLe che ke pioravAla jAti prathama 14 zrImAlamAM utpanna thaI hatI, ane e jAtinA nimaya nAmanA eka sainika mANasane vanarAje (I. sa. 746-806) pitAnI navI rAjyadhAnI aNahilapATaNamAM vasavA mATe AmaMtaryo ane tyAM teNe vidyAdharacha mATe RSabhadevanuM maMdira baMdhAvyuM. poravAlanI jAtine saMgaThita karanAra haribhadra vidyAdhara gacchanA ja15 hatA eTale saMbhava che ke e jAti A gacha tarapha kaika prakAranI vaphAdArI dharAvatI hoya, ane neminAriyanI e hakIkata A bAbatanI sAbItI pUrI pADatI hoya tema lAge che. jo ke haribhadra jIvananA moTA bhAgamAM gujarAtamAM ane tenI bAjunA rAjapUtAnAnA pradezamAM rahyA hoya, paraMtu eka sAdhu tarIke teo hiMdustAnanA dUra dezAvaromAM paNa jarUra pharyA haze. samarAIkahAmAMthI emanA hiMdustAnanA jJAna bAbata keTalIka hakIkata meLavI zakAya tema che. A bAbatamAM khAsa vicAravA jevuM e che ke teo potAnI koIpaNa kathAnI ghaTanAnuM kSetra Dekkana yA dakSiNa hiMdustAnanA ekAda jANItA zaheramAM ka5tA nathI. paraMtu je je zahera jANI zakAya tevA che17 te badhA uttara hiMdustAnamAM hastinApurathI tAmralipta sudhImAM AvelA che. ayodhyA ane caMpA vaccenA pUrva hiMdustAnathI teo vizeSa paricita dekhAya che; A pradezamAM tyAre bauddhadharma pracalita hato, ane tethI e saMbhava che ke haribhadre tyAM bauddhadharma viSe cokkasa jJAna meLavyuM hoya, jo ke khAsa karIne te dinAga ane dharmakIrtie je pratipAdana kareluM che tene ja AdhAre teoe e viSayanuM jJAna meLaveluM lAge che. 5 mAM ema batAvavAmAM AvyuM che ke haribhadra jAte brAhmaNa hatA,18 ane 3 mAM paNa e ja vAta kahelI che. tyAM ema kahyuM che ke teo rAjA jitArinA 9 puhita hatA, je ke 1 ane 2 mAM AvuM kaMI nathI, paraMtu mane AnA sAcApaNu viSe kaMI zaMkA nathI lAgatI. haribhadranuM jainadharma bAbatanuM bahuvyApI jJAna ApaNe bAjue mUkIe topaNa emanuM anyAnya viSayanuM jJAna evA prakAranuM che ke je brAhmaNane ja svAbhAvika hoya che. paraMtu jainasAhityane brAhmaNavidyAnI eka navIna preraNA maLI te pahelAM 13 juo Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften,Munchen 1921 mAnI sanatakumAra caritanI mArI AvRtti pR. 152, 8 9, ane eja graMthane pR. 6ThThAnI vadhArAnI noMdha. 14 mAravADanI atyaMta dakSiNe AveluM Adhunika bhInnAla ughAtanasUri 1. c, e nagaranuM nAma siribhiAmAla hovAnuM jaNAve che. prathama cApAkaTa va cAvaDA rAjA vanarAje anahilla pATakanI sthApanA karI te pahelAM e gujarAtanuM pATanagara hatuM. 15 kAraNa, e pitAnA guru jinadattane vidhAdhara ga9nuM eka bhUSaNa kahe che, havanaMdanagaNi (1916 I. sa.)ne kahevA pramANe e vRdgachIya hatA. juo kalyANavijaya 1. c., pR. 11 b, 16 dakSiNabhArata viSenA paricayanI emanI uNapanuM kAraNa, kadAca, e hatuM ke emanA samayamAM tApInI dakSiNe je "vetAMbara samAja koI ThekANe vasato haze to tenI saMkhyA nahiM jevI ja haze. 17 kathAnakavarNita apara videhanA dezomAMnAM nagare sAthe, alabatta ApaNe kaMI levAdevA nathI. 18 1. c., pR. 5 a nedha kalyANavijaya. 19 spaSTa rIte, jenI asaMkhya AkhyAyikAo ane kathAomAM AvatA jitazatra nAmanA rAjAnuM banAvaTI nAma. A rAjA, huM jANuM chuM tyAM sudhI koIpaNuM aitihAsika dastAveja, lekhapatra ItyAdimAM kadi levAmAM Avela nathI. mevADanA guhila rAjAonI yAdImAM paNa A nAma AvatuM nathI. juo bebela DaphanI koleja opha ezanTa InDIA, pR. 282. Aho! Shrutgyanam Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288] jaina sAhitya saMzodhaka [ravaMda rai bIjA kAinA viSe AvI yogyatA taddana apavAda rUpa ja kahI zakAya. municaMdra (5) haribhadrane je " AThe vyAkaraNAnA abhyAsI tarike, ane samagra darzanazAstrone lagatI carcAo karI sthirabuddhi prApta karanArAonA AgevAna tarike' varNave che, te satya che. have pachInA pAregrAphamAM kahevAmAM Avaze te mujaba mukhyatve haribhadrane lIdhe ja zvetAMbarAnI saMskRta e abhyAsa bhASA thai; ane emanA sAhi tyanA keTalAka vibhAgeAmAM prAkRtanuM sthAna eNe lIdhuM. te emane saMskRta upara pUrepUrA kAbu na hata tA emanI ATalI asara na paData, ane AvI siddhimATe cAlI AvatI brAhmavidyAnI ja jarUra rahe che. saMskRtamAM cAlatI dArzanika carcA bAbatanuM emanuM Adhipatya evA prakAranuM che ke emanI TIkAvALI anekAntajayapatAkA, e samayanA dArzanika viSayane lagatA kApaN pustakanI sAthe sArI rIte sarasAimAM utarI zake tema che.20 AmAM eTaluM e paNa umerI zakAya ke hirabhadranA dharmaparivartana bAbatanI kathA ke jenI mukhya hakIkata ApaNA junAmAM jInA mULamAM (1) samAyelI che tethI paNa eja nirNaya thAya che ke te jAtie brAhmaNa hatA. haribhadra yAkinI sAdhvIne peAtAnI dharmamAtA ( dharmato cAnImattAjUnu: ) tarIke svIkArI teNIne lIdhe peAtAnuM 'sAcA dharma 'mAM parivartana thayuM ema kahevA mAge che. A eka jAtanuM punarjanma ja kahI zakAya. A parivartana kema banavA pAmyuM te jo ke cAlI AvatI kaMdaMtIe uparathI lakhavAmAM AvyuM che, paraMtu e ghaNA bhAge vizvAsapAtra che. haribhadranA jIvananA A parivartanane lagatuM prabhAvaka caritamAM ApeluM keTaluMka varNana huM ahiM ApIza ane pachI tenI carcA karIza. ( " citrakUTa zaheramAM haribhadrajitari rAjAnA purahita hatA. peAtAnA jJAna mATe emane eTaluM abhimAna hatuM ke teoe jAhera kareluM ke jenA pakSa pote hi samajI zake tenA teo ziSya thaI jaze, ane A pratijJA eka seAnAnA patarA upara kAtarAvI kADhI hatI ne tene te peAtAnA peTa upara khAMdhI rAkhatA hatA. eka vakhata eka nAsI chuTelA masta hAthI jyAre rastAomAM kera vartAvI rahyo hatA tyAre hirabha6 enI AgaLa thaine nAThA, ane eka jainamaMdira upara caDhI jaI petAnA bacAva karyAM. tyAMthI aMdara jaI emaNe eka tIrthaMkaranI pratimA joI, ane eka zlokamAM etI hAMsI karI. ( vavuMreva tavAyache tyAdri ) khIje divase jyAre tee dhare gayA tyAre eka vRddhe sAdhvIne eka gAthAra1 uccAratI sAMbhaLI je emane khIlkula samajAI nahi. e sAdhvIne emaNe e gAthA samajAvavA kahyuM, paraMtu teNIe emane peAtAnA guru pAse javAnI sUcanA karI. AthI khIje divase teo temanI pAse gayA. raste jatA pelA maMdira pAse thaine nIkaLyA, ane peAtAnA prathamane ja zloka melA, paraMtu temAM eka zabdanA evA pheraphAra karyo ke jene lIdhe jinanI stuti thaI. tyAM temaNe jinabhaTa rIte joyA ke jemaNe hirabhadrane sAdhu thayA pachI zIkhavavAnuM vacana ApyuM. te kamula thayA ane mahattarA yAkinIne peAtAnI dharmamAtA tarIke svikArI tee jainazAstrAmAM eTalA badhA nipuNa thayA ane emanuM cAritra evA prakAranuM banyuM ke gurUe emane peAtAnA gAdIdhara banAvyA. A pramANe haribhadra yugapradhAna banyA. "" 20 e sAcu che ke AvA ja vananA ghaNA prAcIna graMtheA AdezanI pAse hatA. paraMtu khabdo, tatvajJAnI brA hrAsa'pradAyAnI tAttvika carcAnA rAkhadhamAM ghaNA pUrvenA samayathI ja AvyA hatA. ane emanA ghaNA mahAna graMthakArA svaca+ prasiddharIte brAhmaNa jAtinA hatA. 2 A gAthA Avazyaka niyuktimAM Ave che, Aho ! Shrutgyanam Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU ] samarAica kahAnI prastAvanA [286 have A hakIkatamAMnI mukhya mukhya badhI bAbate, upara jaNAvelA municaMdranA saMkSipta ulekhamAM ApelI che. phakta masta hAthIne banAva ane haribhadranuM jitAri rAjAnuM purohita hovuM e be emAM nathI. tyAM paNa e ja gAthA ane e ja loka ApelA che, paNa gurunuM nAma jinabhaTane badale jinabhadra ApeluM che je bhUlathI lakhAyuM hoya tema lAge che. alaMkArarUpe kahI zakAya evI keTalIka vistRta bAbate emAMthI uDAvI dIdhI che. A vAta ghaNe bhAge junI che, ane emAM khAsa kaMI vadhArA paDatuM ke na manAya tevuM nathI, eTale ApaNe ene lagabhaga satya tarIke gaNI zakIe chIe. gaNadhara sArdhazatakamAM ApelI eka vicitra bAbata kahevAnI rahe che: "keTalAke nAmanI samAnatAne laine haribhadrane caityavAsi sAdhu kahelA che je khoTI rIte kahevAmAM AvyuM che." caityavAsio evA sAdhuo hatA ke jeo maMdiramAM rahetA hatA, jyAre temanA pratispardhio vastinivAsI eTale ke grahonA gharomAM (paragraha ) rahevAnuM pratipAdana karatA hatA. baMne pakSo thoDo vakhata sAthe cAlyA hoya tema lAge che, ane viredhIrUpe bAhera na paDyA hoya tema jaNAya che. zIlAMka24 eka caityavAsI hatA ema kahevAmAM Ave che. paraMtu chevaTe to caityavAsa lupta thaI gaelo ane kharataragacchanA sthApaka jinezvarasUrie pitAnA anuyAyIo mATe saMvata 1000 yA I. sa. 1024mAM vastinivAsa sthira karele. evo saMbhava che ke jyAre A banne pakSo vacce pUra jesamAM zatratA haze tyAre caityavasioe jANItA haribhadrane pitAnA tarIke gaNAvyAM hoya, ane sAmAvALAoe emanA e dAvAne taddana pAyA vagarano ane nakAme Theravyo hoya. paraMtu A paNa eTaluM ja ekakasa che ke, je haribhadranA vakhatamAM sAdhuonuM nivAsasthAna e ja matabhedane eka mukhya viSaya thavA pAmyo hoya, te haribha kayo pakSa svikAryo haze te bAbatamAM kaMI zaMkA jevuM rahe tema nathI, samarAIca kahAmAM sAdhujIvananAM je varNana ApyAM che te emanA vakhatanA sAdhuonI rItabhAtanuM yA je temane pitAne saMmata hatuM tenuM citra puruM pADe che. te kathA pramANe te sAdhuo zahera najIkanA udhAnamAM rahetA, ane emanA anuyAyIo tathA emanA darzana mATe utsuka evA mANaso tyAM jatA. e varNanamAM e kAMI spaSTa kahyuM nathI ke sAdhuo tyAM maMdiramAM ja rahetA, paraMtu haribhadra sAdhuone gRhasthanA, yA lekee taiyAra karAvI ApelA temanA mATenA makAnamAM rahevAnuM yogya dhAratA te emAMthI kADhI nAMkhyuM hoya tema lAge che. 3. haribhadranI kRtio, haribhadranI yugapradhAna tarIkenI khyAti emaNe jaina dharmane khAtara karelI sAhityasevA upara 22 gaNadhara sArdhazatakanI laghutti 6. pa6, pR. 6 mAne atisaMkSipta lekha AnI sAthe maLI Ave che. taduparAMta ha0 pitAnA peTa upara je senAnuM paDyuM bAMdhatA tene temAM ullekha che. 23 uparanI noMdhamAM darzAvelI laghuttimAM e nAmanuM e ja rUpa ApeluM che. 24 ladhuttattimAMnA 6. 60 e AdhAra pramANe ane kharataragacchanI paTTAvalInA kathana pramANe zIlAMka haribhadranA uttarAdhikArI hatA. paraMtu e asaMbhavita che, kAraNa emanI AcArAMga TIkAnI sAla zaka 798=I. sa. 87ranI hovAnuM athata haribhakka pachI eka saikA karatAM vadhAre hovAnuM kahevAya che. e ja AdhAra pramANe zIlAMkanA uttarAdhikArI te utanasUri je jinezvaranA guru ane puregAmI evA vardhamAnasUrinA purogAmI hatA. nizaMkapaNe A lakhANe kalakalpita ane cheka cheTAM che, kAraNa udyatanasUri jemaNe pitAne mahAna graMtha I. sa. 779mAM rae te, jinezvarasUri jeo tyArabAda be saikA karatAM vadhAre pAchaLanA kALamAM thaI gayA. temanI ane utanasUrinI vacce eka ja gaya thayA jeTalo gALo hoya e na banI zake evI vAta che, khItI rIta, kharataragacchanI sthApanAnI pUrvenA samaya saMbaMdhI je koI paNa paraMparA cAlu hoya te te vajudavALI nahotI. Aho! Shrutgyanam Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 avalaMbe che. jainasAhityamAM emaNe jeTalAM pustako lakhyAM, ane judA judA je viSaye hAtha dharyA te jotAM teo mahAna lekhakomAMnA eka kahI zakAya. jinavijaya haribhadranA 28 graMthone khAsa prasiddha tarIke gaNAve che, ane temAMnA vIsa chapAI cUkelA che, jyAre kalyANavijaye khAsa sacavAI rahelA che temAMthI. ane utArAo uparathI emanA badhAya graMthonI eka yAdI taiyAra karI che. ane temAM . nAmano samAveza karelo che. jo ke Ama te A saMkhyA ja khAsI meTI che, paraMtu 1400 prakaraNonI cAlI AvatI vAta mAnIe to tene A eka apAMza ja lAgaze.25 haribhadranA jIvanane lAgatA ApaNA junAmAM junA graMthamAM (1 ane 2) paNa e graMtha saMkhyAnI vAta che, ane tyArabAda I. sa. 1068mAM taiyAra thayelI abhayadevanI haribhadranA paMcAzaka uparanI TIkAmAM paNa e ja hakIkata vadhAre spaSTa rIte jevAmAM Ave che. paNa A badhuM tadana bIna pAyAdAra hoya tema lAge che? ke jainonI eTalI badhI bedarakArI sUcave che ke teo potAnA eka jANItA graMthakAranA pustakanA moTA bhAganA nAme paNa enI pachI thoDI sadIomAM bhUlI gayA haze ? bIjI bAjue jayAre tattvArtha laghuvRtti ane picchaniryukti e haribhadranA be adhUrA rahelA graMthe paNa sacavAI rahelA maLI Ave che. AthI kAM to 1400nI saMkhyA atizayokti bharelI yA artha vagaranI hoya, athavA ApaNe mAnI levuM joIe ke A bAbatamAM prakaraNa e paddhatisara taiyAra karelo judo graMtha nahoya, paraMtu paMcAzakanA 50 prakaraNe, aSTakanA 32, joDazakanA 16, vigere evA maryAdita arthamAM eno upayoga thayo che. paNa temanA bIjA graMthamAM zA dhoraNe ATalA badhA prakaraNe pADavA te samajI zakAtuM nathI. haribhadre moTA bhAge jaina mAnyatAnI pUrtine khAtara saMskRta ane prAkRtamAM tema ja gadya ane padyamAM lakhyuM che. emanA sAkSara jIvananI be pravRttio khAsa noMdhavA jevI che. eka te Agama graMtho uparanI emanI saMskRta TIkAo ane bIjI brAhmaNe ane bauddhAnA siddhAMta uparanI emanI talasparzI carcAo. Agama graMtho uparanA jUnA TIkA graMtho jevA ke niyuktio, yUNio ane bhALyo e badhA ja prAkRtamAM che.26 upara kahyuM te mujaba nandIsUtra uparanI jinadAsagaNinI cUrNi I. sa. 677mAM pUrNa thaI, ane te paNa prAkRtamAM ja lakhAyelI che. pitAnA pUrvagAmanA lakhANane upayoga karI haribhadra e ja graMtho upara navI TIkA lakhI, ane te saMskRtamAM lakhI. tema ja emaNe bIjA sUtro uparanI TIkAnI bAbatamAM paNa tema ja karyuM. zvetAMbara sAhityamAM ApaNe ethI vadhAre koI jUnI saMskRta TIkAnA viSayamAM jANatA nathI eTale kahI zakAya ke A pheraphAra haribhadrathI ja thayo hato, ane chevaTe eTaluM te cokkasa che ja ke A navI paddhatine emaNe vyavasthita rUpa ApyuM hatuM. jo ke pAchaLathI te emAM paNa pragati thayelI che. prophesara lAyamenanA kahevA mujaba haribhadra mULa graMtha upara saMskRtamAM TIkA lakhatA. paraMtu kathAnakene ane cUrNinA amuka utArAone mULa prAkRtamAM ja rahevA detA, jyAre zIlAMka ke je emanA pachI eka sadI bAda thayo te potAnI TIkAmAM AvAM prAkRta avataraNo na ApatAM temano saMskRta anuvAda ja Ape che. 25 rAjazekhara (1349 I. sa.) kahe che ke emaNe 1440 prakaraNe racAM ane (15-18 saikAo vaccenA ) cAra graMthakAre kahe che ke emaNe 1444 prakaraNe racyAM. juo kalyANavijaya 1. c, pR. 11 , 12 a 26 jue chephesara laiMyamenane dazavaikAlika sUtra ane niyukti viSene vidvattAbharyo nibaMdha. jheDa. DI. ema. che. . 46 pR. 581 f. Aho! Shrutgyanam Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarAicca kahAnI prastAvanA [ 21 pAribhASika arthamAM joIe to ApaNe khAsa kahevuM joIe ke haribhadra prakaraNanA ja kartA che. paddhatisara zAstrIya rUpamAM je goThavAyeluM hoya te prakaraNa kahevAya che. game tema lakhAyelA ane ADI avaLI kathAothI bharapUra evA AgamothI A taddana nirALI vastu che. A pramANe lakhavAnI paddhati mULa to brAhmaNothI zarU thaI ane emanuM AvuM keTaluMka jUnuM sAhitya jovAmAM Ave che. umAsvAtinuM yA umAsvAminuM tattvArthAdhigama sUtra e jaina sAhityamAM A prakArano pahelo dAkhalo che, ane tAMbara tema ja digaMbara baMne A graMtha pitAno hovAno dAvo kare che. digaMbare ke jeo siddhAMtane mAnatA nathI teonuM jUnuM sAhitya bahudhA saMskRta tema ja prAkRtamAM lakhAyelAM prakaraNonuM ja baneluM che, paraMtu tAMbaromAM ApaNe prakaraNonA pahelA lekhaka tarIke siddhasena divAkarane niHzaMkapaNe gaNAvI zakIe. haribhadra ke jeo emanAthI, upara batAvyuM tema, vadhAremAM vadhAre be traNe jamAnAja dUra kahI zakAya temaNe tAMbaranA sAhityane pUrNatAnI uMcI Toce pahoMcADayuM, jo ke emanA graMthamAMnA keTalAka prAkatamAM che, paraMtu ghaNA kharA to saMskRtamAM ja che. AmAM jaina saMpradAyanA padArthavarNana uparAMta virodhI matavALA brAhmaNe tema ja bauddhanA sAMpradAyika dhoraNe bAbata eka TuMke khyAla, ane keTalIka carcA tathA enAM khaMDane paNa che. A jAtanA graMthamAM haribhadranI diggAganA nyAyapraveza uparanI TIkA, je ke te eka prakaraNa nathI, bahu upayogI ane mahattvanI che. jenone pramANanirUpaNano koI graMtha puro pADavAnA irAdAthI siddhasena divAkara nyAyAvatAra nAmano graMtha ke je bAhyarUpe prAyaH dharmakIrtinA nyAyabindunI chAyA jaNAya che, te racyo hato. jo ke dharmakIrtinA ukta sarvotkRSTa graMthanI jagyA levA te racAyo hato, paraMtu niHsaMdeha te tenAthI te utaratI kakSAne che. pramANunI bAbatamAM paNa jaina siddhAMta sthApavAne badale haribhadra diggAga upara TIkA lakhIne jainane bauddha pramANu zAstrIonA graMthonuM adhyayana karavAnI preraNA karI. A rIte dekhAvamAM to emaNe e lokonI bhAre mahattA svikArI, paraMtu potAnA anekAMtajayapatAkA graMthamAM dharmakIrtinA pramANa viSenA keTalAka siddhAMtonuM sAruM khaMDana paNa karyuM. emanA pachI ghaNA varSo sudhI jainone bauddhonA pramANa nirUpaNamAM rasa rahyo hato. ane ene lIdhe ja atyAre ApaNe dharmakIrtinuM nyAyabindu ane dharmottaranI nyAyabindu TIkA upalabdha karI zakyA chIe. kAraNa ke A graMthonI jUnAmAM jUnI prata ane bIjA graMtha uparanI TIkAno amuka bhAga ApaNane jaina bhaMDAromAMthI ja maLelA che. siddhasena divAkara tathA haribhadra jevA mahAna AcAryonA, hiMdustAnanI bauddhika saMskRtinI uMcI pAyarIe zvetAMbara sAhityane lAvavAnA prayatnano utkarSaka paryavasAna hemacaMdranA jIvanathI thayuM. hemacaMdra pitAnA dharmane lagatA khAsa graMtho taiyAra karavA uparAMta bhAratIya mukhya mukhya zAstrone lagatA bIjA paNa keTalAka prazaMsanIya graMtho racIne taiyAra karyA. A pramANe vetAMbaro ke je bIjAonI sAthe sarakhAvatAM atyAra sudhI ekalavAyA tarIke aMdhArAmAM hatA te sAtamI sadImAM bahAra AvyA, ane chevaTe gUjarAta tathA tenA bAjunA pradezomAM teo eka jabarI lAgavagavALI dhArmika koma tarIke jAhera thayA, ane te eTale sudhI ke kumArapAlanA vakhatamAM eka rAjyadharma tarIke jainadharma svIkArAyo. vaLI, haribhadranA graMtha tarapha najara nAMkhatA ApaNe joI zakIe chIe ke teo darekanA chellA lokamAM "viraha" zabda vApare che, je emanA eka cinha tarIke jANItuM che. jyAM jyAM A cihane upayoga thayo che te te vibhAgo kalyANavijaye purepurA TAMkayA che. teo dazavaikAlika, Avazyaka tathA prajJApana vigere sUnI TIkAone, ane samarAdiya kathA, pradarzana samuccaya tathA lokatasvanirNaya Aho! Shrutgyanam Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 vigerene apavAda tarIke gaNAve che. samarAditya kathAne apavAdarUpa gaNavI ke kema te zaMkAspada che, kAraNa ke traNa pratamAM "viraha" zabda chellA lokamAM che. kiMvadaMtI pramANe A "viraha' cinhanuM kAraNa haribhadranA bhANeja ane ziSyo haMsa ane paramahaMsanuM maraNa che; jo ke A bAbata emanA pitAnA koI lakhANamAM jovAmAM AvatI nathI. A vAtamAM vakhate kaMIka satya paNa hoya, paraMtu Ane je eka banelI hakIkata kahI zakatA hoIe te A sAmAnya bAbatamAMthI eka vicitra banAvothI bharapUra evI eka lAMbI kathA uddabhavI, ane teNe haribhadranA jIvanane lagatI cAlatI vAtamAM eka moTo bhAga bhajavyo che. prabhAvacaritamAM ApyuM che te mujaba emane eka bhAga ahiMyA huM TAMku chuM. emanI bahenanA putro haMsa ane paramahaMse kaMTALIne pitAnA bApanuM ghara choDyuM, ane emanA ziSyo thaI emanI pAse pramANavidyA zIkhavA lAgyA. teo bauddhonA ke zaheramAM e lokonA zAstra zIkhavA icchatA hatA, paraMtu haribhadrane emAM Apatti dekhAvAthI emane na javA samajAvyuM. chatAM paNa teoe haTha pakaDI ane veza badalI tyAM gayA ane keAI bauddha bhikSu pAse abhyAsa karyo. jaina dharma sAmenA bauddha dharmanA vAMdhAo barAbara samajI laI teoe keTalAka pAnAo upara badhAnuM khaMDana lakhyuM. pavananA jhapATAthI e pAnAM pelA bhikSu pAse uDIne gayAM, tethI ene lAgyuM ke potAnA zikhyAmAM koI jaina yati che. A zodhI kADhavA mATe teNe daravAjAnI vacamAM jinanI eka mUrti mUkAvI ke jethI darekane tenA upara thaIne cAlavuM paDe, paraMtu pelA be bhAIoe mUrtinI chAtI upara cAkavaDe yajJopavIta cItaryuM eTale pachI enA upara paga mUkavAno emane kaMI vAMdho na rahyo. have bauddha bhikSue bIjI yukti karI. uparanA koI eraDAmAM eNe badhAya ziSyane purI emanI pAse cokIyAta geThavyA, ane tyAre badhA sui gayA tyAre temaNe makAnanI uparanA bhAga uparathI mATInA ghaDA gagaDAvavA mAMDyA. ughatA ziSyo bhayamAM ekadama jhabakI UDyA, ane potapotAnA ISTa devatAonI prArthanA karavA lAgyA. A pramANe jinanI prArthanA karatA pelA be bhAIo pakaDAI gayA, paraMtu te baMnee be chatrIo lIdhI ane bArImAMthI bahAra kudI paDyA. bIlakula IjA vagara teo nIce AvyA, ane tyAMthI jesabhera nAThA. bauddha sainiko emanI pAchaLa paDyA, ane jyAre najadIkamAM AvyA tyAre haMse pitAnA bhAIne pAsenA zaheranA surapAla rAjAnuM rakSaNa levAnI sUcanA karI, ke je tene rakSaNa Ape tema hatuM. e pachI haMse pitAnA zatru sAthe laDhI, ghaNuono saMhAra karyo, ane chevaTe maraNa pAmyo. paramahaMsa surapAla pAse rakSaNa mATe paheo ke thoDA vakhatamAM pAchaLa paDelA sInakA tyAM AvI lAgyA, ane surapAla pAse enI mAgaNI karI. paraMtu rAjAe pitAne Adhye AvelAne seMpavAno inkAra karyo. ane kahyuM ke eka vAra goThavo joIe, ane emAM e je hArI jAya to pachI e sthitimAM mane jema yogya lAgaze tema huM enI sAthe vartIza. bauddho kabula thayA, paraMtu eka zarate ke emanI sAmIvALAe paDadA pAchaLa rahevuM ke jethI evA halakA mANasanuM mukha emane jovuM na paDe. je vAdavivAda cAlyo temAM bauddho taraphathI emanI zAsanadevatA hatI, ke je adazya hatI, paraMtu koI ghaDAnA mukhamAMthI bolatI hatI. tyAre vivAda Ama thoDA divasa cAlyo tyAre paramahaMsa kaMTALyo ane enA gaNanI zAsanadevI ambAne prArthanA karI. teNIe tenI sAme koNa hatuM te kahyuM ane vivAda kema AgaLa calAvavo te samajAvyuM. A pramANe paramahaMse pitAnA virodhIone harAvyA, ane pachI paDado uMco karI ghaDAnA cUrecUrA karI nAMkhI bauddha upara kapaTAI bharyA vartananuM ALa paNa mUkayuM. rAjA bauddhonI duSTa vRtti samajI gayo hato, eTale eNe kahyuM ke je ene harAvyA pachI pakaDaze te tema vagara vAMdhe karI zakaze. pachI teNe paramahaMsane IzAro karyo, ane e ene artha samajI turta tyAMthI jema bane Aho ! Shrutgyanam Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMva rU ] samarAica kahAnI prastAvanA [293 tema jaldI nAThe. Ama chatAM ghoDesavAro enI bahu ja najadIka AvI pahoMcyA ane emAMthI e nIcenI yukti karI chuTayo. eka bebIne kAma karatA joI paramahaMse ene eka ocIMtI caDhAI Ave che ema kahI tyAMthI nAsI javA samajAvyo ane pote enuM kAma karavuM zarU karyuM. jyAre eka ghoDe svAre ene, kAine e raste jato joyAnuM pUchyuM tyAre eNe lAMbe dUra jatA pahelA bIne batAvyo. sainike e bebIne pakaDe ane pAchA pharyA. A pramANe pitAnI pAchaLa paDelAothI chuTayA pachI paramahaMsa thoDA divaso bAda citrakUTa pahoMcyo ane haribhadrane maLyo. pote ane haMse zuM karyuM hatuM te badhuM teNe emane kahyuM, ane jyAre potAnA bhAInI mRtyunI vAta karI tyAre zokathI enI chAtI eTalI badhI bharAI gaI ke e tyAM ja maraNa pAme. A pramANe potAnA bhANeja ziSyonA maraNathI haribhadrane bahu ja duHkha lAgyuM. emane bauddho pratye atyaMta tiraskAra thayo, ane emano nAza karavAno emaNe nizcaya karyo. teo tyArabAda surapAla pAse gayA ane ene potAno IrAdo jaNAvyuM. rAjAne khAtrI hatI ke haribhadra enA virodhIone harAvaze eTale eNe bauddhAnA zaheramAM dUtane mokalAvyo, ane e lekenA uparIne samajAvI nakakI karyuM ke vivAdamAM je hArI jAya teNe ukaLatA telanA tAvaDAmAM DubI javuM. bauddhone mAnItA kSaNabhaMguratAnA siddhAMta upara ja carcA cAlI. haribhadranA radiyAone javAba na ApI zakavAthI sAme vALA bauddhane nakkI karelI zIkSA sahana karavI paDI. bIjA keTalAka bauddhoe paNa vivAdamAM te ja zIkSA sahana karI. pitAne madada na ApavA ane harAvavA badala bauddhoe tArAdevInI khuba nidA karI, ane devIe emane samajAvyuM ke haMsa ane paramahaMsane mArI nAMkhyA tenuM teja vyAjabI phaLa hatuM. - jinabhaTe jyAre haribhadra A pramANe ghAtakI vera lIdhAnuM sAMbhaLyuM tyAre emaNe be bhikSuo dvArA samarAditya kathAnA sUcanavALI traNa gAthAo emane mokalI. haribhadra Ano artha samajI gayA. jema agnizarmAno krodha nava janmo paryata cAlyo tema emanI boddha taraphanI zatratAe paNa emane mATe evuM bhayaMkara rUpa pakaDayuM hota. tethI teoe ekadama rAjAnI rajA lIdhI, ane pitAnA guru pAse gayA. khuba glAnipUrvaka emaNe emanI mAphI mAgI, ane gune kahyA pramANe tapazcaryA karI. akhAdevIe emane pitAnA duHkha mATe haju paNa zoka karavA badala Thapako Apyo. pitAnI pAchaLa ziSyonI paraMparA tarIke pote koIne na mUkI zakyA che te emanA karmane AdhIna hatuM. enA badalAmAM emanA pustako teonuM sthAna leze. pitAnA gurue mokalAvelI traNa gAthAnA AdhAre emaNe samarAditya kathA taiyAra karI, ane 1400 prakaraNo lakhyA. te badhAmAM pitAnA bhANeja ziSyonI smRti mATe "viraha" cihna jovAmAM Ave che." prabhAvaka caritanI A kathA TUMkAmAM kAvyanI taddana navI ja zailImAM lakhAyelI che, ane keTalIka jagyAe mULa pATha barAbara na sacavAyo hovAthI keTaluMka samajAtuM paNa nathI. eka jAtanA rAsane kaI jANItI vAta uparathI e racAyelI lAge che. Ane lagatI bIjI eka vAta paNa ApaNane rAjazekharanA kathAkeSanA amuka vibhAganA Alekhana uparathI maLe che. e vAta te upara kahI tene lagabhaga maLatI ja che, paraMtu keTalIka vistRta bAbatomAM pheraphAra paNa che. kalyANavijaye emAne keTalAka bhAga Ape che te nIce mujaba cheH "haMsa ane paramahaMse jinanI mUrti upara traNa rekhAo karI ane bauddhanI mUrtimAM tenuM parivartana 27 A jagyAe mULapATha bhraSTa thazecA che. pariziSTa parva vi, 275 ff Aho Shrutgyanam Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224] jaina sAhitya saMzodhaka [ racaMda rU karyuM. A jotA bauddha gurune zaMkA paDI, paraMtu teoe mAMdA paDayAno TaeNga karI bauddhane lagatI kaMI nizAnI laI tyAMthI nAsI chuTayA. e nizAnI pAchI meLavavA rAjAe emanI pAchaLa sainya mokalyuM, paraMtu haMsa ane paramahaMsa sahasra yoddhAo28 hatA eTale emane harAvyA. tyArabAda rAjAe eka meTuM lazkara mokalyuM, ane tenI sAthe haMsa laDhavAmAM rahyo, jyAre paramahaMsa pelI nIzAnI laI tyAMthI nAThe. zatruonA saMkhyAbaLane lIdhe haMsa hArI gayo, ane te lokoe enuM mAthuM kApI laI rAjA pAse raju karyuM, paraMtu gae nizAnI meLavavAnI haTha pakaDI, tethI sanika paramahaMsanI sedhamAM pAchA nIkaLyA, ane ene citrakUTanA daravAjA AgaLa sUto joI enuM mAthuM kApI laI gayA. haribhadra jyAre emanA bhANeja ziSyanuM zaba joyuM tyAre emane bhayaMkara krodha thayo. temaNe ukaLatA telanA tAvaDA taiyAra karyA ane maMtravaDe 1440 bauddhone 29 AkAza mArge AkarSa emanuM balidAna karavA AraMbhya. eTalAmAM emanA gurue traNa gAthAo mokalI jethI haribhadrane krodha zAMta paDyo, ane pitAnA vikAra ane pApanA nivAraNa mATe emaNe 1440 graMtha banAvyA." jene daMtakathAonI pragati viSe kaMI jANavuM hoya tene AgaLa kahI te kathA ane A kathAnI sarakhAmaNI bhale rasaprada thAya, paraMtu jhINavaTathI jonAra abhyAsI, A baMnene haribhadranA jIvananA aitihAsika mULa tarIke bIkala nahi . svIkAre. haribhadrane haMsa ane paramahaMsa nAmanA be bhANeja ziSyo hatA, ane teo bauddha siddhAMta corI chupIthI zIkhavA jatA maraNa pAmyA te A daMtakathAne mULa pAyo kahevAya, ane AmAM kaMI khAsa na manAya tevuM nathI, paraMtu eTaluM paNa bahu ja sAvacetIpUrvaka svIkAravuM joIe. haribhadra samarAIracakahA taiyAra karyA bAbatanI daMtakathAne ApaNe bIjA prakaraNamAM carcIzuM. prabhAvaka caritamAM bIjI paNa keTalIka bAbate noMdhavA jevI che. tethI huM e graMthanA 9 mA gaMganA chevaTanA vibhAgano amuka bhAga ahiM umerUM chuM. haribhadra kAryAsikane enA bhArata ane itihAsa taraphanA mehamAMthI dUra karyo, ane dhUrtonI pAMca kathAo0 kahI ene jainadharma tarapha AkarSe. emaNe enA pitAnA graMthenI eka nakala karAvIne yati lokomAM te vaheMcavAno Adeza karyo. bIjA loko pAse emaNe 84 maMdire eka pITha upara karAvarAvyA. eka jIrNa prata uparathI emaNe mahanizItha sUtra racyuM. chevaTe anazana karI potAnA jIvanane aMta ANI hAribhadra varga gayA." 28 yuddhapUrve emanA daimeTA ne ulekha che jeno artha spaSTa nathI. 29 A vigata mahAbhAratamAM (adhyAya 1, leka 51)mAM AvatA janmejayanA sarpasatranuM rUpAMtara che, 30 AmAM spaSTa rIte emanA prAkRta graMtha dhUkhyAnane ulekha che. Aho! Shrutgyanam Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMja rU ] zrI mahAvIra stuti [295 mahAkavi dhanapAla viracita virodhAbhAsAlaMkAramaya zrI mahAvIra stuti [ vivecaka- zrI becaradAsa jIrAja ] saMpAdakazrIe mahAkavi dhanapAlane paricaya AgaLa Apelo che, mAre te mAtra emanI kavitvapUrNa stutio, stutionI bhASAne camakAra, prAkRta bhASAnuM gAMbhIrya e viSe thoDuMka sUcavavAnuM che. A stutio mahAkavi dhanapAlanI che e te stutionA aMtima kAvyamAM kavie pitAne nAmanirdeza bhaMgyuMtarathI karelo che te dvArA jANI zakAya che. paNa dhanapAla nAmanA kavio eka karatAM vadhAre thayA che eTale ema saMdeha thAya ke, A stutio kayA dhanapAlanI che? tilakamaMjarInA praNetA dhanapAla kavinI che ke bIjA koI dhanapAlanI ? e praznanuM nirAkaraNa paNa prabhAvaka caritranA ullekhathI thaI jAya che. prabhAvaka caritranA praNetA prabhAcaMdrasUrie mahendrasUrinA prabaMdhamAM jyAM dhanapAlanA caritanuM varNana che tyAM jaNAvyuM che ke, zebhanamuninA bhAI ane tilakamaMjarInA praNetA dhanapAla mahAkavie bhagavAna mahAvIranI virodhAbhAsa alaMkArathI alakRta evI manorama stutie banAvelI che. A uparathI have e zaMkAne sthAna ja nathI ke "A stutio kayA dhanapAlanI che ? bhagavAna mahAvIramAM stutikAranI zraddhA acala ane bhakti atizayita che e to stutio vAMcatAM ja samajAI jAya che. stutiomAM kavitva te pade pade maheMkI rahyuM che. stutionI bhASA prAkRta che, mahAkavi dhanapAlane prAkRtabhASA upara aMkuza paNa asAdhAraNa dekhAya che. kahevAya che ke, prAkRtabhASA jevI komala che tevI gaMbhIra paNa che. A stutione vAMcanAra e hakIkatane spaSTapaNe samajI zake ema che. ekaeka prAkRta zabdanuM mULa saMskRta kevI kevI vilakSaNa rIte uddabhave che e to A svatio dvArA kautukapUrvaka vAMcanAra joI zakaze. prAkRta bhASAnA AvA vilakSaNa gAMbhIryane lIdhe ja kadAca ema kahevAmAM AvyuM hoya paNa sadRsa maito manathI.. A badhA lepavALI stutiomAM kyAMya zabdathI ane kyAMya arthathI ema banne rIte virodhAbhAsane goThavavAmAM Avyo che. e banne alaMkArene samajAvavAnuM A sthAna nathI paNa AcArya hemacaMdra potAnA kAvyAnazAsanamAM levuM ane virodhAbhAsanAM je lakSaNe ApyAM che tene ja ahIM darzAvI dauM chuM - arthabhedabhinnAnAM bhaMgAbhaMgAbhyAM yugapaduktiH zleSaH / kAvyAnuzAsana-a. 5. pR. 227. arthAnAM virodhAbhAso virodhaH / kAvyAnuzAsana-a. 6. pR. 26 8. A rastutine anuvAda karatAM anuvAdakanA citta upara mahAkavi dhanapAlanI javalaMta bhaktinI uDI chApa paDI che ane ema paNa thaI AvyuM ke, jo saMto pratye AvI bhakti prakaTa, hadayamAM utare te A kaliyugamAM paNa jIvanavikAsa vizeSa dUra na rahe. zAsanadeva evI bhakti tarapha saune prere. [ 5. sukhalAlajI purAtattva maMdirane kAme pATaNa gayelA te samaye teo tyAM rahelA munirAje pAse paNa gayelA. tyAM eka munizrI pAse emaNe pote kaI asala prata uparathI utAreluM A stuti Aho! Shrutgyanam Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ] jaina sAhitya saMzodhaka enuM pAnuM hatuM, te pAnAne paMDitajI pAchA pharyA tyAre sAthe lAvelA ane e thaelA che. munizrIe potAnA nAmane prakaTavAnI anicchA darzAvelI tethI ApI zakatA paNa temane dhanyavAda te jarUra ApuM chuM. ] have nIce mULasAthe stutionA anuvAda ApavAmAM Ave che:for fact foNANa calaNuSpale paNamiUNa / vIramaviruddhavaNaM NAmi sa-viruddhavayaNamahaM // 1 // bhAvArtha--te huM zrIjinAnA caraNAne praNamIne zrIvIranI stuti karUM chuM. kevA che . zrI chatAMya ' aNuha '. vIranA caraNA ?-' nimalaha ' yukta kevA che zrI vIra ?- avirUddhavayaNa ' chatAMya 8 savirUddhvayaNu '. spaSTIkaraNa--nimnajaLada. aLada.--'nakha' zabdanuM prAkRtarUpa 'gu'' thAya che ethI 'nimmalaha' yukta eTale nirmala nakhavALA. AvA chatAMya e caraNA 'aNu' eTale navinAnA ( a = nahi, gRha = nakha )--je caraNA nirmala nakhayukta hoya te anakha kema hAya ? A rIte te| A kathanamAM virAdha thAya che. tenA parihAra A pramANe karavA- 'ahu' e prAkRta rUpanAM saMskRta e rUpA thAya che. anakha ane anadha. 'anakha' / upara viredhI arthamAM AvI gayuM. anala' eTale niSpApa-pavitra ( a = : nahi, adha = pApa ) arthAt e caraNA narmala nakhavALA che ane anadha-niSpApa-pavitra che A rIte virAdhane parihAra thaye. = avicaLa. viddhavayaLamanuM.jenuM vacana paraspara avirUddha che evA vIra bhagavAna . vaLA kevA ? tA kahe che ke, e vAra avirUddha vacana chatAMya virUddha vayaNa-virUddha vacana-che. ahiM je vIra avirUddhavacana hoya te virUddhavacana krama hAI zake ? e virAdha thayA. savithayaLamAM. A zabdanuM saddhivacanamatham ' evuM paNa saMskRta rUpa thAya che. ene k [caMda rU uparathI ja A anuvAda teonuM nAma ahIM nathI artha savirUddhavacAne mathanAra arthAt je paraspara virUddhavacaneAvALA che-ekAMtavAdIe che-kadAgrahazIla che teone mathanAra-tevA upara vijaya meLavanAra evA vIra svAmI che. A pakSamAM 'aham' zabdane ghumi ' uparathI adhyAhata samajavA. keTalAka stutikAre 'jJaH' ane 'adam' e banne sarvanAmeAne eka ja sAthe prayAje che. sarakhAve- so'haM tathApi tava bhaktivazAnmunIza' bhakatAmara steAtra zlA. pa. "6 ' sa: ' sarvanAmamAM pareAkSatAneA ane ' akSam' sarvanAmamAM pratyakSatAnA bhAva che arthAt te eve huM-parAkSa evA huM-aprasiddha evA huM. A uparathI ema jaNAya che ke, 'sa:' ane 'aham'ne prayAga sAthe mUkavAthI prayeAga karanAra peAtAnI jAtane nirabhimAnabhAva sUcave che. A stotraneA raciyatA dhanapAla paNa A gAthAmAM ekapakSe ' F: ' ane 'an'te sAthe mUkIne potAnI namratA darzAve che. addi uparathI anuva, anagha. savirudhdhavayaNamahaM 752thI savirudhdhavacanam aham -savirudhdhavacanamatham jue 8-1-187 tathA 8-1-17 hemaprAkRta vyAkaraNa. ( ahIM je sUtrA ApavAmAM AvyAM che te hema prAkRta vyAkaraNanA ja jANavA. ) prAkRta sUtrAmAM bahulAdhikAranI pradhAnatA che e vAta kAI paNa prAkRtaprayAganI siddhi karatAM bhUlavI joItI nathI. Aho ! Shrutgyanam Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMda2 ] zrI mahAvIra stuti vayasAyako va no kasAyakkhayaM kaha karesi / he naTTanAmanutto khayanu bayapAyaDo Dhosi ? / / 2 / / stutikAra dhanapALa kahe che ke -- huM bhagavAna ! tame tA cAre kAyAnA krodha mAna mAyA lAbhane-samULa nAza kareleA che. chatAMye tame amArA ekaSAyAne kSaya zI rIte karI zake che!? kAIneA kSaya karavA mATe phrAya karanAramAM krodha vagerenI vRttie hAya che e leAkapratIta che. e uparathI ja kavi kahe che ke tame te kreAdha vagerenI vRttithI taddana uparata che! chatAM amArI e krodha vagerenI vRttiene kSaya karI zakA che e Azcarya kahevAya. kalyANamaMdiranA praNetA sanmati siddhasena paNa e ja kahe che ke krodhastvayA yadi vibho prathamaM nirasto, dhvastAstadA bata kathaM kila karmacaurAH / zlo. 13 he bhagavan! tame sauthI prathama krodhane bhagADI mUkayA. teA pachI je karmacaurA zeSa rahelA hatA tene zI rIte bhagADayA ? corene bhagADavA mATe te kreAdhanI jarUra che. A virAdhanA samAdhAnamAM mahAkavi dhanapALa kahe che ke, jema keTalIka vAra bhagADavAmAM kredhanI vRtti apekSita hAya che paNa e teA sAdhAraNa manuSyeAmAM tema hAya, A mahApuruSa te asAdhAraNa kArTinA che eTale emaNe prathama krodhanA dhvaMsa karI peAtAnI vRttimAM atyaMta zItaLatA bharI dIdhI, ane e zItaLatA dvArA ja emaNe bAkInA karmacaurAne nasADI mUkayA. atyaMta zItaLa hima paDavAthI paNa hArA kSetre baLIne bhasma thaI jAya che e vAta kAMI aprasiddha nathI. arthAt zItaLatA paNa eka jAtanuM dhvaMsaka zastra che. e ja pramANe bhagavAne peAtAnA cAre kaSAyeAne khapAvI nAkhyA che. chatAM je emanA prabhAvathI amArA e kaSAye maTI jAya che e kAMI Azcarya nathI e te emanI zItaLatAneA ja prabhAva che. [ 227 sarakhAvA- nahi verena verAni sammantIdha kudAcanaM / averena ca sammati esa dhammo sanaMtano || dhammapar, camajavo jo. kRtAparAdhe'pi jane kRpAmantharatArayoH / ISadvApAdayorbhadraM zrIvIrajinanetrayoH // AcArya hemacaMdra, sakalAhatastatra kSeA. 27 pannage ca surendre ca kauzike pAdasaMspRzi / nirvizeSamanaskAya zrI vIrasvAmine namaH || yAgazAstra, prAraMbhamAM ja. e tA thayuM pUrvArdha have uttarArdha laiemahAkavi dhanapALa kahe che ke,----he bhagavana ? jemanAM nAma ane gAtrA prasiddha hAya che te ja saMsAramAM prakaTa puruSa tarIke ane mAnya tarIke eALakhAya che. paNa tuM te nAma ane gAtrane nAza karIne ja jagatamAM prakaTa thayA che ane jagadguru tarIke pUjAya che e zuM Azcarya nathI ? e AzraryanA samAdhAna mATe nIce pramANe samajavAnuM che. * nAma' ane ' gAtra' zabdanA be artha che. eka artha te je prasiddha che te ane khIjo artha nAma eTale nAmakarma ( nAma saMskAra pASaka karma ) geAtra eTale gAtrakarma (gAtra saMskArASakakarma) arthAt jainayAgIone e Atma-anubhava che ke, jyAM sudhI nAmakarma ane gAtrakarmanA nAza na thAya tyAM sudhI kAi puruSane paramapUrNatAe paheAMcela suprasiddha ke jagadguru tarIke na mAnI zakAya. jainetara bhASAmAM kahIe teA nAmAtIta ane gAtrAtIta thayA sivAya paramapUrNatAe pahAMcAtuM nathI-amuka nAma ke amuka gAtra e paNa eka prakAranA saMkIrNatA che. arthAt nAma ane gotra naSTa thavAthI ja bhagavAna suprasiddha ane jagadguru che. emAM kAMI Azrarya nathI paNa Aho! Shrutgyanam Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 e te barAbara baMdhabesatuM che. A hakIkatamAM rahelI A gAthAmAM zabdano virodha thato nathI. paNa atyaMta vizALatA kAMI ajANa rahe evI nathI. bhAvane virodha thAya che. kaha nAyakuluppaNNo vi nAha surasaMpayaM na patthesi / uvvahasi mohaniddArao vi kaha sAsathaM bohaM ? // 3 // A gAthAmAM pahelI gAthAnI jema zabdazkela che. A uttarArdha sAthe sarakhAvo- nAyaDuwoLo. susaM-he nAtha ! je jJAnavApa kaiva thaMviveva manuSya "nAya" (nAga) kulamAM janmelo hoya te to jJAnaM tvayi sphurati vizvavikAzahetuH / sarasa durdhapAnanI ja IrachA rAkhe. paNa tuM te nAya kalyANumaMdira stotra, le. 30 (jJAta) kulamAM janmelo chatAM surasa dudhapAnane kema nathI Icchato ? jJAnati-e eka akhaMDa saptayaMta pada . ane jJAna saMta A be pada-eka karma ane athavA gujajughaM-he nAtha ! je manuSya nAya - bIjuM kriyApada (jJAta) kulamAM eTale suprasiddha kulamAM janmelo hoya te to surasaMpadAnI abhyarthanA kare arthAta pote kalyANamaMdira stotranA A lokamAM jema padaje prasiddha kuLavaTa bhogavato hoya te karatAM adhika chedanA vaiciyane lIdhe je vidhI ane avirodhI samRddhine iche paNa tuM to e chatAMya surasaMpadAne bhAva niSpanna thAya che tema e ja banne bhAva, A nathI vAMcho e kevuM Azcarya? uttarArdhamAM "joradAra' zabdanAM "mehanidrA monivaLI, he nAtha! tuM meka rata" ane "mehanirdhAraka' evAM be saMskRta nidAra (mehanidrAmAM rata ) chatAM ya zAzvata bodhane dvArA prakaTa thAya che. dhAraNa karI zake che. je loke mohanidrAmAM rata hoya nA" uparathI "jJAna" ane "nAga' mATe jUo che teone te kazuM bhAna ja nathI hotuM, paNa tuM to [8-1-177 | :. te = chatAM ya tethI viparIta che e kevuM vicitra ? [8-2-4ra | pUrvArdhanA virodhane parivAra A pramANe che: sura saMgha (suda paya:). surauM ghauM nA ja pati -bhagavad ! tuM , (kula 2) jJAta nAmanA kulamAM janmele che ethI ja susa padane * (musaMve ) eTale sArA rasavALA sthAnane arthAta acaLa sthA "RAtha, ratha,' "thaM, surakSArtha' nane nathI IcchatA evuM nathI arthAta Ie ja che. A be padomAM to padadanI vicitratA che. payuM uttarArdhanA virodhane parihAra uparathI paya: ane pada mATe jUo 8-1-177 bhagavad ! tuM koi nirAma (maha nirdhAraka) "HafmadAra' uparathI mohanidrArata tathA eTale mehane nAza karanAra hovAthI ja zAzvata niraka e banne mATe jUo bodhane dhAraNa kare che-zAzvata bedhanI prApti tene ja _8-1-177, 8-2-79 saMbhave jeNe mohane nAza karela hoya. + ja =nAtha =rA mATe jUe. 8-1-187 arihasi na muttiagdhaM kaha taM gayarAyamatthayamaNI vi / kaha pahu ! pahaarayaNAsao vi rayaNattayaM vahasi ? // 4 // .. Aho! Shrutgyanam Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aM rU A gAthAmAM paNa mAtra zAbdika viredha che. na munniga dha yarAyamasjIyamaLI.-he prabho ! tuM meAtInA adhyane yAgya nathI. te pachI gajarAjanA mastakamAM je uttama maNie che. tenA ardhyane te kema yogya hai| arthAt na ja ho chatAM e ceAgyatA tArAmAM lAge che. e pahelA virAdha zrI mahAvIra stuti pamUyaLAno casayaM-vaLI, tuM ghaNA ratnAne AzrayarUpa che. arthAt tarI pAse te ratnAnA bhaMDAra che chatAM tuM traNa ja ratnane kema dhAraNa kare che? e bIjo virAdha. namutti savaM,gayarAyamastyayamaLI.-huM prabhA! tuM gatarANamastakamaNi che. eTale vItarAgAmAM zreSTha che mATe ja tuM 'namaH' e jAtanA ardhyane cAgya che e pahelA vireAdhanAparihAra. dUacaLAto. caLattayaM-he prabhA! tuM prabhUta-puSkala rahe eTale pApAnA nAzaka che mATe ja ratnatrayane-parAkASThAprApta samyagdarzana, samyagnAna ane sabhyacAritrane dhAraka che. je mahApuruSa samasta pApAnA nAzaka heAya te ja uttamakeATi prApta e samyagdarzanAdine dhAraNa karI zake che e vAta jaina zAstra saMmata che. athavA pahUarayaNA''sao rayaNattayaM - De prabhA ! tuM aneka prakAranI zAsraracanAneA Azraya [ 201 che. arthAt samasta dvAdazAMgargApiTaka tArI traNa zabda racanAmAMthI ja-' 35Rk yA, vimek thA, yurved vA' e tripadImAMthI ja-vistaryuM che ethI tuM racanAtrayane dhAraka che! e vyAjabI ja che, e banne bhAvathI khInna virAdhanA pirahAra. yahado. samananIdALa. pogo-he mahAyazasvI mahAvIra ! tuM hAthInA maccA jeve chatAMya saMsArasamudramAM pharatA manasvI sihAnA peAta ( baccA ) jevA che e kema banI zake ?-re hAthInuM baccuM hoya te siMhazAvaka kema hoI zake ?-- pabArI. muhasthoLa.-vaLI, he bhagavan ! tuM era ( mRgane zatru arthAt siMha ) chatAMya hastione sukha kema ApI zake ?-siMha hastiene sukha Ape evuM te kyAMya jANyuM nathI. namuttigdhaM = na maunniArtham | namutti agghaM nama iti ardham / gayarAyamatthayamaNI = gajarAjamastakamaNIn / athavA tarAmasamaHi / pahUarayaNAsssao = prabhUtaratnAzrayaH / pahUara-NAo prabhUtarajonAzakaH / pahUarayaNAsssao = prabhUtaracanAzrayaH / rayaNattayaM = ratnatrayam athavA racanAtrayam / ratna uparathI racana mATe jUe 8-2-101 bhagavAna huratnavALA che chatAM mAtra traNa ratnA ja dhAraNa kare che e vireAdhI bhAva sAthe sarakhAve. vizvezvaro'pi janapAlaka ! durgatastvam / kaha gayako vibhavoahimmi poosi samaNa sIhANaM / NArI va mahAyasa ! kaha desi suhaM suhatthINaM ? // 5 // virAdhanA parihAra--- kalyANamaMdira kSeA. 30 hai janapAlaka bhagavAna! tuM vizvanA izvara chatAM ya durgata che! eTale tane kaiAi jANatuM paNa nathI. ( durgatanA be artha 'ridra ' ane 'durgamya' ) = zayado. samAsIdALa. paumo-he mahAyazavALA vIra ! tuM klarahita che. mATe ja bhavasamudramAM karatA zramasiMhAne pAta ( vahANa ) samAna che! ane pAro muddathaLa nuM eNArI (pApane zatru) che. mATe ja sukhArthione sukha ApI zake che. A gAthAmAM paNa zabda camakAra ja che. Aho ! Shrutgyanam Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 lAda uparathI kalabha ane kalaha mATe gy + ra = sacadazaratha 8-1-11 jUo. 8-1 grf= ramAnAnAM jaina tIrSa: 1-ra-1 pota eTale bALaka tathA vahANa. enasa eTale pApa. "vataH zizau prava" "vRvina jhinano TukRtam' hema-anekArtha saM. 2, 178. dhanaMjayanAmamAlA. 132 suhasthI uparathI kudaratI ane sukhArthI mATe ramA uparathI samanas tathA zramaNa jUo-8-2-5 sta=tha grfra uparathI + gari ura ane 8-1-187 haE6 eno'ri enas + ari = eNas + ari 8-2-78 rephalopa jUo no naH 8-1-228 8-2-88 "thane udabhava pariNayavayaM surA''vajjiyaM pi saMtAvayaM pi nayaNasuhaM / kaha sattahatyamANaM pi vahasi navahatthamappANaM // 6 // he bhagavana ! tuM sAta hAthanA dehane dhAraNa kare (zauryathI Avarjita) che tethI ja tArA vratamAM ane che, e deha ke che? to kahe che ke, vacanamAM paripakavatA che. (ahIM "zara ' zabda | gujassifkahyuM fu futhavAM -e deha bhAvaparaka-zauryaparaka ghaTAva). surAthI (madirAthI) Avarjita che chatAMya paripakava saMtApa,tathA tAre deha zAMtApada (ApattivratavALo ke paripakava vacanavALo che. kharI rIte te ethI mukta) che ethI ja AMkhone priya lAge che. dArUDiyAnA dehamAM nathI hotuM paripakava vrata ke tevuM = vArtha agri-ane tuM tArI jAtano vacana. tuM te te chatAMya vaLI vratamAM ane vacanamAM upayoga koInA vadha mATe nathI ja karato, e paNa paripakavatA dharAve che e Azcarya che. priyatAnuM bIjuM kAraNa che. saMsAraM-vaLI, tAre deha saMtApaka (saMtApa ofjA uparathI pariNatatrata ane paridenAro) chatAMya nayanane sukharUpa lAge che.-je gatavacasavastu saMtApa detI hoya te AMkhane sukharUpa kema saMtAva uparathI saMtApaka ane zAMtApada-- hoI zake ? surA''vajiya 52thA surA + Avarjita sattAthamart fpa navarathamacurLa-vaLI, e sura + Avarjita deha kevo che ? te kahe che ke, deha to sAta hAthane zara + Avajita che chatAMya nava hAthano che e kevI vAta ? je sAta ra nuM prAkRta "ghUra thAya che. bhaleSa hAtha uMcuM hoya te nava hAtha uMcuM kema hoI zake? kAvyomAM svadIrdhana bheda nathI gaNAto tethI ja virodhane parihAra -- mUlanA hRsva "sura"ne dIrdha "sUra' mAnIne paNa surajassafuM,-he bhagavan! tArI AsapAsa arthayojanA karelI che. suro (divyapurUSa, yogIo, anubhavIo ane navada0 uparathI navadUta ane ra vaSArtha. jJAnIo) viMTaLAI rahelA che tethI ja ema jaNAya "navata' samajatI vakhate e eka akhaMDa che ke, tAruM vrata ane vacana pariNuta-paripakava-che pada che ane "nAthArtha samajatI vakhate e be athavA he bhagavana ! tAro AtmA surAvajiya pada che-eka niSedhArthaka "na' ane bIjuM dhArtha. Aho ! Shrutgyanam Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3] zrI mahAvIra stuti [301 gayAgAravaM pi garuaM nayaNANa mahasavaM pi sisiramahaM / taM viti khINamohaM pi kaha Nu paDhamaM guNahANaM // 7 // nAnAra ka.-he bhagavana! tuM gatagaurava mATe ja tane mahatsavarUpe ane "ziziramatha'rUpe chatAMya tane loke guru5 kahe che-gurUpa te te ja mAnavo vyAjabI che. tathA, hoI zake je gauravayukta hoya tyAre tuM to gauravarahita khAna. paDhamaM drA-tuM kSINumeha che chatAMya gurupa che e Azcarya che. mATe ja loko tane guNanA prathama sthAnarUpe samaje laI limidaM-vaLI tuM, netrAnI prasa- e paNa ucita che. je kSINameha-vItarAga-hoya te jatAne mATe madhutsava 5 chatAMya tane loke zizire ja guNanA AdhasthAnarUpe hoI zake, bIjo evo savarUpa jANe che-madhUsava cetra mAsamAM hoya che. kema hoI zake ? ane zizirotsava kArtika-mAgazara mAsamAM hoya che virodhI bhAva samajavA mATe pAraM muLaru ethI je madhUsavarUpa hoya te zizirosavarUpa kema ne pUrvokta jainapAribhASika arthanI bhAvanA karavI hoI zake ? ane tenA parivAra mATe e zabda uparathI ja nIkaLatA - vakho. paDhamaM guTTA.-tuM hINa moha sAdA bhAvane lakSyamAM rAkho. chatAMya tane loko prathama guNasthAnarUpa samaje che. athavA nALA padArthe silima-he (jainaparibhASAmAM AtmavikAsanI cauda zreNIo bhagavana ! tuM nayaNa eTale nagna lokene arthAta je darzAvavAmAM AvI che. temAM pahelI zreNInuM nAma loko acelaka che-game tevo hima paDatuM hoya te prathama guNasthAna' che ane chellI zreNInuM nAma paNa eka ciMtharuM paNa rAkhatA nathI; tevA tapasvIkSINameha' che.) to he bhagavana ! tuM kSINamola- one mATe mahotsavarUpa che chatAM teone sArU eka nAmaka chellI zreNIe pahoMcelo che chatAMya tane lAke ( bhayaMkara ) zIyALA jevo che. arthAta tuM e prathama guNasthAnarUpa samaje che ke te mATe tapasvIone sArU mahAsvarUpa hovAthI "zizaramaharUpa virodha thayo. kema hoI zake? nAnAthaM -"gaurava" zabdane eka virodhaparihAra- artha te gurutva' thAya che, ane bIjo artha Rddhi, rasa ane sukhanI lolupatA che. A bIjo artha he bhagavana ! tuM "ziziramaha" eTale jaDatAne mAtra jainaparibhASAmAM ja prasiddha che. nAzaka hovAthI e nagna tapasvIone mahotsavarUpe che e barAbara yuktiyukta che. virodhIbhAva samajatI vakhate pahelo artha yojavAne che ane parihAra karatI vakhate A bIjo artha "jArava'nuM saMskRta gaurava, tenA be artha ghaTAvavAne che. arthAta-he bhagavana! tuM "gatagArava' samajavA-eka jainapAribhASika ane bIjo vizrata. eTale ghanAkAMkSA, svAdAkAMkSA ane sukhalolupatA "nayAna'nuM "nAnAnA' e ekarUpa rahita che mATe ja loko tane gurarUpe samaje che ane bIjuM 'nAnAm' rUpa. 'w' zabdanuM ucita che. vaLI, nA" ane "rAja' evAM be prAkRta rUpe madurauM. riSiramaduM-tuM AMkhonI prasannatA thAya che. temAMnA 'nA' uparathI arvAcIna sArU mahotsavarUpa che mATe ja tane zItaLarUpa sama- prAkRtamAM 'natha' paNa thaI zake. jo e avirUddha vAta che. athavA te mahotsavarU5 "madAva' uparathI "madhUtarA' ane mahotsava che ane jaDatAne jaDamULathI mathaka-nAzaka-cho evAM be rUpa thAya che. Aho! Shrutgyanam Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 02] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 sirimA ' uparathI ziziramaha ane tAna sUcaka che. ziziramatha "zini: 7H gujaraH zataH"- "vanamA" ane "varLA ' e banne amara0 1, 19 zabdanA be artha samajavA-e paNa eka jainaahIM "zizira' zabda bhAvavAcaka eTale jaDa- pAribhASika ane bIjo prasiddha. varadhammadharo vi a-maggaNAsaNo guNanihI vi gygvyo| kaha nikAraNamitto vi hoi bhuvaNassa avayaMso // 8 // vadhaHSo. a-mariat.-he bhagavana ! navA-guNano nidhi chatAMya garvika nathInuM varadharmadhara eTale uttama dhanurdhara chatAMya amArgaNA- gata-garva che. vaLI, sana che-je dhanurdhara hoya te to mArgaNona-bANane manojagatane niSkAraNamitra che mATe ja asana-pheMkanAro hoya, tyAre tuM te uttama dharma-dhanuSya- jagatamAM avatarU5 cho-zikharamANa cho e no dhUranAro chatAMya mArgaNono pheMkanAra nathI e barAbara che. eka virodha. dharma eTale ahiMsAdi dharma. athavA dAnAdi. bIje vaLI, je uttamadhanurdhara hoya te te mAgane artha dharma eTale dhanuSa. mRganA-haraNanA samUhane nAzaka hoya che tyAre tuM te uttama dhanurdhara chatAMya mArgono nAzaka nathI. e dhamAM camopamapuSyasvamAnAradhas I bIjo virodha. hema-anekArtha. 2,319 marrrrNa - vaLI, je uttama dhama dhAraka amartrait e padane pada cheda A rIte hoya te to mArgano pioSaka hoya tyAre tuM te dharmano karavo . dhAraka chatAMya mArgane nAzaka che, e trIjo virodha. zawsTM + naLa = bANono pheMkanAre nahi. anirI. ---vaLI, tuM guNanidhi amar + Utrar = mRganA samUhane nAza chatAMya gajagarva che.-je guNanidhi hoya te te gavata karanAre nahi. garvane dharAvanAra na hoya. + nANA = "e" eTale "e" ane nidALamitto avayaMat.-- tathA he nAtha ! mArgano nAza karanAre. tuM jagatano niSkAraNa mitra chatAMya avayaMsa (ava- manana+ nANA = amAgane kumArga-nAzaka, yasya ) amitra cho e kevI vAta ? mALa + Anana = " a' eTale "ca" virodhano parivAra-- ane mArgaNone yAcakane Azana-khavaDAvanAre. gharathama. -mANa-he bhagavana ! manauH samanveti kuLo sAta dittaramAM tuM vara dharmadhara-uttama dharmane dhAraka che ethI ja -prabhAvaka caritra amArgana (hiMsAdi kumArgano ) nAzaka che-je mArgaNaM yAcane'nveSe mArgaNastu zaro'rthini / uttamadharmano dhAraka hoya te ja kumArgane nAza karI zake che. athavA, hema-anekArca saM0 3,210 - gharadhamadharo sa mAgALo-he bhagavana! nathaTeao uparathI gAjagarva ane gatagarva tuM uttama evA dAnadharmane dhAraka che mATe ja mAgaNone- A pada mULa pratamAM aMkita jevuM lAge che ethI ahIM bhikSakAne--vAcakone Azana-bhejana ApanAro cho. paNa ema ja rAkheluM che ane e zaMkita uparathI bhagavAne pote vArSika dAnane samaye aneka Ajanma je artha sUjhathI te darzAvyo che. daridrIonAM dAridraya phaLyAM che e vAta suvikhyAta makara uparathI avayasya ane avasa che. ane, jUo 8-1-2 che. Aho ! Shrutgyanam Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra stuti |303 - - pAvakasiNaM pi cittaM sAraM pi dharesi kaha jasaM seyaM / jiNa siyavAyakvAyaM pi savvahA sAmalacchAyaM // 9 // Traff-he jina! tuM je pavitra ane sAmAzaM--tAro e yaza nivAsavicitra veta yazane dhAraNa kare che te te pApaka che- svAdAdanA siddhAMta-ne lIdhe khyAta che eTale tuM yaza ta ane pavitra hoya te pApakRSNa kema hoI syAdvAdI tarIke suprasiddha che; athavA tAre e yaza zake? vaLI, sitavAdane lIdhe khyAta che eTale zvetAMbaravAdane lIdhe suprasiddha che mATe ja e nirmaLa kAMtie karI sahita che. nivAraMvAze. sAmatrachAyaM-te yaza "hAsiLa' uparathI kRSNa ane kRSi kRSNa= saMsAramAM sitavAdane nAme khyAta che chatAM zyAmala kALuM. ane kalina = nAza karanAra. kAMtivALo che jenI khyAti sitavAda ( tavAda ). jUo 8-2-110, ne lIdhe thaelI hoya te zyAmalakAMti paNa kema sigavAi' uparathI sitavAda ane svAdvAda hoI zake ? jUo 8-1-177 tathA 8-2-107. parihAra- "rAmarachAi' uparathI zyAmala chAyaHkALI TSattiof- jina ! tuM je pavitra ane kAMti vALuM. amarANa = zAstrAva = vicitra zveta yazane dhAraNa kare che mATe ja tAro nirmaLa kAMtisahita. e yaza pApathI-pApanuMkaSaNa karanAro-che pApanuM kavi tAMbaramANa che mATe ja bhagavAnanA yazane chedana karanAro che. vaLI, "sitavAdakhyAta' kahIne paNa varNavelo che. kayakiccaM pi akicaM rayatamamukaM pi narayatamamukkaM / thirapasamaM pi jaNaM kaha appasamaM kuNasi kayasevaM // 10 // javAi ajiyaM-he bhagavan! tuM kRtakRtya che, je rajastamathI mukta hoya te ja narakarUpa tamathI che chatAMya akRtya che. tathA, mukta hoya, thata na thataw---rajastamAMthI mukta farvsaf gbaM--tathA, he bhagavana ! je che chatAMya yatamamuka-rajatamathI mukta-nathI, sthira prazamavALe manuSya tArI sevA kare che tene tuM -ane je sthira prazama- ampasama-Apasama-tArA je karI zake che e vALo manuSya tArI sevA kare che tene tuM gacut paNa samucita che. sarakhAHaprazama-prazama vinAne karI mUke che e kevuM vicitra nyA maryAnti mavato nanuM tenA vi vA. kahevAya ? bhUtyAzritaM ya iha nAtmasamaM karoti / parihAra- bhaktAmara. kalo. 10 vArSi aciM --he bhagavana ! tuM kRtakRtya garA-kRtyavinAne-kRtya = kArya tathA zatru. che mATe ja atya-(kRtya = zatru, a = rahita ) tho vidvire kArya rA che-zatrathI rahita che, jene kAMI karavApaNuM zeSa na hema-anekArtha saM0 2,345 hoya tene zatru zenA hoya? arthAta e te zatruthI ja-tamayurva = na rajastame mukta tathA narakarahita ja hoya. tamAmukta. thatamakukSa nAyatamay--vaLI, he bhagavana ! 3rve= aprazama tathA Atmasama. tuM rajastamathI mukta che mATe ja naraka5 tamathI mukta jUo. 8-2-51 Aho! Shrutgyanam Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 04 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 saMtamasaMtaM na karesi niSphalaM na ya vahesi salahaM taM / nicaM sakajjalagmo na hosi kahaM taM jagapaIvo // 11 // he bhagavana ! tuM jagapradIpa zI rIte heI zake? karato arthAta je jevuM hoya che tene tuM tevuM ja tArAmAM pradIpanA guNa hoya to tuM pradIpa kahevAya oLakhAve che-satane sat kahe che, asatane asata te ucita che. paNa tArAmAM to pradIpano eka paNa kahe che. athavA sAtama sAta je sAMta vinAzaguNa nathI. zIla hoya che tene te asAMta-avinAzazIla-nathI - pradIpa saMkhaid-saMtamasano-aMdhArAne nAza karata-kahete. athavA, kare che, zatarAtama-je zAMta hoya che tene tuM R -pradIpanI cAre bAju pataMge niSkalapaNe azAMta nathI karatA. vaLI, uDatA phare che. nijaruM rahyuM tuM jagapradIpa cho mATe ja niSphaLa zlAghA-beTI prazaMsA-ne dhAraNa nathI karato. ra -pradIpano agrabhAga sakAjalakAjaLe karIne hamezA yukta-hoya che. tyAre te kAMI tathA, aMdhArAne nAza karato nathI, tArI AsapAsa pataMgo sAgara svakAryamAM lagna che arthAta tuM AvatA nathI ane kAjaLanI sAthe paNa tAre saMbaMdha tArA svarUpamaNarUpa kAryamAM magna che mATe ja te jaga--dIpa che e barAbara che. sarakhAvonathI. ethI tane jagatmadIpa kema kahevo? moTA moTA anubhavI purUSa te tane "jagapradIpa' kahIne nirdhUmavartirapavarjitatailapUraH oLakhAve che paNa ema kema thaI zake ? kRtsnaM jagatrayamidaM prakaTIkaroSi / parihAra gamyo na jAtu marutAM calitAcalAnAM he bhagavana ! tuM " jagapradIpa' cho e samucita tIvoDaravamasi nAtha ! prArA: | che, kAraNuM ke, jema dIvo pitAnA prakAze AkhA bhaktAmara. Uo. 16. gharane ujALe che tema " kApa '-te tArA pavitra saMtamahaMta uparathI taratakaNasana, sAtamaprakAze jagatane-samasta saMsArane pradIpa-ujALyuM che. sAtama, tamAma jUo 8-1-84 athavA jema dIvo dareka vastune prakAzamAM ANe che tathA 8-1-260 tema te samasta saMsArane prakAzamAM Apyo che. athavA sad uparathI rAma jue 8-1-187 jema dIvo pratyeka varatane oLakhAve che tema te bApAna juo 8-2-101 jagatane pratyeka padArtha svarUpathI samajIne oLakhA toga uparathI sApa juo velo che. ane tuM jagapradIpa che mATe ja 8-2-79 tamArad a fsa sat ne asata nathI sAcaMda juo 8-2-24 tathA 8-2-78 kevalanANuvvahaNo vi duvvahaM kaha carittamuvahasi ? / sacAritto vi kaha nicAritte guNe dharasi ? // 12 // janAjuut-he bhagavana! tuM kevala hoya-zuSkazAnI hoya te durvaha cAritrane dhAraNa na mAtra-jJAnane ja dhAraka chatAM durvaha cAritrane zI rIte karI zake. tathA, dharI zake che arthAta je mAtra jJAnane ja dhAraka pArija nivAsitte,-tuM saccAritra chatAM Aho! Shrutgyanam Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 ] zrI mahAvIra stuti evA guNene dhAraNa kare che je nicAritta hoya. tuM saccAritrazIla cho mATe ja tArA guNe nityAje saccAritta hoya te to niccArina guNone naja ritra che. nityAritra eTale hamezA zatrathI rakSaNa vahe chatAM tuM ema kare che e te kautuka kahevAya. ApanAra-jema kavaca zatrunA ghAthI rakSA Ape che parihAra -- tema tArA guNa antaraMga zatranA ghAthI tane rakSA raha- nALo -he bhagavana ! tuM kevala Ape evA che. jJAnana-saMpUrNa jJAnane dhAraka che mATe ja durvaha zAna-1-kevala = mAtra, jJAna = jJAna cAritrane paNa vahI zake che-je apUrNa jJAnavALe arthAta ekaluM jJAna ja 2 kevalanANu = saMpUrNajJAna hoya te durvaDa-jene bIjA na rahI zake evuM-khAMDA (jainapAribhASika). nI dhAra jevuM-cAritra na ja vahI zake. ane, nizAnti' uparathI nitya + ati raNajittI nizarfjo tuM saccAritrane dhAraka che mATe ja nitya arikta-amegha evA guNAno juo 8-ra-17 tathA 8-2-77. dhAraka che-saccAritrInA ja badhA guNo amogha heya nirava + addhiA "asi ' pada ghaTAvatI vakhate che. athavA tuM nitya alipta evA guNono dhAraka 6 ane 4 nuM aikaya samajavAnuM che. je leSa kAvya che-je cAritravALe hoya te ja nitya alipta- mAM saMbhavI zake che. taddana asakti rahita guNone dharI zake che. athavA nirA + atri juo 8-2-9 kaha taM samAruhaMto sohammasaNaMkumArabhAvammi / IsANalaMtayA''raNaaJcuasIlo jae hosi // 13 // sorwavirmArika jarjatA - aMtanA kAraNa! tuM kumArapaNAmAM rUDI zobhAe -he bhagavana ! tuM saudharma ane athavA suMvALA mahela upara caDelo chatAM IrSAnA sanakumAra nAmaka svarganA bhAva upara caDelo chatAM dAhane zAMta karanAra hovAthI ja jagatamAM amRtaIzAna, lAMtaka, AraNya ane amRta nAmaka varganA zIyukta kahevAya che. zIla je jagatamAM kema kahevAya che ? sohammasaNaMkumArabhAvammi athavA sohaM jaina paribhASAmAM prathama svarganuM nAma saudharma maLa kumAramArika Ama be rIte padada che, IzAna, sanaskumAra, lAMtaka, AraNya ane azruta karavAthI judA judA bhAva nIkaLe che. e badhAM paNa anukrame bIjA, trIjA, chaThTha, agI- dhuM uparathI dhamU athavA temaja yAramA ane bAramA svarganAM nAmo che. have je uparathI magmg athavA mags purUSa saudharma ane sanakumAra svarganA bhAve caDelo jUo 8-1 tathA 8-1 hoya te IzAna vagere bIjA bIjA svarganA zIlavALo IsANalatayAraNaaccaasIlI athavA saakema hoI zake ? he bhagavana ! tAruM caritra to ethI baDhatathALa ! amoDho Ama padavibhAga viparIta che. e kema ghaTI zake ? karavAthI jude judo bhAva samajI zakAya che. parihAra nA = kaccha jUo 8-1-43 to maNa sumaramAmi dunarsor. = marara tathA 8-2-78, 78 cAra ajamo -he ISyarupa analanA aMtarAjA = ratavAra nivvANagao jagappaIva ! bhuvaNAI kahaM payAsesi / sayalabhuvaNappayAso vi appayAso kahaM hosi ? // 14 // Aho! Shrutgyanam Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 nivAgAmo-he jaganAdIpaka ! tuM nirvANa parihAra -- pAmelo che chatAM bhUvanane prakAzita kare che e kaI nizAkho he jagatanA dIpaka ! tuM nirvANa rIte samajavuM ? je dIpaka nirvANa pAmele hoya (mukti) ne pAmelo che mATe ja badhAM bhuvanene (elavAelo hoya-harI gaelo hoya-bujhAelo prakAze che. tathA hoya che te koI vastune prakAzita ne ja karI zake. ApaNAto-tuM aprayAsa che-prayAsonAnI chetyAre tuM nirvANa pAmelo chatAM bhuvanane prakAzita rAgadveSAdi vRtti janya prayAsa vinAne che mATe ja kare che e mahata Azcarya che. sakala bhuvanane prakAzaka che, e barAbara che. muvaUcgvAno acoro -vaLI, tuM sakala ni vALa = nirvANa. nirvANa eTale dIvAnuM TharI bhuvanane prakAzita karanAro chatAMya apayA - javuM athavA mukti. aprakAza-kema che ? je kaI badhAM bhavanene prakAzita garapAna uparathI zakAza athavA prayAsa karI zake te pote jAte aprakAza kema hoI zake? jUo 8-1-177 sAsAyaNANa jaMtUNaM sAMsito aNaMtasaMsAraM / AsAigadhammANaM airA kaha desi sidvimuhaM // 15 // sArAjA -he bhagavana ! je jaMtuo mAtAjI -gAsAhita karanArA hoya che-jeoe (prANIo-manuSya) AzAtanA karanArA hoya che dharmane barAbara prApta karelo hoya che tene ja tuM zIdya arthAta deva guru ane dharmanI avamAnanA karanArA mukti Ape che paNa bIjA AzAtanA karanArane nahiM. hoya che teo saMsAramAM rakhaDyA ja kare che, ema mArA uparathI garAsita eTale AzAte kaheluM che, chatAMya tana karanAra. mANApacayamaror tuM mane mArAtha- mAnahita eTale prApta karanAra, pitta-karanAra manuSyane zIdhra mukti Ape che. e jUo 8-1 kema thaI zake ? eka tarapha tAruM vacana ane bIjI tArAthanA-uparathI rernAnA eTale tarapha tArI pravRtti e bannemAM virodha Ave che te AzAtanA. sahita=AzAtanA karanArA. tathA he bhagavana! e ema kema hoI zake ? sAvA nAnAm e bIjuM paNa prAkRta rUpa parihAra-- thAya che. savAranA nAma eTale sAsvAdana nAmanuM he bhagavAna ! je manuSya AzAtanA karanArA bIjuM guNasthAnaka-je cha sAsvAdana guNasthAnake hoya che teo to saMsAramAM rakhaDyA ja kare che ema vartanArA hoya che teo paNa saMsAramAM pharyA kare che, te kaheluM che te barAbara che, kAraNa ke, jeo dharmane juo 8-1-177, 8-2-79 samaNANa bIyabhUo vi sattamo saMjayANa kaha Nu tumaM ? / kaha sattajiho vi naTThamoho si bhuvaNammi ? // 16 // 1 mULa pAThamAM zAsito' ne badale sAmata pATha che paNa "samiti " pATha karatAM nAsito" pATha barAbara lAge che mATe e pAThane ahiM svIkArela che. lakhelI pratamAM "ma" ne badale "sa" lakhAyAnI prathA jANItI che. 2 mULa pratamAM "saMlathANu' pATha che paNuM "saMnayA' ne badale lekhake pramAdathI "saMgayA' lakhyuM lAge che. paNa ahiM "saMbag' pATha karatAM "saMnayALa" pATha ja barAbara baMdha bese che. Aho! Shrutgyanam Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtra 2] zrI mahAvIra stuti samaLALavIyamUtra-he bhagavan! tuM tA zramaNAmAM khIja bhUta-khIja jevA laghu-che. chatAM saMyatAmAM sattama-uttama che e zI rIte ? je Aja bhUta hoya te sattama kema hAI zake ? vaLI, sattaneko naioddo-tuM sakta puruSanA vaDe che chatAM name che e paNa kema ghaTI zake. je sataAsakta-puruSonA vaDA heAya te tA atyaMta mehI heAya tyAre tuM te tevA chatAMya naRRmeAha-meharahita che, e Azcarya jevuM che. parihAra-- samaLALa caucamUmo-he bhagavan ! tuM zramaNAnA khIjabUta che eTale zramaNamArganI utpatti-pravRttinA ( 207 kAraNabhUta che. eTale ja tuM saMyata puruSAmAM uttama gaNAya e vyAjabI ja che. athavA, vaNI, nayaNAmayabhUaM kAraNaM dNsnnvrste rUpa nayanAne Amaya-re!garUpa chatAMya uttamadaSTinuM kAraNabhUta che-je rUpa netrAne rAga 25 hAya teja kaha paDI disAi pi bahasa rUvaM payAsi adisAsaM / jiNa ! nayaNAmayabhUaM pi kAraNaM daMsaNavarassa // 17 // samaLA zrIyamo-tuM zama jJAnanA bIjarUpa che eTale zAMtimArganA kAraNarUpa che mATe ja sayatAmAM uttama manAe che. ane, sattanako tuM zakta puruSAmAM uttama che--vizeSa zaktivALA hAya te ja mehatA nArA karI zake che. athavA he bhagavan ! tuM sarve-khaLe karIne jyeSTha che mATe ja nameha che, e barAbara che. DacaDI visAluM cAvitravijJAnuM-rUpa uttamaSTinuM kAraNa prema thaI zake ? chatAMya tArUM - rUpa uttamadarzananuM kAraNa che epaNa vicitra vAta kahevAya parihAra~ huM jina ! tuM je jAtanA rUpane dhAraNa kare che te aprakaTitadigAsya chatAMya prakAzitagiAya che-kharI rIte te je rUpa dizAmakhAne na prakaTAvatuM hoya te dizAmukhAne prakAzita karI zake kharuM ? na ja prakA zita karI zake. Ama chatAM ya tArUM rUpa te vicitra che. A pUrvArdha kharAkhara samaLatuM nathI avittamaM kAmaya-he munite ! tuM je sukhasamUhanuM pradAna kare che te che te avirAma paNa yatimaya che yati eTale virAma, yatimaya-virAmamaya arthAt e sukhasamUha avirAma chatAMya yatimaya kema saMbhavI zake ? tathA, samaLALa-zramaNAnAm nirdhAraNakI. athavA, jJamajJAnavIna-kAraNe athavA khIja jevuM ladhu. ttatta' upara rAtta ane sattva jAe 8-2-77 tathA 79 saddhi thaki e sukhasamUha aviratlR chatAM viTTe paNa kema heI zake ? aviratlR eTale virar niha. viradR eTale uttama. avirAmaM pi jaimayaM avarihaM tihuaNassa vi vari / kaha nicchii pi muNivaiaNicchi desi muhanivahaM // 18 // nacaLAmacamaca-vaLI, huM jina ! je rUpane tuM dhAraNa kare che te nayanAmRta rUpa-AMkhAne amRtasamAna che. mATe ja e 25 uttama darzananuM kAraNa che, e barAbara che. nayaNAmaya uparathI nayana x Amaya = nayanAmaya nayana X amaya = nayanAmRta tU 8-1-177 tathA 8-1-126 nizcima anicchiA e sukhasamUha niRia chatAM anicchia paNa kema hoI zake ? nizciMa eTale nizcita ane anicchigma eTale nicchiathI viparIta. parihAra avittamaM nAmarthaDe jina ! he muniSate ! tuM je sukhasamUhane Ape che te avirAma-aMtavi Aho ! Shrutgyanam Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 nAne che mATe ja e yatita che yati-saMyamavALA- priya che. arthAta nizcita evA sukhasamUhane moTA ene saMmata che. tathA, - meTa munie paNa cAhe che. saf dri-e sukhasamRddha avAra-apa- rumaya uparathI utama tathA tamata reSTa-bIjAeAne-jeo tArA anuyAyI nathI teone maf uparathI gArika tathA marg jUo 8-2 paNa iSTa che mATe ja te variSTha che-uttama che. tathA, nirijhama uparathI nizcita fjadika yunivanirSi -te sukha- muLA-maffijha uparathI munine ! samUha nizcita che. mATe ja munipati janone iSTa- anizcita tathA punatine chinA sAmapauttipasatto kahaM si veattaikkasattU vi| kaha Nu visaMko vi ya payAvai tti payaDaM vahasi sadaM ? // 19 // rAmApira mArajU he jina! rAmavfvNa -he bhagavan! tuM traNa vedo-traveda, yajurveda ane sAmaveda-e traNe te puruSAdi traNa vedano zatru che mATe ja sAmapravRtti vedane zatru chatAMya sAmanI-sAmavedanI pravRttimAM zAMtinI pravRttimAM prasiddha che, e barAbara che, tathA prasiddha che. je traNa vedane virodhI hoya e sAma- disaMt vrat tuM vRSathI-dharmathI aMkita che vedanI pravRttimAM prasakta kema hoI zake? athavA te mATe ja ke tane prakaTapaNe prajApati-prajAno svAmItraNe veda-puruSada, strIveda ane napuMsakaveda-e kahIne oLakhe che. traNe vedane zatru chatAMya zyAmA-strInI pravRttimAM mArUtti-uparathI prasakta che. je puruSAdi veda trayane zatru hoya te sAmapravRtti=1 sAmavedanI pravRtti strInI pravRttimAM prasakta kema hoI zake. vaLI, rayAmarsvRtti=rasyAmAnI(strInI)pravRtti vize pathAvara-tuM vRSathI-baLadathI aMkita nAmapravRtti=3 sAma-zAMtinI pravRtti cihnita che chatAM prakaTapaNe "prajApati ' zI rIte je lokaprasiddha traNa veda tathA jainaparibhASAmAM kahevAya ? je vRSAMkita hoya te te mahAdeva kahevAya, prasiddha purUSAdi traNa veda. prajApati-brahmA na ja kahevAya kRSa-baLada athavA dharma parihAra- vAva-brahmA athavA prajAne svAmI-pAlaka kaha maMsaluddharayaNiyaraparigaya puMDarIyariMcholiM / vAriaasaipariggaha pariggahe kuNasi calaNANaM // 20 // he bhagavana! he parigrahanA pratiSedhaka! athavA kAma mATe vAgha ke richanI TALIne upayoga kema he asatI (asatI=6ra chava ) parigrahanA vAraka? karIne kare? tuM e chatAMya tArA caraNAne mUkavA mATe parihAra- baMsarAjaufjAvaM purI riMchoDhi he bhagavana ! parigrahanA vAraka ! tuM tArA _mAMsalolupa rajanicarathI vyAkha evI vAgha ane caraNAne mUkavA mATe puSTa ane urva evA jasamUhathI chinI ToLIno upayoga kare che e kevuM kahevAya. vyApta evI kamalanI zreNIno upayoga kare che te arthAta je parigrahane nivAraka hoya vA je dara vyAjabI ja che. jaMtuonA parigrahane pratiSedhaka hoya te potAnA sarakhA- Aho Shrutgyanam Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 zrI mahAvIra stuti [309 tathA yeSAM vikacAravindarAjyA pAdau padAni tava yatra jinendra dhattaH jyAyaHkramakamalAvalIMdadhatyA / padmAni tatra vibudhAH parikalpayanti / zadRzairiti saMgataM prazasya matAbha2 stotra, sau. 32 kathitaM santu sivAya te jinendrAH / / nabhAtu, saM. 2 masaluddha 752 / / 1 mAMsalubdha, 2 mAMsala ud rayaNiyara 752thA 1. rajanIcara, 2 rajonikara unnidrahamanavapaGkajapuJjakAnti puMDarIya-2 vAgha, 2 4bhaga paryullasannakhamayUkhazikhA'bhirAmau / richolI-10nI ANA-zreNI,2 ANA-pazi gayavisayagAmatattI kaha si neAvi akkhavaDalassa / iMdiapahU vi kaha pahU no iMdianiggaraM kuNasi ? // 21 // gayavisayagAmatattI neAvi akkhavaDalassadriyanA sAmI 55 54 . -he prabho ! tuM gataviSayagrAmatRpti-viSayasamUhanI parihAra - tRtiyA 52 7i ||ksspttnaa-driyshnii netA akkhavaDalassa prabhu ! tuM viSayagrAmathA yata mahAza? tathA tuMdiyanI khAmI ta ya tRtiyA 52 bhATe / akkhaghaDala-mAtmasamUhale amArI indriyone nigraha kema karI zake ? je viSaya- netA che ane tuM amArI idane paNa vA samUhamAM tRpti mAnanAra hoya te ja idriyagaNano rakhAvI zake che. netA thaI zake ane je Idriyone poSaka hoya te ja kAra uparathI akSa=1 diya, 2 jIvA kaha sAsayavinnANaM nimvinnANaM bhavammi jIvANaM / sivajukkhamakallANaM kallANaM jiNa ! paNAmesi // 22 // sAsayavinANaM nimvinnANaM-he bhagavan ! sIna chatamAna zAzvata vijJAna vAnI saMbhava jIne bhava-saMsAramAM zAzvata vijJAna che chatAM ya che. ane huM je kalyANarUpa zivasukha Ape che te nirvijJAna kema che? zAzvatavijJAna hoya tyAM nirvi- kalyANa-suvarNa-hemavinAnuM ja hoya te paNa barAbara che. jJAnatA kema saMbhave ? nicinnANaM pazthA nirvijJAnama athavA akalA kallANaM-ni! tuM tyA 25o nirviNNAnAma zivasu5 mAghe cha te 2148yaae|25 mA ? kalyANa meTaye 1 maMgara tathA 2 sAj parivAra "kalyANaM hemni maGgale" ni! / saMsAramA niviNNa 7 habha-ganerthasaM0 3, 186 nAha pariNAmamahuraM visannavIsAmaThAmabhUpi / kaha paNNavesi kannAmayaM pi muNisammayaM dhammaM // 23 // kanAmayaM muNisammayaM- nAtha ! tuM dharbhane mATa visAmA35 cha tai 4 meM dharbha knnaamyprape che te pariNAme madhura che, khinna manavALAe kanyAmata heine muni smata kema hoI zake? je Aho! Shrutgyanam Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ] khelakudanA vicAra nAnI bAlikAne gamatA hAya te munijanAne kema game ? jaina sAhitya saMzodhaka parihAra huM nAtha ! tuM je dharmane pUrNapaNe prarupe che te sacchaMdayaM paramappayaM he lagavan ! tuM bhIla padhAne mapa-yotAthI utaratA to thdd'e| sva26 !!ne dhAraNa kare e teA ThIka, paNa jiyasayalakkho appasatto - zatasAne nityA pachI tuM je alpasattva dekhAya che e te! ayukta che. parivAra -- sacchaMdayaM sammuvha savvaM paramappayaM va picchaMto / jaM puNa jiyasayalakkho vi appasatto si tamajuttaM // 24 // sacchaM dayaM parama payaM jiyasayalakkho appasatto-- lagavan ! tuM bhIgna adhAne tArI AtAnI peThe samajate thUMkA svaccha evI yAne ane jalayaravasahI- bhagavana! tArI vAlI athara vasatI (jalacareAnA raheANu) rUpa chatAMya amayara - bhagara vinAnI ha amaccha-bhAyAM vinAnI che, asArasa sArasa ne yavAsthA rahita che, asaMkhohA-zaMbhavAnA sadhyA pazu rahita cha. je jalacaravasatI rUpa hAya temAM te magarA hAya, mAchalAM hAya, sArasa hoya ane zaMkhalA paNa hAya. tyAre tArI vANI jalacaravasatI 25 chatAM ya tevI nathI e kema saMbhave ? parivAra [ khaMDa 3 dharma pariNAme madhura che, saMsArathI kaMTALelAne visAbhaarup che, mane karNAmRta - anane amRta samAna che. mATe ja munijanAne sammata che. kannAmaya - 1 unyAmata 2 azubhRta jalayaravasahI - bhagavana! tArI pANI 46 2vasamA bheghanA zahanI sabhI che bhAMTena meM, amayarasohA-amRtarasanA samRddhathI taramoNa che, amacchari-bhatsaratA - bhAtsarya raDita che, asArasarahaMgA-sAra svarane toDanArI che, asaMkhohA-asaMkhya jaTa-taIthI marelI che. amayara sohAliGgA amaccharaddhA asArasarahaMgA | kaha niccamasaMkhohA jalayaravasahI vi tuha vANI / / 25 / / vAraNare che. yAne tArA potAnA sakSyane teM bheNave che bhATe 4 tuM aprasakta-anAsakta che. sacchaMdarya upazyA svacchandatAm athavA svacchAM dayAm paramappayaM uparathI paramalpakam pathavA paramAtmakama sayalakkho 752thI zatalakSaH vyathavA svakalakSaH appasatto52thI alpasazvaH sathavA aprasaktaH jalayaravasahI - 752 / 1 jalacaravasatI 2 jaladaravasakhI amayarasohAliddhA - 352thA 1 amakara zobhAzliSTA 2 amRtarasaughAzliSTA amaccharaddhA- 352 1 amatsyaRddhA 2 amAtsaryaRddhA asArasarahaMgA uparI 1 asArasarathAGgA 2 asArasvarabhaGgA nizcamasaMkhohA upa251 nityamazaGkhaughA 2 nityamasaMkhyohA sarapAvA-bodhAgA supadapadavInIrapUrAbhirAmaM, jIvA hiMsAviralalaharI saMgamAgAhadeham / lAvalaM gurugamamaNIsaMkulaM dUrapAraM sAraM vIrAgamajalanidhiM sAdaraM sAdhu seve // saMsAradAvA stuti, zlo. 3 Aho ! Shrutgyanam Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra stuti kaha kara paDioso asamo saraNAgayANa jaMtUNaM / suraseviNa tuha jiNavariMda ! pAyAraviMdeNa // 26 // paDhioso. attamo saraLAyALa-he jinavaraMdra ! zaraNAgata jaMtuone surasevita tArA caraNAraviMda vaDe je asama-asAdhAraNa pratideSa karavAmAM Ave che, te zI rIte ? tArA caraNAraviMda tA doSonA nAza karavA mATe suprasiddha che. chatAM enAthI AvuM viparIta kema thaI zake ? parihAra- padimIno A solarayA-huM jinavareMdra ! samavasaraNamAM AvelA jaMtuone surasevita * rU ] samaNa jaNa vAyasohavibhUsiaM visamadidvivAyaM pi / dasaveliyapaDaM pi payaDiANaM tamaggaNayaM // 27 // nijjutti juttigaruaM jai gurumaharAmayaM pi mohaharaM / sAraMgasaMgayaM gayamayaM pi kaha sAsaNaM tumha // 28 // he bhagavan! zAsana tArUM AvuM kevuM che?---- nivrutti vruttinAM niryukti chatAM yuktinA gauravALuM che. samajaJaLavAya0 vijJiiTva--zramaNa janavAdanI zAbhAthI vibhUSita che. chatAM viSamadaSTivALuM che-je zAsana, zramaNa-janavAdanI samatAyukta munijanavAdanI--zAbhAthI vibhUSita hoya temAM viSamasamatArahita dRSTivAdanI gaMdha paNa kema ghaTe? vaLI, kumakumaruM moDhadUra e, gurumadirAmaya che chatAM mAvatara che-je madirAthI bhareluM hoya te te meAhane vadhAre evuM hAya chatAM tArUM zAsana madirAmaya hAine paNa mehara kema thaI zake ? tArA caraNAraviMda vaDe je pratita thAya che e barAbara ja che-tArA caraNeA te jaMtuone-prANione teja ApanArAM ja che. paDioso uparathI pratidoSa bhane pratitoSa jIe 8-1-177 tathA 8-1-206 asamI saraNAgayANa uparathI asamaH shrkhaLatAnAm * namasaraLacALa uparathI 6 samayasa rakhAtAnAma [ ? ? ? ( yuma ) vaLI, samaya camacaM e sAraMga-mRga saMgata che. chatAM gatamRga kema che? je sAraMgasaMgata hAya te teA gatamRga na ja hAya parihAra- nivruttivrutti-niyukta nAmaka vyAkhyAtA yuktipUrNa gauravavAnuM. visamalinAivAya che. bhagavan ! tArUM zAsana zramajanavAdanI zeAbhAthI yukta che, ane emAM kANu evuM dRSTivAdanAmanuM zAstra che e kAMI viredha nathI. vaijJAtriya-dazavaikAlika nAmanA AgamamAM tArUM zAsana prakaTa che ane e anaMtamArgepa nayavAdane prakaTa karanArUM che. RYCmAruM-ti ane gurujananI buddhine dasave AliyapaDaM pyddiyaagtmggnnyNvaLI, e, dazavaikAlikamAM prakaTa che chatAM anaMtamArgarUpa nayavAdane prakaTa karanArUM che--je dazasaMkhya vaicAlikA ramaNa karAvanArUM che mATe ja e mAhane haranArUM che, mAM prakaTa hoya te anaMtamArgarupa nayavAdane kema ane sAraMga sArAMga-sArabhUta prakAzI zake ? saMgata che mATe ja gatamada-madanuM aMge-aMga graMtheAthI nAzaka che. Aho ! Shrutgyanam Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222] jaina sAhitya saMzodhaka samaLanakhatrAya-zramajJanavAr-zramaNusaMskRti samatA pradhAnasaMskRti. visamariTriyAya viSama-samatAhita STimene vAda athavA viSama-durgama-kaThaNa evuM dRSTipAda nAmanuM caudamA biMdusAra pUrvanuM eka prakaraNa. TruecUhANa namo tuha niccaraMtanaha maNigaNANaM / saMtAyANa jarpatthaNijjachAyANa pAyANaM // 29 // huM bhagavan! tArA pAdAne namaskArahe. e pAdo taprastha -vighnanAzaka che, skurAyamANu nakharuSa maNigathI yukta che, zAMtApada-Apadene zamAvanArache, janaprArthanIya chAyAvALA che manuSye e pAdonI chAyAne prArtha-evA e che. bIjo artha-sUryanA kiraNA pratye dhaTe evA che te A rIte-sUryanAM kiraNene namarakAra hA je kiraNA hata'sthUla ---maLasakAne maTADanArA che. arthAta visane ugADanArA che, sphurAyamANa nabhamaNi-sUryanA kaNurUpa che, sAraMga-sAraMga tathA sArAMga 'sAraMgI vihagAntare dviSairzabaleSu ca " haima-anekArthasaM0 3, 122-123 A 27-28-klAka yugmarupa che, huM sakalazrInA kAraNa, he pAlaka, huM trileAka lAkamAM samartha, huM sadApUjya ! athavA huM madhyastha ! evA he bhagavan! tuM e pramANe mArI ratutigirAene viSaya thA athavA mArI stutigirAnA arthane viSaya thA, arthAta huM tArI stuti karanArA saMtApa -tapanArAM, tapAvanArAM che ane e kiraNeAnI kAMtine manuSyA prAtha che. i sayalasirinibaMdhaNa pAlaya paccala tiloaloassa / bhava majjha sayA majjhatthagoare saMthui girANaM // 30 // [saMdar ervecUha - 1. hatapatyUha 2. hRtapratyUSa nahamaNigaNa- 1. nakhamaNigaNa 2. nabhomaNikaNa saMtAya- 1. jJAtApar 2. saMtApaka chAyA-eTale chAMyA athavA zAbhA-kAMti thAuM, ane tuM mArI stutine viSaya thA. A aMtimakAvyamAM nipAya e zabdathI kavie peAtAnA '- dhanAjI' nAmanI sUcanA paNa karelI che. sayA majjhatthagoare uparathI sadA mdhythocare athavA saddA maya ! arthanocare // iti zrImahAvIravijJaptikA paMDitadhanya-dhanapAlaviracitA saMpUrNeyaM // Aho ! Shrutgyanam Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tattvacarcA [313 jaina tattva carcA (1) strI jAtine daSTivAda aMga bhaNavAnA niSedha para eka vicAra samAnatA-vyavahAra ane zAstra e banne strI jAtine zArIrika ane AdhyAtmika vikAsamAM puruSajAtinI samAna siddha kare che. zArIrika baLamAM pro. rAmamUrtithI kumArI tArAbAI keIpaNa rIte utare tevI nathI. tevI ja rIte vakatRtvakalAmAM ane aneka prakAranA vicAramAM viduSI enIbiseMTa kaI paNa vicAraka ke vaktA puruSathI utare evA nathI. te ja prakAre kavitvazaktimAM koIpaNuM prasiddha pura karatAM zrImatI sarojinI devI pAchAM paDe tevAM nathI. kharI rIte niyama e che ke samAna sAdhana ane avasara maLe to strI paNa puruSa jeTaluM sAmarthya prApta karI zake che. zvetAMbara AcAryoe strIne puruSanI barAbara kevala jJAna ane mokSanI adhikAriNI arthAta zArIrika ane AdhyAtmika vikAsanI adhikAriNI siddha karela che. pramANa mATe jUo prajJApanA sU0 7, pR. 18; naMdI sU0 21, pR0 130. A viSayamAM matabheda dharAvanAra digaMbara AcAryo sAme teoe (zvetAMbarAcAryoe) bahu lakhyuM che. juo naMdI-TIkA pR0 131,173; prajJApanA-TIkA pR0 20-22. zAstravArtA samuccaya-TIkA pR. 425-430. AlaMkArika paMDita rAjazekhare madhyasthabhAvapUrvaka strI jAtine puruSajAtinI samAna varNavI che- " puruSavat yoSito'pi kavIbhaveyuH / saMskAro hyAtmani samavaiti, na straiNaM pauruSaM vA vibhaagmpeksste| zrUyante dRzyante ca rAjaputryo mahAmAtyaduhitaro gaNikAH kautukibhAryAzca zAstrapratibuddhAH kvyshcH|" kAvyamImAMsA-adhyAya 10 arthAta strIo paNa puruSanI jema kavi thaI zake, kAraNa ke saMskAra-zikSA e AtmAmAM Utare che te kAMI strI jAti ke puruSajAtinA bhedanI apekSA-paravA nathI karato. sAMbhaLavAmAM Ave che ane jovAmAM paNa Ave che ke rAjaputrIo, mahAmaMtrInI putrIo, gaNikAo ane naTabharyA zAstrajJa tema ja kavi hatI ane che. virodha-strIne dRSTivAda bhaNavA mATe je niSedha karAyela che temAM be prakAre virodha Ave che (1) tarkadaSTithI, ane (2) zAstranI maryAdAthI. (1) eka tarapha strIne kevalajJAna ane mokSa suddhAnI adhikAriNI mAnavI ane bIjI tarapha daSTivAdanI-zrutajJAna vizeSanI-paNa adhikAriNI na mAnavI-ayogya TharAvavI e evuM viruddha jaNAya che jema koine rana leMpIne kahevuM ke tuM koDInI rakSA nahi karI zake. (2) dRSTivAdanA adhyayana niSedha karavAthI zAstrakathita kArya-kAraNa maryAdAmAM paNa bAdha Ave che. te A rIte-zakSasthAnanA pahelA be pAda-aMza prApta karyA vinA kevala jJAna utpanna nathI thatuM. pUrvanAmaka zratanA jJAnanI prAptivinA zudhyAnanA prathamanA be pAda prApta nathI thatA ane pUrvazrata e dRSTivAdano eka hisso che. A maryAdAzAstramAM nirvivAda svIkAravAmAM AvI che. zu vAre pUrvavika tatvArtha a0 9, su26 A kAraNathI strIne daSTivAdanA adhyayananI adhikAriNI na mAnI kevala jJAnanI adhikAriNI mAnavI e spaSTa viruddha jaNAya che. Aho! Shrutgyanam Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ vaMdu rU dRSTivAdanA anidhakAranA kAraNeAnA viSayamAM e pakSa che. paheA pakSa jinabhadragaNi kSamAzramaNa AdineA. e pakSa strImAM tutva, abhimAna, iMdriyacAMca", matimAMdya Adi mAnasika dekhe| batAvIne tene dRSTivAdanA adhyayanano niSedha kare che. te mATe jIe vizeSA. bhA. gA. papara khIjo pakSa haribhadrasara Adine che. A pakSa azuddhirUpa zArIrika doSa batAvIne tenA niSedha kare che. jema ke-- " hrayaM dvArA prativedha: ? tathAvidhavitraDhe tato DhoSAt / ' lalitavistarA, pR0 111 kaivalajJAna prApta karavAmAM je vastutaH viredha nathI. kAraNa ke adhyayanane te niSedha kare che. nayadaSTithI virAdhane parihAra---STivAdanA anadhikArathI strIne upara pramANe tattvArtha kathita kArya-kAraNe bhAvanA virAdha dekhAya che, te zAstra strImAM daSTivAdanA arthanI yeAgyatA mAne che paNa phakta zAbdika " zreNipariNatau tu kAlagarbhavadbhAvato bhAvo'viruddha eva " / lalitavistarA tathA enI municaMdrasUriSkRta paMjIkA, pR 111 tapa bhAvanA AdithI jyAre jJAnAvaraNIyanA kSayApazama tIvra thaI jAya che tyAre strI zAbdika pATha sivAya ja dRSTivAdanuM saMpUrNa arthajJAna prApta karI zake che ane zukradhyAnanA e pAda prApta karIne kevalajJAna paNa prApta karI zake che. "yadi ca zAstrayogAgamyasAmarthya yogAvaseyabhAveSyatisUkSmeSvapi teSAM viziSTakSayopazamaprabhavaprabhAvayogAt pUrvadharasyeva bodhAtirekasadbhAvAda | zukrabhyA hayaprApteH kevalAvAptikrameNa muktiprAptiriti na doSaH / adhyayanamantareNApi bhAvataH pUrvavittvasaMbhavAt iti vibhAvyate, tadA nirgranthInAmapyevaM dvitayasaMbhave doSAbhAvAt / " zAstravArtAsa0 pR0 426 gurumukhathI zAbdika adhyayana karyAvinA arthamAdha na thAya evA niyama nathI, kAraNa ke aneka mANasA evA dekhAya che ke jeo kAipaNa gAma pAse bhaNyAvinA ja manana ane ciMtanadvArA peAtAnA iSTa viSayanuM UMDuM jJAna meLavI zake che. have rahyo zAbdika adhyayananA niSedha te niSedha A prazna upara ane tarka-vitarka utpanna kare che. jema ke je manuSyanI aMdara arthajJAnanI yogyatA mAnI zakAya, te manuSyane zAbdika adhyayana mATe apeAgya mAnavA e keTaluM saMgata che ? zabda e te arthajJAnanuM sAdhana mAtra che. tapa bhAvanA Adi anyasAdhanAthI je mANasa arthajJAna prApta karI zake che te, te jJAnane zabdadrArA saMpAdana karavAmAM ayeAgya che ema kahevuM te kyAM sudhI vyAjabI che ? zAbdika adhyayananA niSedha mATe je tupaNuM, abhimAna Adi mAnasika deSa dekhADavAmAM AvyA che, te zuM puruSAtimAM nadhI hAtA ? te viziSTa puruSAmAM te doSonA abhAva hovAthI puruSasAmAnya mATe zAbdika adhyayananA niSedha na karyo to zuM puruSasamAna viziSTa strIenA saMbhava nathI ? ane jo asaMbhava hoya te strI mekSanuM varNana paNa kema saMbhavI zake ? zAbdika adhyayana mATe je zArIrika doSonI saMbhAvanA karI che te paNa zuM badhI strIone lAgu paDe che ? jo keTalIka strImAM lAgu paDatI hoya te! zuM keTalAka puruSAmAM paNa zArIrika azu ddhinI saMbhAvanA nathI ? AvI dazAmAM puruSatine cheDI srIti mATe zAbdika adhyayananA niSedha zA mATe karAyA ? A tarkonA saMbaMdhamAM saMkSepamAM eTaluM ja kahevAnuM che, ke mAnasika athavA Aho! Shrutgyanam Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtra 3 ] jaina tattvacarcA [ zya zArIrika doSa batAvIne zAbdika adhyayananA je niSedha karAyele che te prAyika jaNAya che. arthAt viziSTa strIo mATe adhyayananA niSedha nathI. AnA samarthanamAM ema kahI zakAya ke je viziSTa strIe dRSTivAdanuM arthajJAna, vItarAgabhAva, kevalajJAna ane meAkSane prApta karavAmAM samartha thAya che te pachI tenAmAM mAnisakadeoSanI saMbhAvanA paNa kema hAI zake ? tema ja vRddha, apramAdI ane paramapavitra AcAravALI strIemAM zArIrika azuddhi paNa kema batAvI zakAya ? jene dRSTivAdanA adhyayana mATe megya mAnyA te puruSo paNa-jevAke sthUlibhadra, durbalikA puSyamitra Adi tucchaA smRtideSa vigere kAraNeAthI diSTavAdanI rakSA na karI zakyA. 66 'teNa ciMtiyaM bhagiNINaM iDi darisemi ttisIharUvaM vivai / " AvazyakavRtti pR0 698-1. " tato AyariehiM dubvaliyapustamitto tassa vAyaNArio diNNo tato so kavi divase vAyaNaM dAUNa AyariyamuvaTThito bhaNai - mama vAyaNaM deMtassa nAsati, jaM ca saNNAyaghare nANuppehiyaM, ato ma ajjharaMtassa navamaM putrvaM nAsihi tti / tAhe AyariyA ciMteti - jai tAba eyassa paramamehAvissa evaM jharaMtassa nAsai annassa ciranaTTaM ceva / " AvasyakavRtti pR0 308 AvI vastusthiti hovA chatAM paNa strIe mATe ja bhaNavAnA niSedha kema karAyA ? A praznane uttara e rIte ApI zakAya-(1) samAna sAmagrI maLavA chatAM paNa puruSonI sarakhAmaNImAM puruSo karatAM strIonuM thADI saMkhyAmAM taiyAra thavuM, ane (ra) khIccha aitihAsika paristhiti. (1) je pazcima vigere derazAmAM strIone bhaNavA vigerenI sAmagrI puruSa samAna prApta thAya che tyAMne itihAsa jevAthI A jANI zakAya che ke strIe puruSanI tulya thaI zake che. paraMtu yeAgya vyaktionI saMkhyA srItinI apekSAe puruSatimAM vadhAre thAya che. (2) digaMbara AcArya kuMdakuMda sarakhAe paNa zArIrika ane mAnasika doSAnA kAraNathI strIjAtine dIkSA mATe ayeAgya TharAvI che. liMgamma ya itthI, thaNaMtare NAhikakkhade sammi / bhaNio sumo kAo, tAsaM kaha hoi pavvajjA | pAhuDa-mUtrapAhuDa gA0 24-25 ane vaidika vidvAnoe zArIrika zuddhine agrasthAna ApIne strI ane zudra jAtine vedanA adhyayana mATe ayeAgya TharAvI, ''zrI zudro nAdhIyAtAm " ema kahyuM che. A virAdhI saMpradAyenI eTalI badhI asara paDI ke tenA lIdhe strIjAtinI yAgyatA puruSa samAna mAnanAra zvetAMbara AcAryo paNa tene vizeSa adhyayana mATe ayeAgya batAvavA lAgyA haze. agIyAra aMga Adi bhaNAvavAnA adhikAra mAnatA chatAM paNa phakta khAramA aMganA niSedhanuM kAraNa e paNa lAge che ke vyavahAramAM dRSTivAdanuM mahattva sacavAya. te kALamAM vizeSapaNe zArIrika zuddhipUrvaka bhaNavAmAM veda Adi graMthAnI mahattA samajAtI hatI. STivAda badhA aMgeAmAM pradhAna hatuM eTalA Aho ! Shrutgyanam Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka / khaMDa 3 mATe vyavahAra daSTithI tenI mahattA batAvavA mATe bIjA moTA pADozI samAjanuM anukaraNa thavuM svAbhAvika che. A kAraNathI pAramArthika dRSTie strIne saMpUrNa rIte yogya mAnatA chatAM paNa AcAryoe vyAvahArika dRSTithI zArIrika azuddhine vicAra karI tene phakata zAbdika adhyayana mATe ayogya batAvI hoya ema lAge che. bhagavAna gautamabuddha strI jAtine bhikSapada mATe ayogya TharAvI hatI paraMtu bhagavAna mahAvIre te prathamathI ja tene puruSanI samAna bhikSupadanI adhikAriNI karAvI hatI. A kAraNathI jaina zAsanamAM caturvidha saMgha prathamathI ja sthApita che ane sAdhu tathA zrAvakenI apekSAe sAdhvao tathA zrAvikAonI saMkhyA AraMbhathI ja adhika rahelI che. paraMtu potAnA pradhAna ziSya AnaMdanA AgrahathI gautama buddha jyAre strIone bhikSapada ApyuM tyAre tenI saMkhyA dhIme dhIme ghaNI vadhI ane keTalIka zatAbduio pachI azikSA kumabaMdha Adi keTalAMka kAraNothI temAMthI ghaNI strIe AcArabhraSTa thaI jene lIdhe bauddha saMgha eka prakAre dUSita manAvA lAge. saMbhava che ke A paristhitinI jaina upara paNa kAMI asara paDI hoya, jethI digabara AcAryoe te strIone bhikSapada mATe paNa ayogya TharAvI ane zvetAMbara AcAryoe e pramANe nahIM karatAM strI jAtine ucca adhikAra kAyama rAkhIne paNa temAM durbaLatA IdriyacapalatA Adi doSa vizeSarUpathI batAvyA. kema ke sahacara samAjonA vyavahArano ekabIjA para prabhAva paDe te anivArya che. -paMDita sukhalAlajI (2) avyavahArarAzi ne vyavahArarAzinI kalpanA A lekha lakhavAno uddezamAtra eka ja che, ne te e che ke avyavahArarAzi ne vyavahArarAzinI kalpanA mAtra kalpita che ke taththabhUta che? (1) janadarzana kathanAnusAra jIvonI anaMtAnaMtatA che, ne te avyahAra ne vyavahArarAzi ema be vargamAM vaheMcAyelI che. avyavahArarAzi sthAna jene kahevAmAM Ave che, temAM mAtra sUkama nagAdika che che, ne te sivAya je jIvo che, te sarva vyavahArarAzimAM gaNAya che. - (2) e avyavahArarAzisthita jIvo pitAnuM avyavahArarAzisthAna kayAre paNa choDatA nathI. tenA upara Aja sudhImAM anaMta utsarpiNIo ne avasarpiNIo cAlI gaI, paNa teo hajI te sthAna (sUma naidikasthiti)mAM rahyA che. have paNa tenA upara teTalI kAlacakatA jaze, te paNa te jIvo potAnA sthAnamAMthI khasavAnA nathI. (3) vyavahArarAzigata jIvo bhale ekendriyamAMthI mAMDI paMcendriya sudhI athavA nAkathI mAMDI deva sudhI gatyAgati kare; ne tyAMthI anukrame kadAca vikAsa pAmatA mukta sthAnamAM jAya. paNa A avyavahArarAzistha jI paMcendriyava to paNa dhUla e keyitvane pAmavAne paNa kyAreya samartha thavAnA nahi. | (s) Ama hovAmAM te jIne potAnA karmanI pradhAnatA che. eTale ATalI cheka chello adhaHsthiti pAsavAmAM te chAne mithyAtva (avidhA-ajJAna ) aviratyAdi AzrayonI tIvratA, ne Arta raudrAdi malina-nikRSTamAM nikRSTa pariNAmonI ugratA che. te che pitAnA mULa (augodika ) sthAnamAMthI Agala vadhavA jAya. paNa, jema keAI javAzayamAM rahelI mAchalIone ThaMDImAM barapharUpa AvaraNo mAthe bahAra hAvA detA nathI, tema temanAM prakhara-gADha cIkaNuM mithyAtvAda azvapaTalavata AvaraNo bahAra uparanI kaTimAM temane AvavA detA nathI. Aho! Shrutgyanam Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3] jaina tattvacarcA [ 367 (5) A pramANe A avyavahAra ne vyavahAra rAzighaTaka ghaTanA jainadarzanamAM jaNAya che. A ghaTanA game te pustaka uparathI upasthita thaI hoya, vA, game te paraMparA paricita vicAro uparathI thaI hoya. A Agama sammata che ke kema e tapAsIe te pahelA koIpaNa Isama ema prazna karaze ke A avyavahAra ne vyavahArarAzi ghaTane zA AdhAre thaI ? ema havAmAM zuM pramANa che? evo ze niyama jIva kedI kedakhAnAmAM potAnI zikSA pUrI karyA pachI paNa kedakhAnAmAMthI na ja chakI zake? eTale ke prakRtibaMdha, rasabaMdha vigere baMdhasvarUpane-badalAmAM duHkharUpa saMpUrNa phalane-vedyA pachI zAne vikAsa (unnata keTi)mAM na AvI zake ? (6) matalaba e che ke keIpaNa jainadarzananA sArAmAM sArA abhyAsIne A vArtA vicAra karatAM baMkhalAbaddha che ema to nahi ja lAge. tyAre ema kahevAmAM Avaze ke bhavya ne abhivyanI ghaTanA jema ghaTADavAmAM AvI che tema A paNa che. uttara e thaze ke te ghaTanA Agamasiddha che, paNa Agama virUddha nathI. paNa A ghaTanA Agamokta hoya tema jaNAtI nathI. ulaTI Agama virUddha che ema Agama vicAratAM lAgaze. AgamamAM avyavahAra ne vyavahAra rAzi evA zabdo jaNAtA nathI. tema A ghaTanA je batAvI, te paNa jaNAtI nathI. (7) Agama (zAstra)kAre uparyukta vicArathI taddana judA paDI jAya che. kAraNa e che ke, che pitAnI kriyAthI ja upara jAya che, ne nIce Ave che. je kriyAnA balathI jIva je sthAna (gati)mAM jAya che, tyAM te kriyAnuM bala (bhogavavArUpa phala) pUrNa thatAM te tyAMthI chUTI jAya che. arthAta nigada ke evI eka paNa koI gati nathI, ke je jIvanuM anAdiva ke anaMtatva rAkhI zakatI hoya, saMsArasthitie avane bhale anAditya TharatuM hoya, paNa keAI gati-sthitie jIvanuM anAdita sAbita thatuM nathI. Ama je na mAnIe te juo prajJApanA sUtra ( upAMga paikI cothuM upAMga). (8) 18mAM kAyasthitipadamAM te sUtra kahe che ke-jIva, sUkSma nigodamAM jadhanyamAM jadhanya (ochAmAM ocho rahe te eka aMtarmata, ne utkRSTamAM utkRSTa asaMkhya utsarpiNI ne avasarpiNI rahe che. pachI jarUra nikalI chava sthAnAMtara kare che. ema nahi to juo vyAkhyA prajJapti (Agamedaya samiti ) zataka 12 muM, uddeza chama. sUtra *457-58, patra 579-580 " AkhA A vizAla lokamAM eka paramANu pudagala mAtra rahI zake tevo eka sUkSma pradeza khAlI rahI zakyo nathI ke jemAM A jIve janma ne mRtyunI pravRtti na karI hoya. vADAmAM raheluM gheTAnuM ToLuM jema vADAnA nAnAmAM nAnA dareka bhAgane pitAnA zarIranA dareke dareka azuci padArthothI, ne dareke dareka zarIranA avayavothI sparyA vinA bAkI rAkhatuM nathI, tema A jIve lekanA koIpaNa pradezane sparyA vinA bAkI rAkhyo nathI.' ( sUtra 457) vaLI, juo "ratnaprabhA pRthvImAM trIsa lakSa narakAvAsa che. temAM darekamAM pRthvIpaNe yAvata vanaspatipaNe ne nairayikapaNe A jIva asakRta (aneka vakhata ) athavA anaMta vakhata utpanna thayo che. ema ja sAte narakamAM, tiryaMca nimAM, manuSyanI sarva yonimAM, asura kumAranA bhavanamAM, tema tyAM rahelA zayana Asana upakaraNa vageremAM ne tyAM je deva devI hoya te sarvamAM, A jIva aneka vakhata vA anaMta vakhata jaI Avyo che. e ja pramANe sarva vyaMtara, sarva jyotiSI ne sarva vaimAnikanA sthalamAM pRthvI jaya vanaspatimAM zayanAsanamAM ne anuttaropapAtika deva sivAya sarva devadevImAM A jIva aneka vakhata vA anaMta vakhata jaI AvyA che. ema sarva jIvo sarva sthale anukULa pratikUla sarva saMbaMdhapaNe jaI AvyA che.' ( sUtra 458 ) * mUla sUtra vistIrNa hovAthI dAkhala karyo nathI. Aho! Shrutgyanam Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 che uparyukta AgamakAronA kathana uparathI spaSTa samajI zakAze ke sarva jIvone potAnI tano pAsa karavAmAM ne vikAsa karavAmAM saMpUrNa svataMtra avakAza che. nagedika vo vikAsane na pAme tema nathI, ne svargIya vaimAnika che hAsane na pAme tema paNa nathI. hAsane vikAsane AraMbha teonI pravRtti upara AdhAra rAkhe che. vicAraka A upara sArI rIte vicAra karaze ne A karatAM vizeSa mUla-Agama sparzI khulAso bahAra mUkaze -zrIharSacaMdrajI svAmI (3) keTalAka vicAravA lAyaka prazno jaina vidvAne mATe kharI carcAnuM medAna - 1. aMgrejo pRthvIne paridha eTale gherA lagabhaga pacIsa hajAra mela batAve che e vAta rada karavA kaI jaina vidvAna spaSTa pramANe ApI zake che? 2. ahIM tyAre sUrya Athame che tyAre amerikAmAM udaya thAya che. tyAM Athame che tyAre ahIM udaya thAya che. ane te vAta tArathI paNa lokoe siddha karI che. tyAre amerIkA khaMDane kayA kSetramAM gaNavo? ku. amerikA javuM hoya te pazcimanA mAge eTale muMbaIthI hiMdI mahAsAgaranA raste kepaguDahApa vaTAvI. ATalAMTika mahAsAgara elaMghI ne paNa amerikA jaI zakAya che. ane pUrvanA mArga eTale madrAsathI mahAsAgaranA pUrva bhAgamAMthI siMgApora, cIna, jApAna thaIne pAsiphika mahAsAgara pasAra karIne paNa amerikA pahoMcI zakAya che. ema ekathI ulaTI dizAe amerikA-cikA jevA zaheramAM loko pahoMcI zakayA che. te pRthvI daDA jevI geLa hoya to ja bane ema aMgrejo kahe che. te vAtane koI jaina toDI nAkhavA samartha che? Y. sarve mAgazara pApamAM jyAre cheka dakSiNAyana thAya che tyAre TheTha lavaNuM samudramAM 119 mAMDalA kare che. vArU tyAre cheka dakSiNAyana velA je sUryaparathI samazreNInI sIdhI lITI laIe to te lavaNamAM paDe. te e sama alITIthI je dakSiNamAM deza hoya te jaMbudvIpamAM gaNavo ke lavaNamAM? tema cheka utarAyaNa thAya che tyAre TheTha niSadha parvata upara hoya tyAre tethI utaranA dezane zuM mahAvidehamAM gaNavA ? uparanA prazno uparathI e zaMkA thAya che ke lavaNa samadranI gatI kema ulaMgI dakSiNamAM javAya ? ane vatAyAdi parvata ulaMgIne uttaramAM kema javAya ? ane hiMdustAnanA loke uttara ane dakSiNamAM upalI hada-eTale makaravRtta ane karkavRttanI AgalI jAya che Ave che tenuM zuM kAraNa? AvanAra ane janArane sAzvatI pratImAo, jugalIAnA kSetrAdi vacamAM AvatA nathI te kema ? uparanA 4 prazno kaccha-keDAyanA prophesara ravajI devarAjanA che. have nIcenA prazno huM lakhuM chuM. 1. sUryanA 184 mAMDaLAnA yojana 368 thAya. te hamaNAnA bhUgoLanAM nakazAmAM makaravRtta ane karkavRttanI lITIo sapramANa dekhADI dIdhI che. tenA maila paNa cokasa che. to ApaNe je jana keTalA gAunuM mAnavuM? 2. asalanAM vimAne 17 hajAra jejana uce caDIne pache jyAM javuM hoya tyAM jatA. tyAre hamaNAnA vimAne aDhIgAu (pAMca mailathI) vadhAre uMce (ThaMDInA kAraNathI) nathI jaI zakatA, tenI kema samAdhAnI karavI ? Aho! Shrutgyanam Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaM rU]. jaina tattvacarcA [ 33 3. jaina jyotiSanA be sUtro ane keTalAka graMtha che. paNa te uparathI gaNita karI zahaNAdi vatI zakAtA nathI ! tema hAlanA 5. khaDa-1 eziyA, 2 yuropa, 3 AphrikA, 4 osTrelIyA ane 5 amerIkA e che to temAM sUtramAM kahelathI vadhAre thAya che tenuM kema ? 4. zrI mahAvIra prabhu citra sudI 13 nA jamyA ane kArtikanI amAse (punamIA mahInA pramANe AsonI amAse ) mele padhAryA te 72 varSa pUrAM kema thAya ? ane te vakhate jaina paMcAganI gaNatrI zI hatI? 5. jainAganI bhASA keTalI prAcIna che tenuM nirNaya bhASAzAstrAdhAre ati bArIka rItyA thavuM joIe. tema jaina nigamo ane cAra vede tathA digabaranA mUla purata-dhavala, jayadhavala ane mahAdhavalanuM paNa nirNaya thavuM eTaluM ja jarUranuM che. 6. caMdranI cAla karatAM grahanI cAla utAvelI che, te pachI nityarADu caMdra sAthe hameza rahI eka eka kalA kema dabAvI zake ? ane caMdra tathA sUryanA vimAnathI grahanA vimAna ardhA che to khagrAsa grahaNa kema thAya ? nAno padArtha moTAne saMpUrNa AcchAdI na zake. 7. zrIbhadrabAhu svAmI viSe "jaina siddhAta bhAskaramAM je sapramANa zilAlekho yukta purAvA che, tevA ke tenAthI adhika sabala purAvA ApaNA (tAMbaronAM) che kharA ? heya te aMdhArAmAM rAkhavAnuM zuM kAraNa che? -li muni, kacchI. noTa-ApaNAthI dakSiNamAM rahenArA lokone surya hameza uttaramAM rahe che. te AsTreliyA, AphrikA ane amerIkAnA amuka amuka bhAga che. ane jeone ulaMgIne sUrya uttaramAM jato ja nathI eTale jene sadAe sUrya dakSiNAyana rahe che te eziyA khaMDa, yuropa ane amerIkAnA amuka bhAgo che ke je nakazAmAM jovAthI samajAze. ATalo khulAso pro. ravajI devarAjanA praznone aMge che. * A praznonA uttaro je koI vidhAna vicArapUrvaka lakhI mokalaze te te AdarapUrvaka prakaTa karavAmAM Avaze-saMpAdaka, paMnyAsa pada. AjakAla jevI rIte upanyAsa' padArU eka sAmAnya sAdhu paNa bIjA sAdhune panyAsa pada arpaNa kare che tevI rIte prAcIna kAlamAM nahotuM thatuM. panyAsa pada arpaNa karavAno adhikAra AcAryane ja hoya ema prAcIna ullekhathI jaNAya che. "paMnyAsa" e padane kharo artha "paMDita' che. "paMDita pada karatAM "paMnyAsa'nuM koI juduM pada nathI. pUrva kAlamAM je sAdhuo bahumata thatA temane gAdhipati taraphathI paDita' pada pradAna karavAmAM AvatuM. paMDita pada pachI je vadhAre yogyatA vadhatI te pachI upAdhyAyanI padavI apAtI ane tenAthI paNa je adhika yogyatA prApta thatI te chevaTe AcArya pade abhiSeka thato sonamAra, TkharatnAkara, hIra mArA ane vijJAAArita Adi kAvyamAM aneka vyaktionA saMbaMdhamAM AvA ulekhe thayelA che. Aje jevI rIte amuka amuka sUtronAM bhegAvahana karavAthI ja mAtra paMnyAsa thavAya che paraMtu jJAna saMbaMdhI yogyatA upara bIlakula dhyAna apAtuM nathI tema pUrva nahotuM thatuM. pUrva to amuka darajajA sudhInI vidvattA prApta karanArane ja e padanI prAptI thatI hatI. tapAgacchanA AcArya vijayaprabhasUrinI pachI yatimAM vadhAre zisilAcAra praviSTa thayo ane tenA lIdhe yativarga svapadathI bhraSTa thayo tyAre e dhAraNamAM paNa pheraphAra thayo. pAchaLanA baso traNa varSamAM to e pada saMbadhI ghaNI ja avyavasthA thaI. e samayamAM nathI jovAtI jJAna saMbaMdhI gyatA ke nathI jovAtI Aho! Shrutgyanam Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ revaM rU cAritrasaMbaMdhI yogyatA. e vakhate to jeTalA yati teTalA ja "paMnyAsa" ! saMbhaLAya che ke je yati zrI pUjyane bheTa rUpe thoDAka rUpIA Apato tene zrIpUjya taraphathI badalAmAM paMnyAsa pada maLatuM. paraMtu eTaluM avazya baMdhAraNa hatuM ke jyAM sudhI zrI pUjya taraphathI paMnyAsapada apAyeluM jAhera thatuM nahi tyAM sudhI koI paNa vyakti potAnA nAma sAthe 5' zabdano upayoga karI zakato nahi. jevI rIte Aje sarakAra taraphathI prajAnA kaI pratiSThita janane tenI yogyatA anusAra "rAya bahAdura" ke "rAjA" AdinA khetAba ApavAmAM Ave che tyAre te vyakti upara te betAba bAbatano sarTiphIkeTa mekalavAmAM Ave che tema AcArya paNa jyAre je yati-sAdhu ne paMnyAsa pada ApatA tyAre te bAbatanuM pitAnA hastAkSaravALuM pramANapatra tenA upara mokalI ApatA. A pramANapatro ghaNAbhAge 4-5 AMgaLa ja lAMbA ceDA thatAM hatAM patranA mathALe AcArya potAnA hAthe phakta "sahI' AvA eja akSaro moTA kadanA lakhatA. bAkInuM badhuM vRttAMta temanI pAse je mukhya yati manAto te lakhato. junA bhaMDAromAM AvI jAtanA seMkaDo pramANapatro hArI daSTigocara thayAM che. vAcakonA avalokana mATe e jAtanA be patronI nakala atre ApavAmAM Ave che. I s || 8 navA mAM zrI zrI vinA I g - | OM jallA mA va zrIviSAdhrm sUrIzvara caraNasevI u / zrIhitavijaya jinendrasUrIzvara caraNasevI / paM / saubhAgya. ji iihad I d I dvagara ja | S | kijA nA rilita | | vana vitha . vinIta sa / yogyaM / aparaM tuhmArA ziSya pN| kalyANa s| yogyaM / aparaM tumhoM ne g| kuzalavijayanaiM zrIjIyaI paM0 pada zrIjII paM0 pada prasAda kIdho cha / miti saMvat prasAda kIdho chaI / miti saM / 1811 varSe 1848 nA va / mahAvadi 1 dine peTalAda madhye / pratha / jyeSTha va / 8 / SoDADAra nagara madhye / paMvinaya ghA thI laMDa vinAvinA | yod | AvI jAtanuM pramANapatra maLyA pachI ja te vyakti potAnA nAma sAthe "paM" akSarane prayoga karI zakatI hatI. tema ja A pada ApyAnI gajhanA dareka yatine AcArya taraphathI khabara ApI devAmAM AvatI hatI. jethI bIjA yatiyo te vyaktinI sAthe patravyavahArAdi kare tyAre "paM" zabdaviziSTa ja tenuM nAma lakhe. je khabara hovA chatAM paNa koI yati vyaktinA nAma sAthe e zabda na lakhe te tethI mAnahAni thaelI manAtI ane te badala zrIpUjya tarapha pharyAda karavAmAM AvatI ! AjanA sudhArAvALA jamAnAmAM e padavInA saMbaMdhamAM paNa keTalAka sudhAro thaelo jovAmAM Ave che. Aje e padavI ApavAmAM nathI rahyuM pUrvanuM jJAnasaMbaMdhI regyatAnuM baMdhAraNa ke nathI rahyuM AcArya ddavArA ja te meLavavAnuM sAdhana ! Aje te jemane paMcapratikramaNa paNa barAbara zuddha nahi AvaDatA hoya te paNa e padavI pradAna karI zake che ane grahaNa karI zake che ! baMdhAraNamAM mAtra amuka samaya sudhI tapanuM sevana ja bAkI rahyuM che. AzA che ke jema jema sudhArAnI pragati thatI jaze tema tema sAdhue e bAbatamAM paNa potAnI udAratA batAvatA jaze ! * udayapura-(mevADa)nA mahArANAnA junA kAgaLamAM paNa mathALe AvA ja jAtanA "sI" evA be akSare hoTA kadamAM lakhelA hoya che. juo, veMkaTezvara prasane prakaTa karele Dane "gAna tidAsa bhAga nA pariziSTamAM Aho! Shrutgyanam Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainataccajJAnanA pipAsuo khuSa khabara AjanA aMkano vadhAro saMskRta - prAkRta bhASAnA abhyAsione su samAcAra ArhatamataprabhAkara kAryAlayadvArA prakAzita jaina sAhityanA uttamottama saMskRta - prAkRta graMtho. 285 A saMsthAe prAra bhela graMthaprakAzanakAyanA phaLa rUpe hAlamAM duSprApya evA jaina Agama tathA pUrvAcAya racita jaina nyAya, vyAkaraNAdika avazya sa`graha karavA yAgya zAstrIya graMtha vidvAnonI sahAyatAthI saMzAdhana karavApUrva ka a bedhaka ane mataparicAyaka TippaNI, vistRta prastAvanA ane pariziSTa vigere athavA iMgliza nesa, zabdakeza vagere sAthe sundara mAlabAdha TAIpathI DemAM aSTa pejI pa'cAvana ratalI gleja kAgaLa upara pustakAkAre sundara chapAyA che ne chapAI rahyA che. jaina sAhityane! prasAra karavAnA mukhya uddezathI ja sasthAe grathanI ki'mata tene a Mge thayelA khaca jeTalA ja rAkhelI hAvAthI etaddezoya tathA paradezIya sasthAedvArA prakAzita graMthanI najare najIvI che. e bAbata graMtha jotAM ja darekanI khAtrI thayA vinA kadApi nahI rahe. A graMthamAMnAM ghaNA kharA graMtho muMbAi, kalakattA vigere yunivarsiTIo, zrImaGAvIra jaina vidyAlaya tathA zrI vIratattva prakAzaka maMDala vigere AdarzI sasthAoe abhyAsakrama mATe nImyAM hovAthI dareka abhyAtie e tathA tajijJAsuee A lAbha levA kadApi nahI cukavuM. graMthanI nakale thoDI ja hAvAthI tema ja graMthA zikSaNakramamAM nimAelA heAvAthI grAhake taraphathI ghaNI mAgaNI AvyA kare che, mATe taiyAra graMthA vI. pI. thI magAvI levA ane chapAtA mATe agAuthI dareka graMtha pAchaLa rUpice eka mekalI grAhaka lIsTamAM nAma dAkhala karAvavA zIvratA karavI. jethI sasthAne uttejana male ane sAhitya sevAnuM zreya saMpAdana karavAmAM saMsthAcAlakonA sahabhAgI thaI zakAya. temaja bhaviSyamAM graMthA na malavAthI nirAza thavAnA prasaMga na Ave. 1 kalikAla sarvajJa zrI hemacandrAcArya racita pramANamImAMsA svopajJavRttisaha pRSTha lagabhaga 145 bhita 3. 1. 2 kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcAryaracita anyayogavyavacchedikA zrI malliSeNasUrikRta syAdvAda maMjarI TIDA sAthai pRSTha lagabhaga 320 4 3.2. poTakharca zivAya, nIcenAM pustako chapAya che. 3 prAkRta vyAkaraNa svopajJavRti saha. jaina sAhityanA graMtha saMgrAhakone priya nivedana 4 chaMdo'nuzAsana svopajJavRtti saha. 5 jaina zAsananA parabhaprabhAva zrI vAdidevasUrikRta pramANanayatatvAlokAlaMkAra svopajJa syAdvAdaratnAkara (upajaNdha lAga pariche6 7 sagalaga) bRhaTTIkA sAthe. 6sabhrApya tatrArthAdhigamasUtra mA monA sv35daza ka phoTA sahita. 7 zrImad haribhadrasUrikRta anekAMtajayapatAkA svopajJa vRtti ane zrImunicandramUrikRta TippaNIsaha 8 aupapAtika sUtra (bhUga gliza noTsa sAthai ) 9 sUtrakRtAMga sUtra (bhU chagliza noTsa sAthai . ) 1 Aheta mataprabhAkara kAryAlaya, pUnA siTI . maLavAnUM ThekANuM- 2. jaina sAhitya saMzodhaka kAryAlaya, 3 zA zaMbhulAla jagazIbhAI, elisa brija, amadAbAda. The. usmAnapurA purAtaca maMdira, amadAbAda. hanumAna prasa, puNe zahara. Aho! Shrutgyanam 4 mesarsa motIlAla banArasIdAsa The sayyada miThA bajAra, lAhora. ( paMjAba ) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aho ! Shrutgyanam Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SSSA SASSSSSSSS SSSS AcArya zrIjinavijaya sampAdita granthonI nAmAvalI " " aDROOTORATERIODOODeeeees 1jaina tattvasAra (GindI bhASAMtara) 2 vijJapti triveNI (saMskRta bhUga-6i-dI prastAvanA) 123 kRpArasa koSa (7 ) 4 zatrujaya tIrthoddhAra prabandha, 5 draupadI svayaMvara nATaka para prAcIna jaina lekha saMgraha 14. (Ata bhUga-142rAtI viveyana.) ma 2 (557 mine| Ad.,) jaina aitihAsika gUrjarakAvya saMcaya (33 maitihAsi sAnA / .) 9 haribhadrAcAryasya samayanirNayaH (pata saMskRta nima) 10 kumArapAla pratibodha (prAkRta bhaassaan| 12 MP Rai bhAn atha.) 11 prAkRta kathA saMgraha (24rAta purAtatva bhari yAmI ] 12 pAlI pAThAvalI (pAsI pAnI pA4mANA. pU. pu. bhA.) 13 abhidhAnappadIpikA (pAlI pAnA / 5 2. pu. bhA.) 14 jItakalpasUtra-mUla, cUrNi, TippaNa sameta (vistRta 142tI prastAvanA) ma chapAtA the| 15 prAcIna gUjarAtI gadya saMdarbha (15 mA senA bhUrAtI bne| sapa.) 16 gUjarAtanA itihAsano sAdhana-saMgraha, graMtha 1 lo. _(1) mestukAcAryaracita prabandhacintAmaNiH sttippnn| 17 vijayadevamAhAtmya (17 mA senA meM prasiddha nAcArya saMsta yAtra) 18 paTTAvali saMgrahaH nA al. (bharata2 chanI bhane prAcIna paTTAhI.) | taiyAra thatA grathA : 13 99 kuvalayamAlA kathA (8 mA sAnA pAtamA mAmelI : ttana thA) 20 gUjarAtanA itihAsano sAdhanasaMgraha, graMtha 2 jo (Aanma 13.) bha yAna: sAhitya pAyazaE MARo! Shagyanam: mudramaH gajananAnAtha paatthk| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [H[ r(tva, NES. II/I[L[ S[/11s || * || * 1/1/4 tl \|||IIT', | eppttp paattppittippttttvr anal ja khaMDa 3. ', 15 || (tIn 1 [I' ne aMke 4.. A me . I h / I / Its a ho go on T 1 E in T/ IIM , hi.'\| | | | | \ ' ||\/| |howi|| .|||li , 1" "" II, 1 "li j[L[ t[][] ||, to 1 ii 1/5 IS)\' \ I]. zrIk!!!I bI: [lih)LINI'S Tii IN TELL III III IITE phAguna 1984 jana sAhitya saMzodhaka jena itihAsa. sAhitya, tatvajJAna Adi vividha viSayaka sacitra vaimAsika patra saMpAdaka zrI jinavijaya jaina sAhitya saMzodhaka kAryAlaya la vASika mUlya rU. 6)] a ma dA vA da [ prati a'ka mUrU. 2). S/ ) [li[ PIL://ISS 11 ||{ } 11/19 (20 Aho 1 Shrutgyanam Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aho! Shrutgyanam Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka siddhakSetra zatrujaya pAlItANA bleka: "kumAra"nA saujanyathI kumAra prinTarI: amadAvAda Aho! Shrutgyanam Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcakane nivedana praratuta eka sAthe jainasAhityazaidhakanuM trIjuM varSa pUrNa thAya che. dara traNa mahIne e niyamita rIte bahAra paDe evI prabaLa AkAMkSA jema vAcakane rahe che tema evI ja AkAMkSA enA saMpAdakane paNa hamezAM rahI che e huM jANuM chuM. ane tethI ja tenI yogya vyavasthA gayA varSathI amadAvAdamAM karavAmAM AvelI. paraMtu vAcakenI jANa bahAra nahi hoya ke zrImAna jinavijayajI upara mAtra sAdhakanA saMpAdanane bhAra na hate paNa purAtatva maMdiranA AcArya tarikenI javAbadArI uparAMta e maMdira taraphathI prasiddha thatAM keTalAMka pustakonAM saMpAdana ane bIjA paNa pustakanA saMpAdanane bhAra temane zira hatuM ja. Arthika baTanI cintA dhyAnamAM na laIe te paNa AvAM bauddhika kAne satata karanAranA anArogyanA kAraNane dhyAna bahAra rAkhI zakAya nahi. e kAraNene lIdhe ja niyata samaye aMke prasiddha karI zakAyA nahi. vAcakone kAMI paNa lAgavAne saMbhava hoya te te eTale ja che ke cAlu varSane chello aMka dhAryA karatAM lagabhaga traNa mahIne moDo teonI sevAmAM pahoMce che. paraMtu kaI paNuM abhijJa vAcaka joI zakaze ke teo dhAre te karatAM keTalI vadhAre sevA saMzodhake teonI karI che. 45 pharamAne badale 50 pharamAnuM vAcana, e bAhya lAbha tarapha daSTi na ApIe te paNa saMzodhakamAM prasiddha thaelA lekhe eja mukhya lAbhanI vastu che. jenA samAjanA nAnA moTA traNe phirakA taraphathI gujarAtI, hindI, marAThI ane aMgrejI suddhAmAM aneka patra-patrikAe nIkaLe che. emAMthI kaI patra ke patrikA aMzeAdhakanI kakSAnuM gaveSaNapUrNa ane niSpakSavAcana pUruM pADatA hoya ema huM adyApi nathI jANate. je vakhatasara prasiddha thavAnA bAhAniyamane kAMIka bhaMga saMzodhakathI thaye hoya te te e khoTane mukarara karela lavAjamamAM dhAryA karatAM vadhAre pharamAo ApavAnA AMtarika niyamanA bhaMgathI dUra kare che eTale grAhakene te ekaMdara lAbha ja che. astu. A nivedanamAM mAruM mukhya vaktavya te bIjuM ja che ane te e che ke A aMkane saMpAdita karI tene prasiddha karavAnuM kAma aNadhAryuM mAre mAthe AvI paDayuM. ane te pramANe meM yathAzakti ane yathAsAmagrI tene nirvAha karyo che. A aMkanuM saMpAdana tenA saMpAdaka zrImAna jinavijayajIne hAthe thayuM heta te vAcake karatAM huM ja vadhAre khuza thAta. paNa dhAryuM kevuM thAya che? eka bAju teoe prastuta aMka chapAvavAnI zaruAta karI ekAda pharame chapAye ke acAnaka ja teozrInI jarmanI javAnI tArIkha je pahelAM juna julAImAM dhArelI te. me mAsamAM nakkI thaI ane te pramANe teo tA. 12 mIe jarmanI mATe vidAya paNa thaI gayA. mAtra jainasamAja ke gUjarAtamAMthI ja nahi paNa huM jANuM chuM tyAM sudhI AkhA hiMdustAnamAMthI prauDha abhyAsI ane vidvAna tarIke jainasAhityanA saMzodhanane mukhyapaNe Aho! Shrutgyanam Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 abhyAsa karavA janAra zrIjinavijayajI ja pahelA che. teoe AjasudhImAM ekaniSThAthI sAhityasevAne ja peAtAnuM dhyeya banAvelu che. ane jarmInI vagere pazcimanA dezeAmAMthI navI jJeya sampatti lAvI teo sAhityanA kSetramAM AjasudhImAM karyuM che te karatAM vadhAre kimatI ane vadhAre sagIna kAma karavAnA che. evI dRDha AzA-janita prasannatAmAM mArUM peAtAnI ceAgyatA viSenI khAmInuM du:kha mane nathI sAlyuM. ane tethI ja A 'ka prasiddha karI zakAya che. AzA che vAcakA mArI khAmI udAratAthI nabhAvI leze. ane mArI sAthe prabhu-prAthanAmAM saMmilita thaze ke peAtAnA dhArelA abhyAsa sapUrNa rIte pUrNa karI zrI jinavijayajI sukharUpa pAchA phare ane chellAmAM chellI gaveSaNAe temaja paddhatinA lAbhA jainasamAjamAM raju karI spRhaNIya jainasAhityanI viziSTa abhivRddhi ane tenA gauravane vadhAre ane te dvArA bhAratIya sAhityanA utkarSa sAdhe. have ekaja praznanA khulAseA karavA bAkI rahe che. prazna e che ke zrImAn jinavijayajI videzathI pAchA phare tyAM sudhImAM saMzodhaka cAlu rAkhavuM ke nahi ane rAkhavuM tA kevI rIte ? keTalAka sahRdaya vAcakanA patrA evI matalamanA AvI rahyA che ke sazeAdhaka cAlu rAkhavuM. zrI. jinavijayajInI paNa videza javAnI icchA thaI tyAre ane chelle vidAya thavAnA divase paNa e ja IcchA hatI ke sa Mzodhaka cAlu rahe. parantu e IcchAne mAna ApI sa`zeAdhaka calAvavuM hAya tA calAve kANu ? e prazna Avye.. sa'matitarkanA du:saha kheAjA ane khIjAM keTalAMka kAraNasara enA saMpAdananuM kArya ( ruci chatAM paNa) karavAnI mArI azakti me spaSTa jaNAvI. atyAre rA. rA. meAhanalAla dalIcaMda dezAi bI. e. ela. ela. mI. sivAya bIjo keAI A patra cAlu rAkhe tevA najaramAM na AvavAthI temanA tarapha svAbhAvika rIteja dRSTi gaI. teo peAtAnA upara aneka prakAranA kAnA khAjo chatAM sadbhAvanA khAtara saMzAdhakanA saMpAdananuM kArya karavA kabula thayA. parantu evI sarate ke mAhyavyavasthA ane ArthikakhATanI ciMtA te upara na rahe. adhI mAhyavyavasthA karavAnI kabulAta me' ApI paNa kheATanA prazna ulleA che ja. kAgaLa, chapAmaNI, blAka, phATA ane pesTane ja khacI~ gaNatAM lagabhaga 400 rupiAnI khATa A varSamAM AvI che. paNAsA grAhaka vadhe te e khoTa pUrAya ane mAtra khATa paDavAne kAraNe saMzodhaka khadha na rahe. saMzodhakanA vAcakAne e kahevAnI bhAgyeja jarUra hAya ke sAhityasevaka ArthikakhATanA bejo hamezAM nabhAvI na zake. tethI e kheATanI ciMtAthI mukta rAkhI saMzodhakanuM kAma cAlu rakhAvavAnI pharaja tenA sahRdaya vAcakA upara AvI paDe che. dareka grAhaka ekaeka navA grAhaka banAvavAnI peAtAnI pharaja samaje te koI ekanA upara bhAra paDayA sivAya khATa pUrI thAya ane udAtta sAhityanuM vAcana vadhI kramazaH samAjamAM vidyAvRddhi thAya. tethI huM dareka vAcakane A nivedana dvArA jaNAvavA rajA lau chuM ke tee sAhityasaMzodhakane cAlu rAkhavA ane grAhaka banI rahevA taiyAra che ? temaja tee khIjA navA Aho ! Shrutgyanam Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAhake meLavavA kAMI "mUta prayatna karaze? A be praznanA uttare saMzodhakanA vAcako taraphathI satvara AvavAnI AzA rAkhavI e asthAne nathI e uttaro AvyA pachI je saMtoSakAraka pariNAma jaNAze te cothA varSanA saMzodhakanA saMpAdananuM kArya satvara hAtha dharavAmAM Avaze. temaja sAhityanI vividha zAkhAonA rUcikara temaja upayogI vAcana pUruM pADavAne yathAsAdhya prayatna thaze. vAcakee eTaluM smaraNamAM rAkhavuM ke zrImAna jinavijayajI mAtra abhyAsamAM mukhyapaNe guMthAyA haze chatAM je ahiM temanuM priyapAtra cAlu haze te kAMI ne koI navI vAnagI mokalatA raheze ane videzI avalokana temaja tyAMnA abhyAsanI bhAta saMzodhaka dvArA jainasAhityamAM pADatA raheze ema huM draDhapaNe mAnuM chuM. sAhitya saMzodhakanA lekhee je vAcakenA hRdayamAM kharI jijJAsA ane sAhityaniSThA janmAvI haze tevA vAcako saMpAdakanA navA abhyAsanI theDI paNa navIna vAnagI meLavavA Atura hoya ane te mATe teo saMzodhaka cAlu rAkhavA pitAthI banate phALo Ape e paNa svabhAvika che. eja dhAraNAthI vacake pratye nivedana karavA prerA chuM. AzA che teo uttara ApavAmAM vilaMba nahi kare. sukhalAla, Aho! Shrutgyanam Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA [ aMka 4 khaMDa3] 1 zrI vibudhaprabhuvinimitA zrISabhakuMtalavarNana-paMcaviMzatikA 321-325 2 vibudhavimalasUri-vijJapti patra 326-333 3 AjIvika saMpradAyaH mULa le. e epha. Ara. ho [anuvAdaka zrI cunIlAla puruSottama bAroTa ] 334-358 4 AnaMdavimalasUrie kareluM yatibaMdhAraNa 359-60 5 bhUgoLa, khagoLa saMbaMdhI keTalAka praznanA khulAsA [ muni harSacaMdrajI ] 361-365 6 kaliMganA cakravartI mahArAja khAravelanA zilAlekhanuM vivaraNa 366-382 [ le-vidyAmahodadhi zrI kAzIprasAda jAyasavAla ema. e. paTaNA ] (anuvAdaka-sukhalAlajI) 7 jainadarzanamAM dharma ane adharmatatva 383-392 [le. zrIyuta harisatya bhaTTAcArya ema. e. bi. ela.] (anuvAdaka--zrI nagInadAsa pArekha adhyApaka gUjarAta mahAvidyAlaya) 8 kurapAla sonapAla saMbaMdhI keTalIka hakIkata ane amadAvAdamAM dUdhezvara AgaLathI jaDelo lekha 393-39 li. zrIyuta ratnamaNirAva bhImarAva ] 9 jaina aitihAsika carcA 400 Aho! Shrutgyanam Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka 'purisA ! sacameva samabhijAnAhi / saccassANAe uvaTThie mehAvI mAraM tarai / ' 'je egaM jANai se savvaM jANai; je savvaM jANai se egaM jANai / ' 'diTTaM, suyaM, mayaM, viNNAyaM, jaM ettha parikahijjai / ' -nirgranthapravacana khaMDa 3 ] mahAvIranirvANa saMvat 2454 - phAlguna zrIvibudhavinirmitA zrI RSabhakuntalavarNana - paJcaviMzatikA pazcatpaJcamamuSTikuntalatatiH prAcIpatiprArthanA 'nutkhAtA tava rAjati zravaNayoH pArzve yugAdiprabho ! | snehadroha samiddhamAna hRdayadhyAnapradIpodbhavA, SssaijjevAJjanamaJjarI zrutiyugadvA vinirgatvarI zrInAbheya ! bhavAn navAbhyudayinaH zrIdharmabhUmIpateH, prAsAdo'bhinavo'sti sarvabhuvanaprItyai ghRtasvastikaH / skandhe taccikuracchalAdubhayato gdoSamokSakSamA, nIlI carcita cIra khaNDayugalI loleyamAlokyate // 1 // Aho ! Shrutgyanam [ aMka 4 // 2 // 1 prAcIpatiH - indraH / 2 AsajjA - lagnA / 3 aJjanamaJjarI -aJjanArIkhA / 4 dvagdoSaH - najara lAgavI iti lokabhASAyAm / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 gosvAminnasahAya eva vRSabhaskandhasthalIsthAyinaM, tvaM prAgyaM bibharAmbabhUvitha mahAdhuryo (yoM) yugAdau sthitH| bhAre rAjyarathasya tatra bharataskandhArpite kuntala___ vyAjAdaMsataTe tava vraNakiNazreNidhuvaM dRzyate // 3 // pravrajyAM pratipannavatsala ! jaganAtha ! prapadya tvayA, kiM tyaktA'hamitIva vijJapayituM sampoSitA paayaa| tadnehAmburuhopajIvanaparA svAmin ! suvANirbhava__karNAnte ni (bhR) tA vibhAti cikuravyAjena bhRnggaavliH|| 4 // kSetre zrIbharate'tra tatra samaye kenA'pyatIrNa purA prAk saMsAramahArNavaM pratarataH svAmistava skandhayoH / lagnA zaivalavallarI dhruvamiyaM nIlAlakAlicchalAt, pazcAttIrNavatAmiyaM yadajitAdInAM tu na vyajyate zrIman ! nAbhinarendraputra ! bhavato hunmadhyabhAge sadA, zuddhadhyAnadhanaJjayasya dahataH karmadrumANAM vanam / / unmIla [1] kuTilAlakAvalilatAvyAjena nirjagmuSI, __reje dhyAmaladhUmadhoraNiriyaM zrotradvayadvArataH kSIye'haM bahiraGgavAyupaTalenA'pi tvayA tu prabho !, yasyAbhyantaravAyurapyanucaro yogArjitaM tnmnH|| tanme vAyujayaM vadeti jaladaH praSTuM kacacchadmanA, karNAntaH sthitavAn paropakaraNakrIDAsanIDastava // 7 // svAmin ! yad bhavatA vrataM kelayatA sAmAyikAstrorjitaiH, rAgadveSamahAbhaTadvayaparAbhUtiH samAsUtryate / / teneyaM marudevisambhava ! tava skandhApariSTAt kaca__ zreNI saMtanute prazastiyugalI sakhyaM maSIvarNabhAk // 8 // trairatna-tripadI-trikAlaviSayajJAna-trilokAdbhuta svAmitvaprabhRticchadatrayabhUtaH sadbrahmavRkSasya te / 1 dhanaJjayaH-agniH / 2 sniidd:-vysnii| 3 klytaa-sviikurvaannen| 4 trairatna-zAnadarzanacAritrAtmakam / 5 trinadI-' uppanne i vA vigame i vA dhuve i vA' itiruupaa| 6 trikAlAviSayaM zAna-atItAnAgatavartamAnakAlInaM jJAnam | Aho! Shrutgyanam Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] zrIRSabhakuntalavarNana-paJcaviMzatikA liSTaskandhataTAH ziroruhajaTAH puNyaikalabhyaM sadA, pAdAdhaH sthitavizvavaibhavanidhiM saMsUcayanti prabho sanmArge vrajatAM satAmabhimukhIbhUtastrilokI vadhUzIrSAlaGkaraNaM zivAya bhavasi tvaM pUrNakumbha ! prabho ! | pUrNasya prazamAmRtena bhavataH karNopakaNThe luTa chaaughavyapadezato vilasati zrIvRkSapatrAvaliH tvaM svAmin ! paritApahRt trijagatAmAnandanandanaH kuNDa jJAnasudhArasasya suguNazreNImaNInAM nidhiH / yuktaM triSvapi rUpakeSu bhavataH skandhe kacAnAM kulaM; nIlAmbhojavibhaM nilInavRdbhaGgInibhaM gIyate ..... dordaNDadvayadambhato raNamahAstambhAgrajAgradguru 11 8 11 // 10 // Aho ! Shrutgyanam // 11 // skandhamonnatakumbhakoTivilasatkezaugha bhUtacchadaH / vaktrAmbhoruhavibhramabhramadalivyAjollasattoraNa (NaH ) (kha) gramyadbhutasiddhisaudhapurato dvArAyase tvaM prabho ! // 12 // smeratpakSmaka pATane trayugalIvAtAyanamAntayoH, skandhAkrIDanagopari zrutilatAvyAlambi dolAdvayam / ari gaurakapolabhitti bhavato vAgdevatA - padmayoH, krIDAsaudhamupAntayorupavanamA yollasatkuntalam tvadvaktrasya sudhAruceH pura iha sthAtuM na zakto dviSAmAhAdakamasya cArimaguNaM vyAlokituM cotsukaH / uccaiHskandhagirIndrayorubhayato bhItyA nilIya prabho !, manye zyAmalakuntalacchalamupAdAyA'ndhakAraH sthitaH || 14 || yoginA nanaH kAnane surabhiNi jyotiSpradhAne tyaktvA zAzvatamatsaraM nivasataH pAthojacandrazriyau | tasmin buddhivRttipasaGgamanayoraprApnuvantau dhruvaM, // 13 // paryante cikuracchalena madhupazreNikalaGkI sthitau ( 2 ) // 15 // nityaM kAntikalaH kalaGkavikalastvadvaktracandro yathA, deva ! tvaM vada tAdRzaH kathamayaM matputracandro bhavet / 1 upakaNThe - nikaTe / 2 sudhAruciH - candramAH / 3 cArimaguNaH - saundaryam / [323 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 evaM praSTumivAbhitaH zrutiyugaM saGkucya kelolinI kAntaH kuntalakaitavAdupayo gAmbhIryamantraM tava // 16 // saurabhyAtizayena te yadi mukhaM zrIsama padmaM sphura jjyotiHpAthasi kaNThanAlamabhitaH paiGkanti tat kuntlaaH| vizvAhAdivibhAvazAd yadi mukhaM candro'tha tatpRSThata statkAntA cikkuracchalena rajaniH kenA'tra no manyate // 17 // svAmistvannayanAdbhutAdbhutatamazrInirjitA lajjayA, na sthAtuM purataH kSamA kuvalayazreNinilIya dhruvam / mAgmitrIkRtacandrato'pyatisukhaM draSTuM tvadIyaM mukhaM, prAntaskandhaziloccayopari samArUDhA zirojacchalAt // 18 // nityaM mAnavadevadAnavadRzAM vyUhena lehyA'pyasau, zrInAbheya ! bhavanmukhauSadhipateryotsnA kathaM thIyatAm ? / ya(tasmAdatra jagatrayIpariDhapAntadvaye kuntala ___ vyAjAd rAjati kRSNacitrakalatAjAlapravAlAvaliH // 19 // Alokya tridivApagAM parilasatkailAsazailAsanA___'dhyAsInasya vRSadhvajasya zirasi presolanAdunmadAm / saMharSAdiva deva ! te raivisutA mUrdhAnamAsevate, kezazreNimiSAda vaSAkavimalakSmAbhRttaTImaNDanam // 20 // zrIzatruJjaya eSa kuJjaravaraH poddAmasaudAminI zliSTAmbhodamiSeNa hemkhcitprtynggrgdgurddH| tatroccaistaracaityakoSThakagato dharma dadhAnaH prabho !, vizliSyadvi(pyan) viSameSumadbhutaguNaM tvaM nAbhibhUto aTaH // 21 // dRzyA kuntaladambhato'sataTayostvatpRSThabaddhollasa tUNIradvayabANasaMcayazikhAsaMdohapicchacchaviH / 1 kallolinIkAntaH-samudraH / 2 " gobhiryamatraM "z2a / 3 pAthaH-jalam / 4 paGkamivA''carantItyarthaH / nAmadhAturayam / 5 vibhaa-kaantiH| 6 auSadhipatiH-candraH / 7 parivRDhaH-prabhuH / 8 yoH pra. 9 tridivaapgaa-gNgaandii| 10 vRSadhvajaH-zivaH / 11 preDholanaM-hindolanam / 12 unmdaa-unmttaa| 13 .ravisutA-yamunAnadItyarthaH, sA kila kRSNajaleti kuntalasAmyam / 14 vRSAGka: RSabho jinaH / 15 saudAminI- vidyut / 16 guDa:-hastipIThagatamAstaraNam / 17 viSameSuH-kAmaH / ' Aho! Shrutgyanam Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] - - - lAya zrIRSabhakuntalavarNana-paJcaviMzatikA jetavyastava saMjitatribhuvanadrohazca mohaH sphUradrAgadveSakaSAyapaJcaviSayapAyapravIrairvRtaH // // 22 // uccAMsasthalasaMsthakuntalalatAjAlaMpavAlAzrita pratyAsannapilolakarmalatikApAzadvayatrAsataH / deva ! tvatkakapolacandrayugalasyaiNau praNazya dhruvaM, ___tvaMdvIkSArasikau sthitau pura imau zrIdharmacakrAntike // 23 // azrAntoM vibudhaprabhuprabhRtikatrailokyalokastuti varSantI paritaH sudhAM zravaNayoH prAnte tava sphUrjati / tasyA''syandavazAdivodgatamidaM svAstivAMsasthale zrInAbheya ! zirojarAjimiSato dUrvAvanaM pAvanam // // 24 // evaM nAbhitanUdbhava pratilavaM kRtvA manaH sauSThavaM, ___ svAmin ! varNitakuntalaM tava navaM yaH paoNpaThIti stavam / prApya prAga vibudhaprabhutvavibhavaM muktvA ca dUre bhavaM, sa prAmoti sukhaM galatparibhavaM niHzreyasazrIbhavam // iti zrIRSabhakuntala [ varNana ] paJcaviMzatikAstavanam // // 25 // 1 sajjitaH-parihitakavacaH / 2 "laantraalshri-".| 3 eNaH-hariNaH / 4 tvadvI. kSArasikau-tvaddarzanarasikau / 5 "nta " pr.| 6 navaM nava-navInam / 7 bhRzaM punaH punarvA paThatIti pApamati / yaGlubantAmadam / 8 " zivaM " pr.| . . Aho! Shrutgyanam Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326] jaina sAhitya saMzodhaka. [khaMDa 3 vibudhavimalasUri-vijJapti patra. [ A nIce ApeluM vijJaptipatra, vaDodarAnI senTrala lAIbrerInA saMskRta vibhAganA adhyakSa ane gAyakavADalsa orienTala sIrIjha'nA saMsthApaka sadUgata sAkSara zrIyuta cimanalAla DAhyAbhAI dalAla, ema, e. pAsethI amane maLyuM hatuM. e vijJaptipatra auraMgAbAda (dakSiNamAM nIjhAmanA rAjyamAM AveluM eka prasiddha zahera) nA saMghe saMvata 1810 nA varSamAM vidhavimalasarine gAMdhalI baMdare lakheluM che. -saMpAdaka] zrIpArzvadevajI svastizrIbhavanaM manojJavacanaM trailokyalokAvanaM vidyAvallivanaM prahRSTabhavanaM saubhAgyabhUvAvanaM / klapatonolavanaM zivAdhvajavanaM zriyo vanIjIvanaM pAyAbdhepavanaM bhRsAnidhuvanaM pA stuve pAvanam // 1 // svatizrImakaraM sarodvahakaraM gAmbhIryaratnAkara zyAmAzyAmakaraM jagadinakara kIAjitoSAkaram / dhvastArAtikaraM vidAMstasu(mu)karaM zrIpadmapadmAkaraM buddhAGgiprakaraM zAmAbdhImakaraM pArtha bhaje zaMkaram // 2 // svastizrIramaNastanotu satataM pIte satAM santati zrImatpArzvajinezvaraH kamalIne ne tava pakeruhAm / bhoktevAyata cakSuSo jalarucAM vIthIva bhogIdviSAM sindhunAM rajanIsIteva sarasI janmevabudhyAndhasAm // 3 // evaM zrImaMta zrI Adijine praNamya. zrI pArzvajina praNamya. zrI zAMtijina praNamya. zrI vIrajina praNamya. sakala dezanagara ziromaNi, narazamudra, vApI kUpa taDAgAdi vADI vanakhaMDa ArAma suzobhite, zrI jinaprasAda zekhara kalaza vajA manahara zreNi saMzobhita, upAzraya sAdharmika jina sahite dharma jaina nityotsava saMyukata, nyAya pravINa narapati nagara uttama, zrI pUjya caraNakamala nyAsareNu pavitrita zrI gAMdalIbaMdIramahAnagare pUjyArAdhyatamotama paramapUjyArcanIyAta paramapUjya zrI cAritrapAtracuDAmaNa sakalasAziromaNI viThajajana mukuTAyamaNI sarasvatI kaMThAbharaNa sakala kalA saMpUraNa ityAdika guNe karI alaMkRtya eka zrI jinaAnA pratipAlaka, dividha dharmanA prakAsaka, triNa tatvanA ArAdhaka, caturgatinivAraka, paMcamagati sAdhaka, khaTTa kAya rakSaka, saptabhaya nivAraka, aSTa mada cUraka navavidha brahmacaryadhAraka, dazavidha yatidharma prarUpaka, igyAre aMganAM jAMNu, bAre upAMganA upadezaka, tere kAThiyAMnA chApaka, cala Aho! Shrutgyanam Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMka che ]. vibudhavimalasUri-vijJaptipatra. [227 vidyAnidhAna, panare bhede siddhanA prarUpaka, sela kalA saMpUrNa zazIvadana, sattara bheda pUjAnA upadezaka, aSTAdaza sahazra silAMgaratha upadezaka, ogaNIsa kAyotsarga doSa nivAraka, vIsa thAnaka tapa ArAdhaka, IkavIsa guNa zrAvakanA prakAzaka, bAvIsa parIsahanA jIpaka, tevisa sugaDAMga adhyayananA jJAthaka, caurvisa zrI jInezvaranI AjJA pratipAlaka, pacavIsa bhAvanAnA bhAvika, chavIsa dazAka5 vyavahAra ArAdhaka, sattAvisa aNagAra guNanA prakAzaka, aThAvIsa labdhiguNanA prakAsaka, ogaNatisa pApakataprasaMga nivAraka, trIsa mahA mehanI sthAnakanA prarUpaka, igatIsa siddhaguNanA jJAyaka, batrIsa lakhaNuM karI zabhita, tetrIsa AsAtanA TAlaNahAra, catriIsa atisaya zrI tIrthaMkaranA upadezaka, caupaI kuMthe jiNuMda gaNadhara saDatIsa, uddezA khuDIyA aDatIsa guNacAlIsa kulagira narakhitta, cAliza dhapya zAMtipavita. igayAlIsa dharyo yogI yoga, doSa bayAlIsa rahIta laI bhoga; ticAlIsa vipAkAdhyayana, cothe varga cAlIsa tima. dharmataNuM dhaNa paNiyAla, baMbhI lIpI akSara chaga cayAla; agnibhUta gRha varSa sagayAla, dharmanAtha gaNadhara athAla. guNa pacAsa te diAya, dhanuSa paMcAsa anaMta jinakAya: bheda vinayanA ikAvana, mehanInA nAma che bAvaja vIra zIkhara anutara tepana, tima chaumathAdina caupanna vIra kahuM adhyayana pazupanna, vimalanAtha gaNadhara chapanna. triNa adhyayana pITaka sagavana, paMcakarma prakRti aThAvana; caMdasaMvatsara dina guNasATha, vimalanAtha taNuM dhaNubaja saTTa. jeyaNa bhajI igasaddI bhAga, bAsaTha joyaNa gaMgAne lAga; pUrUSa salAkA prasiddha tresaTha, seMsaTha suMdarInA guNa laghaTha. sUramaMDale nikha paNusahi, taMdula Ayu sAgara chAsa; zrI zreyAMsa gaNadhara saDasaTTa, ghAtakoI gurU jaNa aDasaTTi guNa sattari payaDI viNa moha, sattara ghaNu taNu bArasa jina ya; igasattari pUrvalakha ajita gRhavAsa, zrI gurU bahetara kalAnivAsa. 9 ega asaM tigasattari bhAya, cittara varga agnibhUtane Aya; paMcattara IgabhAga jANu, madhyama meDa chinduttarane ThAMNa. 10 lava sottari mUhurata thAya, varSa atyara akaMpita thAya; pili pila eka aMtara mAMna, sahasa ogaNyAsI joyaNapramANa. 11 asI ghaNuSa zreyAMsa pramANa, munI paDimA IkayAsI dinamAMNa; bayAzI dina zrI vIrajiNaMda, devAnaMdA kukhava saMda culasI gaNadhara prathamajinataNa, paDhama aMge payAsI udesA gaNyA; suvidhI taNA kyAsI gaNadhAra, sagati prakRti SaTa karma nirdhAri 13 aThayAsI graha kIdhA vasa, navyAsa atilla tisa: ne ghaNu sItala jinataNuM, ehamAMna AgamamAM suNuM 14 Aho! Shrutgyanam Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 Ayu gotra viNuM khaTakarmanI, prakRti ekANuM edhe suNa; bANu varSa gotamane Aya, trANu maNacaMdraprabha thAya rANuM gAthAMne bheda, paMcANuM gaNuM ajita jinadeva, , InuM lAkha bhAve ati bhalA, vAyu kumAra taNa nimelA. uttara prakRti sattANu sAkhi, ATha karmanI ethe dAkhi; aThANa bhAI bharatanA, sahasa nivANuM joyaNu merUnA. pArzvanAthe saMtavarSaja Aya, ekAdhika satata samudAya; bIDuttara satta bhASA bheda, vidyA cauda taNuM lahe veda. dedhaka bheda taNA maMDANa, tittara satanA tumi jANa; rAga bheda ciDottara bhalA, dedhaka bheda paMcasata niramalA. chaDottara satta rAga mUchanA, sAta adhika sata sa grAmanA; mAlA maNIyA ekaso ATha, tiNa jape surimaMtrane pATha. sahasa lAkhane ke vicAra, INiparijJApaka vividha prakAra; suraguru samarse avatAra, tapAgaccha munI tuM AdhAra. gacchanAyaka gacchAdhipa sAra, suMdara mUrati mehanagAra; karate bhavijanane upagAra, jima varase pUSkara jaladhAra. 22 ityAdika guNa nahiM maNuM, jIbha ekakisa kahiMI ghaNA; zrI vibudha vimala sUrIzvarerAya, sAMprata jehane sujasa gavAya. 23 zrI ityAdika guNa karI virAjamAna, ityAdi bahu vijJAyaka, zrI zrI pUjyajI, jaI sapane, balasaMpane, kulasaMpanma, rUva sapane, dasaNa saMpanna, cAritra saMpane uryAsI, teyasI, jasaMsI, jiahe, jiamANe, jiamAe, jiala he jieparIsahe jio IdIe, ityAdi gurNa karI alaMkata. vAdIgajasIMha vAdI kadalI kapANa, vAdi mukhabhaMjaNa, sakala bhUpAla rajaNa, vAdi timira bhAskara, vAdi rAvaNarAma, vAdi tArAcaMda, vAdI parvataida, sarasvatI labdha prasAda, zrI jinasAsana udyotakAraka, dhanya te rAjArANA yuvarAjya isara Ibhya vihoriyA jeNe zrI pUjyajInA caraNakamala vidyA ane vAMde dhanya te zrAvaka dhanya te zrAvika jeha zrI pUjya niraMtara amRtamaya dezanA sAMbhale. samudrapari gaMbhIra, merUnI pariacala, bhAraMDa paMkhinI pare apramatta, kuMjaranI pari saiDIra, sIMha jima durdhara, tima karmanI lepe karI rahita, paramabaMdhava, 5ramaranehI, parama upagAri, jaMgamatIrtha, paMDitajina lalATa cuDAmaNi gacchAdhipati, gacchamaMDaNa, gacchanAyaka, dharama bhAra dhuraMdhara vAcA avicala. kiMbahunA gayaNagaNa kAgala karuM, lekhaNuM karuM vane rAya; mahIyala saMghalI masaka, tehi guNa lakhyA jAya; ahma hIyaDuM dADima kalI, bharI tuhma guNa geha, avaguNuM eka na sAMbhare, visArIja jeha. hiyaDA te kima visare, je sahaguru suvicAra; dinadina prateM sAMbhare, jima kela sahakAra Aho I Shrutgyanam Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] vibudhavimalasUri-vijJaptipatra. [329 visaryA navi visare, je sadagurU kima kima na visare, samaya citta na meya, jae viNa ghaDI na jAya. sarasati kaMThAbharaNa, tapa te dinakAra; cAritra pAtra cUDAmaNI, bhavijana tAraNa hAra. zrI zrI zrI ati ghaNI, ekaso ATha abhirAma; zrI zrI vibudhavimala surajI, saparivAra caraNAna. AjJA kAri gurUpadaM, paMkaja reNu samAna; dAsa bhAva karI ApaNe, likha lekha siranAma. kuladIpaka kulauddaghAtakAraka, kalikAla kalpadruma; jima devatAM mAhe IMdra, tArAmAMhe caMdra, giramAMhi merU. vAjitramAMhe bherU, parvamAMhi zrIparyuSaNAparva, hastimAMhiM erAvaNu, sUtramAMhi zrI kalpasUtra, maMtramAMhI navakAra, ratanamAMhiM cintAmaNI, tima gacchamAMhi zrIpaga7, temAM hiM zrI bhaTTArakane guNekarI susobhita che, zrI zrI pU jInA guNa anaMta eka mukha eka jIrbha kima varaNavAya. je sarasvatI prasanna thAya tehi likhyA na jAya. sAI maMDalI sobhIta parama upagArI ziromaNI, bhavya jIvane samakita dAtAra ityAdi sarva upamA jogya, paramapUjya paramagurU zrImattapAgacchAdhirAja sakalabhaTTAraka paraMparA puraMdara, sujJa bhaTTArika ziromaNI bhaTTAraka zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI zrI 108 zrI zrI zrI zrI zrI vibudhavimalasUrIsara saparivAranuM caraNakamalAna zrI barAnapUra nagarAta sadA sevaka AjJAkAri caraNasevaka AjJA pratipAlaka, dIpAsA meticaMdasA, tathA gokaladAsa, gopAladAsa, vaNArasIdAsa, gulAbadAsa, dulabhadAsa, vadhumA, harSacaMdasA, kacarAsA, vadhu, sonI bhojasA udAsA, DuMgarasA meMDAsA, jhavaeNracaMda, jharasonI, nAlacaMda, dhanAsA, rAyacaMdasA, kAkAsA, pratApamAda, khetAsA, jIvaNadAsa, haThIsaMga, sobhAgasA, rUpAsA, saMkalasA, kapUrasA, devacaMdasA, tArAcaMdasa, galAlasA, hemacaMdasA, galAlasA, pramukha samastasaMdhanI vaMdanA 108 vAra avadhAjI, IhAM zrI pUjyajIne vAMdavAne saMghane ghaNI utkaMThA che, te divasa kehave hase je zrInA mukhanI desanA sAMbhalazuM evI amane ghaNI utkaMThA che, IhAM zrIjIne prasAde karI pajusaNa parva nivIMdhraparNa thayA che, aThAI tathA chaTha aThamAdika ghaNo tapa thayo che. Ihi zrIjInA sevaka AjJAkAri 5. mAMnavimalajI, 5. tilakavimalajInI vaMdanA 108 vAra avadhAro. chatAM zrIjIno parivAra jathA jegya jeII tehavo che, zrIjI ekavAra comAsuM uttare devayAtrA karavA padhAro. ahino saMgha zrIjanI desanA sAMbhalavAnuM ghaNo harSa rAkhe che, IlAM zrIjI saMgha upara sneha rAkho che tethI vizeSa rAkhojI, tamArA guNa aharniza niraMtara sAMbhare che che. tulmane saMgha dharmakaraNIvelA avasare nItya saMbhAre che che. te mATe ekavAra patitapAvana karavA padhArajI saMgha devayAtrA avasare nitya saMbhAre che . tuho paNa zrI barAnapUranA saMdhane saMbhArajI. zariranAM jatana karo. bAI jamaka bAI naMdakaMara, bAI sAmajara, bAI maMDIbAI mAnakuMarabAI, hejabAI, bAi kIlo, samasta zrAvakAnI vaMdanA 108 vAra avadhAro. saMvata 1810 A sudi 15 sarve zrIjIne vaMdanA lakhI che che te jANavuMjI saMgha upara kRpAdRSTI rAkhyo che tethI vizeSa rAkhavIcha. zrIjI je je dezanA deva jUvAre tihAMthI barAnapUranA saMghaneM saMbhArAjI Iti zreyaDatu maMgala. : Aho! Shrutgyanam Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 atha DhAla rasIyAnI prathama tIrthaMkara pathakamalai namuM, samaruM sarasvati mAya; su. paMcama Are he munIvara pragaTIe, bheTayA bhava dukha jAya su. vibudha vimalasUrI vaMde bhAvasuM, nikaMde karamanI keDi; suka gurNa karI amRta bharyo, kuMNa kare ehanI heDi. su. guNa chattise aMge ApatA, gopatA mana vacakAya; su. paMcasumati mahAvrata pAlatA, paMcAcAra paNa kahevAya. su. Agama pastAlIsa jasa mukha vase, aSTa mahAvyAkarNa paMcakAvyi; su. anera anopama graMtha gaNuM bharyA, nyAya ciMtAmaNI bhAvi. su. tapa tIkSaNatAM aMge Adare, anubhave rasano bhaMDAra; su. vibudhavimalamuri zAsana sobhatA. aghahara dinakara jima aMdhakAra. su. mAtA rahiyAMbAI kukhe avataryA, pItA gokala guNavaMta; su. prAgavaMsa pUnyavaMta ajuAlIo, mahImA mera mahaMta su. tuma pada paMkaja ama mana madhukara, ghana cAtukanI re prIti; su. . . .e amArI re prIti. su. dhana dhana kSetra sIrAmaNa gAMdalI, dhana dhana gIrUAre pAsa; su. dhana dhana saMgha zrAvaka ne zrAvikA, avicala dharama ulAsa. su. barAnapurane saMghanI vaMdanA vyAMcajo bekara joDi; su. *. . ... ...gAMdalI nava nIdha keDI kalyANa su. vibudhavimalasUrIsara svAdhyAya saMpUrNa. 8 vimalapAdabhRtzrIAnandAbhidhAnamunIzvarAH suvihitavarAH sadgItArthAstapAgaNamaNDanaM kRtanijahitAsteSAM paTTaprabhAkarazekharAH vijayapadayukjhIdAnAkhyA yuge zubhasUrayaH // 137 // vyAkhyA. atha gurU paraMparAnI prazasta likhIe che je siddhAMtanA artha paraMparAgata hoya teha satya jANavyA tehaja gurUnI paraMparA je che te samyakatvanuM mULa kAraNuM che te mATe guruparaMparAnI prazasti likhavI egya che. je zrI vardhamAna svAmI to sakala gurU paraMparAnuM kAraNa che, te mATe prathama pAdhara che te zrI sudharmo svAmI thakI zrI hemavimala sUrIzvara paryata paMcAvaNa pATa sUdhI 55 suddha paraMparA cAlI AvI che ! telane pATe chappaNarma pATe 56 | vimalapada bhUta ! zrI AnaMdAbhidhAna munIzvarA kao | vimalapadanA dharanAryo zrI ANuM vimala munIzvarA e havA AcArya padAdhara ! suvihitavara ka0 diyAvaMta sAdhumAMhI varA pradhAna sadagItArthoH ka uttama gItArthe bahu zrata tapAgamaMDanuM tapAgacchanA maMDanakata nijahitA ka... ! Aho! Shrutgyanam Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtra 4 ] vibudhavimalasUri - vijJaptipatra [ 322 peAtAne karyuM che hita jehaneM ehavA zrI ANaMda vimala sUrIzvara tihakAle luMkAnA mata dhaNA vistaryo che ! teha gurUnI AjJA thakI ! saMvat 1582 5 zrI AnaMda vimalasUrIzvaraI kriyA uddhAra karIne ghaNA jIvaneM prati kheAdhyA teha pATe zrI vijayadAnasUrIzvara sattAvana pATanlR viSe thayA / teSAM paTTaprabhAkara zekharA ka. tehanA pATane viSe prabhAkara ka. sUryana viSe zekharA mukuTa sarakhA yuganeM zubha sUrayaH uttama sUri che / 137 teSAM paTTaviyattale zavijayA zrIhIrasUryopamAH kSityAmakbara sAhinA dyutimatA vikhyAtasatkIrttayaH / zrIsenAdvijayAkhyarisubhagAH paTTe sapAdAspadaM sUrizrIvijayAdidevamunayo gacche tapAnAmani // 138 // vyAkhyA--teSAM 40 teha vijayadAnasUrIzvarane padmarUpa AkAza talane viSe vijaya paTTa sahita zrI hIrasUryopamA ka. aDavannamA pATaneM viSe zrI hIravijayasUrIzvara thayA ! teha sUyaeNmAna pratApI thayA kSityAM ka. pRthivIne viSe akSarasAhinA vrutimatA 70 jyeAtivaMta tehane pratiAvye karIne satkIrttayaH ka. bhalI che kArtti tehanI / 58 / zrIzenAdrijayAmyasUrisubhagA 30 ! eguNasAThameM pATa zrI cenivajayasara nAmA thayA paTTe sapAdAspadaM zrI hIravijayasUrIzvaraneM pArTe savAI thayA sUrizrI vijayAdideva munayA ka. sAmeM pArTe zrI vijayadevasUrIzvara thayA gacce tapAnAmane ka0 tapAgacchane viSe thayA ! 60 | 138 1 kAvyArtha: teSAM paTTe prabhAkhyA vijayapadayutAH sUrimukhyA babhUvuH tatpaTTe jJAnasUripravarasavimalAH sAdhusaMvijJasaMjJAH / zrIsaubhAgyAbhidhAnA jaladhipadayujaH sUrisaMpatprayuktAsteSAM paTTe tapasvI sumatijalanidhisUrisaMjJAnvito'bhUt // 139 // vyAkhyA-ekasaDimeM pATe zrI vijayaprabhasUri thayA. khAsakrimeM pATai zrI jJAnavimalasUrIzvara thayA sAdhusaMvinarsanA ka0 sAdhumAMhi saMveganI saMjJAvaMta AcArya thayA tihAM DhuMDhiyAnA mata vizeSa pravaryAM tihAM saMvegI sAdhunA zrI pUjya thayA / zrIsaubhAgyabhidhAnA jaladhipadayujaH risaMpaprayuktAH-mAsakrimI 62 pATaI thayA teDu zrI jJAnavimala sUrIzvara naIM pATe vreDimeM pArTe zrI sobhAgyasAgara sUri thayA teha sUrinI saMpadAsahita thayAH / teSAM paTTe tapasvI tehazrI saubhAgyasAgarasUrIzvarane pATa" causaThameM zrI sumatisAgara surIzvara thayA ! teha sumatisAgarasurIzvara kehavA che tapasvI. 30 mahAtapasvI 5 zrI vardhamAna tapasyAnA karanAryA eka ghInI vigaSTa vinA paMca vigaSTanA paccakhANa karanAryo / 139 / kAbArthaH / dhatte nyAyayazA yazovijayatAM zrIvAcako nAmani sAhAyyAd budha RddhinAmavimalaH saMvegamArgAsthitaH / ccho gurukIrtikIrtivimalo buddho gurustacchizuH sUrizrIvibudhAbhidhAnavimalo granthaM vyadhattemakaM // 140 // vyAkhyA--pUrva je kahI teha zrIAnaMdavimalasUrIzvara thakI gurUnI paraMparA kahI te AcAryapadanI paraMparA jANavI je graMthakartA viSNudhavimalasUrI / tehanA AcAryapadanA dAtA zrI sumatisAgara sUrIzvara Aho ! Shrutgyanam Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ saMdar thayA. dIkSAgurU tA paMDita zrIkItivimala gaNi paMnyAsapada dhArI / tehanA gurUzrI Rddhivimala gaNi mahApurUSa mahAtapasvI saMvegI thayA te / saMvat 1710 varSe gUjarAtamadhye dhAdhAramadhye zrI pAlaNapura ne pArse gAlAgrAma madhye zrI mahAvIra svAmInI sAnidhye kriyA udghAra karyo / teha kAleM zrIyazeAvijaya upAdhyAya kAzimAMhi / nyAyazAstra bhaNIne hAM padhAryA che / teha saMvegapakSI bahuzruta vicaratA hatA tehanI sAhAyyI / zrI Rddhivimala gaNa kriyA pAlatA havA ! tehanA ziSya paM| zrI kIrtivimala gaNi thayA te gurUkIrti ka. meATI che kIrti jehanI ! aneka bhavya jIvane pratikhAdhIne dIkSA dIdhI che ! jehanA guNa ghaNA vikhyAta che jagatrayamAMhi che ! teha budhdha ka. bahuzruta gurU ka. graMthakartAnA gurU che! taSNuiH ka. tehanA je ziSya teha graMthakartA sUrizrI viSNudhAbhidhAnavimale ka0| zrI sumatisAgara sUrIzvara saMvata 1998 varSe vaizAkha suddhi trIje sUripadanI sthApanA zrI zaMkhezvara grAma madhye karI tihAM eka sthApanA karI che graMtha vyadhattemakaM ka0 5 teha graMtha kartAI mirka mimeva marka graMtha 30 samyakatvaparIkSA rUpagraMtha prativyadhatta ka. karatA, hatA. | 140 1 / nauraMgAbAdapurvI prathitajinagRha zrAddhavargAnvitAyAmAcAryA yauvarAjye sa vimalamahimA sUrinAmnA prasiddhaH / ityAdyaiH sAraziSyaiH zubhaparikarito graMtharUpaM tvakArSIt bhavyAnAM dharmahetoH sa vibudhavimalaH zuddhasamyak parIkSam // 141 // vyAkhyA je nAraMgAbAda sahara nagarane viSe teha purI kehavI che prathita. prathitAni kAritAni jinagRhANi gaiste zrAddavargAAranvitA yuktA--je nargArane prathita ka. karAvyA che. jinanA gRha 30 zrI tIrthaMkaradevanA deDaryAM je zrAddhanA samUha ehavA ghaNA zrAvaka che jainanA deharyA pratimA pratiSThA dIkSA maheAtsathanA karanAryo dravya stavarUpaI karIne samyakatva nirmala karatA thakA ehavyA zrAvaka dhaNA che. teDu zrAddavargA sahita ehavI purI tene viSe / mAcAryo yauvarAjye satrimalamahimA sUri nAmnA prasiddha ka. te nagarIne viSe navA mehulyeA che tehane viSe zrI zAMtinAtha bhagavaMtanA deharA madhye saMvat 1813 nA varSe phAguNa sudi paMcamIne dineM sA kapUracaMda meAtIcaMda / tathA sA devacaMda lAlajI pramukha saMghe dhaNyA maheAva karIne AcAryapadanI sthApanA karI ! teha zrI mahimAvimalasUri riti nAmaI karIne prasiddha che ! tyAthaiH sAraziyaiH zubhaparikaritA graMtharUpa vakAta ka. ! jeha eha graMtha karyAM che. tehanA ziSyaH mukhya zrImahimAvimalasUripramukhai: sAra ziSye ka. huM zrI kSAMtivimala pramukha aneka ziSyaI zubha parikaritaH / zubha parivAraI paravaryo eDavyeA graMthakartA graMtharUpaM kArt ka. tuM punaH / graMtha rUpa prati akA|t ka0 karatA havA ! teha graMtha rUpa kehavyA che ! samyakSarIkSa ka. / yathArtha satya che parIkSA jehane viSe sa samyakaparIkSa| 141 yatrArAdhyA jainyaH pratimA samyagdRSTibhiH zrAddhaiH graMtho vibudhavimalagaNitaH sa samyaktvaparIkSeti // 142 // vyAkhyA--trArAdhyA jainya ka jeha graMthane viSe ArAdhyA ka0 ArAdhavA yogya pUjavA yAgya che anya: 40 jainanI pratimA samyagdaSTibhiH zrAdvaiH ka. / samyagdaSTi zrAvakai zrIvItarAganI pratimA pujavA cegya kahI che. teDu graMthe sa0 ka. te samyakatva parIkSeti ehalyuM nAma che ! 142 AryArthaH Aho ! Shrutgyanam Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maM% 9] vibudhavimalasUri-vijJaptipatra [33 zAke naMda 9 vAddhi 7 rasa 6 caMdra 1 mite 1679 saMvatsare jyesstthmaasi| vahni 3 vidhu 1 parvata 8 caMdramite 1813 vIrasaMvatsare zubhe // 143 // zAke kazrI zAlivAhana rAjAI pravartAvyo je zAke saMvatsara saMvata 168 nA varSa vahina kai tribhu 3 vidhu ka, eka 1 parvata ke ATha eTatye saMvata 1813 nA varSe jyeSTha mAsi karu cha mAsane viSe ! eha vIra saMvatsarane ke. vIra vikramAdityanA saMvaccharane viSe eha graMtha saMpUrNa thayA 143 | AryArtha zuklapakSatrayodazyAM samApto'yaM graMthaH sa bhAnavimalasAdhvartha / bAlAvabodho bhAvijIvamukhakRt // 144 // vyAkhyA-zukala pakSa trayodayA zukala pakSane viSe zudane viSe zuda terasIne viSe sa graMtha | samAhoya kao ! eha pratyakSa gataH samyakatvaparIkSArUpa graMtha samAsaH saMpUrNa thaye bhAnuvimala sAdhvartha kao | sAdhu bhAnuvimalanA Agraha thakI eha graMtha karyo bAlAvabe ka bAlakane avabedhanuM kAraNa che. bhavichavAsukhakata kao je bhava mekSagAmI jIvane te sukhakRta ka0 sukhane karanA eha graMtha chekadAca koIka arUci jIvane eha graMtha du:khadAyI paNuM hasya ! tenA doSane udaya karIne paNa e graMthano doSa na jANajo. jo uttama jIvane sukhadAyI che. te mahA kalyANanuM kAraNa che 144 | AryArtha yatkiMcit siddhAntaviruddhaM likhitamanupayogena tata zodhanIyaM vidvadbhirvA mithyAduSkRtaM mestu / 145 / vyAkhyA-- kicita ka je kAMI siddhAMta virUddha ka0 zrI Avazyaka pramukha siddhAMta thakI je kAMi virUddha viparIta likhita ka0 | je kAMI virUddha likhAyuM che ! anupayogena upaga rahita paNe kAMI virUddha likhANuM hoe tata zodhanIya vibhi ka" te zodhavuM vibhi kapaMDita eha upakAra karajo pati teja naI kahIe ! je para upagAra karyo vA kaTa athavA me ka0 majhane miyA dukRta ka je dukRta je pApa je utsava kAMI aNupagaI likhAyuM hoe tehanuM je pApa mithyA karu phokaTa astu kaTa thA je Ihita graMthane viSaI jAMgIne te siddhAMta virUddha likhyuM nathI. paNa ajANatAM kAMI likhAyuM hoe to te vicArInaI zodha paMDita hoya teha mujhane to micchAmi dukkaDa he maMgalamastuH ! 145 | AryArtha che iti zrI samyakatvaparIkSA samApta ! saMvata 1814 nA varSe phAguNa vadi 7 vAra bRhaspata dine likhita che zrI nauraMgAbAda maLe che Aho ! Shrutgyanam Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM rU 4 ] jaina sAhitya saMzodhaka. AjIvika saMpradAya. [ mULa lekhaka e. epha. Ara. DAaleM] (anuvAdaka cu. pu. reTa ) [ khaMDa 3 [ DA. e. e. Ar hAao~ e jANItA yureApIyana skolaramAMnA eka che. teonA paricaya jainasAhitya saMzAdhaka prathama khaMDanA cothA aMkamAM theDe ApavAmAM AvelA che. tethI ahiM tenI punarukti Avazyaka nathI. ahiM mAtra eTaluM ja jaNAvavuM basa thaze ke A iMgrejImAM temaNe lakheleA ' AjIvaka ' viSayaka eka nibaMdha ' insAIkalA pIDiyA Apha rilijIyana enDa ethikasa ' nA ve. pahelAnA pR. 259 upara prasiddha thaelA che. jenA gUjarAtI anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. ' A nibaMdha aneka dRSTie upayeAgI che. temAM Avaka saMpradAya ane tenA netA gAzALaka viSe puSkaLa mAhitI bauddha ane jaina graMthA uparathI ekatra karavAmAM AvI che. nibaMdha vAMcatAM ja lekhakanA vizALa vAcana, manana ane pRthakkaraNa kauzaLanI chApa paDayA vinA rahetI nathI. emAMnI keTalIka aTakaLA kalpita heAvAno saMbhava che. paNa kharA abhyAsIe sAhitya uparathI taTasthabhAve vastu kema tAravavI enA saceATa dAkhaleA A nibaMdha pUrA pADe che. pazcimIya vidvAnAnI abhyAsapati, ane vicArasaraNithI mAhita thavA icchanAra eka munizrI mATe mULa IMgrejI nibaMdhane gUjarAtI anuvAda karavAmAM AvelA paNu e anuvAda khIjA jijJAsuone paNa upayeAgI thAya evI dhAraNAthI te munizrInI sammatithI e anuvAda atre prasiddha karavAmAM Ave che. A anuvAda kevaLa bhAvAnuvAda na heAtAM mukhyapaNe zAbdika anuvAda che. mULa sAthe meLavanArane sagavaDa paDe evI dRSTithI anuvAda karavAmAM AvelA tethI cit cit vAkya racanA gUjarAtI Dhabane baMdha na bese tevI jaNAze chatAM kALajI pUrvaka vAMcanArane temAMthI arthodha thavAmAM kazI ja aDacaNa Ave tema nathI. A nibaMdhamAM vaparAyelA pustakAnA saMketeAnuM spaSTIkaraNa nibaMdhanA aMtamAM ApavAmAM Ave che. saMpAdaka. ] 1 upAdhAta -bodheAnA ane jaitAnA, bannenA pavitra graMthA uparathI ApaNe jANIe chIe ke cha. sa. pUrve chaThThA saikAnA prAyaH aMta bhAgamAM bauddha ane jaina dharmanI sthApanA samaye Avika nAmanA eka samakAlIna bhikSusamUha hastI dharAvatA hatA. amuka jaina zAstrAmAM ApaNane vizeSa mAhitI maLe che ke A samUhanA sthApanAra gAsAlamaMkhalIputtara nAmanA mANasa hate. saptamAMgamAM geAsAle eka jaNane-saddAlaputtane-AvikasamUhamAM svIkAryAMnuM kahevAyuM che. ane bhagavatI sUtra nAmanA paMcamAMgamAM ApaNane e samUhe mukhI tarIke svIkArela geAsAlanA vRttAMta maLe che. khudde upAlaMbhAthaeN vINI kADhelA cha bhikSusaMghAnA netAomAMnA eka tarIke anekavAra bauddha pavitra graMthAi geAsAla maMkhalIputtanA ullekha kare che; chatAM spaSTa rIte, AyikA sAthe saMbaMdha dharAvanAra tarIke e enA kaMda ullekha karatA nathI. paraMtu banne ( jaina ane bauddha ) ene svataMtra cchiAzaktinA ane naitika javAbadArInA niSedhanA dhArmika tAttvika siddhAMta-nitivAda-dharAvanAra tarIke lakhe che e hakIkata darzAve che ke A bAbatamAM bauddha paraMparA jainathI yathArtha rIte judI paDatI nathI. 1. a'. ni. 3, 276; DA. pR. 71, 220 2. pAlI mailIputta, saMskRta marIputra; 3. 3, 6, 2, 133 4, ma. ni. 1, 198, 250, 515 sa. ni 1, 68: 38; 4 dI, ni, 1, 12, jA, 5, 246 Aho ! Shrutgyanam Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka] AjIvika saMpradAya [335 AjIvika nAmanA cokkasa artha viSe ApaNane kazI mAhitI nathI. saMskRta zabda sAva eTale keI paNa amuka varganA lokone jIvanamArga vA vyavasAya-pachI te saMsArI gRhastha tarIkene hoya vA tyAgI parivrAjaka tarIkene hoya. Ama -margIra e bauddha paddhatimAM parivrAjakanA ATha pharajIyAta "mArgo mAM eka mArga hato. vi za da gAmAMthI Avelo hoIne eno artha pitAnA vargane yogya prakAranuM jIvana gujAranAra evo thAya che. ApaNe have pachI joIzuM ke karmanAM baMdhanothI mukta thaelA bhikSaonA AjIva paratve gosAla vicitra abhiprAya dharAvato hato ema mAnavAne keTalAMka kAraNo che. saMbhavataH Aja kAraNoe karIne e ane enA anuyAyIo AjIvike athavA AjIvane viziSTa siddhAMta dharAvanAra tarIke oLakhavAmAM AvyA. ApaNI pAse je je sUcano che te tamAma ema batAve che ke AvA dAkhalAomAM bahudhA hoya che ema e nAma emaNe pote pADeluM nahotuM paraMtu emanA pratipakSIoe potAno tiraskAra sUcavavA mATe pADeluM hatuM. ApaNe joizuM e pramANe bhikSupaNAne mokSanA sAdhana tarIke nahi paNa gujarAtanA sAdhana tarIke, mAtra vyavasAya tarIke, anuvartIne gosAle potAnI ja vartaNukathI DhaMgane AkSepa vahorI lIdhA hatA. ema jaNAya che ke AjIvika nAma mULe sAla ane enA anuyAyIone "dhaMdhe laI beThelA' tarIke badanAma karavAnA arthamAM yojAyuM hatuM. jo ke niHzaMkapaNe, pAchaLanA kALamAM jyAre te eka parivrAjaka saMghanuM viziSTa nAma thayuM tyAre e du:kha lAge evo artha lupta thayo hato. 2 sAlano agata ItihAsa-sAmAnyataH bhagavatI sUtra tarIke oLakhAtuM jainonuM paMcama aMga gosAlanA jIvanane ApaNane ThIka ThIka saMbaddha ane vigatavAra vRttAMta Ape che. A vRttAMta, pramANe gosAlane pitA eka prakArano maNa arthAta dhaMdhArthI mAgaNa hatuM ane enuM nAma maMkhalI hatuM. AthI karIne e lIpura vA maMkhalIputra tarIke oLakhAto hato. enuM bIjuM nAma gAla paDayAnuM kAraNa e hatuM ke eno janma gauzALAmAM (gosAlamAM ) thayo hato jyAM amuka varasAdanI Rtu daramiyAna anya koI AzrayasthAna nahi maLavAthI enAM mAbApe Azaro lIdhe hato. e moTo thayo tyAre eNe pitAne bApane dhaMdhe grahaNa karyo. lagabhaga eja samaye mahAvIre nigrantha tapasvI tarIke parikramaNuM zarU karyuM hatuM. potAnA bhramaNa daramiyAna gesalane vAraMvAra emane bheTo thayo. loko mahAvIrane je mahAna pUjya bhAvathI jotA e joIne eNe emanI sAthe joDAvAno nizcaya karyo. prathama pAchA kADhavAmAM AvyA chatAM potAnI atiyAcanAthI Akhare e mahAvIranA ziSya tarIke svIta thavAmAM phAvyo. paraMtu A be mANaso cAritrayamAM ane svabhAvamAM eTalI bhinna hatA ke cha varSa pachI gosAlanI dagAbAjI ane phaMdalanA kAraNe emanA sahacArano aMta Avyo. have gosAle harika netA banI AjIvika nAmano jAdo paMtha jamAvyo ane pitAnA anuyAyIo sAthe sAvathI (zrAvastI ) nAmanA gAmamAM gayo ane tyAM eka kuMbhAraNanA makAnanA bhAgamAM potAnuM mathaka karyuM. tyAra bAda soLa varSa daramiyAna mahAvIra kadi pitAnA pUrva sahacArIne bhegA thayA hoya evuM jaNAtuM nathI. eTalA gALA pachI (eka divasa) mahAvIra parikramaNa karatA karatA sAvaOImAM AvI caDhayA. ane gAsAlane tyAM ke prabhAve pravarte che e emanA sAMbhaLavAmAM AvyuM. prasaMgopAtta pitAne tapasvI tarIke oLakhAvanArane juThe veza emaNe udhADa pADayuM. e vAta kAne AvatAM gosAle vera levAnI dhamakI ApI ane ekadama pitAnA anuyAyIone laIne mahAvIra jyAM pitAnA nigrantha sAthe utaryA hatA te tarapha upaDaze. tyAM eNe eka vicakSaNa dalIla AgaLa karIne jhaghaDA mAM. "eNe kahyuMH mane oLakhavAmAM mahAvIre bhUla karI che. vAstavamAM eka samaye mahAvIranA sahacArI tarIke jANItA thaelA gosAlathI huM saMpUrNatayA bhinna mANasa chuM' A vAkchALane mahAvIre tiraskAra 5. . 6: pariziSTa 1 mAMnuM bha. sU. 15 nuM bhASAMtara 6, enI joDaNI nijha paNa thAya che, juo je. ra. pR. 14 pAdadha. Aho! Shrutgyanam Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 dha ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 pUrvaka bAju upara haDaselI kADhayuM eTale ethI krodhAyamAna thaelA gosAle pitAnA pratipakSIne na bhaMDAya evI gALo bhAMDI ane banne haripha mArAmArI upara AvyA. laDAImAM mahAvIranA be ziSya khAkharA thaI gayA paraMtu Akhare vyaktigata mukAbalAmAM mahAvIre gosAlane hAra khavaDAvI ane ene apakIrti pUrvaka pAchA haThavAnI pharaja paDI. enA hariphanA ToNAo ane ethI utpanna thaelA gAmalekanA avizvAsa karIne sAlathI sAvathImAM ubhuM rahevAya evuM rahyuM nahi. AnI enA magaja upara eTalI badhI asara thaI ke e casakI gayuM ane tapasvIne sarva saMyama bAju upara pheMkI daIne e gAna tAna (nAca) ane pAnamAM gulatAna thaI gayA ane pelI kuMbhAraNane nAcavA tathA enI dukAnanuM kAdavavALuM pANI laI laine potAnA upara chAMTavA lAgyo. tophAnabharyA A bhogavilAsanA jIvananA cha mahinAe eno aMta ANe. ane te sAthe buddhinuM ane pazcAttApanuM punarAgamana thayuM. maratAM maratAM eNe pitA viSenA mahAvIranA kathananI satyatAno pitAnA ziSyo samakSa svIkAra karyo ane emane kahyuM ke mane hareka kalaMkanAM cihnothI dATajo ane mArI zarama DhaMDhero pITAvI jAhera karajo. umeravAmAM AvyuM che ke potAnA gunI aMtaghaDInI sUcanAone ziSyae amala karyo nahote. bhagavatI sUtramAMnA gosAlanA jIvanavRttAMtano sAra Ave che. enA jIvana viSenA bauddha ullekha AthI paNa vadhu saMkSipta che. khuSa (Azare I. sa. 410) dIvanikAya uparanI pitAnI TIkAne viSe ApaNane jaNAve che ke mekhalI e gosAlanuM nAma hatuM ane pAchaluM nAma e gauzALAmAM janme hatA te uparathI ene ApavAmAM AvyuM hatuM. [eka divase ] eNe bedarakArIthI eka telanuM vAsaNa bhAgI nAkhyuM hatuM. ane enA gusse bharAyelA zeThe ene pakaDyo hato. zikSAnA bhayathI zeThanA hAthamAM pitAnAM kapaDAM rahevA daIne e enA paMjAmAMthI nAThe. nAga nAga e eka gAma bhaNI nAThe, jyAM lokee ene kapaDAM dharyoparaMtu eNe e grahaNa karavAnI nA pADI, kAraNa nagna ahaM athavA pavitra puruSa tarIke ene vadhAre sAruM gujarAna meLavavAnI AzA paDI. | banne ahevAlo--ApaNe nirdhAra karavA samartha chIe tyAM sudhI eka bIjAthI taddana svataMtra che. eka bauddha che, bIje jaina che; ane bauddha ane jaina pratipakSI saMpradAyo hoIne eka bIjAnAM avalokana [ jemanAM tema] svIkArI le ja nahi. taduparAMta buddhize laMkAmAM rahIne lakhyuM ane jaina dharmazAstro, ApaNI samakSa atyAre che e pramANenAM, pazcima bhAratamAM racAyAM hatAM. banne ahevAla maLatA Ave che ane judA paDe te banne bAbatamAM parama mUlyavAna che. e be bAbatamAM maLatA Ave che. prathama, gosAla gauzALAmAM ane halakA kuLamAM janmyo hato ane pAchaLathI teNe nagna bhikSano vyavasAya aMgIkAra karyo hato, ane bIjuM eno A avasAya aMta:karaNapUrvakano nahoto paraMtu mAtra nidyoge AjIvikA meLavavA mATe ja grahaNa karela hatuM. have pachI darzAvavAmAM 2 te pramANe gopAlanA pAkhaMDIpaNAnI mAnyatAnuM kAraNa, bauddha ane jaino bannenA kahevA mujaba, e hatuM ke e nIti viruddhanA siddhAMtone upadeza karate eTaluM ja nahi paNa vaLI te pramANe AcaraNa karate. banne ahevAlo judA paDe che te makhalI vA mekhalIpura nAmanA arthanI bAbatamAM. jenA kathanAnasAra saMkhalI e gosAlanA bApanuM nAma che ane e maMe uparathI Avela che. bauddhAnA kahevA pramANe e sAlanuM potAnuM nAma che. maMsa mAMthI kADhelI vyutpattine bacAva thaI zake ema nathI. prAkRta zabda deii saMskRta zabda nani ne samAnArthaka che. paraMtu nA samartha mA je koI zabda hastI dharAvatA nathI. vAstavamAM, Agalo zabda, eno saMbalInA mULa tarIke nirdeza karatA bhagavatI * bhagavatInA pATha pramANe te bhagavAna mahAvIra mana ja rahyA hatA gozALakanA game tevA prakopa sAme pazu-saMpA Aho! Shrutgyanam Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka Aho! Shrutgyanam gujarAta purAtatva maMdira (amadAvAda)nI prabaMdhasamiti khurazI upara beThelo: (DAbI bAjuthI) 5. sukhalAlajI; a, rAmanArAyaNa vi. pAThaka; AcArya jinavijayajI; a. dhamaoNnaMda kosaMbI; melavI abujaphara nadavI; a. harinArAyaNa AcArya. jamIna para beThelAH (DAbI bAjuthI) paM. bahecaradAsajI; maMtrI rasikalAla che. parIkha; a. gopAladAsa paTela. pAchaLa vacce ubhelA: cunIlAla pu. bAreTa, pustakAlaya saMrakSaka, Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka Aho! Shrutgyanam jarmana pro. DaeN. Dablyu zujhiMga pI.eca. DI. gayA ziyALAmAM amadAvAda AvelA tyAre jaina sAhitya saMzodhaka kAryAlaya taraphathI temane ApavAmAM AvelI pATInA samaye lIdhelA phoTogrApha. kumAra prinTarI : amadAvAda Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4 ] AjIvika saMpradAya [227 sUtranA phakarA sivAya, kayAMya jovAmAM AvyA nathI ane huM anumAna karavAnuM sAhasa karUM chuM ke e prAsa upajAvI kADhelA ja che. taduparAMta anumAnAzrita e maMttva zabdane arthe junA TIkAkArane nizcitapaNe nAta na hatA. Ama, abhayadeva (Azare 1050 I. sa. ) bhagavatIsUtra uparanI peAtAnI TIkAmAM ene artha ' jyAM tyAM, peAtAnI sAthe rAkhelA ( kInAkheAra ) devAnAM citrA batAvI leAkeAnI pAsethI dAna paDAvatA bhIkhArI' evA kare che, tyAre hemacaMdra ( Azare 1140 I. sa.) abhidhAta ciMtAmaNi uparanI peAtAnI TIkAmAM kahe che ke e suprasiddha zabda mAgadha-baMdIjana-ne paryAya zabda che. satya, niHzaMkapaNe, e che ke jJAyaputta, 'nAyavaMzano mANasa' ( mahAvIranuM vizeSaNa ) e zabdanI jema maMkhalIputta e paNa sAdhita zabda (Formation) che. e ema varNave che ke geAsAla, mULa, maMkhalI vA marina nAmanA bhikSuvarganA mANasa hatA. bhAratamAM A bhikSurganuM ghaNuM pUrvakAlIna astitva e hakIkatathI sAbIta thAya che ke suvikhyAta vaiyAkaraNa pANini ( Azare 350 i. sa. pUrve) peAtAnA vyAkaraNamAM (, 1, 154) A nAma kema paDayuM te samajAve che. enA kahevA pramANe maskarina nAma paDavAnuM kAraNa e hatuM ke e leAka peAtAnA hAthamAM vAMsadaMDa ( maRT ) rAkhatA. daMDa rAkhavAnA A abhyAsane lIdhe e pataMhina tarIke paNa oLakhAtA hatA. pANininA lakhANu uparanA peAtAnA bhASyamAM pataMjali AgaLa samajAve che ke A prakAranA parivrAjaka maskerina kahevAtA enuM kAraNa vizeSe karIne e hatuM ke eNe sarva pravRttione tyAga karavAnI pratijJA karelI hatI, nahi ke e daMDa rAkhatA. A lakhANAmAMthI eka hakIkata tarI Ave che ane te e ke A maskarInA vA ekadaMDIenA e prakArA hatA. utaratI zreNinA tapasvI bhikSApAtra ane kaTibaMdhana uparAMta sAthe eka yathArtha daMDa rAkhatA jyAre paramahaMsanI uccatara zreNimAM e A traNe vastunA adhikAranA tyAga karatA ane nitAnta tyAga rUpI daMDanA ja10 Azraya levAnA dAvA rAkhate. prAcIna bhAratamAM dharabAra vinAnA parivrAjaka tapasvInuM jIvana aMgIkAra karavAnuM valaNa eka samaye ghaNuM pracalita heAvAnuM jaNAya che. ghaNI vAra A jIvana sAcA dhArmika hetuethI grahaNa karavAmAM AvatuM; paraMtu saMbhavataH eTalI ja vAra kevaLa rakhaDelapaNAnA zekhane lIdhe ane prAmANika kAma karavAnI anicchAne lIdhe paNa ema karavAmAM AvatuM. kAi amuka varganA leAkAmAM ja ema hatuM evuM nathI; paraMtu saMbhavataH nIcalA vargomAM ene vizeSa pracAra hatA. upalA vargomAM ( kahevAtA dvijomAM ) brAhmaNa smRtikArAe AnuM niyamana karavAnA prayatna karele. emaNe evA dhArA bAMdhele ke ugatI avasthAnA varSoM vidyAsevanArthe arpaNa karavAM, vacalI avasthAnAM varSoM kuTuMbapAlana ane vyavasAya sevanAthaeN kharcavAM ane tapasvIjIvanArthe kevaLa utaratI avasthAnAM vaSaeN samarpaNa karavAM. paraMtu A pRthya niyamanane bhAratIya samAjamAM kayAre paNa jhAjhA amala thatA hatA e te rAMkAspada ja gaNAya; kAraNa paritrajyAthe samagra jIvana samarpaNa karavAnI vRtti leAkeAmAM ati prakhaLa hatI. niyama tarIke maskarIna ekAMta jIvana gujArate. A prakAranuM jIvana aMgIkAra karavAnA ghaNA gaMbhIra durUpayeAgA thavAnA bhaya hateA. ethI karIne prabhAvazALI vyaktitvavALA mANaseAe tapasvI jIvana pratyenA valaNanuM zAsana karavAnA kAryane vicAra karyAM-ene pratibaMdha karIne vA e mATe jIvananI amuka kAlamaryAdAnuM baMdhana mukIne hi, paraMtu vartananA kaDaka niyameAnA zAsanavALA saMdheAmAM parivrAjakAnuM saMgaThana karIne. AvA leAkeA te bauddha ane jaina dharmanA saMsthApakeA. badhA ahevAlA jotAM geAsAla bhAgyeja e prakAranA AdamI hatA. prakRtithI ja e parivrAjakapaNAnA mhAne svacchaMdI jIvana gujAratA utaratA prakAranA 8. e. ane yu. 795 muM 56. 9 kI. ma. 3, 96. 10. ve. i. sTu. 2. 174-175. 3 Aho! Shrutgyanam Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 maskarIomAMne hoya ema jaNAya che. A halakA prakAranA bhikSanA prAcIna bhArata viSenA astitvanI lokamAnyatAne Folk-lore eka vicitra Traka sAkSI pure che, e tittira11 jAtakamAM Ave che. bauddha jAtakamAM AvatAM padomAM prAcInamAM prAcIna-khuda bauddha dharma karatAM paNa ghaNA prAcIna-samayanI lokamAnyatAo samAyelI che. e nAtaja nA bAramAM ane teramA padomAM halakA prakAranA eka bhikSane anya vastuo sAthe eka vAsaDa (tArA) rAkha varNavyo che, je batAve che ke e ekadaMDI vA maskarInA nAmathI oLakhAtA bhikSuvargane manuSya hovo joIe. paraMtu A bAtamIne viziSTa artha arpanAra to e che ke ghaNA pAchaLanA samayanuM enA uparanuM bhASya e bhikSane AjIvika tarIke oLakhAve che. spaSTa che ke bauddhonA mukhamAM " AjIvika' e adhama prakAranA maskarina vA ekadaMDinane lAgu paDato ThapakAno zabda hato. bauddho ane jaina bane gosAlane maMkhalI ane AjIvikAno AgevAna zA kAraNe kahe che e AthI samajAtuM jaNAya che; ane ghaNo saMbhava che ke e pite ja mekhalI hato eTaluM ja nahi paNa jaine kahe che ema makhalIne anaurasa putra hato. mahAvIra sAthe saMbaMdha bAMdhavAmAM gosAla zA hetuthI prerAya hate e nakkI karavuM muzkela che. ema hAya ke e dharmotsAhInA saMbadhathI gesanI prakRtinI zubhatara vRttio alpakALa mATe jAgRta thaI hatI: vA, jaina vRttAMtta sUcave che ema "patAnA vepAranI' vadhu prabaLa " kaLIo' mahAvIra pAsethI zIkhavAnI maLaze evI paNa eNe AzA rAkhI hoya. prathama vikalpAnusAra mahAvIranA saMsarganI enA upara keI kAyamI asara na paDI. gosAle pitAne maTha kuMbhAraNanA makAnamAM thApyo hato e jaina lakhANa viSe gaMbhIrapaNe prazna uThAvavAnuM koI kAraNa jaNAtuM nathI. dhArmika bhikSuonA kaDakamAM kaDaka niyamomAMnA ekanI A ughADI avajJA buddhanI gosAla viSenI suprasiddha jugusAthI dai pramANa thAya che e jotAM gesalanA jIvananA aMtima dazyamAM niHzaMka kaika karUNa che. enA potAnA ziSya ane gAmalekanI meMDhADha mahAvIre ughADAM pADelAM enAM kalaMko ane ethI nIpajeluM enuM gAMDapaNa tathA aMtakALa vakhatano ene kSaNika pazcAttApa karUNa che. paraMtu dayAnI e lAgaNInA mApano = gesalanA yathArtha cAritrya viSe ApaNe kevo abhiprAya bAMdhelo che enA upara che. bhagavatIsUtra2 lakhe che ke mahAvIra gesAla pachI soLa varSa sudhI jIvyA. emAM ema paNa lakhyuM che ke eka asAdhAraNa hAthInA13 kabajA mATe vaizAlInA rAjA ceDaga sAthe magadhanA rAja kuNIya (ajAtazatrae ) karelo vigraha gelAlanA mRtyuno samakAlIna hatA. A be lakhANo:uparathI gosAlanA maraNanA varSane Azare nakkI karI zakAya. mRtaparaMparA pramANe mahAvIranA avasAnanuM varSa I. sa. pUrva para che. A pramANe gasAlanA maraNanI sAla I. sa. pUrve 543 nI Avaze. paraMtu e sAla kharUM pUcho te ati pUrvakAlIna che. uparyukta hAthI magadhanA rAjA sezIya (biMbisAra) taraphathI potAnA pATavI putra kuNIyanA caDhIAtA dAvAnI avanA karIne kaniSTha putra vehalane apAyo hato. e nizcita che ema mAnI zakAya ke e hAthInA kawjA mATe vigrahanI zarUAta karavA kugIya pitAnA rAjasattApravezanI ja vATa joto hato. have, dhImA bhukhamarAthI kuNIye potAnA pitAne ghAta karyo tyAra pahelAM keTalAMka varSothI eNe ene gAdI soMpI dIdhI hatI. A ghAta I. sa. pUrve 490 mAM vA buddhanA nirvANanI ATha varSa pahelAM thaye; kAraNa, have vyavahArika rIte nakkI che e pramANe, e banAva ( nirvANa ) I. sa. pUrve 482 mAM banyo. mahAvIra buddha karatAM keTalAka samaya-keTalA lAMbA te jaNAvela nathI-pUrve nirvANa pAmyA. paraMtu gesAla mahAvIra pUrve soLamA varSamAM- vinA varSamAM gujarI gayA ane e vigraha kuNIya 1 jA. 3. 542 mAM naM. 438, 12 pR. Fol. 1250 3, 1269 ; 13 1, 6, pariziSTa 1 pR. 7 Aho! Shrutgyanam Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjIvika saMpradAya rAjasattAne Asane Avyo e varSamAM ja banyo hovo joIe. have e rAjyArohaNa seNIyanA ghAta karatAM ghaNA lAMbA samaya pUrve susthApita karI zakAya ema nathI. mahAvIra buddha pUrve be varSa upara I. sa. pUrve 484 mAM nirvANa pAmyA ane ethI karIne gosAlanuM mRtyu ane vigrahanuM banavuM mahAvIranA nirvANa pUrva 16 varSa upara ane seNInA ghAta pUrva 10 varSa upara I. sa. pUrve 500 mAM thayuM ema mAnI levAthI sarva zarate uttama rIte saMtoSAya che. 3. gosAlanA AcAravicAragosAla ke enA AjIvika anuyAyIomAMnA keI pitAnA AcAravicAronI noMdha mukI gayA nathI. ethI karIne A banne bAbato viSe pharajIyAtapaNe emanA hariphe arthAta jaina ane bauddhonAM lakhANomAMnA prasaMgavazAta karAyelA ullekho uparathI ja ApaNe abhiprAya bAMdhavAno rahe che. emanAM kathana, alabatta, keTalIka sAvacetIthI svIkAravAM joIe; paraMtu emanI sAmAnya vizvAsapAtratAnI emanA tamAma Avazyaka bAbatomAMnA maLatApaNAthI bAMhyadharI maLe che. A maLatApaNAnuM khAsa karIne vadhAre mUlya che kAraNa e kathano be paraspara virodhI saMpradAya taraphathI AvatAM hAI bAtamInAM be svataMtra male nirmANa kare che. bauddha majijhamanikAyamAM 14 eka ghaNuM bodhaka kathana Ave che. emAM buddhane pitAnAthI bhinna paDatI tapasvI paddhatine aSTa vargamAM vaheMcI nAkhato varNavyA che. AmAMnA cArane e abrahmacaryavAsa karanAra tarIke aparAdhI TharAve che; bIjA cAra viSe mAtra eTaluM ja kahe che ke e "asaMtoSakAraka" ( anAsatija) che. pAchaLanA vargamAM e mahAvIranI paddhatine muke che. bheda spaSTa che. buddhane gosAla viSeno vAMdho naitika kAraNone lIdheno hato-gosAla siddhAMtathI ane AcArathI anItimAna siddhAMto dharAvatA hovAthI enI paddhati, kharekhara, buddha parama apakArI vicArelI, ane enA praNetAne emaNe ( mArisa) " khaLa puSa'-mAchInI jema mANasane mAtra emane nAza karavA arthe ja pakaDatA khaLa puruSa' tarIke ja kalaMkita karyo che. gesalane matano mULabhUta siddhAMta, bauddho ane jaine bannenA dharmagraMthomAM, sahejasAja judI paDatI paraMtu vastutaH ekasarakhI paribhASAmAM lakhAelo che. jaina uvAsaga dasAomAM e nIce pramANe rajU thAya che? "udyama vA parizrama vA zakti vA pauruSa vA" manuSyabaLa jevI koI vastu nathI; sarva vastuo aparivartanIyapaNe nizcita thaI cukelI che. 1auddha dIghanikAyamAM 18ge sAlanA siddhAMtano sArAMza saMpUrNa tarapaNe nIce pramANe varNavela che. "prANIonI bhraSTatA mATe, nikaTanuM vA dUranuM keI kAraNa nathI; e nimitta vA kAraNa vinA bhraSTa thAya che. prANIonA pAvaya mATe nikaTanuM vA dUranuM keI kAraNa nathI; eo vinA nimitte vA vinA kAraNe pavitra thAya che. kazuM ja ApaNA pitAnA vA bIjAnA prayatno upara avalaMbatuM nathI; TUMkamAM kazuM koI mAnavaprayAsa upara avalaMbatuM nathI; kAraNa zakti vA pauruSa vA manuSya parizrama vA manuSyabala jevI koI cIja nathI. pratyeka savicAra vastu (arthAta uccatara prANIo), pratyeka sendriya vastu (arthAta adhamatara keTinAM prANIo ), pratyeka prajanita vastu (arthAta prANImAtra), pratyeka sajIva vastu (arthAta tamAma ropAo) bala prabhAva vA zaktithI rahita che. emanI bhinnabhinna avasthAo-keI paNa samayanI-vidhivazAta, saMjogavazAta vA emanI pitAnI prakRtivazAta che, ane vAvargomAMthI (juo nIce pR. 342 ) eka vA bIjAmAMnI pitAnI sthiti pramANe ja manuSyo sukhadu:khanA bhoktA bane che. 14. 1, 514, ff nyu. 2, 2, 284, 15 aM. ni. 1, 286; e. bu. 82, 199, DA. 71, 16 1, 97, 115; 2. 111, 132 17 sarakhA saM'. ni. 3, 210; a. ni. 1, 286 18 pR. 53, DA. 71, Aho! Shrutgyanam Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re 40 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 siddhAMtasvarUpe A paddhatinI vigatavAra vyavasthA kevI karI hatI te ApaNe jANatA nathI. bauddha ane jaina dharmagraMtho AthI vizeSa kazI mAhitI ApatA nathI. ema chatAM e spaSTa che ke siddhAMtanI daSTie e eka prakArano hADohADano niyativAda hato, je manuSyanI svataMtra icchAzakti vize ane kahevAtA zubhAzubha karma viSenA enA uttaradAyitva viSe nakAra bhaNato hato. e paNa eTaluM ja spaSTa che ke je AcAramAM utArAya to A siddhAMta atyaMta upadravakAraka thaI paDe. bauddho ane jeno banne saMmata che ke gosAle potAno siddhAMta AcAramAM paNa utArela ja. AgaLa lakhyA pramANe budde enA upara abrahmacaryano Aropa mukelo. mahAvIranuM kathana paNa eTaluM ja bhArapUrvakanuM che. "tapasvI strIo sAthe saMbhoga kare te kazuM pApa karato nathI' 19evuM zikhavavAno mahAvIra enA upara Aropa muke che. e enA anuyAyI upara "strIonA gulAma' rahevAno AkSepa kare che ane kahe che ke teo brahmacaryavALuM jIvana gALatA nathI.' 21ge sAle pitAne mukhya maTha eka strInA makAnamAM rAkhavAnuM pasaMda karIne potAnA ja kRtyathI pitAne upara A AkSepa vahorI lIdho hato. maLa, gosAla mahAvIranA ziSya hato ema jaina dharmazAstra pratipAdana kare che e hakIkata uparathI jaNAze ke A niyativAda ane ene vyavahAramAM karelA prayoga bAda karatAM enA ane mahAvIranA siddhAMtamAM mukhyatve karIne kAMI bheda na hato. jaina bhagavatIsUtramAM je ema lakhyuM che ke gasAlanA siddhAMta "puonA aMzarUpa aSTa mahAnimittemAMthI lIdhelo che" enA uparathI paNa vaLI A anumAnanuM sUcana thAya che. A puvo (pUrvo vA "malo' ) mahAvIre pote potAnA ziSyone zikhavelAM mUla pavitra sUtro hovAnuM manAtuM hatuM.23 "sarva sa' nA vargIkaraNanI vicitra yojanA je bauddha dIghanikAyamAM 24 sAlanI hovAnuM jaNAvela che tethI gosAlanA ane mahAvIranA siddhAntonA sAmAnya maLatApaNAnuM vizeSa samarthana thAya che. e tejanA samajavAnuM ane jaina dharmazAstramAM savistara darzAvavAmAM AvelA mahAvIranA siddhAnto sAthe ene asarakAraka rIte sarakhAvavAnuM enI atisaMkSipta lakhAvaTane lIdhe muzkela bane che. paraMtu be agatyanI vigato, je jaino khAsa karIne mahAvIranA siddhAMto hovAno dAvo kare che tenI ekarUpatA cokkasapaNe sAbIta karI zakAya che. A saMbaMdhamAM e seMdhavA yogya che ke potAnI vargIkaraNanI yojanAmAMthI phalita karelA gosAlanA upadezane apavAda bAda karatAM enI e ja yojanA bauddha majhimanikAya25 ane saMyuttanikAyamAM ja bhikhu padha cAyananI hovAnuM ane tibeTI durghamAM bhikhuM ajitakesakambalanI hovAnuM jaNAvela che. A be prapo tathA gosAla makhalIpukhta, mudde vAraMvAra AgaLa paDatI rIte pitAnA harIpha tarIke jaNAvela che bhikSanetAomAMnA hatA. bIjA traNa netA te nigranthAno netA mahAvIra nAtaputta, pUraNakarUpa ane saMjaya belIputta, AthI karIne jaNAze ke vargIkaraNanI e yojanA vAstavamAM sarva pa bhikSunetAone sAmAnya hatI, paraMtu pratyeka jaNa ene pitAnI viziSTa rIte prayoga kare. gosAlanA dAkhalAmAM e prage niyativAdanI saraNuM grahaNa karI; ane, kharekhara, dIghanikAyamAM A yojanAnI sAthe je niyativAdI zikhAmaNa jeDelI che tenAthI e spaSTapaNe sUcita thAya che. e yojanAnI eka bAbatanA saMbaMdhamAMje, prathaddha AtamA ( saM. saMjJat) viSenI che-bauddha dharmazAstra enA sAmAnya maLatApaNAne vigatanA taphAvata sahita, pratyakSapaNe ekarAra kare che. dIghanikAya28nA kathanAnusAra majhimanikAyamAM 29 14 je. . 2. 411 20. jai. ra. 2, 270 21, je. sU. 2,245 22. u.da. pariziSTa 1 pR. 4, ra3. I. e. 17, 280, 20, 170, 171 24. pR. 54; DA. 72 25 ma. ni, 1, 517, nyu. 2. 2, 289 20. sa. ni, 3, 211, 212 27. ra, la, bu, . 103 29 pR. 31, DA. 44, 45 29, 4, 398 Aho! Shrutgyanam Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 4 ] AjIvika saMpradAya [ rU42 lakheluM che ke buddhathI virUddha jaIne sarva vaDAbhanetAe eka sarakhI rIte baMdha karatA ke "prabuddha AtmA nirvANa pachI astitva dharAvavuM jArI rAkhe che, je ke e astitvanA cokkasa prakAra viSe emanAmAM matabheda hato. AtmA "rUpI' che e mata gesAla dharAvato hovAnuM kahevAya che (buddhaghaSavaDe) jyAre mahAvIra mAnatA ke e arUpI che, paraMtu A pAribhASika zabdane cekasa artha zo hato te ApaNe jANatA nathI. vargIkaraNanI yojanA nIce mujaba che.30 "1400001 mukhya prakAranA jame che, ane puna: 6000 (athavA duHva pramANe 60,000) ane punaH 600 bIjA che. karmanA 500 prakAra che ane ( paMcendriya pramANe) vaLI pAMca bIjA che ane (mana, vAcA ane karma pramANe vaLI traNa bIjA che; ane AkhuM karma ane adhuM karma (paNa) che.) (AkhuM karma eTale vAcA vA karmaNa kareluM karma ane adhuM karma eTale kevaLa manasA kareluM karma). vartaNukanA 6ra prakAra che. AMtarakalpa (periods) 62 che: manuSyamAM cha varga (mijhAti) che; mAnava jIvananI 8 avasthA che; 4900 prakAranA AjIva' che; 4900 prakAranA parivrAjake che; nAgalokathI vasAyelA 4900 pradezo che; 2000 zaktio (Faculties) che; 3000 pApamocanasthAne che; 36 dhULarAjio che, "prabuddha (saMjJA) AtmAo" mAMthI sAta pedAza (productr) che, ions asaMsI prANIomAMthI che ane 7 (zeraDInI) be gAMThe vaccenA bhAgamAMthI che; 7 prakAra devonA che, cha manuSyonA che, 7 pizAcanA che, sAta sarevaronA che; sAta meTA ane sAta nAnA prapAta che, sAta agatyanAM ane sAta bInaagatyanAM svapna che; 8400000 mahAkape che jemAM bAla ane paMDita bane eka sarakhI rIte saMsAramAM AthaDI AthaDIne Akhare pitAnA duHkhano aMta ANaze' A pejanAne aMte gesalane potAne niyativAdI upadeza pariziSTarUpe joDato varNavyo che: "jo ke maMDito amuka zIle karIne, te karIne tape karIne, vA brahmacarya karIne (vArasAmAM maLelAM) aparipakava karmothI paripakava karavAnI AzA rAkhaze ane bAle e ja sAdhanothI paripakava thaelAM karmamAMthI chUTavAnI AzA rAkhaze paraMtu bemAMthI eka paNa phAvI zakavAnA nathI; jANe mApathI mApI ApelAM na hoya evAM sukhadu:khe saMsAra daramiyAna badalI zakAvAnAM nathI; emAM nathI vadhAro thaI zakavAne ke nathI ghaTADe. jema eka dorIne daMDa pheke to barAbara enI laMbAI sudhI ukelAze, jarAya vadhAre nahi, tema bAla ane paMDita bane eka sarakhI rIte niyata samaya sudhI saMsAramAM bhramaNa karaze ane tyAra pachI ja, kevaLa tyAra pachI ja, emanA duHkhano aMta Avaze.' upalI yojanAmAMnI be bAbate je jaina 31 siddhAMtomAMnI bAbate sAthe cokakasapaNe meLavI zakAya ema che te A che; (1) sarve sajIva prANIonuM iMdrinA pramANamAM eka, be, traNa, cAra athavA pAMca iMdriyo dharAvanAra tarIkenuM vargIkaraNa je jaina uttarAdhyayana sUtramAM saMpUrNatayA apAyeluM che. ane (2) manuSya jAtinuM pa abhijAtiomAM vargIkaraNa. pAchaLanuM, gosAlanA mata pramANenuM vargIkaraNa buddha bauddha dIvanikAya32 uparanA potAnA bhASyamAM samajAveluM che. A vRttAMta pramANe gosAla A SaDa-vargone cha varNo vaDe oLakhato-kRSNa, nIla, lohita, hArida, zukala ane parama zukala. kRSNabhijAti eTale zikArIo, kasAIo, khunIo, cAro TuMkamAM tamAma krara dhaMdho karanArA manuSya. nIlA 30. dI. ni. 54; DA, 72 sarakhA u, da, pariziSTa 2. pR. 17-29 31 je. . 2, 213, 219 vaLI jai sU, 1, 3 pAdadha bIjI 32. su. vi. 162, da, ne pariziSTa 2 . za mAM anuvAdita Aho! Shrutgyanam Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 bhijAti eTale bhikhuo arthata bauddha bhikSuo. lohitAbhijAti eTale niSNa je (kaMI nahi to) eka laMgoTI te paheratA ja haridrAbhijAti eTale sarvavastratyAgI acalakanA gRhI anuyAyIo. zukalAbhijAti eTale AjIvike ane AjIvini (strI AjIvike) ane parama zukalAbhijAti te AjIvikanetAo-naMdavaccha, kissa saMkicca ane gosAla makhalIputta. mahAvIranI yojanAmAM paNa A parvargo, jene e vezyA kahe che te sahejasAja judA paDatA cha varNo pramANe oLakhavAmAM AvelA che -kRSNa, nIla, kApAta (bhukhare), teje (rAta), padma (pILo) ane zukala.33 prathama daSTie A varNonI vyAkhyAnI bAbatamAM banne yojanAomAM ghaNo pharaka hovAnuM jaNAya che. paraMtu sUma nirIkSaNe aMtabhUta siddhAMta eka ja che ema jaNAya che. mahAvIranA mata pramANe je sajIva prANIone IjA kare che arthAta jaina siddhAMtanA pAMca vratomAMnA prathama vata (ahiMsA) nuM ullaMghana kare che te kRSNa che. je lobha vA kAmavAsanAmAM rata rahe che arthAta je cothA ane pAMcamA ( akiMcana ane brahmacaryanAM ) vratonuM ullaMghana kare che te nIla che. je kapaTI ane cAra che arthAta bIjA ane trIjA vratanuM ( satya ane asteya) ullaMghana kare che te kApata kahevAya che. je ghatapAlanAthe saMyamI ane prayatnavAna che arthAta gRhI anuyAyIo che te tene kahevAya che. jeo daDha saMyamI che arthAta yathArtha bhikSue che te pA kahevAya che. svarya mahAvIra jevA jinakadvipaka jemaNe nitAMta AtmasaMyama sAdhyo che teo zukala kahevAya che.34 gesalanI vyAkhyA paNa vyavahArataH e ja che. apavAda e che ke e lAkSaNika dAkhalAo (types) TAMkIne potAno artha spaSTa kare che. Ama ene mane bauddho arthAt bhikhuo nIlAbhijAtinA che. kAraNa emanA hariphamAM bauddhonI khyAti puSTimArga 5 pratye prema rAkhanAra "sukhavAdI' (sAtavArana) tarIkenI hatI. nigaLe lehitAbhijAtinA namunArUpa hatA; kAraNa teo sukhane tyAga karavAnI bAbatamAM bauddho karatAM caDhIAtA hatA. paraMtu laMgoTIne vaLagI rahevAnI bAbatamAM AjIvikA karatAM utaratA hatA. enA pitAnA arthAta acalakanA vA "narAtALa nAgaDA' netAnA gRhI anuyAyIo hAridvAbhijAtinA ( mahAvIranA tejo varganA) namunA hatA. pitAnA khAsa anuyAyIo, kahevAtA AjIvike jeo dekhItI rIte nAtALa nAgA pharatA te zukalAbhijatina (athavA mahAvIrane pavarganA) namanA hatA. A saMbaMdhamAM e noMdhavuM rasabharyuM che ke gosAlanA vargIkaraNano buddhaghoSane artha aMguttaranikAya ? uparathI racelo che, chatAM tyAM (aMguttaranikAmAM) e, bhikSanetA pUraNakarsIpane hovAnuM lakheluM che." je A kevaLa pAThaparatvene pramAda na hoya te atyAra Agamaca kayAranuM ya je ema kahyuM che ke A vargIkaraNanI yojanA buddhanA AgaLa paDatA tamAma pa pratispardhIone sAmAnya hatI tenuM e samarthana kare che37 upara kyAranuM kahevAI cukyuM 8 che ke mahAvIra ane gasAla vacce mukhyapaNe kaI siddhAMtabheda na hatA. ema chatAM, eka muddo e hatuM jenA viSe jaina paraMparA pramANe emanI vacce nAmo bheda hato. te bane kahevAtA pu athavA mULa kathanano svIkAra karatA hatA. pAchaLathI ene daSTivAda vA jainonA bAramAM aMganuM svarUpa ApavAmAM AvyuM. A aMgenA prathama aMzane parikamma arthAta "mahAviranA siddhAMtano artha barAbara grahaNa karavA mATe joitI taiyArIo' kahe che.39 A parikamma bAbata 33 jai. sU. 2. 196 34, jai. sU. 2, 199, 280 35 je. 2. 2, 209, pAdanoMdha 3 ane vI. e, ja, 3, 332 pAdoMdha 2. 36 3, 383 37. sarakhA mahAbhArata 12, 280, 6, 33 [ 38 5, 14 39 I. seM. 20, 173, Aho! Shrutgyanam Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMja 4] AjIvika saMpradAya [ karU ApaNane kahevAyuM che ke keTalAka enA cha samUha (group) gaNAvatA jayAre bIjAo sAta gaNAvatA, prathama gaNanA custa jainonI hatI, jyAre pAchalI gaNanA amuka AjIvike athavA terAsiyA nAmana amuka phoTApADuonI hatI, jeo abhayadeva40 samajAve che te pramANe gosAle sthApelA pAkhaMDI saMpradAyanA hatA. A lokono sarva vastuone trayAtmaka-sa, amata vA sadasata-lekhavAne AcAra hato. te uparathI teonuM nAma terAsiya (saM. jaiArAvA) paDayuM hatuM. Ama e loko kaheze ke amuka vastu sata hoya, asat hoya vA sat ane asata bane hoya. paribhASA pramANe syAdavAdanA nAme oLakhAto A mata sAmAnya rIte jainono viziSTa vAda che. phalita thAya che ke terAsiyoe ene kaI khAsa tarehano upayoga karyo hovo joIe ane A khAsa rIta e emano saptama parikammasamUha banyo haze. AgaLa vadhIne ema paNa aTakaLa karAya ke A saptama samUhe manuSyanA Achava vA dhaMdhA paratveno hate; ane A kAraNane lIdhe terAsiyonuM bIjuM nAma AjIviko vA dhaMdhAdArIo paDayuM hatuM. A viSaya paratvenA emanA upadezano sAra zIlAM ke41 samajAvyo che te pramANe e che ke (mahAvIre svIkArelI) manuSyanI be avasthAo ( 1 ) karmabaddha ane ( 2 ) karmamukta--uparAMta enI eka trIjI avasthA che jemAM e yathArtha bahu paNa nathI tema yathArtha mukta paNa nathI.42 baMdhanayukta avasthAne manuSyo te saMsArI loko. (mahAvIranI jema) saMsArano tyAga karyo hoya te (trIjI) dazAnA manuSyo. A loko potAnA AdhyAtmika ahevane lIdhe yathArtha rIte mukta nathI hotA. yathArthavimuktinI avasthA je meM prApta karI che ema gosala kaheto hato tene pAmatAM pahelAM A lokone hajI asaMkhya janmamaraNanI ghaTamALamAMthI pasAra thavAnuM hatuM. bhagavatIsUtramAM gosAla svamukhe dehAMtarano pitAne siddhAMta nIce pramANe samajAve che.43 e kahe che: "mArA siddhAMta pramANe je je pUrNa thayA che, atyAre thAya che ane bhaviSyamAM thavAnA che te tamAmane 84000 00 mahAkalpa purA karavA paDaze e mahAka daramiyAna emane aMtarIkSamAM ( kUha) sAta vAra deva tarIke ane pRthvI upara sAta vAra "jJAnavA prANI' (rAma) tarIke niyamita rIte vArApharatI janmavuM paDavAnuM che ane aMtamAM vaLI pitAvaDe sAta bhinna bhinna deha punarAjajIvita karI pUrNAhRti karavI paDaze; ane A punarjanma daramiyAna anakame pAMca prakAranA karmonI ane traNa prakAranA karmonI, ane karmanA rAzibhAganI asarathI anukrame ( 8400000 mahAkalpanA) 110000 ane 60000 ane 6 00 ne pramANamAM pitAnI jAtane mukta karIne temane aMtima pUrNatA prApta karavI paDaze." A paripATImAM atargata thatA samayanI amApa laMbAIno khyAla ApavA gosAla umere che -- gaMgAnadInuM taLIyuM 500 pejane lAMbu, arthe yojana paheluM ane 50 dhanuSa 44uDe che. potAnI pUrvanI gaMgAthI sAta gaNI evI evI anukrame sAta gaMgAzreNIo laIe to chellI gaMgA ApaNI 117649 gaMgAe barAbara thAya. have je pratyeka se varSe eka retIno kaNa dUra karIe te A sAte gaMgA nadInI retI khAlI karatAM eka sAkSa ( sarovara ) ka5 jeTalo samaya jAya; ane AvA AvA 300000 rajU kalpa ekatra thAya tyAre eka mahAkalpa thAya"45 40 Azare i. sa. 1050 41. Azare i. sa. 876 42. je. sU. 2, 245. pAdanoMdha 2, 43. fols 1237-1252, re, lA, bu, 5, 253; u. da. pariziSTa 2, pR. 18 vaLI juo DA. 72 44, jana-43 mAila; dhanu-6 Ta 45. u, da, pariziSTa, 2, pR. 27, pAdoMdha 21 Aho! Shrutgyanam Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka [avaMTuM re pRthvI uparanA chellA bhAnapUrNa astitva daramiyAna jIvane punarujajIvana dvArA sAta dehAMtaramAM thaI pasAra thavAnuM che. eTale ke jIva vArA pharatI sAta judA judA bhAganA mRtadehamAM praveza kare che ane ema ene punaH sajIvana kare che. pitAno dAkhalo ApI gosAla samajAve che ke pote udAI kaDiyAyaNayanA dehano rAjagRha gAmanI najIkamAM tyAga karyo ane ene ja jaganA dehamAM praveza karyo. A dehane pote 22 varSa sudhI sajIvana rAkhe. ene jaga maraNa pAmyo tyAre pite mallarAmanA dehamAM praveza karyo ane e dehane 21 varSa paryata sajIvana rAkho. evI ja rIte eNe eka pachI eka ema maDiya, rehA, bhAradrAI ane ajuNaga geyamaputtanA deha anukrame 20, 19, 18 ane 17 varSa paryata punaHjIvita karyA. gesala AgaLa cAlu rAkhatAM kahe che ke " chevaTa sAtamA dehAMtarathI meM kuMbhAraNanA makAnamAM ajugano deha choDyo ane 16 varSanI mudata mATe gosAla makhalIpuranA dehamAM praveza karyo, ethI karIne mArA siddhAMta pramANe 133 varSanI daramiyAnamAM huM sAte dehAMtare paripUrNa karI cukyo chuM. punarUjajIvanakaraNano siddhAMta eno pitAno hevAna gosAlano A Agraha savizeSa agatyane che. jaina paraMparA pramANe enA jIvananA amuka prasaMgonA saMbaMdhamAM udabhUta thayelA enA viziSTa siddhAMtamAMno ja A eka che. ane e besAlanI khAsa vicitratA che. spaSTa rIte, e gosAle karelI dehAMtaranA pitAnA sAmAnyavAdanI kaMIka anu55na pUrtirUpa ja che. e viziSTa hetuthI umerAyelI hovI joie ane e kayo te vyavahArika rIte gole pote kabUla kareluM che. eTale ke mahAvIre enA cAritrya viSe karelA AkSeponuM nivAraNa karavAno. bhagavatI sUtramAM ApaNane jaNAveluM che ke sAvathImAM mahAvIra sAthe thayelA enA chellA vigraha vakhate gasAla emane kahe che ke - tame mane tamAro ziSya kahyo che paraMtu e tamAre ziSya gosAla maMkhalIpura to lAMbe samaya thayAM mRta thayo che ane devalokamAM punarjanma pAmyo che. huM te kharI rIte udAI kaDiyAyaNIya chuM ane sAtamA dehAMtaramAM ja gesalanuM sajIvana kareluM zarIra je huM adyApiparyata dhAraNa karI rahyo chuM temAM piTho chuM.' maMkhalIpura gosAlapaNAne InkAra nizcitapaNe ema sUcavato jaNAya che ke A be jaNanA paryakAlIna sAhacaryano bhaga kevaLa avyavahArika ane saiddhAMtika matabhedane kAraNe na hoto jeTalo mahAvIra tema ja, sAmAnya rIte loke jene apayazartA ane tapasvIne ayogya gaNatA evA koI vartanane lIdhe hato. punaHsajIvanakaraNano siddhAMta je ke gosAle pitAnI ekarUpatAne inkAra karavAnA irAdAthI prayojyo hato paraMtu bhagavatI sUtranA kathanAnusAra je prasaMge gosAlane e siddhAMta sujhADe te ( prasaMga) gosAlanA mahAvIra sAthenA sAhacaryanA kAlamAM banyo hato. eka samaye siddhastha gAmathI kumagAma sAthe sAthe parikramaNa karatA karatA A be puruSa pUrNa kAlelA eka moTA talanA jhAvA pAse thaIne pasAra thayA, ene joine gosAle mahAvIrane pUchyuM: navuM nijIva thaze ke nahi ane enAM bIja punaH kayAre najare paDaze ? mahAvIre kahyuM: "e jhADavuM nijIva jaze paraMtu e ja jhADavAnI zIMgomAM bIja banaze." gosAlane A kathana gamyuM nahi; mATe mahAvIrane juThA pADavAno vicAra karIne e cupacApa pelA jhADavA pAse pAcho gayo, ane ene samULe ukheDI nAMkhIne dUra pheMkI dIdhuM. paraMtu daivayeAge tyAra pachI varasAdanuM eka jhApaTuM paDayuM. ane 46. fol, 1237; u. 6. pariziSTa 1 pR, 5 47 fol. 1214ff; u. pariziSTa, 1 2 3 " A Aho! Shrutgyanam Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMda che ] AjIvika saMpradAya [345 enA pariNAme e pharIthI maLa nAkhI zakayuM ane ethI karIne Akhare ene zIMge beThI ane temAM bImAM thayAM. te daramiyAna e bane jaNa kummagAma pahoMcI gayA hatA. keTalAka vakhata pachI pAchA vaLatAM eo e talanA choDavA AgaLa thaIne pasAra thayA. ane ene joIne gesAle mahAvIrane enI bhaviSyavANI yAda karAvI ane kahyuM "spaSTa che ke cheDo nathI marI gayo ane bIAM nathI baMdhAyAM.' mahAvIre javAba Apyo: "mArI bhaviSyavANI kharI paDI che; kAraNa te pote ene samULa ukheDI dUra pheMkI dIdhuM hatuM te jotAM cheDo marI gayo hatA paraMtu vakhatasara varasAda paDavAthI e cheDo punaH sajIvana thayo ane ene zIMgo beDI ane bIA thayAM.' emaNe umeryuM ke "AvI ja rIte sarva cheDa sajIvana thaI zake evA che' gosAle hajI e vAta na mAnI ane choDavA pAse jaIne enI zIMge tapAsI; paraMtu e phelatAM mahAvIranuM kahevuM kharuM hatuM ema jaNAvAthI eNe AgaLa vadhIne ema anumAna karyuM ke kevaLa cheDavAe ja nahi paraMtu vAstavamAM sava sajIva prANIo punaH jIvita thavA zaktimaMta che. jo ke punaHjajIvananA siddhAMtane Ama sAmAnya rUpa ApavA viSe mahAvIra te saMmata na ja thayA. A bAbatamAM eka bIjo mata je bhagavatIsUtramAM 48 gosAlanA anuyAyIone taddana viziSTa mata hovAnuM jaNAveluM che tene ullekha karI zakAya. e " a mAruM ' ( ATha aMtimatAo) nA nAme oLakhAya che. te A pramANe : chelluM pINuM. cheluM gIta, cheluM nRtya, chellI (prema) yAcanA, chelle vaTaLIo, chaMTakAva karate chello hAthI, moTA paththaro rUpI astra vaDe karo chello vigraha ane chello tIrthakara arthAta maMkhalIpura pate. A siddhAMtane upasthita karanAra prasaMge te gesalanA jIvananA aMtima divasomAM banelA prasaMgo. pahelI cAra "rA' te enA pitAnA jIvananI vAtamAM kayAranAM ya varNavAI cukelAM49 enA pitAnAM aMtima kRtyo. tyAra pachI traNa te gosalanA mRtyu-samayanI barAbara lagabhagamAM banelA jANavA jevA banI hovAnuM kahevAya che. chelle vaLIe, e prasaMgopAta hajI paNa baMgALAnI mulAkAta letA, paraMtu uttara hiMdanA anya bhAgomAM lagabhaga ajJAta evA dhodhamAra varasAda sAthe thatA pracaMDa vAvAjhoDAnA ekAdA tophAnane uddezIne che. " chaMTakAva karato hAthI,' te rAjakIya aMtaHpuranI sannArIonA gaMgAsnAnane samaye temanA manoraMjanAthe keLaveluM eka prakAranuM jaMgI janAvara hovAnuM kahevAya che; jenA kajA dAvA mATe AgaLa jaNAvyA pramANe magadha ane vaizAlInA nare vacce vigraha utpanna thaye hato. A vigrahamAM evAM paththaranAM aA vaparAyAM hovAnuM kahevAya che ke je dekhItI rIte koI prakAranI jammara gophaNe vaDe pheMkAyAM hovAM joIe.50 A vicitra siddhAMtanA astitvanuM kAraNa, niHzaMkapaNe, e che ke potAnA gurunA saMdigdhArtha mRtyune viSe, emanI punaH pratikA kare evI kaI prakAranI idrajAlanuM AropaNa karavAnI gosAlanA ziSyone jarUra lAgI hatI. gosAlanA avasAna samaye banelA prasaMgoe bhagavatI sUtramAM 51 nivedana karela bIjA vicitra siddhAMtane upasthita karyo. eNe potAnI tAvalI uzkeraNImAM pitAnA hAthamAM eka kerI dhAraNa karyAnuM ane kuMbhAranA makAnamAM hamezAM hAjara hoya che e mATIvALA pANIthI pitAnI jAtane bhajavyAnuM kahevAya che. A kriyAe cAra pe ane cAra ape"(vattA rrrrr ghaarI mair ) ne siddhAMta sujhAyAnuM kahevAya che. (cAra piyo eTale cAra vastuo je pINa tarIke vaparAya ane cAra Ape eTale cAra vastuo jene sparza karAya paNa je pIvAya nahi) cAra peyo te gaumUtra, 48, fols 1254, 1255, u. da. pariziSTa 1, pR. 7. 49, pR. 4. 50. ni. su. ha, 17 ff. 51. fol, 1255 ff: 6, 6. pariziSTa 1 5, 8, 9, Aho! Shrutgyanam Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 hAthathI meluM kareluM pANI, arthAt (kuMbhAranA vAsaNamAMnuM pANI), sUryathI tapeluM pANI ane khaDakamAMthI TapakatuM pANI. cAra ape je pANInA bhoTavA, kerIo, kaThoLa (zIMga) vagere jevI vastuone udezIne che. AjIvikena AcAra saMbaMdhI ApaNI pAse bauddha majijhamanikoyamAM eka bedhaprada kathana che. 36 mAM prakaraNamAM nigrantha saMghanA sAdhu saccakane buddhasamakSa gosAla makhalIputta tathA enA mitro naMda vaha ane kissa saMkiccanA anuyAyIomAM paLAtA AcAro samajAvate darzAvyo ApaNe joyuM pa3 te pramANe A traNe puruSo AjIvikAnA AgevAna hatA. emanA ane emanA anuyAyIonA saMbaMdhamAM saccaka kahe che - e sarva vastrono parityAga kare che (vesTa); eo sarva ziSTAcAra (kuttAvAra) kare mIte varte che. e potAno khorAka potAnA hAthamAMthI cATI khAya che (pratharvar )" ee bhikSA mATe AvavAnI vA rAha jovAnI keAInI hAka sAMbhaLatA nathI; teo pitAne mATe khorAka khAsa taiyAra thavA detA nathI; vA AmaMtraNathI jamavA jatA nathI. teo je vAsaNamAM vA paNAmAM (Pan). khorAka raMdhAyo hoya temAMthI-tenA mukhamAMthIkAI khorAka svIkAratA nathI. temaja umarAnI aMdara mukAyela athavA khAMyaNIAmAM kheDAvA mukAyele (zabdazaH-musaLe vacce mukAyelo) athavA cUlA upara caDelo khorAka svIkAratA nathI, temaja saha bhejana karatA yugala pAsethI athavA sagarbhA strI pAsethI athavA dhAvaNa chokarAvALI strI pAsethI athavA puruSa sAthe saMbhoga karatI strI pAsethI teo kherAka svIkAratA nathI. temaja (dukALanA samayamAM) kSINa thayelo khorAka teo letA nathI. temaja pAse kutaruM ubhuM hoya tyAre, vA mA baNabaNatI hoya tyAMthI teo kherAka svIkAratA nathI; machI vA mAMsa teo nahi khAya. temaja zAkhAmAMthI banAvelo dArU vA mereya (1) (mahuDAnAM phula-Wood Jordia gloria hunda) mAMthI banAvelo dArU athavA cheDAM chatAM javanI banAvelI khATI rAba teo nahi pIe. emanAmAMnA keTalAka kevaLa eka ghare ja bhikSA mAge che ane eka muThThI anna ja svIkAre che. bIjA sAta dhare mAge che ane sAta mahI svIkAre che. keTalAka eka anopahAra upara gujAro kare che, bIjA be ane vaLI bIja sAta anepahAra svIkAre che, keTalAka kevaLa eka TaMka jame che, bIjA dara be divase mAtra ekavAra bhojana kare che; bIjA dara aThavADIe mAtra ekavAra jame che ane vaLI bIjA dara pakhavADIe kevaLa eka bhojana le che; A rIte teo upavAsanAM nAnA prakAranAM vatanuM pAlana kare che.' dIdhanikoyamAM 55 Aivika AcArane A ahevAla acelaka kamsapanA mukhamAM mukelo che. A bainA cha pratispardhAomAMnA puraNa kamsapa" nAmanA bhikSanetAne ulalekha haze; ane e ema sUcave che ke ukta AcAra e cha e pratispardhI bhikSusaMghone vattA echI sAmAnya hatA. ane Ama emanA sAmAnya siddhAMtonI bAbatamAM je kyAranuM kahevAI cukayuM che tenuM samarthana thAya che. game tema hoya mahAvIra ane enA nigabdhonI bAbatamAM prophesara yAkebIe jena uttarAdhyayananA potAnA upadaghAtamAM emanA ane AjIvikonA lAcAranI ekarUpatA darzAvelI che. kALavika AcAro vinA cakanA kathananA saMbaMdhamAM eka bIjI bAbata dhyAnamAM levA jevI che. jyAre eNe pitAnuM kathana puruM karyuM, tyAre buddha pUchyuM ke AvAM vrato anusaratAM AjIviko kharekhara 6 52. ma. ni 1, 238 nyu. 2 1, 376, 53. upara 5 342 vaLI have pachInuM pR 15, 54, 5, pAdoMdha 73, 55 6, 166, DA. 227, 56 pR. 16 57. je. sU. 2. chu 31 Aho! Shrutgyanam Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aM 9 ] AjIvika saMpradAya [ 247 jIvana TakAvI zake che kema ? saccake tiraskArathI javAba ApyA ke alabatta, bIjA samayeAmAM tee puSkaLa ane uttama khAna pAnAno bhega kare che ane ema zArIrika zakti punaHprApta kare che ane jAta ( zarIra ) vadhAre che. gAsAla ane enA AvikAnI saccAInI emanA samakAlIneAmAM keTalI kIrti hatI te viSenuM A sUcaka kathana che. dhaNI gaMbhIratara zrIviSayaka bAbatamAM geAsAlanA daMbhanI zaMkA, je enI ane mahAvIranI vaccenA kalahanuM kAraNa hatuM ema mAnavAne kAraNa che tenuM A hakIkata kevaLa samarthana kare che. parikamma nA saptama samUhane lagatA emanA vicitra siddhAMta viSe ane terAsiyeA vA AjIvikA viSe je kathana karavAmAM AveluM che enI zailI uparathI e spaSTa che ke teo ningantha samAjanA vartula bahAranA lekhAtA na hatA. emanA siddhAMta meTA samUhane svIkaraNIya nahi hAya, e kAMTApADu paNa hAya paraMtu e mithyAdaSTivALA tarIke niMdI kaDhAyelA te naheAte ja. e enuM pratipAdana karanAra geAsAlanI ane enA asvIkAra karanAra enA sahacArI mahAvIranI vacce bhale dharSaNakAraka nivaDayeA hAya paraMtu e e jaNunA pUrve sahacArane sthAne je saMpUrNa vizleSa ane gADha zatrutA sthapAyelI ApaNe joie chIe te e ( siddhAMtane ) kAraNe na heAya. spaSTapaNe A parivartana mATe terAsiya athavA AjIvika siddhAMta sAthe tattvataH ayukta evuM, kAI khAsa kAraNa heAvuM joie. A kAraNa zuM hatuM te ApaNune 25STatayA kyAMya kahevAmAM AveluM nathI. bauddo A bAbata viSe niHzabda che. ApaNe jANIe chIe ke buddhane geAsAla pratye aNagamA hatA, paraMtu e enI sAthe kardi aMgata paricayamAM AvelA na heAtA ane geAsAlanA mahAvIra sAthenA kalahamAM emane vA khauddhone jhAjhege rasa paDelA nathI. mahAvIranA saMbaMdhamAM mAmalA judA hatA. emanA tapasvI jIvananA pUrvakAlIna varSomAM e ane geAsAla sacArIo hatA. pAchaLanA bheda ane saMpUrNa jIi jaineAne mana agatyanI bAbata banyA sivAya rahI zake nahi. ema chatAM, emanAM zAstramAM paNa-atyAre ApaNe emane jANIe chIe tyAM sudhI-e vizleSanuM kAi sphuTa kAraNu lakhAyeluM nathI. keTalAMka ADakatarAM sUcane uparathI ApaNe anumAne dAravAnuM rahe che; ane A sUcanA peAtAnI vyaMjakatAnA viSayamAM jarA ye durgaMdha nathI. kuMbhAraNunA makAnamAM geAsAle peAtAnA mukhya vAsa pasaMda karyAnI vAta ane peAtAnI ekarUpatA nA kabula karavAnA enA prayatna spaSTapaNe vizleSanA saiddhAntika nahi paNa vyAvahArika kAraNanA, gAsAlanI vartaNUkamAMnA kAi kalaMkita svarUpane nirdeza kare che. A svarUpa zuM hatuM te sUtrakRtAMgamAM18 pUratI rIte sApha sApha darzAveluM che. mahAvIra jevA saMsAratyAga karanArAo madhyamAvasthAnA mANasA che ane zuddha kareluM jaLa jema punaH azuddha thAya che tema teo hajI karmAvazuMThanazALa che. jyAre gAsAla pote saMpUrNa muktine pAmelA che' e geAsAlanA kathananA uttara ApatAM mahAvIra geAsAla ane enA anuyAyIenI vartaNukanA nirdeza karatAM kahe che ke ' A mANasA brahmacaryavALuM jIvana gujAratA nathI. arthAt A hakIkata geAsAlanA vivAdanI satyAsatyatA viSe [ kAi paNa ] 'DAhyA puruSa 'ne saMtoSa ApavA pUratI hovI joie. A saMbaMdhamAM e noMdhavA jevuM che ke bhagavatI sUtramAM pa9 5hAvIrane, gAsAlanA punarjanmanA siddhAMta vakroktimAM ene ja lAgu pADatA varNavyA che. yathArtha muktinI avasthAmAM hAvAne badale geAsAlane kharI pUrNatA prApta karatAM pahelAM peAtAnA avasAna pachI kevI rIte punarjanmanI anaMta ghaTamALamAM cane pasAra thavAnuM che te mahAvIre tyAM darzAvyuM che. e dhaTamALanAM aneka pagathIne! e nAma sAthe 58. jai. sU. 2. 245. paTTe. fols 1275-12916 7. da. pariziSTa 1, pR. 11-14 Aho ! Shrutgyanam Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 48] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 nirdeza kare che. ema chatAM sUtrakRtAMgamAM eka vadhu vyaMjaka phakara Ave che. emAM gosAlanA mahAvIra uparanA AkSepa saMbaMdhI mahAvIranA anuyAyI ArTike enI sAthe je vAdavivAda karelo te AlekhAyelo 20 che. e AkSepe te A pahele AkSepa mahAvIranI asaMgatAno arthAta pahelAM e ekAkI sAdhu tarIke bhramaNa karatA paNa pAchaLathI eNe pitAnI jAtane aneka sAdhuothI parivRta karI; bIjo AkSepa asthAne kaDakAI karavAne arthAta gosAla je caturyAmano asvIkAra karato hato tene mahAvIra Agraha karatA. ane trIjo AkSepa AdhyAtmika ahaM ane AdhyAtmika bhIratAne. caturyAma nIcenI bAbatane anulakSIne che. (1) ThaMDu pANI pIvuM (3) khAsa taiyAra karelI varatuo svIkAravI (2) (rAMdhyA vinAnAM) bIjo khAvAM (4) strI saMbhoga karavo mahAvIra A kriyAone pApapUrNa lekhI ene niSedha karatA. paraMtu gAla pratipAdana karato ke e kriyAo karavAmAM tapasvI kazuM pApa karato nathI. enA e ja cAra niyame eja sUtrakatAMgamAM 21 bIje rathaLe lakhelA che je ke seMdhavA jega bhedasahita. e nIce pramANe - (1) ThaMDu pANI pIvuM (3) khAsa taiyAra karelI vastuo svIkAravI (2) (rAMdhyA vinAnAM ) bIje khAvAM (4) mAMdA bhAine gRhInA vAsaNamAM lavAyelo kherAka khavaDAve strI saMbheganI naitika bAbatanuM sthAna ahIM gRhI anuyAyInA vAsaNamAMthI khAvAnI vaidhika bAbate lIdhuM che. A bhedano artha have pachI samajAvavAmAM Avaze. A jagoe mAtra eTaluM ja dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke takarArane koI paNa viSaya siddhAMtane lagato nathI; e badhA vartaNukane lagatA che. carcAno viSaya dhArmika tapasvIonI vartaNukane hato e vicAratAM sauthI vismayakAraka takarArI muddo te strIsaMbhoga saMbaMdhIne che. vastu sthiti samajavA mATe ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke mahAvIranA pUro gAmI pArve pitAnA anuyAyIone mAtra cAra vrata pAlana karavAno Adeza Apyo. hato.62 (1) ahiMsA, (2) sutRta athavA satya, (3) asteya (4) aparigraha vA akiMcana arthAta pArve dayA, satya, prAmANikatA ane nirdhanatAnAM vratane Adeza Apyo hato. mahAvIre AmAM brahacaryanuM pAMcamuM vrata umeryuM. A umere karavAnuM emanuM kAraNa uttarAdhyayana sUtramAM samajAveluM che. mahAvIranI pUrve e adhyAhAra hato ke bIja vratathI brahmacarya garbhita rIte AdiSTa che; paraMtu vAstavamAM ethI emAM chUTakabArI rahelI hatI. vadhU eka prakAranI milkata gaNAtI hovAthI nirdhanatAnA vratAnusAra lasa niSiddha hatuM; ane paradAragamana prAmANikatAnA vratathI niSiddha hatuM. paraMtu vezyAgamananuM chIMDu ughADuM hatuM. eTale e mArge pArve sthApelA nignanya samAjanA bauddhika vA naitika nirbaLatAvALA sabhyomAM dhIre dhIre nItizaithilya pa. mahAvIranuM brahmacaryanuM paMcama vrata e deSanI sudhAraNArthe jAyeluM hatuM. A muddA upara emanA sahacArI gosAle pratirodha karyo. e, zithila ToLI pratye sahAnubhUti dharAvate hatA. ane yathArtha rIte "mukta' thayelo tapasvI koI pApa karI zake nahi ane svataMtra IcchA zaktine 60. je. sU. 2. 409-413. 6. jai. sa. 2. 267. 12. je. sU, 2. 121. 63. je sU. 2. 9, 109, 139, 204. 64. jai. sa. 2. 122, 123 Aho! Shrutgyanam Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtra 4 ] AjIvika saMpradAya [ 246 abhAva hAvAthI naitika javAbadArI cheja nahi e khevaDI dalIlathI eNe peAtAnA ane bIjAenA nItizaithilyane nirdoSa TharAvyuM heAya ema jaNAya che. kharekhara, mAnavAne sArU kAraNa che ke geAsAlanI vartaNukanI A zithilatA eja mahAvIrane pAMcamu vrata dAkhala karavAne ane ema geAsAlane nIkaLI javAnI pharaja pADavAnA prasaMga ApyA. upara TAMkelA cAra niyameAnA khe utArAomAM pahelA traNa niyameA sAmAnya che jyAre ceAthAnI bAbatamAM e utArA judA paDe che. A e traNa tratAmAMnI ke viziSTa vastunA nirdeza kare che. have, mUtrakRtAMgamAM15 eka sthaLe phakta traNa khAsa niyameA ( ThaMDu pANI, khIja ane khAsa taiyAra kareleA khArAka nahi svIkAravA khAkhatanA ) ja lakhelA che ane AcArAMga sUtra66mAM mahAvIrane ApaNe niyamatraya cAmatAi AdezanAra 'DAhyA puruSa ' tarIke varNavelA joie chIe. bIjI bAjue bauddha dIdhanikAyamAM67 mahAvIrane peAtAnI jAtane * cAra niyameAvALA puruSa ( varturAma ) tarIke varNavatA darzAvyA che. A taphAvatanI samajutI je svataH sUcavAya che te e ke mahAvIre peAtAnA anuyAyIone mULa mAtra traNa niyamenA Adeza karelA ane pAchaLanA samayamAM jyAre geAsAla joDe emane takarAra thai tyAre emaNe ceAtheA niyama dAkhala karele. strIsaMbheAgane lagatA A ceAtheA yAma vAstavamAM mahAvIranuM brahmacaryanuM paMcama vrata che je kayAranuM ullekhAi cukayuM che. e pramANe pArzvanA cAra yAmeAmAM karelA mahAvIranA umerA che. ceAthA yAmanI eTale ke mahAvIranI yeAjanAnA paMcama vratanI sthApanA mATene prasaMga gaeNsAthe ja purA pADelo e aTakaLa jo kharAkhara hAya teA, e mahAvIra sAthenA geAsAtranA vizleSanuM kharUM kAraNa evuM nItizaithilpa hatuM e vidhAna ethI ghaNe aMze sAbIta thAya che. strI saMsarga varjavAnA tapasvInA dharma viSe khelatAM mahAvIrane geAsAla saMbaMdhe sUtrakRtAMgamAM18 Ama kahetA darzAvyA cheH sAdhuonI sabhAmAM e pavitra zabdo uccAre che chatAM chUpI rIte e pApa karmo kare che; paraMtu DAvA puruSA' jANe che ke e prapaMcI ane * aDe| badamAza che. ' strI saMgane lagatI vartaNukanA viSayamAM gaiAsAlanA agabhagata veDA ja mahAvIra ane enI vaccenA taDanuM kAraNa hatuM. 6 mukhya kAraNa A heAya chatAM nizaMkapaNe e be jaNa vaccenuM saMgharSaNa tIvra karanArAM khAM saDakArI kAraNeA hatAM. e ThaMDA pANI, ane rAMdhyA vinAnAM khonA vaparAza tathA khAsa taiyAra karelA bhAjananA svIkArane lagatA yAmatraya viSenAM hatAM. A dekhItI rIte najIvA viSayeAnA mahatvanA sAkSAphAra karavA mATe ApaNe yAda rAkhavuM joie ke sarva bhAratIya tApaseAmAM karmavirati e vartananeA sarvAMpari niyama hato, kAraNa AtmAne janma maraNanI ghaTamALamAM bAMdhanArI vastu karma che. paraMtu A niyamane eka apavAda hatAH ane te e ke mekSa prApti karAvanAra samagra vidhinuM pAlana deha vinA kAithI thai zake nahi ethI karIne dehu TakAvI rAkhavA mATe Avazyaka hAya evAM karmo19 arthAt anna bhikSA ane bhAjana anapakArI che ane baMdhana kartA nathI.70 pratyeka vrata vA yAma A niyama ane enA apavAdane vagara kahye vaza vartatuM gaNAtuM hatuM. Ama, jyAre bA eka mata hatA ke khArAkanA saMdharA karavAnI manA che paraMtu peAtAne rAjIMdA nirvAha puratA khArAka mAgavAnI chUTa che tyAre keTalAka tapasvIe e chUTane paNa amuka yAmeAthI maryAdita karatA. rakhene kAi jIvanI hiMsA thAya e kALajIthI mahAvIre ThaMDA pANInA ane prAkRtika avasthAmAM paDelAM bIjonA vaparAzanI manA karI; ekane ukALyA pachI ane khIjAte rAMdhyA pachI vA jIvarakSaNanI anya kriyAe karyA pachI ja upayega karaveA. ( ema kahyuM ) 65 jai rU. 2. 313, 66 . sU. 1. 63. 67 pR. 57; DA 74. 18 jai. sU. 2 273. 19 sUTa kru. 2, 6 ThThuM 7nI TIkAmAM dharma-jJAdhAra-rArIrarakSAya, jai. sU. 2, 411 mAM. 70 juo bhA. ra0 pR. 94, 99. Aho! Shrutgyanam Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba0] jaina sAhitya saMzodhaka rane bhikSA khAsa adhikAra asaMyamanA patanane pAme e kALajIthI emaNe vaLI bhikSuo mATe khAsa taiyAra karelA bhejananA svIkArano paNa niSedha karyo. bIjA pakSe gasAle A yAmane InkAra karyo. vaLI, jyAre sarva tApase eka mata hatA ke deha uparAMta koI paNa anya milkata tApase na rAkhavI joyA che tyAre mahAvIra bhikSAnanA svIkAra mATe zikSApAtra rAkhavAnI chUTa rAkhI. A chUTanA nyAyIpaNAne gopane niSedha karyo, kAraNa tApasa e hetu mATe pitAnA hAthane upayoga karI zake ane ko joIe. kherAkaLa be hAtha joDIne banAvelA bebAkSI pAtramAM svIkAro joIe ane A karatI pAtramAMthI cATI ja joIe. AthI karIne A kaDakatara niyama pALanAra tapasvIo hAtha cATa' ( 1)chanA nAme oLakhAtA. ema chatAM je mAMdA sAdhu mATe anna joItuM heya. te e jhahInA vAsaNamAM laI javAnuM hatuM. mahAvIre A vartana viSe vAMdho lIdhelo kAraNa ethI gahInA vAsaNamAMnA koI jIvanI hiMsA thavAno bhaya hato A saMbaMdhamAM vastranA praznanA nirUpaNa ullekha karavA jevo che. (pArtha jevA) keTalAka tAmasa kAvaraNa vAparavAnI paravAnagI ApatA; bIjA kevaLa kamI na karI zakAya evA ladhutama kaTi bAnanI ja paravAnagI ApatA; jyAre vaLI bIjAo sadaMtara nAgA pharatA. mahAvIranA nikaTanA ane yAyIo vA nigrantha bIjA vargamAM AvatA jaNAya che. tadanusAra gelAle emane "eka ciMdaraDA vALA mANasa' vAhaka kahyA che ane pitAnA lohita vargamAM mukyA che. potAnA nigranthane laMgATa thatI Ta ApatAM mahAvIre potAne mATe sarva vano parityAga karelo hato. A bAbata viSe emanI ane gAsAlanI vacce kaMi bheda na ; bane acelaka athavA "nava ' varganA bhikSuo hatA. kharekhara, e prAyaH saMbhavita che ke A bAbatane viSe mahAvIra upara gosAlane prabhAva paDe heya. kAraNa jaina dharmazAstramAM ApaNane kahevAmAM AvyuM che ke prathama jyAre mahAvIre tapasvI jIvanane aMgIkAra karyo tyAre e pArzvanA savA samAjamAM dAkhala thayA hatA; e jIvananA bIjA varSamAM ja emane gesAlane samAgama thaye. lagabhaga teja kAle emaNe nitAMta nagnatAnA kaDakamAM kaDaka pAlanane ravIkAra karyo. e saMga sUcave che ke mahAvIra e AcArane gosAla pAsethI aMgIkAra karyo ane gasAlanA daMbha karIne pAchaLathI chevaTano vizleSa utpanna na hato thayo tyAM sudhInA emanA sAhacaryanI gAMTha banelI te Aja bInA. ema chatAM e saMbhavita jaNAya che ke niSNanya samAjamAM sAmAnya niyama laMgoTI paheravAno hato ane nitAH namatAno saMpradAya gosAlanI TALI jeNe pakinA sama samUhamAM racela AjIva viSene gesAlano siddhAMta aMgIkRta karyo hato ane je ethI karIne AjIvika tarIke oLakhAtI hatI, tenAmAM ja pravartamAna hato. A muddA upara bauddha vinayapiTakamAM99 eka bedhadAyaka vAta kahelI che. eka samaye jyAre buddha sAvallImAM rahetA hatA tyAre emane ane emanA bhikhuone vizAkhA nAmanI eka dhanavAna strIe pitAne ghera bhajana levAnuM AmaMtraNa karyuM hatuM. bhojana taiyAra thatAM eNe pitAnI dAsIne atithio belAvI lAvavA melI. rastAmAM varasAdanuM eka sakhata jhApaTuM paDayuM ane buddhanA nivAse pahoMcatA eNe joyuM to bhikhuo nava thaI varasAdanI majhA mANatA hatA. kaMI bhUla thayelI dhArIne e pitAnI zeThANIne khabara ApavA pAchI gaI ane kahyuM ke mane darzAvavAmAM AvelI jagAe kaI bhikhuo nathI; tyAM to AjIvikA che. alabatta A gerasamajatI dura karavAmAM AvelI; paraMtu sAvathImAM che je. sU, 1, 57 pAdanoMdha , ane 2, 267, pAnadha 2. 2 dI. ni166; 3 227; 73 ja, su, 2, 303, 74 ja, sU. 1, 73. 75 pR. 19, 76. pR. 24. 77, pR. 1 2; vi.pi. tarajume 2. 216 ft Aho ! Shrutgyanam Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyA che ] AjoSika saMpradAya [31 banelo banAva batAve che ke AjIvika nama bhikSuo hatA ane gasAlanA anuyAyIo tA, jeNe ke ApaNe I gayA te pramANe mahAvIrathI chaTA paDayA pachI potAnuM mukhya mathaka sArImAM vyApela hatuM. pADelA manuSyanA vargothI78 A ja mudo dRSTAMta sahita samajAvavAmAM Ave che emAM kalAzijAti eTale pitAnI ja TALI-nagna AjIvika-ema batAvavAmAM AvyuM che. jyAre hitApitA namanA tarIke eka cakaraDAvALA nigrantha athata mahAvIranA pakSakArone gaNAvyA che. ema chatAM, nitAMta nagnatA e nigranthamAM AkhA AjIvikapakSanuM cihna hovuM joIe; kevaLa besAla sAthe nokhA paDI gayelA aMzanuM ja nahi kAraNuM, have pachI jaNAze ema pAchaLanA kALamAM digaMbara saMpradAya utpanna thayo te nigrajo sAthe saMbaMdha rAkhI rahenAra bAkInA AjIvika pakSa pI bIjamAMthI.. gosAle mahAvIra sAme karelA bIjA be AkSe vicAravAnuM have bAkI rahe che. AmAMnA pahelAmAno ullekha tadana spaSTa nathI. mahAvIra sAme AkSepa karelo che ke e prathama ekAkI sAdha tara aTana karatA paNa pAchaLathI emaNe potAnI jAtane aneka sAdhuothI parita karI '80 bIjA pakSe gosAla "ekAkI ane niHsaMga rahevA" ne 1 dAvo kare che, ema chatAM, vAstavamAM, gasAla paNa AjIvikA tarIke oLakhAtA aneka sAdhuothI parivRta hatA. ethI karIne spaSTa che ke netA aMgata ziSyanA sAthamAM paryaTana kare athavA rahe e doSa nahote gaNate. gesAlanI najare, mahAvIranI kArya praNAli sAmenI enI phariyAdanuM mukhya kAraNa e hovAnuM jaNAya che ke buddhanI jema mahAvIra sAvadhAnI sthApanA karI. mahAvIranA anuyAyIo nAnA vA moTA samUhamAM vividha sthaLoe vikharAyelA hatA. paraMtu e badhAne eka dharma ane eka netA (mahAvIra) vALA samAja tarIke saMgaThita karavAmAM AvyA hatA. gosAlanA anuyAyIone nAne samUha hato ane e sarvadA pitAnA agresaranA sAthamAM raheta. kharekhara, evIja saMdigdha prakRtinA anya sAdhusamUha hatA jemanuM nAma paNa AjIvikaeN hatuM, paraMtu teo judA judA AgevAne sAthe judA rahetA hatA. e AgevAnemAnA benAM nAma, bauddha dharmazAstramAM lakhAyelAM che te pramANe kissa saMki ane naMda vaccha che. paraMtu A anizcita prakAranA AjIvike, jemane pAchaLanA AjIvika jathAnA sAdhuothI judA jANavA joIe ja temane nigaLe (jaina) ane bauhAnI jema saMgaThita saMva na hato. spaSTa che ke gasAla ane enI vicAra saraNinA anya puruSonA anItimaya AcAra vicAra vistRta jAhera saMghanI sthApanAmAM kudaratI vinanI garaja sAre ema che. A bAbatamAM pitAnI azaktinA bhAna karIne ja pitAnA saphaLatara pratispadhI sAmenA gesAlanA AkSepa prerAyelA hoya ema paNa hoya. mahAvIra sAmenA be AkSepamAne bIje enA upara AdhyAtmika aham ane bhIratAne Apa make che. A AkSepamAM manuSyanI traNa AdhyAtmika avasthAonA gosAlanA siddhAMtane ulekha che. e pramANe mahAvIra vacalI avasthAmAM hatA; emane AtmA karmathI alipta hovA chatAM yathArtha rIte mukta naheto kAraNuM mArI paddhati ja ekalI barAbara che ane mArAthI judA paDanArA badhA tirarakArane pAtra che ema vicAravAmAM mahAvIra AdhyAtmika ahaMkArathI bharelo hato. e mAdhyAtmika jItAyI paNa bharelo hato. kAraNa prAkRta janatAmAM dharmAtara karanArAo meLavavA e Atura hate; paraMtu pitAnA 8 pR. 19. 79 pR. 47. << je. su. 2. 409-420. sa. je. sU, 2, 11, 2 ma. ni. 1 28, 524; e, ni, 3. 384, 8 have pachInuM pR. 55. 4 5. 22, 85. je. sU, 2, 41166 11-14 ane uparanI zIlAMkanI TIkA 1, 1, 3 6 12 je. mU 2. 245 Aho I Shrutgyanam Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212] jaina sAhitya saMzodhaka [vaka rU matanuM khaMDana kare evA paDatAne maLatAM e DaratA hatA.86 mahAvIranA pakSakAra javAba Ape che ke prathama, mArA guru khIjAe kare che ema pAte jene satya mAne che ene kevaLa medha kare che ane pAkhaMDI matAnA tiraskAra karatAM chatAM e e. mate dharAvanArane tiraskAratA nathI khIjuM ee prAmANika ane ce|gya pratipakSIone maLavAnI kadi nA pADatA nathI ane peAtAnA mata mATe leAkeAnAM dila jItavAnA prayatna karatAM jAte daMbharahita che. 4. AjIvakAnA itihAsa--AvikAne pUrvatama ullekha gayA pAsenA kharmara nAmanA DuMgarA uparanI khaDakamAM kAtarI kADhelI e guphAonI divAle upara kAtarelA eka TuMkA lekhamAM Ave che. emAMnA ja lakhANa pramANe e mahArAjA zAkanA rAjyanA teramA varSamAM arthAt i. sa. pUrve 251 nI sAlamAM kotarAyelA che. te Ama che. 'rAjA priya ssIe, peAtAnA rAjyanA teramA varSamAM A cukA AdivakAne arpagu karI' bIjo ullekha enA e ja mahArAjA azokanA suvikhyAta zAsana-rastaMbheAmAMnA sAtamA upara I. sa. pUrve 236 eTale ke enA rAjyanA 28 mA varSamAM kAtarelA lekhamAM Ave che. e Ama che; 6 meM ceAjayuM che ke mArA dharmamahAmAtrA bauddha saMdhanA temaja brAhmaNAnAM AvikAnAM, nignthAnA ane vAstavamAM judA judA tamAma pAkhaMDInAM kAryomAM vyApta thai jaze.' eka bIjo pUrvakAlIna ullekha, nAgArjunanI DuMgarA uparanI khaDakamAMthI kAtarI kADhelI traNa guphAonI divAleA upara azAkanA uttarAdhikArI dazarathanA rAjyanA prathama varSamAM arthAt i. sa. pUrve 227 nI sAlamAM kAtarAyalA zilAlekhamAM8 Ave che. e Ama che. A guDhDhA mahArAjA dazarathe gAdIe AvyA pachI tarata ja, caMdra suraja tape tyAM sudhI nivAsasthAna tarIke vAparavA mATe saMmAnya AjIvikAne arpaNa karI hatI. " A pachI i. sa. nA chaThThA saikA paryaMta AvikAnA kAi ullekha ApaNane maLatA nathI. e saikAmAM, prAyaH i. sa. 550 nI sAlamAM varAhimahira potAnA bRhajjAta389 ane laghujAtaka 0 nAmanA jaye|tiSanA graMthAmAM sAta parivrAjaka vargomAMnA eka tarIke emanuM nAma le che. e sAta te AH (1) zAkyA vA raktapaTA ( rAtA jhabhbhAvALA purUSa ), (2) AvikA vA vyAkhyAkAra bhaTTopala91 samajAve che ema ekadaMDIe; (3) nirganthA vA jaina sAdhue, (4) tApaseA vA vanyAzanA ( vanaphaLa khAnArA ) arthAt vAnaprastha tarIke rahetA trIjA AzramavALA brAhmaNeA; (5) bhikSue arthAta gharabAra vagara parivrAjaka tarIke pharatA ane bhASyakAranA kahevA pramANe mImAMsA paddhatine anusaranArA caturthAMzramanA brAhmaNeA (6) vR zrAvakA; ane (7) carA, je paNa e prakAranA paritrAjaka sanyAsIe hAvAnuM jaNAya che. varAha mihira kahe che ke manuSya peAtAnI kuMDaLInA sUcana anusAra AmAMnA ekAdA vargamAM dAkhala thavA nirmAyelA che e hakIkata uparathI spaSTa che ke enA samayamAM A sAte varganA tapasvIe ane ethI karIne AjavA paNa vAstavika rIte astitvamAM hatA. navamA saikAmAM AvikAnuM astitva cAlu hatuM e viSe ApaNI pAse mahAna jaina TIkAkAra zIlAMkanI92 sAkSI che ane AjhavakAnI ane digaMbara jainenI ekarUpatAnI rasa paDe evI hakIkata ahIM ApaNane pahelIvAra maLe che. mahAvIratA caturthAMmAne viSe sUtrakRtAMgamAM 3 keTalAkeAe lIdhelA 87, i, e, 20, 36 ff; smI. 86 jai. su. 2, pR. 412, SSSS 15-18 ane rR. 413 SSSS 19-25 e 155; 88 40 e. 20, 361, ff smI0 0 145, 89, 15, 1, 90, 9, 12, 91 Azare i. sa. 950 hara. Azare i. sa. 876 93, je sU, 2. 267 Aho ! Shrutgyanam Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMva 9] AjIvika saMpradAya [ 362 vAMdhA bAbata TIkA karatAM zIlAMka lakhe che ke tyAM AjIvike vA digaMbarano ullekha che. enA e ja graMthanA bIjA phakarA 94 uparanI potAnI TIkAmAM e gosAlanA anuyAyIone arthAta AjIvikAne ane terAsiyone (saM. phikko) ekarUpa jaNAve che e jotAM phalita thAya che ke zIlAMkanA mate gosAlanA anuyAyIo, AjIviko, terasiyA ane digaMbaro traNe eka ja prakAranA parivrAjaka hatA. dazamAM sakAmAM AjIvike ane digaMbaronI ekarUpatAnI ApaNane vadhu sAkSI maLe che. halAyudha95 pitAnA abhidhAnaratnamAlA nAmanA zabdakoSamAM vetAMbara ane digaMbara athavA, e kahe che te pramANe, katavAsa ane digvAsa nAmanA be jaina vibhAganAM nAmonI moTI saMkhyA gaNI batAve che. e kahe che ke digvAsa AjanA (je mAtra AjIvikanuM saMkSeparUpa ja che.) nAme paNa oLakhAya che. aMtamAM 13mA saikAmAM amuka devAlayanA lakhANanAM ApaNane ulekha maLe che ke AjIvike e kALamAM eka samUha tarIke dakSiNa bhAratamAM yathArtha rIte astitvamAM hatA. A lakhANa te viricipurama pAsenA piyarge AgaLa AvelAM peru mAlanA devAlayanI divAlo uparanA lekhe. e I sa. 1238, 1238, 1243, 1259mAM elarAjA rAje maMdirane karelAM bhUmidAna ane AjIvikA upara naMkhAyelA karaverA, ne udezIne che. A zilAlekhonA saMpAdake Adhunika tAmila zabdake jenA AdhAre A AjIvikA eTale jeno ema jaNAveluM che. A, alabatta jainono digaMbara samAja ja samajavAne kAraNuM, jenuM mukhya mathaka e kALamAM dakSiNa bhAratamAM hatuM ane jemAM saMsthAne adyApi paryata tyAM jovAmAM Ave che e A ja samAja.98 tAmila zabdakomAMnAM tadviSayaka lakhANa tAmila sAhityanA 99 ane saMbhavataH Adhunika vAparanA AdhAre karAyelAM che. prAcInatara tAmila sAhityamAM AjIvika zabda jene arthAta digaMbaranA arthamAM vaparAyelo che e nizcita che. ethI karIne, niHzaMkapaNe I. sa. nA chaThThA sikAmAM jyAre varAhamihire e zabda vAparyo tyArathI e nAmathI jainene digaMbara samAja ttita thayela che. varAhamihiranA e zabdaprayoga para e noMdhavAnuM che ke ene vyAkhyAkAra bhadotpala (Azare I. sa. 950) ema jaNAve che ke AjIvikA eTale ekadaMDIe. kAlakAcArya nAmanA jaina lekhakanI eNe DhAMkelI eka prAkRta gAthAne AdhAre A eka rUpatA (AjIvike-ekadaMDIo ) darzAvelI che. e lekhaka je i. sa. 450nI AsapAsamAM arthAta varAhamihira pUrve prAyaH eka saikA upara thaI gayo te tapasvIonA sahavargonAM nAma Ape che, jemAM apavAda eTalo che ke AjIvikene sthAne e ekadaMDIe lakhe che. bhadrotpala pote umere che100 ke ekadaMDIo athavA AjIvike nArAyaNa arthAta vinA bhakato che. bIjA pakSe zIlAMka anya saMbaMdhamAM ekadaMDIo viSe bolatAM eo zivanA bhakata101 hovAnuM jaNAve che. A dekhIto virodha uparathI spaSTa che ke A baMne vyAkhyAkAronA manamAM hatA te adyApi paryata daMDI tarIke oLakhAto tapasvI varga ja. A tapasvIo sAmAnyarIte hiMduonA ziva saMpradAyanA hovAnuM lakhAya che; paraMtu e kharUM pUche te udAramatavAdI hoya che kAraNa eo nArAyaNa tarIke mAtra zivanuM ja nahi paraMtu viSNunuM paNa aphAna kare che, eo Toce lAlAza paDatA raMganA kapaDAno kakaDo lagADelo daMDa dhAraNa kare che ane kevaLa laMgoTI pahere che vA saMpUrNataH nagna phare che. emane ekala jIvana gujAravAnI AjJA hoya che. e vedAMtI mato dharAve che;102 ane jJAtino vA 94 je, sU, 2, 245. 95 Azare I. sa. 950, 96 2. 189, 190, 97 sA. i. i-krIpazasa. 2. 88, 89, 92, 108 98 I, e. rU. 4pa9, ja, e. so. 38 17, 99 tesce . papa 100 . ke. e. 3, 2 pR. 553, 101 jai. sU. 2. 245, 417, 102 che. ge. 9, bhA. 1, 542. Aho! Shrutgyanam Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 bIna jJAtino koIpaNa mANasa emanAmAM joDAI zake che. emane dazanAmI daMDIo sAthe seLabheLa na karI devA joIe. dazanAmI daMDIo te sarakhAmaNImAM Adhunika varganA sanyAsIo che. sudhAraka - zaMkarAcArya ane emanA ziSyoe I. sa. nA 9mA saikAmAM emanI te sthApanA karI, e maThavAsI che ane saMghapravezanI bAbatamAM jJAti upara keTaluMka dhyAna Ape che. 103 gosAla, mekhalIputta vA mekhalI (majina) arthAta vAMsadaMDa rAkhanAra puruSa kahevAya che e hakIkata uparathI spaSTa che ke mULe e ekadaMDI (vA daMDI) sanyAsInA varSano hato; ane jo ke pAchaLathI e mahAvIra sAthe bhaLyo ane enI paddhati svIkArI to paNa e pitAnA keTalAka viziSTa mate ane potAnI prAcIna viziSTa saMjJA, vAMsadaMDa, paNa rAkhI rahyo hato. A bhedone lIdhe niSNuntha samAjamAMnI enI ToLI terAsiya vA AjIvika ane dekhItI rIte ekadaMDInA nAme paNa oLakhAtI hatI.104 tyAra pachInA kALamAM gesalanA asAdhu jIvananI khabara paDatAM mahAvIre e kAraNane lIdhe ene nigna samAjamAMthI bahiSkRta karyo. ema jaNAze ke enI sAthe AjIvika pakSamAMnA keTalAka bIjA mANaso je enA gADha mitro hatA ane enA pApAcAronA bhAgI hatA. temane paNa bahiSkRta karavAmAM AvyA hatA. bauddhadharmazAstra AmAMnA be mitronAM nAma Ape che, kissa saMkicca ane naMdavaccha,105 A A traNa puruSoe, mahAvIrathI judA paDayA pachI samavicAranA nAnA nAnA samUhanI saradArI karIne sAvathImAM sarakhAmaNImAM ekAMta jIvana gujAryuM hoya ema jaNAya che. paraMtu ema mAnavAne kazuM kAraNa nathI ke A kALAM meDhAne kADhI mukayA pachI nigrantha saMghamAM AjIviko vA terAsiyonuM pakSa tarIkenuM astitva maTI gayuM hatuM. vAstavamAM, je kAMI purA mejuda che te ethI ulaTI dazA sUcave che. Ama, A saMbaMdhamAM "caturyAma"ne be ahevAlo vacceno bheda je ApaNe kyArano noMdhI cukyA chIe101 e khAsa mahatvano che. strIsaMganA doSano ullekha e ahevAlamAM Ave che ke je pradhAnatapaNe sAla ane enA pakSa joDe saMbaMdha dharAve che, jyAre bIjo ahevAla jemAM enI jagAe gRhInA pAtranA vaparAzano ullekha che. te DIkAkAra zIlAM kanA kathanAnusAra A chavika vA digaMbara saMbaMdhIne che. e be ahevAlemAno bheda ema sUcave che ke nintha saMghamAM AjIvika pakSano eka evo vibhAga hato ke je gosAlanA taDanA nItivi isa the sAmela na hato. vAstavamAM Aje paNa digabaro e caturyAmamAM vivakSita thatA muddAone viSe zvetAMbarethI judA paDe che. Ama ThaMDAM pANI ane kudaratI bIjonA upayoga saMbadhInA yAmonA uddeza koIpaNa prakAranA jIva pratyenI AtyaMtika kALajIne daDhIbhUta karavAno hate; paraMtu digaMbare "prANIonA jIvana viSe mAtra madhyamasaranI kALajI rAkhanArA' kahevAya che jayAre zvetAMbare atikALajI rAkhanArA kahevAya che. 107 caturtha yAmanA saMbaMdhamAM bane matavALA brahmacaryavratane Agraha karatAM chatAM bhikSApAtranA adhikAranA saMbaMdhamAM bhinna abhiprAya dharAve che. bhikSApAtra e zvetAMbara sAdhuonA niyamita upakaraNasaMbhAranuM aMga che jyAre digaMbarane e rAkhavAnI paravAnagI nathI: emaNe potAnI bhikSA pitAnA khobAmAM ja svIkAravAnI hoya che. 108 navastrApaNAnI bAbatamAM e be saMpradAya vacceno bheda emanA nAmathI pUratI rIte sUcavAyelo che. nigastha samAjamAM pAchaLathI pharI ubhaLelA terAsiyAnA jhaghaDAthI, ane digabaromAM Aja dina sudhI daMDanI viziSTatAsUcaka je saMjJA rekhAi rahI che ethI e ja dizAmAM vadhu purAvo maLe che. 103 J. B. A. s.59. 55, pAdadha, 108 pR. 22. 105 pR 29 106 pR. 36 107 che. e. 32. 460, 108 emana, pR. 15? . Aho! Shrutgyanam Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMja 4 ] AjIvika saMpradAya [ zya ApaNane kahevAmAM AveluM che ke praveza prasaMge " jainadharmazAstrAmAM jenI anujJA apAyelI che evI vastuo arthAt pAMcapuTa lAMbe eka kALeA daMDa vagere navA sAdhune ApavAmAM Ave che ane e sAdhu vA ( pArkA sAdhu ) hamezAM te daMDa peAtAnI pAse rAkhe che. ''109 tyAre mAmale Ama AvI rahyA cheH eka daDI e amuka tApasavarganuM sAmAnya nAma che. e varganI be prazAkhAo che, custa zaiva daDIe ane pAkhaMDI jaina AchivA vA digaMbare.. ekadaMDI zabdathI jaina lekhaka kAlakAcArya, alabatta, digaMbarA sUcavavA mAgatA hatA; ane varAhamihire eTalA mATe enI jagAe gerasamajane saMbhava dUra karavA nizcitatara AjIvika zabda mukayeA. custadharmi vyAkhyAkAra bhaTTopale vastusthitinI kheATI samajathI pAkhaMDa matavAdI AzivakAne custadharmAnugAmI daMDIe sAthe seLabheLa karI dIdhA. bhadrabAhu je saMyukta nigantha vA jaina samAjanA chello agraNI thayA hovAnuM jaNAya che tenA jIvana daramiyAna, digaMbareAnI paraMparA pramANe emanA peAtAnA ane zvetAMbarezanA pakSe vacce tIvra virAdha ubhA thaye..110 enA avasAna pachI alpakALamAM i. sa. pUrve 714 nI sAlanI AjubAjumAM e e pakSa vaccenA bhedoe AgaLa vadhIne aMtima ane nizcita aNugamAnuM svarUpa pakaDayuM, jenuM kAraNu kalpasUtramAMnI zvetAMbaraparaMparA111 pramANe alluka rAgupta nAmanA puruSa hatA. A mANasa I. sa. pUrve 269 thI 239 sudhI zvetAMbarene agresara hateA. e mAgirine ziSya hovAnuM kahevAya che. terAsiya taDa pADanAra kahevAya che te A ja mANasa. ApaNe joI gayA chIe ema terasiyA eTale AvikA ane AjIvikA eTale digaMbareA. ethI karIne phalita thAya che ke i. sa. pUrve 251mAM jyAre azoke barbara DuMgaranI guphA AchavakAne arpaNa karI tyAre AjIvika vA digaMbara saMdha kayAranA ya astitvamAM hatA. azekanA uttarAdhikArI dazaratha (vA jaine kahe che e pramANe saprati ) viSe ApaNane sA* kahevAmAM AveluM che ke ene jainamatanA karavAmAM AvyA hate. e sAcuM che ke zvetAMbarA evA dAvA kare che ke uparyukta mahAgirinA112 sahAgraNI ane samakAlIna113 evA suhastI114 nAmanA peAtAnA agresare dazarathane jainamatAvalaMbI banAvyA hatA. paraMtu, dazarathe i. sa. pUrve 227 mAM nAgAjInI DuMgaranI guphAo AvikAne arpaNa karI che e hakIkata parathI khare pUche te enA dharmAntaranA yaza kadAca digaMbarene ApavA dhaTe che; jo ke, alabatta, peAtAnA pure gAmI azAkanI jema eNe peAtAnA samayanA mukhya mukhya sAdhusaMgheAne arthe niSpakSapAtapaNe paNa peAtAnA anugrahanI vyavasthA karI heAya ema banI zake che, azekanA sAtamA zAsanastaMbha uparathI ApaNe jANIe chIe ke azoke khauddhone, ninganthAne, AvikAne ane brAhmaNeAne eka sarakhI rIte Azraya ApyA hatA. je kahevAi cukayuM che enA uparathI have spaSTa che ke nigantha ane Avika e zabdo ApaNane zvetAMbarA ane digaMbare| tarIke jANItA evA e jaina saMdheAnA nirdeza kare che. ema pratipAdita karavAmAM AvyuM che115 ke zAsanamAMneA brAhmaNazabda AvikAne lAgu paDe che ane ethI ee 'brAhmaNIya ' saMdhanA hAvAnuM varNana che. e pUrva samayamAM bauddha ane jaina (ningantha ) nA jevA ' 109, kheA. ge. 9. bhA. 1, pR. 107, 110, ja. ja. e. se. 38. 14: 40, 92 i. e. 21. 59. 110. arthAt I. sa. pUrve 484 mAM thayelA mahAvIranA avasAna pachI 170 varSa jue, 4, 15, 111 4. sU. 1. 290; 112. ja. ja. e. seA. 37, 501, 113. i. sa. pUrve` 269-223, 114, 6. sU. 10, jai, sUra 1. 290, 115. praphesara na ane buhulara e, I. 2. 274; I. e, 20, 36ra, Aho! Shrutgyanam Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 = = = = = keAI custa brAhmaNIya saMgha astitvamAM hatuM ke nahi e muzkelI bAju upara mukIe to paNa zAsanamAM to brAhmaNa viSe kathana che. e zabdano artha "koka rIte brAhmaNavAda sAthe joDAyelo puruSa e nathI thatuM. e zabda te brAhmaNavarNano puruSa evo artha lakSIbhUta kare che. ane zAsanane pUrvApara saMbaMdha jotAM ene artha "brAhmaNa tapasvI" arthAt cethA brAhmANIya zramane svIkAra karanAra brAhmaNa varNane manuSya evo thAya che. Avo manuSya parivrAjaka sanyAsI tarIkenuM gharabAra vagaranuM jIvana gujAravAnuM vrata leto. bhaTTAmpalanA lakhANanuM pramANa levAnI vAta, kayAranuM jaNAvAI cukayuM che e pramANe nirarthaka 111 che. vaiSNava vA zaiva sanyAsI game te vAtano hoI zake (vA kharUM pUcho to pUrvAzramamAM e game te nyAtano bhale hoya) 117 brAhmaNIya devanA bhakato hovAnuM mAnya karatA hovAthI A mANasone brAhmaNIya tapasvIo bhale kahevAya paraMtu koI paNa hiMdI emane "brAhmaNe" nahi kahe, " brAhmaNa" e zabda trAhma zabdathI judo taddana videzIya e pAzcAtya khyAla vyakta kare che. AjIvikAnA itihAsano saMkSepamAM nIce mujaba sAra apAya gosAle pitAnuM tapasvI jIvana makhalI vA marina tarIke arthAta vAMsadaMDa rAkhatA viziSTa ane suprasiddha prAcIna parivAjaka tarIke zarU karyuM. keTalAka kALa pachI eNe mahAvIra je pArzvanAthanA anuyAyIo evA niSNantha vA varSanA baMdhanathI nirmukta, nAmanA anya parivrAjaka varSanA hatA temanI oLakhANa karI. tApasika dharmonI (satranA muddAviSenI ) kaDakAI paratve samAna vicAro dharAvanAra A be puruSo bhegA maLyA ane eka sAmAnya paddhati ghaDI kADhI, jemAM, ema chatA, gosAle potAnI keTalIka vigata umerI, manA anuyAyIomAM bannene potapotAnA pakSakAro hatA. ane gosAlano pakSa parivrAjakanA AgIya | para potAnA AgevAnonA khAsa abhiprAya dharAvato hoI, AjIvika "dhaMdhAtha' tarIke oLakhAtA. kALanA vahevA sAthe gosAlamAM nIti viruddhanI vRttione prAdurbhAva thayo, ane AthI e be sahacArIo vacce mArI lAgaNIo utpanna thaI. aMte enuM pariNAma saMpUrNa maitrIbhaMgamAM AvyuM. gesAla, AjIvika pakSanA je mANaso pitA pratye sakraya sahAnubhUti dharAvatA hatA temane laIne dUra thaye. Ama judA paDanArAono samUha moTo hato athavA te samUha tarIke eo emanA netA gesalanA avasAna pachI jIvanta rahyA ema mAnavAne kaMI kAraNa nathI. gesAlanA nItiviruddhanA AcAravicAronA bhAgIdAra nahotA evA AjIvikapakSanA anya mANaso nigrantha saMghamAM ja rahyA, paraMtu saMpUrNa nagnatA, bhikSApAtrano tyAga, ahiMsA viSenI aparNa kALajI. daMDanI viziSTa saMjJA ane saMbhavata: anya bAbato viSenA potAnA vicAro teo rAkhI be bhedane kAraNe Avaka pakSa ane bAkInA nimnanya samAja vacce niHzaMkapaNe amuka pramANamAM saMgharSaNa to hatuM ja. khAsa karIne bhadrabAhu, je kharUM pUche te AjIvikA pratye sahAnubhUti dharAvatA hovAnuM jaNAya che, tenA samayamAM e bahAra AvyuM. paraMtu e saMgharSaNa I. sa. pUrvenA mAtra trIjA saikAnA pUrvatara bhAgamAM ja parAkASTAe pahoMcyuM ane terAsiyA (airAzika) tarIke oLakhAtA pakSa nizcitapaNe ane chevaTane mATe judo paDyo tathA ene viziSTa saMgha racAyo, je atyAre digaMbara tarIke oLakhAya che. digabara ane zvetAMbara evA jaina vibhAganA mULane ume Ama jainadharmanI cheka zarUAta sudhImAM jaNAya che. kAraNa enuM astitva, parokSa rIte, be paraspara virodhI vibhAganA pratinidhirU5 mahAvIra ane gesala nAmanA be sahacArI agresaranA vaimanasyane AbhArI che. have, bauddha dharmazAstromAM ane anya sthaLe AvatA AjIvika sAdhuo viSenA paNa mAtra chUTA 116, pR. 48, 117. vI. ke. hiM, pR. 59 ff 83, [f. Aho! Shrutgyanam Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM che ] AjIkki saMpradAya [ 217 chavAyA ullekho ja lakSamAM levAnuM bAkI rahe che. vinayapiTaka 18 ane majhimanikAyama19 kaheluM che ke buddhanA buddha thayA pachI tarata ja kevI rIte emane upaka nAmanA AjIvikane bheTo thayo ane eNe emanA AdhyAtmika anubhavanA ahevAlanI kevI tiraskArapUrvaka baradAsta karI. majhimanikAyamAM 120 vaLI AjIvika paDuputtanI vAta che, je pUrve eka ratha banAvanAro hatA ane jene buddha pitAnA matane karyo hato. vinayapiTakamAM121 vaLI eka nanAmA AjIvika sAdhu viSe kathana che, jeNe bauddha sAdhu karUpane enA gurudevanA avasAnanI prathama khabara ApI. A traNa jaNa saMbhavataH nigrantha samAjamAMnA AjIvika pakSanA sabhyo hatA. bIje sthaLe vinayapiTakamAM eka prasaMge amuka AjIvikAne chatrI oDhIne cAlatA keTalAka bauddha sAdhuone meLApa thatAM emaNe potAnA hariphanI A atApasika vartaNukanI kevI majAka karI hatI te varNavAyeluM che. mahAvaMzamAM 123 Azare I. sa. pUrve 4ra6 mAM rAjA paDukabhayanA samayamAM laMkAmAM hasti dharAvate "eka AjIvika samUha, jene mATe e rAjAe eka makAna (rada) baMdhAvyAnuM kahevAyuM che. tenI vicitra bAtamI che. ema chatAM A bAtamI, je pUrvakAlIna samayane lagatI che, te jotAM ghaNuM saMkeca sAthe svIkAravI joIe. AjIvikenI bIjI ghaNI vicitra bAtamI sadajiro sugiura (Sadajiro Sugaira) hiMdujika ejha prIjharva Ina cAInA enDa japAna 124 nAmanA nAnA graMthamAM Ave che. upadadhAtanA pR. 16 upara graMthakartA kahe che ke cInI ane jApAnI graMthakartAo vAraMvAra e mahAna saMpradAyamAM ( arthAta suprasiddha che bhAratIya saMpradAyamAM ) be vizeSa saMpradAyano samAveza kare che. e nikendabrI ane azibikanA nAme oLakhAya che ane eka bIjAne taddana maLatA Ave che, e bane mAne che ke pApI jIvanane daMDa moDe vahelo bharavo ja paDe che; ane emAMthI bacavuM azaka hovAthI e daMDa jema bane tema vahelo bharavo e bahetara che ke jethI bhAvI jIvana AnaMdamAM nirgamane karavAnI chUTa rahe. Ama emanA AcAre tApasika hatAH upavAsa, mauna, acala-Asana, ane A kada pitAnI jAtane dATelI rAkhavI e emanI tapasyAnAM bodhaka hatAM. saMbhavataH e saMpradAyo jaina vA koI anya hiMdu saMpradAyanI prazAkhAo hatA. A lakhANumAMnA "nikendabatra ane Azibika" spaSTataH niSNajo ane AjIvike arthAta vetAMbara ane digaMbara jaine che. [ vADamaya--AjIvike viSe kaI saMkalita ahevAla astitvamAM nathI, paraMtu uparanA lakhANomAM ullekhAyelA graMthe uparAMta e saMpradAya viSenA chUTA chavAyA TuMka ullekha nIcenA graMthamAM Ave che - bulphara, Epigraphia Indica (Calcutta, 1894), ii, 272, 274, 323 ane I. e. 20. 342 ff.) ezik, Lotus de la bonne loi (Paris, 1852 ) zilHudle, Sept suttas Palis' che. e. (bomba, 1879) 8, 312; yAkebI, Jaina sutras, se. bu. i, vi. 22 ane kala. (okasapharDa, 1884-5) bhAga. 2. pR. 16, 18, bhA. 2. mR. 19, 22-26, 29-32 'ane i. e. 1. 161 f; eca. karna, Hist. de Bouddhisme, 2. (perIsa, 1801-3), 118. 1. 8, se. bu. I. 13, 90, 119 1. 70; nyu. re. 1. 271, 2, 54, 150. 1, 31; nyu. 2. 1, 45. 121. 2. 284; se. bu. I. 20. 370. 22. 2. 130; vI. vi. tarajumo. 20. 132. 123. Ta. ma. 67. 124, saMpAdaka Mr. Eelgar A. Singer, Jr. yunIvarsITI epha. pensIlavenIAnI phIlosophIka sIrIjhane na. 4. Aho! Shrutgyanam Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218] jaina sAhitya saMzodhaka [ laMDa 1 15, 121, 151, 2, 6, 41, 337, ane Manual of India Buddhism (sTrAsaburga, 1896), pR. 72. ane ma. 2, 7, 82, 112, 116; leyamAna, vI. e. je. . (vIenA, 1888), 328 ft. Actes du Sixieme Congres or, 1883, bhA. 2. pR. 554 ft. ane Aupapaka Sutra ( lIpajhIga, 1883), bhA. 1, pR. 80, par. 120, elDanabarga, Buddha (cothI AvRtti 1903) pR. 82, 93, 198; . zreDara, Stand der Ind. Philosophie (sTrAsabu, 1902), pR. 12, 34. f; hIjha DevIDasa, Buddhist India (laMDana, 1903), pR. 143, 146, 280, ane Dialogues of the Buddha (laMDana, 1899 ), pR. 71, 218, 220, 227, 232; kahIlsa, Life of the Buddha (laMDana, 1884), pR. 101, 248ff; senArTa, Insciptions de Piyadassi (perIsa, 1886), 2. pR, 209 ft; vI. e. smItha, Asoka (okasapharDa, 181), pR. 106, 144 f; vebara, Catalogue of the Royal Library, balIna inDekasa, pR. 1280 (1892) ] A lekhamAM vaparAyelA saMketonI samajutI a. ni.=aMguttara nikAya A.su.AcAraMga suta. L. 247 24.=Bohtlingk and Rien's edition of the Abhidhana Chintamani bu. subuddhisTa sukta sekreDa bukas opha dhI IsTa va. 11 CH. .=Bhandarker's Report on the Search of Sanskrit Mss. 1883-84 01. . Bhagvati Sutra, Calcutta edition. 31. 4.-Bh. Coplestons' Buddhism. dI. ni=dIghanikAya. 31.=Dialogues of the Buddha, trans. by T. W. Rhys Davids. e. I=Epigraphia Indica. jai. sU=jenasUtro, bhA. 1. ane 2. sekreDa bukas opha dhI IsTamAM che. 22 ane 45. M.=Jatakas. 1. H.=Kielhorn's edition of the Maha Bhashya. ka. sU=Kalpa Sutra, ed. harmana yAke bI. ma. ni=majijamanikAya. nyu. re.=Neumann's Reelen Gotama Buddhas. G. H.=Niryavaliya Sutta, ed. Dr. S. Warren. o. bu=Oldenberg's Buddha. 2017=The Mystics, Ascetics and Saints of India by J. C. Oman. ro. lA. bu.=Rockhill's Life of Buddha 771. 24.=Smith's As oka in Rulers of India Series sA. IIskrIpansa South Indian Inscriptions in Archaeological Survey of India se. iskrIpa. vi=Senort's Inscriptions de Piyadassi. Aho! Shrutgyanam Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4 ] AnaMdavimalasUrie karelu yati-baMdhAraNa [359 74. 3. Sutra Kritanga in Jain Sutras, Part II. saM. ni. Sanyutta Nikaya. . (a.=Sumangala Vilasini. R. H.=Turner's ed. of the Mahavamsha. 31. 31. 21.=Transactions of the Sixth International Congress of Orientalists. 3. &.=Uvasaga Dasac, ed. by R. Hoernle in Bibliotheca Indica. pI.mI. 1.pIyana mArayanTa naMya. vi. vi. t2nubh|=Vinaya Pitaka, tr. in Secred Books of the East Vols. 17, 17 gate 20. 3.4.21.=Weber's Indische Studien vi.mA. liWilkins Modern Hinduism. se. su. 4. se susamA ghI 428. 4. 4-DIsana TIvarI. ja. ja. e. sa =jarnala opha dhI jarmana orIenTala sosAiTI. che. ge= bombe gejheTIara, AnaMdavimalasUrie karelu yati-baMdhAraNa. saMvata 1583 nA varSe pattananagare jyeSThamAse rahe gAMmeM ThANu 3 caumAsuM duhe ATha bIle zrI saMghasamudAyamadhye zrIANaMdavimalasUribhilikhyateH / Setre rhe| 1 gurune AdeseM vihAra krvo| 6 vegaLA thako kAgale Adesa mNgaavvo| . 2 vaNigane dikSA devI bIjAne nhii| 7 ekale mAhAtmeM vihAra na karavo / 3 gItArthanI nizrAi mahAsatIne dikSAdevI bIje | 8 ekalo vihAra karato Ave to mAMDale keNe pareM nhii| na besaarvo| 4 vegalA thakI gItArtha kanheM koI eka dikSA 9 bIja pAMcama AThama ekAdazI caudaza amAliiM to tehanI parikSA karI vesa palaTAvavo paNa vasyA pUrNimA evaM mAsamadhye 12 dina vigaI vidhi guru pAse dikSA devarAvavI, yoga na vohoravI, upavAsa AMbila nIvI ythaavhevraavvaa| zakti tapa krvo| 5 pATaNamAMhe gItArathano sNghaadde| eka rahe | 10 tithi vadhe tihAM ekadina vigaya na vihrvii| comAsA madhye bIje nagare 6 ThANuM comAsu ! 11 pAtre rogAMna na devo / Aho! Shrutgyanam Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 12 pAtrAM kAlAM kATuvAM karavAM / 13 yoga bahyA vinA siddhAMta na vAMcavAM / 14 eka samAcArInA sAdhu kevAreM bIje upAsare rahyAM hoya te gItAratha kaneM AvI vAMdaNAM deI sayyAttara pUchI hAMDa paMchI viharavUM / 15 divasa mAMhI ATha thoI vAra 1 deva vAMdavA | 16 divasamadhye 2500 sajjhAya gaNyo joiye na gaNe to jaghanya sajhAya 100 so gaNavo / jaina sAhitya saMzodhaka 17 vastra pAtra kAMbalI ThAmaDA pUMTheM bAMdhIna mukavAM, cAlatAM mele upADavA, gRhastha pArse upaDAvavAM nahIM / 18 varasamadhye ghoNi 1, bIjI ghoNi nahIM / 19 posAlamA karNe nahIM.... / [ khaMDa 3 ne pAraNe mAsa 2 madhye vastra viharavo na kalpe | 20 posAle bhaNavA na jAvUM / 21 eka sahastra graMtha TAlI leSaka pAse na laSAvavUM / 22 dravya apavI ke bhaTanI pAse na bhaNavaM / 23 jeNeM gAMmeM comAsuM rahyA hoI tihAM comAsA 24 akAlasajhAI AMbila / 25 ekAsa sadaiva / 26 chaThAdikane pAraNe jima guru kahe tima karavUM / 27 pAriThAvaNiyAgAreNaM na karavuM / 28 AThama caudasa ajuvAlI paMcamI e 5 upavAsa / 29 AThama caudasa vihAra na karavo / 30 eka nivItAI nivIto na levo / 31 caurAsi gaccha mAMhelo mAhAtmA gurunA keheNa vinA na rAkhavo / 32 gurune aNapUche navI parUpaNA navI samAcArI na mAMDavI / 33 navo niSAsyuM na vAvaravo / 34 sapara koruM laghaDo (na) vAvaravo / 35 korA mAMheM goDiyA bharavA aTAMNa sAla gItAratha TAlI na vAvaravAM / // iti pAMtrIsabolasaMpUrNam // Aho ! Shrutgyanam Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUgoLa, khagoLa saMbaMdho keTalAka praznanA khulAsI bhUgoLa, khagoLa saMbaMdhI keTalAka praznanA khulAsA vicArake A lekha pUrNa vAMcyA zivAya AgaLathI kAMI paNa vicAra na karI bese evI AzA rAkhuM chuM. - Aje lakhyuM che te banne bAjune abhyAsa karyA pachI je hakIkata samajavAmAM AvI che te lakhuM chuM. 1. je aMgrejo ne pazcimanA loke Aje vijJAna kSetramAM mUkI rahyA che, te traNa cAra sakAthI vadhAre dhasAro karatA hoya ema jaNAya che. keliMbasa prathama vadhAre pRthvI zodhavA nIkaLI paDyo, tyAM sudhI vadhAre duniyA che tevuM teone bhAna na hatuM. tyAra pachI teoe eka pachI eka A madhya khaMDamAM - AvI duniyAnI musApharI karI. Deka, hokinsa ne kuka jevAe dariyAmAM cAre bAjue caDIne AkAre gALa musApharI karI. te lokoe ghaNuM sAhasa kheDayuM ne ghaNA AgaLa vadhyA. teo mAnavA lAgyA ke pRthvI goLa che. e loko potAnA sAhasanA ne parAkramanA vRttAnto eka pachI eka bahAra mUkavA lAgyA. teo samajavA lAgyA ke ghaNuM ja satya ApaNe zodhIe chIe. tyAra pachI keparanIkase 1543. mAM pRthvI phare che e siddhAMta (Theory) dAkhala karyo, tyAM sudhI te loke pRthvI phare che evuM mAnatA na hatA. navA jamAnAne sudhAre vadhavA lAgyo, ne eka cIja hatI tene navo vA (Dresa) paherAvyo. teo potAnI jAtane ghaNA buddhimAna ne zodhaka mAnavA lAgyA. tyAra pachI khagoLa saMbaMdhI zodhamAM pRthvIthI cadra sarya vagere vagere AkAzIya padArtho sAthe kevuM ne keTaluM aMtara che, te, te leAkA vAthI ane sAdhanothI mApavA lAgyA. tyAra pachI nyuTana, bekana, hArve, gelIlIyo vagere vagerethI aneka : aneka zodhe bahAra AvavA lAgI. A pRthvI eka graha che, ema mAnI AkAzIya padArthonI graharUpa 'hAramALAmAM pRthvI 5 grahamaNakAne paNa dAkhala karI dIdhe. Ama aneka rIte aneka vidvAnanI zodhakhoLa jotAM lokonI dRSTimAM ema siddha thayuM che ke pRthvI goLa che-te daDA AkAre che, ne te sUryanI AsapAsa dainika, vArSika ne bIjI aneka gatithI phare che; emAM zaka nathI.. * 2. uparyukta vicAra atyAre ApaNA dezamAM josabhera cAlI rahyo che paNa ema saMbhaLAya che, ne keTalIka copaDIothI samajAya che ke A vicAra yuropamAM sarvatra mAnya hoya ema jaNAtuM nathI. ghaNe bhAga pRthvI phare che te bAjumAM nathI. te loko kahe che ke (The earth is not Sphere) pRthvI gaLa nathI ne asthira paNa nathI (The Tarra Farmd) paNa pRthvI sthira che. - $ have ApaNe eka bIjI bAju joIe. aMgrejo ke pazcimanA lokoe je zedha karI, te teonAM sAhasane purUSArtha che paNa te badhuM satya che ema kayI rIte buddhi kabula karI zake? kAraNa, te prajAne jovA mATe, jANavA mATe kAMI paNa sAdhana hoya te carmadaSTi ke camahadaya che. je prajA ema kahe che ke sUrya eka agnine bhaDake che, athavA pahelAM kahetA hatA ke te eka rAkSasa che, vaLI kahe che ke sRSTinI utpatti amUka varSa pachI thaI; te pahelAM nahatI; vaLI kahe che ke markaTamAMthI mAnavajAti thaI. Ama anekAneka vArtAo teo je dRSTithI kahe che, te dRSTi kathI leze ? pUrvanI prajA upara pazcimanA lokenI dhuMsarI paDI che ne te Aja sudhI che. A prajA Aje vikAsane pAmI heya to pazcimanI prajAne AbhArI che, ne Aje kAMI paNa samajavA lAgI hoya te teoe nAkhelAM keLavaNInAM mULa che. have A ja prajA Aje kahe che ke ApaNe Aja sudhI parataMtratAmAM rahyA, paNa Aho! Shrutgyanam Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 22 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 have parataMtratA na joIe; eTaluM ja nahI paNa ApaNane Aja sudhI je zikSaNa maLyuM te badhuM bhUlabhareluM maLyuM che, ne ghaNuM nukazAnakAraka che. te vastu game tevI heya paNa loke eTaluM to samajI zakyA che ke ApaNI pUrvanI bhUminI vividhatA keI judI ja hatI. aneka vidyA, vicAra, kalA, tattva, dharma vagerenuM sAhitya adhikAdhika ne ucca hatuM. 4. brAhmaNa sAhityamAM ke bauddha sAhityamAM ke jene sAhityamAM pRthvI phare che ne sUryAdi nathI pharatAM evuM pramANa che ? vedamAM game te vArtA ho, bauddha sAhityamAM game te vAta che paNa jaina sAhityathI kAMIka samajAya te jaNAvavA yatna karuM chuM. ApaNI Arya prajA ema kaheze ke satya lAge te kema na mAnavuM ? ApaNI buddhine te barAbara grAhya che te kAM grahaNa na karavuM? bhUgoLa ne khagoLa saMbaMdhI jJAna Aje ApaNI zALAomAM cAlI rahyuM che; grejayueTa vidvAnoe Aja sudhImAM gujarAtImAM te ja vicAro ne vivecano ne bhASAMtaro bahAra pADyAM che te lokone mArI macaDIne samajAvavAmAM Ave che, ane ghaNuM leke te vidyAnA zokhIna paNa thaI rahyA che. 5. A sthaLe eTaluM kahevuM joIe ke pUrvanI prajAe pitAnI buddhine pazcimanI prajAne tyAM gharANe mUkI che. te te have nikaLe tyAre kharI? na nIkaLavAnuM kAraNa e che ke pUrvanI prajA zuM mAnatI hatI te ke te temane barAbara samajAyuM na hoya, athavA samajavAne jevA joIe tevA sAdhana temane maLyAM na hoya; game tema che, paNa pUrvanI prajA kharekhara bhUlavaNImAM paDI che. ekalI pUrvanI prajA bhUlAvAmAM paDI che tema nathI paNa jaina prajA paNa bhUlavaNImAM paDI che. jene kahe che ke bIjuM badhuM game tema he paNa zrImahAvIranA nAme caDelA jinAgamamAM te A bAbatanI khAsa bhUla che. to pachI e zaMkA thaze ke jayAre pRthvI sabaMdhImAM mahAvIre bhUla karI che, te pachI temanAM kathelAM zratadharma. cAritra dharma ne dravyAstikAyAdi padArtho vagere je bAbate che te sAcI haze e zA AdhAre samajavuM? prAcIna samayamAM zrI mahAvIra jevA RSio pAse divyajJAna ke atIndriya jJAna hatuM ema dA ApaNAthI kema thaI zakaze? athavA to tenAmAM sarvasatva te nahiM ja e khulluM thaze. 6. jaina darzana pramANe jaMbudIpanA bharatanA dakSiNArdhanA madhyakhaMDamAM ApaNe rahIe chIe. e khaMDa pazcimamAM ATalAMTika mahAsAgara, uttaramAM uttara mahAsAgara, pUrvamAM pAsiphIka ne dakSiNamAM dakSiNa mahAsAgaranI vacamAM rahyo che. cAre bAjue pANI hevAthI vacamAM jamIna upaselI dekhAya che. uttaramAM uttara bAjI uMcI che. dakSiNamAM dakSiNa bAju nIcI che. tenAM pramANa e che ke pazcima ATalAMTika ne . parva pAsiphIka dariyA jevI nadIo, uttarathI dakSiNa bhaNI jAya che. nIcANa hoya te bhaNI pANIne pravAha jAya che, e vAta ja siddha che. te nadiyo (dagyiAo ) upara pravAhamAM ochI che, ne nIce pravAhamAM vistIrNa che. A khaMDanA madhyamAMthI uttara bhaNI jaie to uttara dhruva ( North-pole star) uo ne uMco dRSTimAM ( 45 aMze ) Ave che; ne nIcANamAM jaIe te adazya thAya che. tethI samajAya che ke dakSiNa nIcANamAM che. e khaMDa te ja ke jemAM ApaNe rahIe chIe, te pUrvane goLa ke jemAM eziyA, AphrikA, yurepa ne AlIyA che. have samajI lyo ke je yuropIyane e musApharI karI che, te te goLa pharatA dariyA viSe; paNa bIjI rIte nahIM. paNa ethI pRthvI paLa che ema siddha thatuM nathI. hAlanA ApaNA ardha prAjJA te phUlAIne kahe che ke gALa daDAnI jema pRthvI para teoe musApharI karI che. have tame kahezo ke amerikA khaMDa tyAre kayAM Avyo ? samaje ke bhAratanA pazcimamAM chello khaMDa che te, ke jene hAlamAM amerikA kahevAmAM Ave che. Aho! Shrutgyanam Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e che] bhUgoLa, khagoLa saMbaMdhI keTalAka praznanA khulAsA [ 362 bharata kSetra uttara - - * pazcima \ amerikA, yurepa | eziyA | hiMdustAna AkIkA AsTreliyA dakSiNa che. have tame uparanA nakazA tarapha juo. A madhya goLo ke jemAM ApaNe rahIe chIe te uparathI (uparanI bAjumAM ) sAMkaDe che ne nIcenI bAjumAM vistIrNa che. eTale e geLA goLa che e barAbara siddha thatuM nathI. bIje gaLo lagabhaga trikoNAkAre che; ne ghaNe pANIvALo che. eTale atyAre ATalI pRthvI ApaNI dRSTimAM AvI che. pUrva pAsiphIka cIrI je pUrvamAM jAya te jarUra (kolaMbase zodhI tema) pRthvI prApta thAya; paNa jaI zakAtuM nathI ema aMgrejo kahe che. 8. have ApaNe pRthvI upara siddhA vartula cakro pUrvathI pazcima jatA juo ! te zuM che? e sUryane cAlavAnA tenA gALa (vartula) mArgo che. jyAre pRthvI goLa vartula mArgamAM gati kare che tyAre sUrya pharate mAne te te goLa vartula ardhacakramAM dhanuSyAkRti AkAre gati kare che. daSTAnta-ApaNe sIdhA uttara bAjumAM barAbara ubhA rahI joIe te barAbara junanI 23-24 tArIkhe IzAnakANamAMthI sUrya nIkaLate jaze. te vakhate, uttarAbhimukha makAna hoya ne tene AgaLa AMgaNuM ke bAraNuM hoya te joI zakazo ke sUryane tApa (taDake) tenA AMgaNAmAM khullo paDelo haze. A sUrya dhIme dhIme upara caDate ApaNe mAthA para Avaze. mAthAthI vAMkamAM cAlato asta thatA vAyavya koNamAM jato ApaNe joIzuM. covIsa kalAka pUrNa karI bIjA divase tenI pAsenA bindumAM (bIjA vartanamAM ) Avele ApaNane dekhAze. Ama dararoja navA navA akSAMza ke vartuLamAM cAlatA sUryane joIzuM. ne cheka chellA 180 akSAMzamAM (jainadarzana 184 kahe che, juo caMdraprajJaptine sUryaprajJapti eTale 366 divasanA hisAbe 18ra che ne be varcyula akeka 180 x 2 : 364 : 366 vakhata phare che eTale 366 thAya che ) kIsaMbaramAM 23-24 mI tArIkhe sUrya agnikoNamAM udaya thato ne vAMkamAM gati karato ne naiRtyakaNamAM asta pAmato joIzuM. te vakhate sUryanA mArgo badhA lavaNasamudra (dariyA)mAM paDe che. tyAM vasatine abhAva che. paNa tenAM kiraNo tApa ApaNu badhAne maLe che. phera e che ke jyAre jene sUrya najIka hoya che tyAre jeTaluM tApa-kiraNo jeTalA vakhata sudhI tene maLe che tyAre tene cheTe javAthI teTalA vakhata tApakaraNe maLI zakatA nathI. ApaNe dezane, yuropane, tema je je uttara bAjumAM pradeza che, teone sUrya jema mArca, eprIla ema pAMca cha mAsa sudhI vadhAre vakhata rahe che, tema sUrya jyAre dakSiNAyanamAM dakSiNa bAjumAM lagabhaga cha mAsa sudhI hoya che tyAre sUryane tApa teTalo maLato nathI kAraNa sUrya echo vakhata rahe che. paNa te vakhate dakSiNanA lekene ApaNuM karatAM tApa vadhu vakhata rahe che. jyAM jema divasa (tApa) vadhAre vakhata tyAM rAtri aMdhakAra vadhAre vakhata rahe che. e sahaja che. have ApaNe je saryanI jagAe pRthvIne mukIzuM to tema ja kriyA vA pravRtti bane che. Aho! Shrutgyanam Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 paNa bIjI pravRtti thatI nathI. pRthvIne mAnIzuM te pRthvI sUrya bhaNI divasa rAtri karavA gati kare che. jyAre uttarAyaNa sUryane uttara khAjImAM AvavAne-kahIe chIe, tyAre pRthvI sUrya pAse jAya che. jyAre dakSiNAyana thAya che. tyAre pRthvI sUryathI dUra jAya che. 9. sUryanI zAdha karatAM zASakAne sUryanI kalpanA kAMI judI ja lAgI che. bIjA badhA caheAnI zodha karatAM trAsa ne asthiratA jeTalAM temane nathI lAgyAM, teTalAM trAsa ne asthiratA sUryane cokkasa karatAM thayAM che. eka pachI eka zeAdhakAe navA navA judA judA nirNaya samajAvyeA che. paNa hajI te jo e tevA nirNaya para AvI zakyA nathI. hajI paNa je je zeAdhakA AgaLa yatna karaze, teone Aja karatAM kAMi juduM ja samajAze. 10. have kAi ema prazna karaze ke leAkeA makaravRtta te karkavRttane cIrIne AgaLa jAya che tene uttara e ja ke A vAta prazna karanAra samajyA hoya evuM jaNAtuM nathI. paurANika vAtane navA jamAnAe gapageALA mAnyA che, e vAta hIka che; paNa naveA jamAne je gapagoLA hAMke che, te bicArI ghera besI rahelI prajA sAMbhaLI AbhI ja banI jAya che. eTale, A jamAnAne lAge che ke naveA jamAne kevAM kevAM satya zodhI Ape che. sAcI vAta e che ke karkavRttanA eTale te vakhatanA sUrya vartulA yureApa upara Ave che, te vAta kharI che. paNa tyArapachI yure|pa upara AgaLa vadhatA uttara mahAsAgaramAM Ave che ke jyAM amuka bhAga sudhI sTImare vA vahANA cAle che jemAM thai ATalAMTikamAM AvI amerikAmAM jAya che, paNa upara AgaLa vadhI zakAtuM nathI. kAraNa upara AgaLa javAmAM ghaNA prayatna thayA che paNa leAkeA pAchA AvyA che te maraNeAnmukha paNa thayA che. jyAre pUrNa bharatamAM jaI zakAtuM nathI tyAre yugalakSetrane mahAvidakSetramAM javAnI vAta ja zI karavI ? vaLI dakSiNa mahAsAgaramAM paNa AgaLa amuka hada pachI javAyuM nathI. uttaramAM javAnI vAta AjathI keTalAMka varSa pahelAM gujarAtInA dIvALInA aMkamAM ne sAMjavartamAnanA patetInA aMkamAM hatI te pRthvI gALa nathI A vAta paNuM AvI hatI, paNa te aMke yAda nathI tema Aje tene dhaNAM varSa thaI gayAM che. 11. vaLI ema prazna thAya che ke amerikAmAM atyAre tAra mukatAM mAlama paDe che ke ahIM jyAre madhya divasa hai|ya tyAre tyAM madhya rAtri hAya, e vAta satya jaNAtI nathI, temAM kayAM bhUla che te parAzritatA heAvAthI mAlama paDatI nathI ( eTale tAra saMbaMdhI hakIkata ghaNI guMcavavALI che ) paNa atra eka bIjo dAkhalA laie. ema kahe che ke laMDanane tenA AsapAsanA pradezamAM ( vilAyatamAM ) sUrya lagabhaga seALa kalAka rahe che, ne rAtri ATha kalAka rahe che, teA vilAyatamAM ata thayA pachI amerikAmAM sUryodaya thAya ema A praznathI siddha thAya che. A uparathI samajAze ke amerikAmAM nIcenA gALAmAM sUrya seALa kalAka vilAyatanI jema rahevAne te ahIM ke yurepamAM seLa kalAkanI rAtri sUryanA abhAve rahevI ja joie. te rahe che kharI ? ApaNe evuM anubhavyuM che ke seALa kalAkanA divasa pachI seALa kalAkanI rAtri rahe ? AthI ema prazna thaze ke pRthvI sUrya pAse javAthI sUryAsta thateA nathI. Ama hAya teA kAipaNa dezanI prajAne pUche ke tamAre sUryodaya ne sUryAsta thAya che ke nahIM ? vizvAyatamAM uparanA pradezamAM ubhA rahI jue, eziyAnA kAipaNa bhAgamAM rahIne jue, tema amerikAnA bhAgamAM rahIne jue; teA paNa pazcimamAM sUryAsta thatA ne pUrvamAM sUryodaya thatA jaNAze. A uparathI baMne gALA vacce rAtri divasa jeTale aMtara rahe che ke nahIM tene vyAjabI khyAla AvI zakaze. nahIM te mAnavuM paDaze ke uddayAsta thanAra ne sthAyI rahenAra sUrya judA judA che. nahIM te udayAsta nathI thatA Ave anubhava sarva prajAne thavA jo e. 12. A pRthvI goLa sthAlInI jema che. te AkhA jaMbudrIpanI sthitie, nahiM ke ATalI ApaNA AjanA anubhavamAM AvelI pRthvInI sthitie, khIja trIjanA caMdra mAphaka A ardha bharatakSetra che. temAM traNa bhAga che. temAM pUrvanA bhAga pazcima bhAganI jema ( amerIkA ) hAtha AngeA nathI. Aho ! Shrutgyanam Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4 ] bhUgola, khagoLa saMbaMdhI keTalAka praznanA khulAsA [ 261 13. tAjubI e che ke aMgrejoe pRthvIne zraharUpa maNakA gaNI AkAzIya padArthonI mALAmAM gADhavI dIdhI. paNa khyAla e thAya che ke kayAM AkAzIya svaccha-zukala padArtho ne kyAM A malImasImArtika ( mATI saMbaMdhI ) pRthvI ! dainika mAsika ne vArSika gati karavAmAM sUrya ne caMdrane nakSatreAnI mAlAnI hAjarI joie chIe. te sivAya sUrya caMdra pAtAnI gatinA khyAla lokone ApI zakatA nathI. tema A pRthvIne peAtAnI gatimAM anukULa thanAra pRthvInI kacI nakSatramAlA hAjara thaze? sUrya caMdrAdi AkAzIya padArthImAM A pRthvI paNa eka AkAzamAM laTakatA geLA che, te samajavuM ke mAnavuM e zuM bhramajanaka jJAna nathI ? kAI paNa zAnta sthirasthAnamAM vedhazALAmAM rahI jotAM jyAtiSIone jyAre kAI paNa AkAzIya padArtho peAtAnI gatinuM jJAna Ape che. tyAre pRthvI e pramANe kare che evuM jJAna kai vedhazALAmAM rahI jotAM prekSakane thayuM che? ema kahevAmAM Ave che ke anumAna pramANathI pRthvI pharavAnuM jJAna thAya che. pratyakSathI nahIM. tyAre graheAnI cAla jovAmAM kAM anumAna nathI Agala karatA ? zA mATe pratyakSathI jue che ? pRthvIne kharAkhara pratyakSathI jIe, khAtrI thaze ke ' bhUlyA chIe ! ' vastutaH sUryanI jagAe pRthvIne mUkatAM dRSTi viparyaya jJAna jaNAya che. mAtra pRthvI ne sUrya viSe che eTaluM ja nahIM paNa nyuTane -gravitation ( gurutvAkarSaNa ) niyama zodhI kADhayA te paNa dRSTi viparyaya che. vRkSa uparathI phaLa nIce paDayuM, te jamInapara AvyuM, tyAre tene jotAM vicAra karyAM, ne manathI nirNaya karyo ke te phaLa upara kAM na gayuM ? nIce kema AvyuM ? nizcaya thayA ke jarUra pRthvIe peAtA bhaNI kheMcyuM, meATI vastu hamezAM nAnI vastune kheMce che e siddhAMta ( Theory ) ceAkkasa thayA. paNa je vastu vajanadAra hAya te nIce Ave e sahaja che te je halakI hAya te upara jAya. jema pANInI varALa, agninA dhUma. vaLI eka trIjo dAkhaleA hyeA. AMkha upara sUryanAM kiraNA paDe che tethI AMkha padArtha ne raMgane joI pakaDI zake che Ama navA jamAnA kahe che. naMdisUtrane vizeSAvazyakabhASya kahe che ke cakSuHindriya ne manaHndriya upara jo padArtha paDe te te indriyA padArthane pakaDI zake nahIM paNa te be indriyA sAmI jAya che te padArthane pakaDe che. 14. ema kahevuM paDaze ke padArthanI zodhakheLa karavAmAM teenuM ghaNuM sAhasa che. paNa zodhamAM je divyajJAna joie te temanI pAse nathI ja. piraNAma e AvyuM ke sUrya jevI cIjane judA judA khyAlothI kalpanA karavAmAM, maMgaLa jevA grahanI sAthe aneka varSo thayA chatAM vAtA karavAmAM, te caMdra upara rahelA vRkSeA jalAzayAdi samajavAmAM, te kalpanAonA havAI killAe caNatA hAya ema jaNAya che. itihAsamAM lakhAela manuSyeA ne devA je vidyAbaLathI ne devIbaLathI AkAzamAM uDatA ne doDatA hatA; teonI sAthe AjanI prajA Adhibhautika sAdhanothI dhasArA karatI ne tenI AgaLa javA yatna karatI heAya ema AjanI pUrvanI prajAne lAgI rahyuM che.1 muni harSacaMdrajI 1 krAI sAMpradAyika mAnyatAne sthApita karavAnA prayatna karavo emAM kAMi khoTu nathI paNa jyAre dranI viruddha prakhala dalIle heAya tyAre tevA prayatnanI pAchaLa sa'gIna abhyAsa, ane khAjInuM samabhAvapUrvaka meLaveluM jJAna, saceADha lIlA ane sakhaLa pramANe e badhuM Avazyaka che. bhUMgALa khagALa jevA viSayamAM te e vastunI vadhAremAM vadhAre AvazyakatA che. tema chatAM hamaNAM hamaNAM A viSaya tarapha je jaina samAjamAM vicAra karavAnI vRtti alpAMze jAgRta thai che. te cAlu rahe evA hetuthI A lekha ahIM prasiddha karyAM che. chellI ekAda lIMTI kADhI nAkhIne AkhA lekha jevA ne tevA chApyA che. na'krisUtra ane vizeSAvazyakabhASyanuM nAma lai je iMdriya ane mana viSe kahevAmAM AvyuM che. tenA atha mastuta: eve che ke inDriya ane mana e anne prApyakArI nathI tethI peAtAnA sthAnamAM rahIne ja paNa viSayabhUta padAtha ne te grahaNa kare che. grahaNa karavA te kAMi padAyanA sthAnamAM jatA nathI. dUrati evA -sapAdaka, Aho ! Shrutgyanam Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 jaina sAhitya saMzodhaka kaliMganA cakravartI mahArAja khAravelanA zilAlekhanuM vivaraNa [ lekhaka-vidyA mahedadhi zrIkAzaprasAda jAyasavAla ema. e. paTaNA]. [pazcima hiMdusthAnamAM thaela paramahaMta narapati kumArapAla ane dakSiNa hiMdusthAnamAM thaela paramAhaMta narapati ameghavarSa e sAmAnya rIte jaina janatAmAM prabhAvaka nareza tarIke bahu jANItA che. kAraNa ke jema teo samayathI najIka che tema teonI tathA teonA Azrita vidvAnonI maMdira, sAhitya Adi saMbaMdhI vividha kRtio upalabdha che. paraMtu aitihAsika tema ja mahAprabhAvazALI paramAhita khAravela narapatinI bAbatamAM tema nathI. e narapatine jANanAra kahevAtA jaina vidvAnomAM paNa gaNyA gAMThayA ja maLaze. kAraNa e che ke e narapati jema samayathI dUra che tema tenA saMbaMdhanuM sAhitya paNa nahivata che. Ama chatAM paNa saddabhAgyanI vAta e che ke e kaliMga cakravarti khAravele je pi ketarAvela eka zilAlekha maLI Avyo che. ane tenA uparathI tene lagatI aneka bAbato upara prakAza paDe che. e zilAlekhanI bhALa maLyA pachI tene vAMcavA samajavA vigere mATe lagabhaga se varSa thayAM dezIya ane videzIya vidvAno prayatna karatA AvyA che. dezIya vidvAnomAM vyApArapradhAna gujarAtanA sAkSaronuM paNa sthAna che. sagata bhagavAnalAla drijIte vaidyakapriya prArA kuLamAM janmyA chatAM paNa e prAcIna zilAlekha vAMcavA ane saMbaMdhI vicAra karavA AjathI 40 varSa agAu gujarAtI tarIke phALe Apelo che. rAvabahAdura keha. dhruva adhyApaka temaja aitihAsika sAkSara che eTale e viSayamAM temane uhApoha sthAne ja gaNu joIe. paraMtu Azcarya ane duHkhanI vAta e che ke badhI sAdhana saMpatti prApta chatAM tema ja jJAna ane zodhakhoLa pAchaLa joIto badhe vakhata meLavI zakanAra seMkaDo jaina sAdhuomAMthI A bAbata bhAgye ja koinuM dhyAna gayeluM che. prasiddha ane prAcIna eka jaina narapati viSe jaina vidvAnonI ane khAsa karI jaina sAdhumaMDalanI ATalI jijJAsAzanyatA e bhAgye ja saMtavya gaNI zakAya. tema chatAM khuzInI vAta e che ke prastuta patranA taMtrI zrImAna jInevijayajIe AjathI agIyAra varSa agAu prAcIna jainalekhasaMgraha (prathama bhAga ) e nAmanuM eka pustaka bahAra pADeluM. jemAM e khAravelane zilAlekha ane bIjA traNa lekhe ApelA che. sAthe sAthe teozrIe e pustakamAM e lekhane samajavA ane tenI badhI vastuo upara prakAza pADavA te vakhata sudhI prasiddha thaelI badhI sAmagrIne upayoga karI khUba mAhitI pUrI pADI che. khAravelanA e zilAlekha pAchaLa ghaNA varSo thayAM satata zrama karanAra zrIyuta jAyasavAla mahAdaye chellAmAM chello khAravelanA zilAlekha viSe eka nibaMdha hiMdImAM prasiddha karyo che. e mahatvanuM hovAthI nAgarImacAriNI patrikAnA 1984 nA kArtika mAsanA aMkamAMthI tene gujarAtI: anuvAda a ApavAmAM Ave che, A lekhane vadhAre samajavA ane tenA abhyAsa mATe uMDA utaravA mATe ame amArAM taraphathI kazuM na lakhatAM prAcIna jainalekhasaMgraha (prathama bhAga ) vAMcavAnI vAcake ne bhalAmaNa karIe chIe. jo ke e pustaka gujarAtI Alama mATe bahu ja mahatvanuM che, paNa atyAre te sulabha nathI. tethI e zilAlekhanuM temaja khAravelanuM mahattva ane prAcInakAlamAM jainadharmanI jAhojalAlI samajAvavA pUratA thoDAka phakarA e pustakanA udaghAtamAMthI ane anupUrtimAMthI ahIM mUkavAmAM Ave che. vizeSa rasa- vRttivALAo e mULa pustaka vAMcI leze te tene prastuta anuvAda samajavAmAM kiMmatI madada maLaze ane jJAna samRddhi vadhaze. Aho ! Shrutgyanam Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 3 ] kaliMganA cakravartI mahArAja khAravelanA zilAlekhanuM vivaraNa 367 (upAddhAtamAMthI pR. 1-2 ) ' "na zrama sAthe sabaMdha dharAvanArA jeTalA prAcIna zilAlekha Aja sudhImAM maLe AvyA che temAM A pustakamAM ApelA " kaTaka najIka AvelI udayagirinI cakarI paranA hAthIgrA tathA bIjA traNa lekho - sava'thI prAcIna che. hAthIguphA vALe mahAmedhavAtana rAtna khAravelano lekha jaina dharmanI purAtana nAthAlI upara pUrva ane advitIya prakAza pADanArA che. zramaNabhagavAna zrI mahAvIradevaprabhadhita pakSanA anuyAya AmAMnA kAipaNa mAnamAM prAcIna nRpatinuM nAma te zilAlekhamAM maLI AvyuM hoya te te phakta elA A pratApI nRpatti khAyeyanuM ja che. jainadhamanA itihAsanI daSTie tA. A hAthIzAyA haiMkha anupama che ja, paraMtu bhAratavaSa'nA rAjakIya itihAsanI apekSAe paNa AnI upayogitA anuttara ja jAya che. lagabhaga eka zatAbdI jeTalA lAMbA kALathI A lekhanI carcA yuropIya ane bhAratIya purAtattvajJAmAM cAlyAM kare che. ane lekho ane pustakA A lekhanA viSayamAM lakhAyAM-chapAyAM che. seMkaDo vidvAne A lekhanI mulAkAta lai phATaya vigere utArI gayA 7-ane haju paNa emaja cAlu che. AvI rIte atihAsika vijJAnAmAM A lekha eka mahu ttvanA ane piya thai paDyA che. paraMtu e naLIne hane sAkraya' kheda thAya che ke remanA prema sAthe A mahu ttvanA sthAnane sIdhe sa'kha'dha che, jemane eka prakAre A kItisthaMbha che ane jemanI prAcIna prabhutAnA pradhAna rAmaya aai AmAM ati lAM che te jenAmAMthI hajI sudhI dAine enuM nAma paNa jaNAyuM-sabaLAyuM nathI. zrama" bhagavAna zra mahAdevanA nirthANu bAda udAyI, caMdragupta, prati ane vikramAditya Adi nRpati jainadhama pALanArA ane jainazAsananI prabhAvanA karanArA thaI gayAnA ullekho keTalAka nAthAmAM jovAmAM Ave che, paraMtu te kathananI satyatA siddha karanAra eka paNa aitihAsika pramANa-ke jene niHzaMka rIte su koi svIkArI zake-Aja sudhImAM upalabdha thayuM nathI. je thAmAM upayukta rAjAone jainadhamAMnuyAyI jaNAvyA che te macA ghaNA pAchaLanA samaye lakhAyA che tethI temanA kAna upara purAtattvajJA bahu vizvAsa nathI rAkhatA. kAraNa ! AvA saMdhAna vastunomAMthI paNA khaza itihAsanI dRSTie nimala haryAM che, ane hastA khaya chaeN, duSTAMta tarIke je vikramAditya nAmanA rAjAnA viSayamAM aneka citra ane AkhyAna lakhAyAM che ane jenA nAmathI Aje AkhA bhAratavarSImAM ( lagabhaga 1200-1500 varSa thI ) rASTriya saMvat pravarte che tenA astitva ane samaya sudhAM mATe paNa AjanA aneka aitihAsika kAzIla che. " anupUrtimAMthI pR. 51 thI 56 sudhI. khAravelanA saMbaMdhamAM zrIyuta 30 60 dhruvanuM kathana " Iva sa pUrve 165mAM ginA rAjA mahAmaiyAhana bAveluM madha upara svArI karI. hAla jene ADhiyA prAMta kahe che te prAcIna ula dezanI dakSiNe kaliMga AnyA hatA. e pUrva samudranA kAMThe gAdAvarInA sukha sudhI paryAM hatA. tyAMnA lAka sAhasika kahevAtA hatA. manamAM brAhma saiddha ane jaina traNe dharmanA prasAra hatA. paraMtu pambika gAna' hatu. pUrva liMga nadAntanA bahoLA sAmrAjyanA bhAga hatA. tenA pachI thanAra mahApratApI caMdragupte samasta dakSiNApatha pATaliputranI chAyA nIce ANyA hatA. tyArathI Azare sA varasa te mAryAnA tAbAmAM rahyA hatA. daramIyAna 40 sa pUrve 264 mAM teNe aa thavAno eka niSphaLa prayatna karyo hatA ane tenA badalAmAM arone hAthe bAre bArI mAgavI hatI. chevaTa mApa jyAre nabaLA pAcA, tyAre 40 sa. pUrve trIjA zatakanA devA caraNamAM caita [ saM. caitra ] vazanA rAnta kSemarAje pAtatratAnI dhasAi gaelI aDhI tArI nAMkhI. te ja arasAmAM apradezanA rAjya samu paNa svataMtra thayA. tyAra bAda kaliMganA zAe uttaramAM zakala pazcimamAM rAza ane dakSiNamAM vegAmaMDaLanA pradeza chatI zai rAjyamAM vadhArA karyAM. pazcimamAM AMdhra rAjAe paNa nAsIka paryaMta mulaka uttaranA rASTrikA pAsethI jItI lIdheA. mahAnadIthI kRSNAnA mukha sudhI vistAra pAmelA pUrva rAjyamAM jyAre kSemarAjanA pAtra birAja khAraveza rAnta thayA. tyAre ardhI sadInI svataMtratA ane mukhyatrAnA pratApe liMganI Arthika sthiti nRttama prakAranI hatI. raivata bAbAda ane khananA tara hatAM. navA rAne paNa praznanA sukhamAM, rAjyanA azruNyamAM ane phaLanI prA'imAM vadhArA para evA hatA enAM prarAsta zAhathI saMtAya pAmI prajAe ene rAjapa! ApyuM hatuM. bAvela ane enA dhvane jaina hatA. anA Aho! Shrutgyanam Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 jaina sAhitya saMzodhaka khaMDa 3 janma Isa. pUrve 197 mAM thaye hate. ene bALapaNamAM vijigISane chAje evI uttama prakAranI keLavaNI maLI hatI. gaNita, sAhitya, vyavahAra ane citravidyAmAM te kuzaLa hato. jaina AgamonuM te sAruM jJAna dharAvatA hatA. abhyAsakALa pUro thatAM paMdara varasanI hAnI ummare tene yuvarAja banAvavAmAM AvyuM, ane pacIsamA varasamAM tenA pitA budharAja devaloka pAmatAM te rAjA thayo. I. sa. pUrve 173. pUrvajanI vijayapravRtti jArI rAkhavA abhipika jaLathI ja teNe saMkalpa karyo. gAdIe AvyA ne bIje varSe e saMkalpane puSTi ApanAro prasaMga paNa tene AvI maLe. saMgharAjInA naisargika zatra rASTie bheja kenI sahAyatAthI zrImala zAtakaNine bhAre saMkaDAmaNamAM lIdho hato temAMthI chUTavA teNe khAravelanI madada mAgI. kaliMgarAje moDhuM caturaMga daLa aMdharAjanI hAre mokalyu, A jabaruM sainya kamake AvI pahoMcatAM zatrae pAchAM pagalAM karyo. temanI pUThe lAgI kaliMgavIe kauzAMba kSatriyonI sAmelagIrIthI duzmananA hAthamAM gayeluM nAsIka nagara pAchuM meLavyuM. zarA rASTika ane bheja. kanA hAtha heThA paDyA ane temaNe khAravela sAthe meLa karyo. e rIte aMdha, mahArASTra ane vidarbhadeza kaliMganI chAyA nIce AvyA ane kaliMganarezano pratApa rAjya kALanA bIjA ja varSamAM narmadA ane mahAnadIthI kRSNa sUdhI pasaryo. " -saMpAdaka.] ' anuvAda hiMdu ItihAsane punaruddhAra AzcaryakAraka che. gupta rAjAone vRttAMta keNa jANatuM hatuM ? morya caMdraguptanI kIrti vizAkhadatta sudhI ane bhAratapati zuMgenA vRttAMta kavi kAlidAsa sudhI jIvatAM hatAM. temaja tyAra pachInA graMtho mAraphata ApaNe ene Aja paNa jANIe chIe. paraMtu samudragupta, karNakalacurI ane khAravela jeo maurya caMdragupta ane nepaliyanathI paNa utaratA na hatA. balake ema kahevuM joIe ke kaI kaI bAbatamAM temAMthI paNa caDIAtA hatA. teonuM nAmanizAna paNa ApaNI pAsenA graMthamAM nathI. teone itihAsa teonA vakhatamAM lakhAela lekha, patthara athavA tAmrapatra upara kerAyelA prazastio ane caritrenI madadathI prasiddhimAM AvyuM che. zilAlekhe ane dAnapatra uparathI itihAsa tArave e purAtattvajJAnI junI prathA che. rAjataraMgiNakAra kalhaNe pitAnA kAzmIranA itihAsanI racanAmAM e sAdhanane upayoga karyo hato. evuM teNe pite ja lakhyuM che. junA hiMdurAjAo ane paMDita e prathA jANatA, nahI te teo bhUmidAna, kuMbha dAna vigere sAdhAraNa prasaMgamAM lAMbA lAMbA caritra ane rAjavahIvaTanA kAmenA varNane zA mATe kevarAve. athavA maMdiranA zikharonI nIce ane stanI aMdara hADakAMo sAthe lekho khajAnArUpe zA mATe dATI rAkhe? ItihAsane cirasthAyI karavAnI A rIta hatI. azake te spaSTa lakhyuM che ke cirasthAyI karavA vAte lebe patthare U para kotarAvavAmAM AvyA. ' teo zilAlekha vigeremAM vRttAMta ane caritra ghaNuM karI tihAsika daSTithI AlekhatA hatA; arthAt vItI gayela athavA vartamAna hakIkata saMkSepamAM kAvyarUpe nahI. sAcArUpe dAkhala karI varNavatA hatA. e vastu joI DokaTara phITe kahyuM che ke, zilAlekha ane tAmralekha jevAthI siddha thAya che ke purAtana hiMduomAM ItihAsa lakhavAnuM sAmarthya hatuM. paurANika ane kAvyavarNanathI e lebonI prathA bilakula judI che. e lekhenI paraMparA ane zailI dastAvejI DhabanI che. puruM nAma, ThAma, pitRparicaya, ThekANuM, tithi, saMvata vigere ApI pitAnI racanAnuM kAraNa jaNAve che. Aho! Shrutgyanam Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtra 4 ] kaliMganA cakravartI mahArAja khAkhelanA zilAlekhanuM vivaraNa [ 36 1 evA lekhAmAMthI jeTalA lekhe Aja sudhImAM ahiM maLI AvyA che temAM kaliMga cakravatI mahArAja khAravelanA lekha, je hAthIguphA lekha "nA nAmathI prasiddha che te aMgra gaNya che. ethI junA, nAnakaDA mo lekhA khAda karIe teA, phakata mahArAja azAkavALA zilAlekha " dharmalipi " che ane aitihAsika ghaTanA tema ja jIvanacaritranuM varNana pUruM pADanAra bhAratavarSanA A sauthI pahelA zilAlekha che. A lekha uDIsA ( utkala )nA bhuvanezvara tIrthanI pAse khaMgiri-udayagiri parvata upara eka paheALI zukA upara kAtaravAmAM AvelA che. pahADamAM kArI karIne aneka AsarIvALAM makAna-jainamaMdira tema ja jaina sAdhue vAstu upAzrayarUpa zuk--gRha tyAM junA vakhatathI manelAM che. eka evA ja mahela paNa parvata kerIkhanAvavAmAM Avela che. emAMthI keTalAMka makAnA upara vikrama savata pahelAM lagabhaga 200 varSanA saskRta akSarI ke, jene brAhmI lipi kahevAmAM Ave che, tevaDe prAkRtabhASAmAM lekhA kAtarI kADhelA che. e badhA makAnane tyAM zuk' arthAt guphA kahe che. eka evI e mALanI zukA (kharI rIte makAna ) khAravelanI paTarANIe karAvelI che. jene te prAsAda ' kaheche. mahArANIe e guphA kali ganA zramaNeA mATe karAvI hatI. lekhamAM mahArANInA pitAnuM nAma che ane patizrI khAravelane "kaliMgacakravatI " kahevAmAM AvyA che. hAthIzukA lekhamAM je itihAsa ApavAmAM Avye che, te uparathI mahArAja khAravela kharAkhara cakravatI siddha thAya che. tethI ja me' iMgrejImAM eene Emperor kahela che ane purAtattvajJa DaoNkTara vinsenTa smIthe e kathana svIkArI lIdhuM che. * hAthINuMphA e nAma Adhunika che. A guphA kArIgIrI vinAnI kheDALa che. ema jaNAya che ke te khAravelanA pahelAthI hatI ane koi kAraNane lIdhe vizeSa mAnya tema ja pratiSThita haze, tethI ja tenA upara A bahu lAMkhe paheALA lekha lakhavAmAM AvelA. keTalAka aAAmAM lekha gaLI gayA che. keTalIka pa'ktionI zaruAtanA khAreka akSarA pattharanAM capatarAM sAthe uDI gayA che, ane keTalIka pa ktiomAM vacce vacce akSarA ekadama uDI gayA che ane kayAMka pANIthI ghasAi gayA che. kayAMka kayAMka akSaranI kAtaraNI vadhI gai che; ane jalapravAha tema ja khIjA kAraNeAthI bhrametpAdaka cinhA utpanna thai gayAM che. kayAM sudhI TAMkaNAnI nizAnI che ane kAM kAlakRta bhrama-jAla che-enA ukela karavA e ja A lekhanuM rahasya che. kALa pattharane paNa bharakhe che, avatAronI paNa kIrtinA lepa karI de che. tethI khAravelanA itihAsane thoDAka lepa thai jAya temAM kAMi Azcarya nathI. Azcaya ane AnaMdanI vAta te e che ke be hajAra varSa pachI paNa e lekha kAI paNa prakAre astitva dharAve che, ane e ke emAM joDAI javAthI sarasvatInA prasAda vaDe khIjaka kAMIka khelavA mAMDayuM ane cakI rAdhanAra kALabrahma kAMIka kahevA lAgyA. jo ke itihAsa saMzeAdhakane A lekhanI jAN sa varSa pahelAM paNa hatI. parantu A lekha sana 1917 pahelAM pUrepUrA vAMcI zakAyA na hatA. pAdarI sTila'ge A lekhanI 19 Aho ! Shrutgyanam Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 carcA sana 1825mAM karI hatI. sauthI pahelAM brAhmI akSara vAMcanAra pri Msepe grIka (yunAnI) ane brAhmI ane akSaramAM nAmanI chApavALA eka sikkAnI madada vaDe A lekhanA pATha ane a aDakhaDa prasiddha karyAM hatA. tyAra pachI DaoN. rAje'dralAle sana 1880mAM bIjo pATha ane artha chApyAM, jemAM rAjAnuM nAma suddhAM kharAkhara vAMcI zakAyuM na hatuM. janarala kaniMgjhAme bahu parizrame eka pATha ( sana 1877mAM ) taiyAra karyAM. parantu temAMe saphaLatA na maLI. sana 1885mAM 50 bhagavAnalAla iMdrajIte pahelI ja vAra eka evA pATha prakAzita karyo ke jethI lekhanA mahattvanA kAMIka pattA lAgyA. parantu tyAM sudhImAM A lekhanI kAI chApa levAmAM AvI na hatI. phakta AMkhathI joine akSarAnI nakala karavAmAM AvI hatI. ema mAnI levAmAM AvyuM hatuM ke Upara kAgaLa capakAvavAthI A lekhanI chApa utarI ja na zake. lekhane mATe bhAga vAMcI paNa zakAyA na hatA. ane je vAMcI zakAyA hatA temAM paNa bhUla hatI. meM sana 1913mAM mArA sAhitya sakhA mi rAkhAladAsa benarajI mArakta A lekhanI eka pati va'cAvarAvI, ane tenI carcA me... mArA rAjyakAla niyaviSayaka eka lekhamAM karI. e joI prasiddha aitihAsika vinseTa smIthe evI icchA darzAvI ke huM e saMpUrNa lekha chApu ane vAMcuM, te sAthe ja teee mi. menarajIne paNa e viSe lakhyuM. paTaNA AvyA bAda ane tyAM anusa dhAna samiti nimAyA Ada meM bihAranA gavarnara sara eDavarDa geTane kahyu ke A lekhanI chApa magAvavI joie. sara eDavarDanA lakhavAthI purAtattva vibhAga taraphathI pa0 rAkhAladAsa benarajIne kha'giri mekalavAmAM AvyA. teee peAte ane mArA ziSya cira'jIvI DA, kAlIdAsa nAganI madadathI e chApe! bahu mahenate taiyAra karI. emAMthI eka mArI pAse AvI ane bIjI DA, TAmasa (laDana) pAse gai. keTalAka mahinA sudhI saqha zrama, citA ane manana karIne me' lekhaneA pATha ane a nakkI karI bihAra-erIsAnA ricarsa sesAyaTInI jaranala (patrikA)mAM ( 1917)mAM prasiddha karyAM. chApanAM pleTacitra paNa chApavAmAM AvyAM. A pahelAM chApa citra kayAree prasiddha thayAM na hatAM. yuropanA aitihAsika paDitAe tathA pre. jainamane amerikAmAM ane rA. hIrAlAla ahAdure hi MdustAnamAM, zilAlekhanA pAThA ane arthonI mahu carcA karI mArI mahenata upara jANe pramANanA sikakA mAryAM. eTalAmAM vacce ja, arthAt varSoMnI aMdara ja, meM peAte kha`giri jaI pahADanI caTAna Upara mAMcaDAnI madadathI lekhane vAMcI akSare akSara pharIthI vadhAre sazASita karI saMskRta chAyA sAthe ene pariSkRta pATha bahAra-uDIsAnI jaranalanA cothA bhAga (jilda)mAM pharI chApyA (sana 1918), parantu sthaLe sthaLe saMzaya rahI ja gayA. e sazaya dUra karavA me gavarmenTane vinati karI ke lekhanuM eka khIkhu ( cast ) vilAyatI mATI (Plaster of Paris. ) ( upara levara.vIne paTaNA magAvI levuM joie, jethI saraLatA pUrNAMka ahi kAma thai zake. A bIjI` AvyA pahelAM evA vicAra karavAmAM AvyA ke bIje kAI lipitta pahADa upara jai mArA navA pA| tapAsI le; kAraNa ke chApamAM ghaNA akSaza AvI Aho! Shrutgyanam Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] kaliMganA cakravartI mahArAja khAravelanA zilAlekhanuM vivaraNa [371 zakatA na hatA. A mATe mArA kahevAthI gavaTe rAkhaladAsa benarajIne (je o hiMdusthAnamAM sarva zreSTha sarakArI lipimAM eka che. ) khaMDagiri javAne hukama Ape. ane sana 1919mAM ame bane tyAM gayAM. bannee maLIne pATha sarakhAvyo. A vakhate meM khAravelanA samakAlIna eka yavanarAjAne ullekha joyo. eTalAmAM ujaLI mATImAM bIjuM paNa taiyAra thaIne AvI gayuM hatuM. ane kAgaLa uparanI navI chApa paNa AvI gaI hatI. e chApa sAthe meLavIne 1924mAM meM ane rAkhAladAsa benarajIe pharI saMzodhana karyo ane jyAM jyAM matabheda hatuM tenuM nirAkaraNa karyuM. e mahenatanuM phaLa bIjA kAmanI adhikatAne laIne prakAzita na thaI zakayuM. sana 1967mAM tene prakaTa karyA pahelAM bIbAM ane chApa sAthe pharI meM meLavaNu karI. DiseMbara 1927mAM navA pAThanuM prakAzana bihAra patrikAmAM karavAmAM AvyuM. navAM chApa-citrA paNa-je ahIM ApavAmAM Ave che ne ApavAmAM AvyAM. A rIte daza varSa pachI A kAma pUruM thayuM. paM0 nAthurAma premI, muni jinavijayajI vigere jaina paMDitanI sammati thaI ke huM A lekha tathA enuM vivaraNa hiMdImAM paNa prasiddha karUM. keTalAka vizvavidyAlayamAM mAre A zilAlekhane pATha zilAlekhanA pAThayakramamAM mukarara karavAmAM AvyuM che. jena paMDitenI AjJA mAthe caDAvI tema ja vidyArthIone sagavaDa maLe evA IrAdAthI e lekhane hiMdI anuvAda sAthe sabhAnI patrikAmAM prakAzita karUM chuM. jaina ane bIjA vidvAne mArI bhUlane sudhAraze tema ja te mane jaNAvaze evI AzA che. A lekha bahu kaThaNa che, ane patthara ghasAI javAthI muzkelI bahu ja vadhI gaI. jyAM je AnA paMDite hoya te badhAnI madada mANuM chuM ke banI zake tyAM sudhI satya zodhI prasiddha karavuM ghaTe. zilAlekhanuM mahatva ane tenI mukhya hakIkato. lekhanuM mahatva eTaluM badhuM che ke vinseTa smIthanA bhAratIya itihAsanA chellA saMkaraNamAM tenA saMpAdake lakhyuM che ke A lekhanA udaghATanane lIdhe e granthanuM navuM saMskaraNa karavuM paDayuM. atyAra sudhImAM jaina dharmano A sauthI prAcIna lekha che, e uparathI jaNAya che ke paTaNAnA naMdanA samayamAM utkala yA kaliMga dezamAM jaina dharmane pracAra hate. ane jinanI mUrti pUjavAmAM AvatI hatI. naMda kaliMga jinanAmaka mUti uDIsAthI paTaNAmAM uThAvI lAvyo hate. ane jyAre khAravele magadha upara savArI karI saikAo pachI badale lIdhe tyAre te khAravela e mUtine pAchI laI gayA. ane te sAthe ja aMga-magadhanA rAjyanuM puSkaLa dhana kaliMgamAM kheMcI gaye. magadhamAM keTalAe naMde thaI gayA che. eka naMde pitAne saMvata calAvyuM hatuM jene vyavahAra aberUnIe sana 1030 lagabhaga mathurAmAM thato joyo hato. tema ja eka Aho ! Shrutgyanam Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 ] jaina sAhitya saMzodhaka [caMda rU zilAlekhamAM caulukaya vikramAditya chaThThAe paNa sana 1060 mAM A naMda savatanuM calaNu jaNAvyuM che. naMda savata vikrama savatamAM 400 nA aMka umeravAthI nIkaLI AvatA. A gaNatrI alberUnIe ApelI che, arthAt te vikramathI cAraso varSa pahelAM zarU thayA hatA. A samaya na MdavardhananeA che ke je pahelA naMda hatA ane mahApadma, mahAnada vigerenAM pahelAM thayA. A zilAlekhamAM naMda savatanA ullekha che, te savatanA 103jA varSamAM eka nahera khAdavAmAM AvI hatI. A naherane lakhAvIne khAravela kaliMganI rAja dhAnImAM lai AvyeA, sa'vatsara calAvanAra na'dAja ja khAravelanA lekhamAM nirdiSTa naMdarAja che e cAkhyu che, kAraNa ke e jagAe ene nirdeza che. eka tA saMvata sAthe ane khIjo magadhamAM mUrti uThAvI lAvavAnI bAbatamAM. jaNAya che ke te jaina hatA. kAraNa ke te peAtAne tyAM jaina mUrti laI AvyeA hateA. iravIsanathI 458 varSa pahelAM ane vikrama sa', 400 varSa pahelAM uDIsAmAM jaina dharmanA eTale pracAra hatA ke bhagavAna mahAvIranA nivANu pachI paceAMtara varSamAM ja tyAM smRti pracalita thaI gaI. jaina sUtromAM lakheluM che ke bhagavAna zrI mahAvIra pAte uIsAmAM gayA hatA, ane tyAM teonA pitAnA eka mitra rAjya karatA hatA. A lekhamAM lakhelu` che ke kumArI parvata Upara arthAt kha'Dagiri Upara, jyAM A lekha che tyAM dharmavijayacakra pravartya hatuM, arthAt bhagavAna mahAvIre pAte ja jaina dharmanA upadeza karyAM hatA, athavA teonA pUvI koi jina tIrthaMkare upadeza karyA hatA. tyAM paryaMta upara eka kAya-niSIddI arthAt jainastUpa hateA, jemAM koi arihaMtanuM asthi dATavAmAM AveluM hatuM. khAravela yA enA pahelAnA vakhatanI evI aneka guphA ane zi A parvata Upara che ke jenA Upara pAzvanAthanAM cinhA tema ja pAdukAo che, ane je kArI kADhelAM che, tema ja brAhmI lipimAM lekhavALAM che. temAM jaina sAdhue rahetA hatA e vAtane ullekha che. A uparathI e spaSTa che ke A sthAna eka jaina tIrtha tema ja ghaNuM junuM che. marAThAenA rAjya kAla daramIyAna paNa jainAe ahi' eka navuM madira baMdhAvyuM hatuM. yAtrIee manAvarAvelA aneka nAnA nAnA stUpe athavA caitya ahi' eka jagyAe che jene devasabhA kahevAmAM Ave che. khAravele e vAra magadha Upara caDAI karI hatI. pahelIvAra gAthagirinA giriduga je have 'kharAkhara' pahADa kahevAya che te lIdheA. ane teNe rAjagRhI Upara humaleA karI tene ghero ghAlyA hatA. e ja vakhate yavanarAja Dimita ( Demitrios ) paTaNA yA gayA tarapha caDAI laI jatA hatA. khAravelanI vIrakathA sAMbhaLI e pAche haThayA ane mathurA paNa cheDIne bhAgyA. khIjIvAra teNe bRhaspati mitra magadharAjane peAtAnA page pADayeA. arthAt namAvyeA. te vakhate khAravela pAtAnA hAthIo sAthe pATaliputranA sugAMgeya mahela sudhI pahoMcI gayA hatA. yavanarAjanI caDAinI carcA vyANu mahAbhASyakAra paMtajalie paNa karI che-"bahaLava pavana sAthea, " ane gArgIsaMhitAmAM lakhelu che ke duSTa vikrAMta yavana, mathurA sAketa Aho! Shrutgyanam Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] kaliMganA cakravatI mahArAja khAravelanA zilAlekha vivaraNa [373 lete lete paTaNI (kusumadhvaja)nI tarapha kuca karaze jethI badhA kAMpI uThaze. A zilAlekhathI jANavAmAM AvyuM ke e yavanarAja Dimariyasa hato je yunAnI itihAsamAM lakhyA mujaba bakha (kiyA) pAcho cAlyo gaye hatuM. A banAva IsvIsana pahelAM 175 varSamAM banelo che. e ja samaya pataMjaline paNa che. A vakhate magadhane rAjA pataMjaline yajamAna puSyamitra hata ("durNama yajJAma") puSyamitra pachI tene putra agnimitra bhAratane samrATa thaye jene ke amarakeSanI eka TIkAmAM cakravatI tarIke nirdezya che. agnimitranA sikkAnI peThe barAbara teja keTI ane rUpane sikko bahasatimitrane maLe che. bahasatimitranA sikkAo agnimitranA sikkAothI pahelAMnA manAya che. bRhaspati mitrane sagapaNa saMbaMdha ahicchatranA rAjAo sAthe hatuM ke jeo brAhmaNa hatA. e kesamapabhesAnA zilAlekhathI nakkI che. meM puSyamitra je zuMgavaMzane brAhmaNa hate--ane bRhaspati mitra eka che ema batAvyuM che. puSya nakSatrane svAmI bRhaspati che. A ekatAne yurepanA prasiddha aitihAsike e svIkArI lIdhI che. bRhaspatimitra magadhane rAjA hate A te sunizcita che. e nAmane paM. bhagavAnalAla iMdrajIte bahupati sAsina vAMcyuM hatuM. A paNa eka nAma che, tenI jANa teone thaI na hatI. jana graMthamAM lakhyuM che ke maurya caMdraguptanA samayamAM jena sAdhuo ane paMDitanI sabhA thaI ane je jaina Agamo (aMga) lupta prAya thayAM hatAM te pharIthI vyavasthita karavAmAM AvyAM. paraMtu A uddhArane ghaNuM jaine e na svIkAryo. A lekhamAM lakhyuM che ke khAravele mauryakAlamAM naSTa prApya thayelAM aMga saptika (sAta aMga), cothA bhAgane punaruddhAra karAvyo. jenenuM tapanuSThAna paNa A lekhathI siddha thAya che. AmAM jIva dehanA jaina vijJAnane paNa ullekha che. khAravela cedivaMzamAM thaze. kaliMgane pUrva rAjavaMza nAza pAmyuM hatuM. kAraNa ke azake kaliMga jItI tyAM potAne eka sube vAIsaroya (uparAja, kumAra) nI hatuM. paraMtu bRhaspati mitranA kAMika samayanI pahelAM tyAM eka navo rAjavaMza kAyama thaI gayuM hatuM, jenI trIjI peDhImAM yuvAna ane bahAdura khAravela hate. cedivaMzane ullekha vedamAM Ave che. teo barAra (vidarbha)mAM rahetA hatA. tyAMthI ja chattIsagaDha mahAkezala thaIne kaliMgamAM pahoMcI gayA hatA. khAravelanA samayamAM mahArAjA sAtakarNi pazcimamAM hatA. zilAlekhamAM emanA vaMzanuM nAma sAtavAhana che, jene prAkRta ane saMskRta graMthamAM zAlavAhana kahevAmAM Avela che. sAtavAhananA prathama zilA lekhe IsvIsana pUrve 200 varSanA akSaromAM lakhAelA nAnA ghATa (nAsika pradeza)mAM maLI Ave che. Aho! Shrutgyanam Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274] jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 khAravela eka varSa vijaya mATe nIkaLato ane bIje varSa ghare rahete, mahela vigere banAvarAva, dAna dene, tema ja prajAhitanAM kAryo karate. bIjI caDAInI saphaLatA pachI teNe rAjasUya yajJa karyo, vArSika kara mApha karyo ane prajAne navA hakake anugraha ApyAM. bahu ja tejIthI caDAI kare. AkhA bhArata varSamAM uttarApathathI mAMDIne pAMDaya deza sudhI enI vijaya patAkA uDI hatI enI strIe ene barAbara cakavatI kahe che. e kaliMganuM evuM ja abhimAna rAkhato jevuM keTalAka prAMtavALAo pitapotAnA prAMtanuM rAkhe che. enI rANIe kaliMganA sAdhuo mATe prAsAda karAvyo. pitAnA svAmIne "kaliMga cakavartI") kahayo ane pitAnI jina mUtine teNIe ("kaliMga jina"). kahIne ullekha kare che. AzcaryanI vAta che ke jaina graMthamAM cedirAja khAravelane nirdeza suddhAM nathI. purAmAM jyAM kezalanA "megha" upAdhi dhArI rAjAonuM varNana che te kadAcita A ja "mahAmeghavAhana" upAdhivALA khAravela vaMzIone nirdeza che. khAravele ApelI kaliMganI manuSyagaNanA hiMduonA rAjyamAM manuSyagaNanA thatI hatI ke je AjakAlanI kAcI pAkI manuSya gaNatrIthI bahu ja sArI hatI dareka ThANAmAM arthAta gAmonA kendra ane sadara sthAnamAM 2chaThThara rAkhavAmAM AvatAM je caritra ane pusta kahevAtA. janma ane mRtyunI nedha karavA sAthe AbAdI (vasati)ne saravALe hamezAM taiyAra rAkhavAmAM AvatuM. A khAtAne palaTaNa (phAja ) ekaThI karavA mATe tathA vero ugharAvavA mATe cAlatuM rAkhavAmAM AvatuM. emAM prajAnAM gAdhana, jamIna, AdinuM varNana rahetuM. A badhuM vivaraNa kaTilyanA (cANakya) arthazAstra sAthe maLatuM Ave che. yavana elacI meghAsthinI je lakhyuM che ke maurya rAjyamAM prajAnA janma maraNane hisAba taiyAra rahe che. A vAte na jANuvAthI paM. bhagavAnalAla iMdrajIte lakhyuM che ke manuSyagaNanA te hiMdusthAnamAM hatI ja nahi. ane tethI ja teo khAravelanI prajA (prakRti )nI gaNatrI je ke rAjAnA prathama rAjya varSanA hevAlamAM ApavAmAM AvI che tene samajI na zakyA. kaliMgadeza ughasAthI meTa hate. AMdhradeza (taila nadI) sudhI tenI hada hatI. khAravelanA pahelA rAjavarSamAM kaliMga prajA pAMtrIsa lAkha hatI. eka sAdhana ApaNI pAse che jenI madadathI ApaNe e gaNatrIne tapAsI zakIe chIe, lagabhaga 75 athavA so varSa pahelAM aze ke jyAre kaliMgane cha hatuM tyAre kaliMga palaTaNanA eka lAkha kedI ane 1 lAkha ghAyala tema ja bhAgelA sipAIe gaNavAmAM AvyA hatAM. e vAta azokanA zilAlekhamAM noMdhAelI che. e uparathI kaliMganI AbAdIne hisAba kADhI zakAya che. jarmana yuddhazAstranA lekhake e hisAba Ape che (jenuM pramANa meM mArA aMgrejI (1917) lekhamAM ApyuM che) ke deza upara AkramaNa thatAM tenI rakSA mATe AbAdImAMthI dara seMkaDe 15 manuSya laI zake che. A rIte azekanA vakhatamAM lagabhaga ADatrIsa lAkhanI vastI kaliMgamAM hovI joIe. A hisAbe khAravelanA pAjyanI pAMtrIsa lAkhanI AbAdI barAbara lAge che. Aho! Shrutgyanam Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] kaliMganA cakravartI mahArAja khAravelanA zilAlekhanuM vivaraNa [375 lekhamAna lekhanI 15 phuTathI vadhAre laMbAI ane pAMca phuTathI vadhAre pahoLAI che. aneka mANasanI kalamethI kotarAI e lekha lakhAele che. keTalI e jAtanA akSare che. lekhabhASA bhASA pAli sAthe bahu maLe che ane enA prayogo jAtake tathA bauddha piTake sAthe maLatA Ave che. zabdaracanA racanAranI kAvyakuzaLatA sUcave che. zabda telAyelA che. zailI sUtra jevI saMkSipta che. vaidika bAbato vigere khAravelane mahArAjyAbhiSeka thayo hate, te eka vaidika karma che. bRDaspatisUtramAM lakhyuM che ke 24 varSa pachI rAjyAbhiSeka tha joIe e ja vAta A lekha uparathI paNa siddha thAya che. jaina hovAthI rAjAe azvamedha na karatAM rAjasUya yajJa karIne pitAnuM sArvabhaumapada siddha karyuM hatuM. lekhamAM cedivaMzane rAjarSikulaviniHsRta kahela che. emAM agnikuMDathI susajijata makAne rAjA dvArA brAhmaNane apAyAnI hakIkata nedhAelI che. khAravele je dAna karyuM hatuM evA kalpavRkSanA dAnamAM sonAnAM jhADo banAvavAmAM AvatAM hatA; ane e mahAdAna kahevAtuM hatuM, evuM hemAdie caturvarga ciMtAmaNi (dAna khaMDa) mAM lakheluM che. rAnavena ane vardhamAna khAravelanI sarakhAmaNa venanI sAthe karavAmAM AvI che. A sarakhAmaNI abhivijayanI bAbatamAM che. vena pRthvI mAtrane rAjA hatA. teNe kAyadAo paNa sArA ghaDayA hatA. A vAta manusmRtimAM lakhAelI che, paraMtu teNe nAtajAtanuM baMdhana pheMkI dIdhuM tethI brAhmaNe cIDAI gayA. padmapurANamAM te tene jaina ja lakhela che. ema jaNAya che ke jemAM venanI pratiSThA sArI hatI. | tIrthaMkara mahAvIranuM gRhasthAzrama avasthAnuM nAma vardhamAna hatuM. jaina graMmAM lakheluM che ke bhagavAnanA janmathI vaMzanI abhivRddhi thavAne kAraNe bhagavAnanuM nAma vardhamAna paDayuM ( abhidhAna rAjadra). khAravelanI prazastimAM je "vamAna sevA kenarfmavinA" evA zabda che temAM vardhamAna pada leSAtmaka jaNAya che. "je bacapaNa (zaizava)thI vardhamAna che. (athavA tho)" ane je abhivijayamAM vena che ( athavA thaye). A uparathI vanita thAya che ke bhagavAna mahAvIra svAmInuM vardhamAna nAma samasAmayika hatuM. e dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke A lekha jeTalo jUne che teTale keI paNa jaina graMtha nathI. huM zilAlekhanA badhA viSaye keTalI vAra IgrejImAM lakhI cUkyo chuM. ahIM e badhuM lakhavAthI A patrikAne pUro aMka bharAI jAya athavA ethI paNa vadhI jAya. ema dhArI ahiM saMkSepamAM ja kAMIka kahevAmAM AvyuM che. paMDite bhUla cUka mApha karaze. zubhaM bhUyAta. Aho! Shrutgyanam Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376] jaina sAhitya saMzodhaka khiMDa 3 zrI khAravela prazasti saMketa-asala lekhamAM je je mukhya zabdonAM pahelAM jagyA choDI devAmAM AvI che evA zabdane ahIM jADa TAIpamAM chApavAmAM Ave che. virAmacinhane mATe paNa jagyA khAlI paDelI che. te ubhI pAIthI batAvavAmAM AvyuM che. gaLelA akSaro koSTakamAM baMdha karI chApavAmAM AvyA che. uDI gaelA akSare mIMDAthI sUcavavAmAM AvyA che. prAkRta muul-paatth| sNskRtcchaayaa| (paMkti 1) namo arAhatAnaM [1] namo savasidhAnaM [ . namohadbhyaH [1] namaH sarvasiddhebhyaH [3] airena mahArAjena mAhAmeghavAhanena cetirAja ailena mahArAjena mahAmeghavAhanena cedirAja vasavadhanena pasatha--subhalakhanena caturaMtaThitaguno- vaMzavardhanena prazastazubhalakSaNena caturanta-juThitagupahitena kaliMgAdhipatinA siri khAravelena Nopahitena kaliGgAdhipatinA zrI kSAravelena (paMkti 2) paMdarasavasAni siri-kaDAra-sarIravatA kI- paJcadazavANi zrIkaDArazarIravatA krIDitAH DitA kumArakIDikA [1] tato lekharUpagaNanA- kumArakrIDAH [1] tato lekhyarUpagaNanAvyavahAravidhi vavahAra-vidhi-visAradena savavijAvadAtena nava- vizAradena sarvavidyAvadAtena navavarSANi yauvarAjyaM vasAni yovarajaM pasAsitaM [1] saMpuNa-catu-vIsati- prazAsitam [1] sampUrNa caturviMzativarSastadAnIM vardhavaso tadAni vadhamAna-sesayo venAbhivijayo tatiye mAnazaizavo venAbhivijayastRtIye (paMkti 3) ___ kaliMgarAjavaMsa-purisayuge mAhArajAbhise canaM kaliGgarAjavaMza-puruSa-yuge mahArAjyAbhiSepApunAti [1] abhisitamato ca padhame vase vAta- canaM prApnoti [1] abhiSiktamAtrazca prathame varSe vihata-gopura-pAkAra--nivesanaM paTisaMkhArayati [0] vAtavihataM gopura--prAkAra-nivezanaM pratisaMskArayati kaliMganagari [f] khabIra-isi-tAla--taDAga--pADi [0] kaliGganagaryAm khibIrarSi* talla-taDAgayo ca baMdhApayati [0] savuyAnapaTisaMThapanaM ca pAlIzca bandhayati [0] sarvodyAnapratisaMsthApanaJca (paMkti 4] kArayati [1] panatIsAhi satasahasehi kArayati // ] paJcatriMzadbhiH zatasahasraiHx pakatiyo ca raMjayati [1] dutiye ca vase acita- prakRtIzca raJjayati [0] dvitIye ca varSe acintayiyitA sAtakaNi pachimadisaM haya-gaja-nara-radha- tvA sAtakarNi pazcimadezaM+ haya-gaja-nara-ratha * RSi-kSibIrasya talla- taDAgasya 4 paJcatriMzacchata- sahalaiH prakRtIH paricchiA parigaNayya ityetadarthe tRtIyA / . + dikzabda: pAlIprAkRte videshaartho'pi| . Aho! Shrutgyanam Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] kaliMganA cakravartI mahArAja khAravelanA zilAlekhanuM vivaraNa saMskRtacchAyA / bahulaM daNDaM prasthApayati [1] kRSNaveNAM gatayA ca senayA vitrAsitaM mUSikanagaram [1] tRtIye punarvarSe prAkRta mUla-pATha / bahulaM daMDaM paThApayati [1] kajhavenAM gatAya ca senAya vitAsitaM musikanagaraM [1] tatiye puna vase ( paMkti 5 ) gaMdhava - vedabudho daMpa - nata - gItavAdita saMdasanAhi usava--samAja kArApanAhi ca kIDApayati nagaraM [1] tathA cavathe vase vijAdharAdhivAsaM ahata - puvaM kAliMga puvarAja - nivesitaM .... vitadha-makuTasabilamaDhite ca nikhita--chata( paMkti 6 ) bhiMgAre hita - ratana - sApateye savaraThika bhojake pAde vaMdApayati [1] paMcame ca dAnI vase naMda rAja-ti-vasa-sata - oghATitaM tanasuliya-vATA nADiM nagaraM pavesa [ya] ti [1] so......... bhisitoca rAjasuya [2] saMdaza-yaMto savakara-vaNaM | ( paMkti 7 ] anugraha - anekAni satasahasAni visajati poraM jAnapadaM [ / ] satamaM ca vasaM pasAsato vajiragharava [ ] ti - ghusita-gharinIsa [-matukapada ] - puMnA [ti ? kumAra ]... .. [1] aThame ca vase mahatA senA ....... -- goradhagiriM [ 377 gAndharvavedabudho dampa* - nRtta- gItavAditrasandarzanairutsava - samAja - kAraNaizca krIDayati nagarI [1] tathA caturthe varSe vidyAdharAdhivAsam ahatapUrvaM kAliGga - pUrvarAjanivezitaM.. .. vitatha-- makuTAn sArdhitabimAMzca nikSipta-chatra bhRGgArAn hRta-ratna- svApateyAn sarvarASTrika bhojakAn pAdAvabhivAdayate [ / ] paJcame cedAnIM varSe nandarAjasya tri - zata - varSe avaghaTTitAM tanasuliyavATAt praNAlIM nagaraM pravezayati [1] so ( spi ca varSe SaSThe ) 'bhiSiktazca rAjasUyaM sandarzayan sarva-kara-pa anugrahAnanekAn zatasahasraM visRjati paurAya jAnapadAya [1] saptamaM ca varSaM prazAsato vajragRhavatI ghuSitA gRhiNI [ san - mAtRkapadaM prApnoti ? ] [ kumAraM ].. .............[ / ] aSTame ca varSe mahatAx senA .....goratha - giriM ( paMkti 8 ] ghAtayitvA rAjagRhamupapIDayati [ / ] ghAtApayitA rAjahaM upapIDApayati [1] etinaM ca kaMmApadAna - saMnAdena saMvita - sena- / eteSAM ca karmAvadAna - saMnAdena saMvItasainya * dampa= Dapha iti bhASAyAm ? x mahatA = mahAtmA ? senAma samasyanta - padasya vizeSaNaM vA / Aho ! Shrutgyanam Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 ] prAkRta mUla-pATha / vAhano vipacitu madhuraM apayAto yavanarAja ....[ mo ? ] yachati [ vi ] Dimita. .palava.. jaina sAhitya saMzodhaka * ( paMkti 9 ) kaparukhe haya - gaja - radha - saha - yaMte savagharAvAsa-parivasane sa-agiNaThiyA [1] sava-gahanaM ca kArayituM bamhaNAnaM jAtiM parihAraM dadAti [1] arahato... .va......na.... giya ( paMkti 10 ) ...[ka].. mAna [ ti ] rA [ja]saMnivAsaM mahAvijayaM pAsAdaM kArayati aThatisAya satasahasehi [1] dasame ca vase daMDa - saMdhI - sAmayo bhara--vasa- paThAnaM mahi-jayanaM... ti kArApayati.. .. [ niritaya ] uyAtAnaM ca maniratanA [ ni ] upalabhate [ / ] ( paMkti 11 ) . maMDaM ca avarAja nivesitaM pIthuDa gadabha - naMgalena kAsayati [f] janasa daMbhAvanaM ca terasavasa--satika [ N ]-tu bhidati tamaradeha - saMghAtaM [1] vArasame ca base ... hasa... ke. ja. sabasehi vitAsayati utarApatha - rAjAno .. ( paMkti 12 ) . magadhAnaM ca vipulaM bhayaM janeto hathI sugaMgIya [] pAyayati [1] mAgadhaM ca rAjAnaM vahasatimitaM pAde vaMdApayati * 6 , mAnavI paNa vAMcI zakAya che| 1] vAhano Dimita.. [ khaMDa 3 saMskRtacchAyA / vipramoktuM mathurAmapayAto yavanarAjaH .. [ mo ? ] + yacchati [vi] . pallava.. kalpavRkSAn hayagajarathAn sayantRn sarvagRhAvAsa - parivasanAni sAgniSThikAni [1] sarvagrahaNaM ca kArayituM brAhmaNAnAM jAtiM parihAraM dadAti [1] arhataH .. .va. ..na .... giyA [ ? ] ... [ka].. mAnati [ ? ] rAjasannivAsaM mahAvijaya prAsAdaM kArayati aSTAtriMzatA zatasahasraiH [] dazame ca varSe daNDasandhi - sAmamayo bhAratavarSa - prasthAnaM mahIjayanaM ... ti kArayati..... [ niratyA ? ] udyAtAnAM ca maNiratnAni upalabhate [1] maNDa ca aparAjanivezitaM pRthula-gardabha - lAGgalena karSayati jinasya dambhApanaM trayodazavarSa - zatikaM tu bhinatti tAmara - dehasaMghAtam [1] dvAdaze ca varSe .... ..bhiH vitrAsayati uttarApatharAjAn . magadhAnAzca vipulaM bhayaM jana | yan hastinaH sugAGgeyaM prAyayati [1] mAgadhazca rAjAnaM bRhaspatimitraM pAdAvabhivAdayate [ / ] + navame varSe ityetasya mUlapATho naSTontArhatAkSareSu / * ekAdaze varSe ityetasya mUlapATho naSTo galitazilAyAm / Aho ! Shrutgyanam Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] kaliMganA cakravartI mahArAja khAravelanA zilAlekhanuM vivaraNa [379 prAkRta muul-paatth| saMskRtacchAyA / naMdarAja-nItaM ca kAliMgajinaM saMnivesaM.........gaha nandarAjanItaJca kAliGgajina-sannivezaM......... -ratanAna paDihArehi aMgamAgadha-vasuM ca neyAti [1] | gRharatnAnAM pratihArairAGga-mAgadha-vasUni ca nAya yati [1] ( paMkti 13) .............tu [.] jaTharalikhila-barAni ..........tuM jaTharollikhitAni varANi zikhasiharAni nIvesayati sata-vesikanaM parihArena [1] | rANi nivezayati zatavaizikAnAM parihAreNa [1] abhutamachariyaM ca hathi-nAvana parIpuraM sava-dena adbhutamAzcaryaJca hastinAvAM pAripUram sarvadeyaM hayahaya-hathI-ratanA [ mA ] nikaM paMDarAjA cedAni hasti-ratna-mANikyaM pANDayarAjAt cedAnImaanekAni mutamaNiratanAni aharApayati idha sato nekAni muktAmaNiratnAni AhArayati iha zaktaH [1] (paMkti 14) ......sino vasIkaroti [1] terasame ............sino vazIkaroti [ / ] trayodaze ca vase supavata-vijayacaka-kumArIpavate arahite ca varSe supravRtta-vijayacakre kumArI-parvate'hite [ ya ? ]* pa-khINa-saMsitehi kAyanisIdIyAya | prakSINax-saMsRtibhyaH kAyikaniSIdyAM yApajJApakebhyaH yApa-Avakehi rAjabhitini cinavatAni vasAsi- | rAja-bhRtIzcIrNavratAH [ eva ? ] zAsitAH [1] tAni [1] pUjAya rata-uvAsa-khAravela-sirinA pUjAyAM ratopAsena kSAravelena zrImatA jIva dehajIvadeha-sirikA parikhitA [1] zrIkatA parIkSitA [1] (paMkti 15) .......[ su ] katisamaNasuvihitAnaM (muM-2) ..............sukRti-zramaNAnAM suvihitAnAM ca sata-disAnaM [nuM ? ] AninaM tapasi-isine zatadizAnAM tapasviRSiNAM savinAM [ / ] arhannisaMghiyanaM [nuM ! ] [ ; ] arahata-nisIdiyA samIpe pIdyAH samIpe prAgbhAre varAkarasamutthApitAbhiranekayopabhAre varAkara-samuthapitAhi aneka yojanAhitAhi | janAhRtAbhiH............zilAbhiH siMhaprasthIyAyai pa. si. o......silAhi siMhapatha-rAnisi-[.] rAjyai sindhuDAyai nizrayANi dhuDAya nisayAni ( paMkti 16) ................ghaMTAlakto+ catare ca veDUriya- .........ghaNTAlaktaH [ ? ], caturazca ca vaidUryapaMktinI nIce 'ya' evo eka akSara 4 yapa-kSINa iti vA / mAlUma paDe cha / + athavA-ghaMTAlINha Aho! Shrutgyanam Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280] jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 prata mU-pATa ! sNskRtcchaayaa| gabhe thaMbhe patiThApayati [ , ] pAna-tariyA sata garbhAn stambhAna pratiSThApayasi [, ]paJcasaptazatasahasraH sahasehi [1] muriya-kAla vochiMnaM ca coyaThi- [1] maurya kAlavyavacchinnaJca catuHSaSTikAGgasaptikaM aMga-satikaM turiyaM upAdayati [1] khemarAjA sa turIyamutpAdayati [1] kSemarAjaH sa varddharAjaH sa vaDharAjA sa bhikhurAjA dhamarAjA pasaMto sunaMto bhikSurAjo dharmarAjaH pazyan zRNvananubhavan kalyANAni anubhavaMto kalANAni (ii 27) ........muLa-viresa-so sava-pasiMha- ! ....... guNa-viro-rAjI: sarva-papUno sava-revAyatanasaMkrArAro [ ] pati- pUna: sarva-vAyatanasaMrakkAra: [ ma ] hata cakivAhinibalo cakadhuro gutacako pavata-cako / pratihata cakri-vAhini-balaH cakradhuro guptacakraH rAjasi-vasa-kulavinizrito mahA-vijayo rAjA | pravRtta-cakro rAjarSivaMza-kulaviniHsRto mahAvikhAravela-siri jayo rAjA kSAravelazrIH bhASAnuvAda (1) arihaMtane namaskAra, sihone namaskAra, aira (eNla) mahArAja, mahAmedhavAhana, (maheMdra ) cedirAja-vaMzavardhana, prazasta zubhalakSaNavALA caturaMtavyApIguNavALA kaliMgAdhipatizrI khAravele (2) paMdaravarSa sudhI zrI kaDAra (gauravarNavALA) zarIravaDe bAlyAvasthAnI ramata (kIDAo) karI. tyArapachI lekha (sarakArI hukamanAmAM) 5 (saMkazAla) gaNanA (sarakArI hisAba kitAba Avaka kharca) vyavahAra (kAyadA) ane vidhi (dharmazAstra ) mAM vizArada thai, sarva vighAvadAta (badhI vidyAemAM parizuddha) evA [teoe] nava varSa sudhI yuvarAja tarIke zAsana karyuM. te vakhate saMpUrNa covIsavarSanI umaranA thaela [ teozrI ] jeo bAlyAvasthAthI vardhamAna che ane jeo abhivijayamAM vena (rAja) che, trIjA (3) puruSayugamAM (trIjI peDhImAM) kaliMganA rAjavaMzamAM mahArAjyAbhiSekane prApta thayA. abhiSeka pachInA prathama varSamAM vAvAjhoDAthI tUTI gayela daravAjAvALA killAnI marAmata karAvI. kaliMganagarI (rAjadhAnI ) mAM RSi khibIranAM talAvaDAM-taLA ane pALo baMdhAvyAM. badhA bAgonI marAmata (4) karAvI. pAMtrIsa lAkha prakRti (prajA) nuM raMjana karyuM. bIjA varSamAM sAtakaMNi (sAtakarNi) nI kAzI paravA karyA vinA ja pazcimadizAmAM (caDAI karavA mATe) ghoDA, hAthI, pedaLa ane rathavALI moTI 1 lekhane A artha (zAsana) koTilya arthazAstramAM 1, 31 jAo. 2 kaTilya a. 1, 33, jUo. 7 ka. a. 1. 28, 5, lekhA ane gaNanA upara sUtra hatAM, evuM mahAvaganI TIkA uparathI mAluma paDe che. mAtra 1, 46, jenasUtramAM lakhyuM che ke mahAvIrasvAminuM nAma eTalA mATe vardhamAna paDayuM ke janmathI ja jJAtavaMzanI dhana, dhAnyAdi vaDe vRddhi thavA mAMDI hatI. Aho ! Shrutgyanam Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4] kaliMganA cakravartI mahArAja khAravelanA zilAlekhanuM vivaraNa [381 senA mekalI. kahanAM (kRSNaveNA nadI) upara pahoMcelI senAvaDe musika (mUSika) nagarane bahu trAsa Ape. vaLI trIje varSe (5) gaMdharva vedanA paMDita evA [ teozrIe ] daMpa (Dapha?) nRtya, gIta, vAcitranAM saMdarzane (tamAzAo) vaDe utsava, samAja (nATaka, kustI, Adi) karAvI nagarIne ramADI. tathA ethe varSe, vidyAdharAdhivAsane jene kaliMganA pUrvavata rAjAoe banAvarAvyo hato, ane je pahelAM paDyo na hato. 000000, 5jenA mukaTa vyartha thaI gayA che, jenAM kavaca, bakhtaro kApIne be pallAM karI devAmAM AvyAM che jenAM chatre kApI pADI devAmAM AvyAM che, (6) ane jenA bhaMgAra (rAjakIya cinha sonA cAMdInA loTA jhArI,) pheMkI devAmAM AvyAM che, jenAM rana ane sthApateya (dhana) chInavI levAmAM AvyAM che, evA badhA rASTika bhojakone pitAnA paga upara namAvyA. have pAMcamA varSamAM naMdarAjanA ekase trIjA varSa (saMvata) mAM khedAelI naherane tanasuliyavATe rAjadhAnInI aMdara laI AvyA. abhiSekanA [chaThThA varSe rAjasUya yajJa ujavatAM karanA badhA rUpiyA (7) mApha karyA, tema ja aneka lokho anugraho paura jAnapadane baDhyA. sAtamA varSamAM rAjya karatAM tionI] gRhiNuM vajagharavALI duSitA (nAmacIna yA prasiddha) mAtRpadavIne prApta thai (8) [kamAra ?] 000000 AThamA varSamAM mahA 000 senA 000 goradhagiri (8) ne teDIne rAjagRhane gherI lIdhuM. enAM karmonAM avadAne (vIrakathAo) nA saMvAdathI yunAnI rAjA (yavanarAja) Dimite..Demetrios pitAnI senA ane chakaDAM ekaThAM karI mathurA choDI devA mATe pAchAM pagalAM bharyA. 000000 navamA varSamAM [te zrI khAravele ] ApyAM che 000000 pallavapUrNa (9) kalpavRkSo ghaDA, hAthIo, ratha hAMkanAra sahita, temaja makAno ane zALAo agnikuMDa, sahita. e badhuM svIkArAvavA mATe brAhmaNajAtine jAgIra ApI. ahaMtanA 000000 (10) rAjabhavanarUpa mahAvijaya nAmano) prAsAda teoe ADatrIsa lAkha (paNa) vaDe banAvarAvyo. dazamA varSamAM daMDa-saMdhi-sAma pradhAna [teoe] bhUmi jaya karavA mATe bhAratavarSamAM prasthAna karyuM 000000. jenA upara caDAI karI teonAM maNiratna prApta karyo. (11) 000000000 (agIyAramA varSamAM) (koI) kharAba rAjAe banAvarAvela maMDa (maMDI yA bajAra ) ne moTA gadheDAonA haLavaDe kheDAvI nAkhe. lokone chetaranAra ekaso tera varasanA tamaranA DisaghAtane toDI nAkhyo. bAramA varSamAM 000000000000 thI uttarApathanA rAjAone bahu trasta karyA. * ahatapUrvane artha navuM kapaDuM caDAvIne e paNa thaI zake che. 5 ahIM akSare gaLI gayA che. 6 anugrahano A artha koTilyamAM che. 7 A vAkayane pATha ane artha saMdigdha che. 8 barAbara pahADa je gayA pAse che ane jemAM mAryA cakravartI azokanAM karAvelA guphA maTho che te mahAbhArata ane eka zilAlekhamAM goragirinA nAmathI ullekhAela che. A eka giridurga che AnI killAbaMdI hajI paNa majabuta che. moTI moTI dIvAlavaDe dvAre ane darAre baMdha che. 9 A sonAnAM thatAM. caturvarga ciMtAmaNI danakAMDa 5, A mahAdAnamAM che. 10 ahiMthI mAMDI chelle sudhI dareka paMktimAM lagabhaga 12 akSare paMktinI zarUAtamAM patharanA capatarAM sAthe uDI gaelAM che. Aho! Shrutgyanam Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ]. jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 (12) 000000 te magadhavAsIone bhAre bhaya utpanna kare hAthIone sugAMgeya (prAsAda) 11 sudhI laI gayo. ane magadharAja bahaspatimitrane12 pitAnA paga upara namAvyo. tathA rAjA naMdadvArA laI javAmAM Avela kaliMgajina mUrtine 000 ane gRharane laI pratihAravaDe aMga-magadhanuM dhana laI Avyo. (13) 000000000 aMdarathI lakhela (karela) suMdara zikhare banAvarAvyAM. sAtheja se kArIgarone jAgIre ApI. abhuta ane Azcarya ( thAya tevI rIte te ) hAthIovALA vahANa bharela najarANuM haya, hAthI, ratna, mANijya pAMDayarAjAne tyAMthI A vakhate aneka motI, maNi, ratna haraNa karAvI lAvyA. ahiM e zakta (lAyaka mahArAje) (14) 000000000 sIone vaza karyo. teramAM varSa pavitra kumArI parvata13 upara jyAM (jana dharmanuM) vijayacakra supravRtta che, prakSaNasaMskRti (janma maraNane vaTAvI gayela) kAyaniSIdI (svapa) Upara (rahenArAo) pApa batAvanArAo (pApajJApake) mATe vrata pUrAM thaI gayA bAda maLanAra rAjakRtio kAyama karI dIdhI (zAsana bAMdhI ApyAM). pUjAmAM rata upAsaka khAravele jIve ane zarIranI zrInI parIkSA karI lIdhI. ( jIva ane zarIra pArakhI lIdhuM.) (15) 000000 sukRti zramaNa suvihita zata dizAonA jJAnI, tapasvI, RSi saMghI kenA000000 arihaMtanI niSIdI pAse, pahADa upara, umadA khANomAMthI kADhI lAvavAmAM AvelA aneka yojanathI lAvavAmAM Avela 000000 siMhaprasthavALI rANI sidhulAne mATe niHzraya 000 (16) 000000 ghaTayukta [2] vaiduryaratnavALA cAra thAMbhalAo sthApana karyA pateralAkhanA (kharca)thI. mauryakALamAM uccheda pAmela cesaTTi (cosaTha adhyAyavALA) aMgasaptikane cotho bhAga pharIthI taiyAra karAvyo. A kSemarAje, vRddhirAje, bhikSurAje, dharmarAje, kalyANa dekhatAM sAMbhaLatAM ane anubhava karatAM. (17) 000000000000 che guNa vizeSa kuzaLa, badhA paMtheno Adara karanAra badhA (prakAranA) maMdiranI marAmata karAvanAra, akhkhalita ratha ane sanyavALA cakra (rAjya)nA dhura (netA) guH-(rakSita) cakravALA, pravRttacakravALA rAjarSivaMzaviniHsRta rAjA khAravela. anuvAdaka sukhalAlajI 11 mudrArAkSasa nATakamAM naMda ane caMdraguptane "sugAMga" nAmaka mahela pATaliputramAM batAvavAmAM Avyo che. 12 bahaspati mitranA sikkAo maLe che je ke agnimitranA sikkAnA pahelAMnA mAnavAmAM Ave che ane je eja jAtanAM che. 13 A nAma khaMDagiri-udayagirinuM che jyAM A lekha che. bhuvanezvaranI pAse A nAnA pahADa che. 14 lekhanA Adi aMtamAM eka eka ma'gala cinha banAvavAmAM AvyuM che. paheluM baddhamaMgala che. ane bIjAnuM nAma hajI jANI zakAyuM nathI. Aho! Shrutgyanam Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMva 2] jainadarzanamAM dharma ane adharmatattva [ 38rU jainadarzanamA dharma ane adharmatattva [ lekhaka zrIyuta harisatya bhaTTAcArya ema. e. bi0 ela0] (anuvAdaka zrI, nagInadAsa pArekha adhyApaka gujarAta mahAvidyAlaya) [cAlu varSanA saMzodhakanA pahelA aMkamAM dharmAstikAya viSe paMDita becaradAsane eka lekha prakaTa thaye hatuM. tene mULa uddeza vicArapradezamAM utaravAne ane tAtvika zodha mATe preraNA ApavAnuM hatuM. e vAta nahiM samajanAra keTalAka zabdasparzI zraddhALu mahAnubhAve taraphathI amane sUcavavAmAM AvyuM hatuM ke A viSe tame ja kAMIka lakho. jo ke e viSe tAttvika ane aitihAsika vicAraNA karavAne ghaNuM ne ghaNe avakAza che chatAM amAre mATe hajI e prasaMga AvavAnI vAra che. daramIyAna "mAnasI" jevA baMgAlI patramAM jainadarzanasammata dharmAstikAya, adhamastikAya viSe puSkaLa carcA cAlelI che. e khaMDanamaMDanAtmaka carcAmAM moTA moTA jenetara phesaree bhAga lIdhe che. pro. zIla ane cakavatI jevA temAM paDayA che. jaina sadagRhastha pUnamacaMda zAmasukhIyAe paNa emAM rasabharyo bhAga lIdho che. e badhA lekhene sAra A sthaLe atyAre ApI zakAya tema nathI. chatAM eka e viSenA baMgALI lekhana anuvAda A sthaLe Apa ucita dhArIe chIe. e lekha aMgIya sAhitya pariSadu patrikA pustaka 34 aMka 2 jAmAM prasiddha thaele che. enA lekhaka bhaTTAcArya harisatya ema. e. bI. ela0 che. eo jainadarzananA khAsa karI jaina tarkazAstranA sArA abhyAsI che; lagabhaga daza varSa agAu teoe pote karela pramANanayatattvAkAlaMkArane IMgrejI anuvAda amane jevA Apele je pAchaLathI kramazaH jena gejheTamAM chapAye che, ane jene pharI pustakAkAre chapAvavAne keTalAka mitre vicAra kare che. ukta bhaTTAcArye prastuta lekha mAtra pratipAdakasaraNIthI samartha rIte lakhele che ane emAM aneka vidhI dalIlonI samIkSA paNa karI che. aneka jaina graMthane AdhAra levA uparAMta tarkathI paNa dharmAstikAya ane adharmAstikAyanuM svataMtra astitva sthApana karavAne e lekhamAM prayatna che, tethI jaina tatvajJAnanA abhyAsIoe e khAsa mananapUrvaka vAMcavA jevuM che. AzA che ke jenetara vidvAnee jana tatvajJAnanA eka gaMbhIra pradezamAM karelI AvI sUphama vicAraNA, rAta divasa jaina tattvajJAnanA abhyAsamAM racyApacyA rahevAnuM abhimAna rAkhanAra jaina vidvAne ane khAsa karIne jaina sAdhuone chuTathI vicAra karavA preraze ane sAcA arthamAM teone dravyAnuyogabhakta banAvaze. saMpAdaka] Aho! Shrutgyanam Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 ] jaina sAhitya saMzodhaka 1 dharma ', sAdhAraNa rIte dharmazabdanA artha puNyakarma athavA puNyakarmo thAya che. bhAratIya vedamArgAnuyAyI darzanAmAM kAi kai jagAe dharmazabdamAM naitika uparAMta arthanA ArApa karelA jovAmAM Ave che. A badhI jagAe dharmazabdanA artha vastunI "prakRti " " svabhAva ' athavA " guNa " thAya che. bauddhadarzanamAM paNa dharmazabdane naitika arthamAM prayAga jovAmAM Ave che; parantu ghaNI jagAe "kAryakAraNu zRMkhalA'' " anityatA " vagere krAi vizva niyama athavA vastudharma pragaTa karavAne paNa ene prayeAga thayA che. parantu jainadarzana sivAya khIjA kAi paNa darzanamAM dharma eka ajIva padArtharUpe svIkAravAmAM AvyA nathI. naitika artha sivAya eka navA ja arthamAM dharmazabdanA prayAga eka mAtra jainadarzanamAM ja jovAmAM Ave che. jainadarzanamAM dharma eka " ajIva " padArtha che. kAla, adharma ane AkAzanI mAka dharma amUrta " dravya che. e leAkAkAzamAM sarvatra vyApta che ane enA " pradeze! ' asaMkhyeya che. paMca " astikAya " mAM dharma paNa eka che. e "apaulika' (immaterial) ane nitya che; dharma-padArtha saMpUrNapaNe " niSkriya " che ane " aleka "mAM enuM astitva nathI. .. [ khaMDa 3 jaina darzanamAM dharmane "tikAraNa " kahevAmAM Ave che. parantu ene artha evA nathI ke dharma vastuone calAve che, dharma niSkriya padArtha che. teA pachI ene kevI rIte gatikAraNa tarIke mAnI zakAya ? dharma kAi paNa padArthanI gatinI khAkhatamAM " bahiraMga hetu " athavA " UdAsIna hetu " che; e padArthane gati karavAmAM mAtra sahAya kare che. jIva athavA kAi paNa puladravya peAtAnI meLe ja gatimAna thAya che; dharma kharI rIte jotAM kAi paNa rIte ene calAvatA nathI; te e dharma gatinA sahAyaka ane dharmane lIdhe padArthInI gati eka rIte saMbhavita bane che. vyasaMgrahakAra kahe che " jala jevI rIte gatimAna matsyanI gatimAM sahAyaka che tevI rIte dharma gatimAna jIva athavA pula dravyanI gatimAM sahAyaka che. e gatihIna padArthane calAvatA nathI. " kuMdakuMdAcArya ane khIjA jaina dArzanikA paNa A viSayamAM jala ane gatizIla mahtvanuM dRSTAMta Ape che. " jala jevI rIte gatizIla matsyanA gamanamAM sahAyatA kare che tevI ja rIte dharma paNa jIva ane pulanI gatimAM sahAyatA kare che. (92 paMcAstikAya, samayasAra, ) tattvArthasAranA kartA kahe che ke " je badhA padArtho peAtAnI meLe gatimAna thAya che, teonI gatimAM dharma sahAyatA kare che; gamana vakhate matsya jema jalanI sahAyatA grahaNa kare che tema jIva ane puladravyeA paNa gatimAM dharmanI sahAyatA grahaNa kare che. '' vastuenA gatikAryamAM dharmanA amukhyahetutvanuM ane niSkriyatvanuM ahmadeva nIce mujaba dRSTAMta sAthe samarthana kare che. siddha saMpUrNapaNe mukta jIva che. temanI sAthe saMsAranA kaze paNa saMbaMdha nathI. te pRthvInA kAI paNa jIvanA upakAraka nathI, pRthvInA kAI paNa jIvavaDe teo uSkRta thatA nathI. te kAI paNa jIvane muktimArge lai jatA nathI. chatAM e jo kAi paNa jIva bhaktipUrvaka siddha puruSanI bhAvanA kare, vicAra karIne jue ke anaMtajJAnAdi viSayamAM svAbhAvika rIte te paNa siddhanA jevA ja che, teA pelA jIva dhIre dhIre siddhatvanI prAptine mArge AgaLa vadhe che. ahIM jaNAya che ke kharI rIte jotAM jIva mArganA vaTemArgu banyA che; chatAM siddhapuruSa paNa tenI muktinuM kAraNa che, e vAtane ema nathI. kharI rIte ke kAi paNa prakAre vastuone na calAvavA chatAM, dharma kharAbara e ja rIte teonI gatinuM kAraNa athavA hetu che. pAte ja meAkSaasvIkAra karAya Aho ! Shrutgyanam 33 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMva 4] jainadarzanamAM dharma ane adharmatattva [ 28, lokAkAzanI bahAra dharmatattvanuM astitva nathI. eTalA mATe ja svabhAvathI ja urdhvagati hovA chatAM muktajIva lokAgra Upara AvelI siddhazilA upara rahI jAya che ane tethI uMce aloka nAmanA anaMta mahAzUnya AkAzamAM vicArI zakatA nathI. je badhAM kAraNothI lokAkAza alokAkAzathI bhinna che teomAMnuM eka kAraNa lokamAM dharmanI avasthiti e che. vizvamAM vastuonI sthiti ane vizva vastuonI niyamAdhInatA gatisApekSa che. eTalA mATe dharmane lIdhe ja lokAkAza athavA niyamasaMbaMdha vizva saMbhavI zakayuM che, ema kahI zakAya. ema chatAM e paNa yAda rAkhavuM joIe ke dharma gatimAM sahAyaka kAraNa sivAya bIjuM kazuM nathI. padArtho pitAnI meLe ja gatimAna athavA sthitizIla hoya che ane kaI paNa sthitizIla padArthane dharma calAvI zakatuM nathI. eTalA mATe ja vizvanI vastuo satata doDA deDa karatI jovAmAM AvatI nathI. vizvamAM je niyama ane zRMkhalA (vyavasthA) pratiSThita rahyAM che tenuM eka kAraNa dharma che ema kahI zakAya. adhyApaka zIlanA mata pramANe dharma gatinuM sahAyaka kAraNa to che ja paNa te "ethI paNa bIjuM kaMIka vadhAre che " teo kahe che. "te e sivAya paNa kaMIka che, te niyamabaddha gati paraMparAnuM (system of movements) kAraka athavA to kAraNa che, jIva ane pulanI gatiomAM je zaMkhalA (order) rahI che tenuM kAraNa dharma ja che" temanA mata pramANe dharma kaMIka lAIblITsa pratipAdita prathamathI niyata thaela vyavasthA (Preestablished harmony ) nA jevo che. prabhAcandranI "sakRti yugapalphAvigati" e ukti Upara teo pitAne matavAda sthApana kare che, vastuonI gatiomAM je zaMkhalA athavA niyama dekhAya che tenuM kAraNa dharma ja che e prabhAcaMdrano kharekhara abhiprAya che ke kema te viSe saMdeha che. ukta khalAnA kAraNemAM dharma paNa eka che e vAta svIkArya che, paraMtu vastuonI saMkhalAbaddhagatimAM dharma uparAMta bIjA kAraNonI paNa jarUra paDe che ene paNa svIkAra karavo paDaze. sarevaramAM masyapaMkti je zaMkhalAthI javara avara kare che te zaMkhalAmAM sarovaramAMnuM ja pANI eka mAtra kAraNa che ema kahI na zakAya. mInapaMktinI Upara jaNAvelI susaMbaMdhagatine viSe taLAvamAMnuM pANI je rIte kAraNa bane che te rIte ma nI prakRti paNa kAraNa bane che. prameyakamalamArtaDamAM prabhAcaMdra kahe che " vivAdApannasakalajIvapudgalAzrayAH sakRdgatayaH sAdhAraNabAhyanimittApekSAH yugapadbhAvigatitvAdekasaraHsalilAzrayAnekamatsyagativat / tathA sakalajIvapudgalasthitayaH sAdhAraNabAhyanimittApekSA yugapadbhAvisthititvAdekakuNDAzrayAnekabadarAdisthitivat / yattu sAdhAraNaM nimittaM sa dharmo'dharmazca tAbhyAm vinA tadgatisthitikAryasyAsambhavAt " ene bhAvArtha evo che ke badhA jIva ane paulika padArthonI gatie eka sAdhAraNa bAghanimiranI apekSA rAkhe che; kAraNa e badhA jIva ane paulika padArtho yugapata eTale ekI vakhate ja gatimAna dekhAya che. sarovaranAM aneka manI yugapagati joIne jevI rIte ukta gatinAM sAdhAraNa nimitarUpe eka sarovaramAM rahelA pANInuM anumAna thAya che, tevI rIte jIva purka, lanI gati parathI eka sAdhAraNa nimittanuM anumAna karavuM paDaze. badhA jIva ane paulika padArthonI sthitie eka sAdhAraNa bAhaya nimittanI apekSA rAkhe che; kAraNa e badhA jIva ane paulika padArtho yugapata sthitizIla jovAmAM Ave che. eka kuMDamAM aneka borAonI yugapata sthiti joI je rIte ukta sthitinAM sAdhAraNa nimittarUpe eka kuMDanuM anumAna thAya che te rIte jIva, palanI sthiti parathI eka Aho! Shrutgyanam Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 ] jaina sAhitya saMzodhaka | spaMda rU sAdhAraNa nimittanuM anumAna karavuM paDaze. dharma ane adharma yathAkrame A sAdhAraNa nimitta che; kAraNa e banne sivAya uparAta gatisthitirUpa kArya saMbhavatuM nathI." prabhAzcaMdranAM Upara utArelAM vacana UparathI e ja siddha thAya che ke ekathI vadhAre padArthanI yugapat gati parathI dharmatattvanA astitvanuM anumAna karAya che. parantu je rIte eka padArtha pachI bIjo eka padArtha jAya eTale ja te zRMkhalAbaddha che ema kahI zakAtuM nathI. tevI rIte be ke tethI vadhAre padArthonI yugapat gati UparathI ja tee zRMkhalAbaddha che evuM anumAna karI zakAtuM nathI. gatie yugapat thai eTale zRMkhalAbadu thaI gaI evuM ja kaMi nathI. dhAre ke kaiAi taLAvamAM eka mAchalI uttara tarapha doDe che; eka mANasa pUrva tarapha tare che; jhADa parathI kharI paDeluM eka pAMdaDuM pazcima tarapha taNAtuM jAya che ane eka kAMkarA sareAvaranA taLIyA tarapha utaratA jAya che. A badhI gatie yugapat che ane e yugapat gatie, gati kAraNa jalane lIdhe ja saMbhava zake che. parantu e badhI gatiemAM yogapadya hovA chatAM kAI paNa zaMkhalA ( vyavasthA ) dekhAtI nathI. te ja rIte dharma yugapat gatinuM kAraNa hevA chatAM ene temAM rahelI zRMkhalAnuM kAraNa kahI zakAya nahiM. dharmane janadarzanamAM niSkriya padArtha kahevAmAM AvyA che. gati paraMparAnI zRMkhalAmAM dharmanI upayeAgitA che e svIkArya che; parantu yAda rAkhavuM joie ke dharma kriyAzIla vastu nathI ane tethI vizvanI gatimAM je zRMkhalA che tenuM eka mAtra kAraNa dharma che evuM kahI zakAya nahiM. "" eTale amane lAge che ke adhyApaka cakravartIe, paMDitavara zIlanA dharmasaMbaMdhI matavAdanI je samAlAcanA karI che te yuktisaMgata che. parantu gatisamUhanI zRMkhalAnuM kAraNa zodhavA jatAM adhyApaka cakravartIe adharmatattva lAvI mukayuM che. sthiti kAraNa adharma "yuktithI" dharmanA " pUrvagAmI " ( logically prior) che ane adharmanuM phaLa athavA kAryane nirAsa karavA mATe athavA tene kaMika aMze maMda karavA mATe dharmanA prayatnathI zRMkhalAnI utpatti thai che, evA temanA mata heAya ema lAge che. vidvAna adhyApakane A mata ame svIkArI zakatA nathI. ApaNe bhUlI javuM na joie ke dharma ane adharma banne niSkriya tattvA che. teonA astitvathI gatizrRMkhalAnA ArvibhAvane sahAyatA maLI zake, parantu gatizrRMkhalAnI utpattimAM tenuM kriyAkAritva khIlakula nathI. kharI vAta te e che ke dharma, adharma, AkAza athavA kAla bhegAM athavA alaga alaga vastuenI gatiparaMparAmAM zRMkhalA lAvavAne samartha nathI. eenuM astitva zRMkhalAnA sahAyaka tarIke gaNAyA chatAM ee badhI rIte niSkriya dravya che. vizva niyamanuM kAraNa nakkI karavA jatAM advaitavAda " padmAvruttiyam " sapadArthane lAve che ane zvaravAda eka mahAna sraSTAne nirdeza kare che. jainadarzana advaitavAda, katRtvavAda annene viredhI che eTale zRMkhalAbaddha gatinuM ane tenI sAthe vizvamAM rahelA niyamanuM kAraNa nakkI karavAmAM jaitene peAtAnI meLe gatizIla jIva ane pulanI svAbhAvika prakRti Upara ja AdhAra rAkhavAnI pharaja paDe che. badhA jIveAmAM samAna ja jIvanA guNA rahelA che. tethI badhA jIvAnAM karyAM ane kriyApaddhati ghaNe bhAge eka prakAranI ja heAya che. vaLI eka ja kAla, AkAza, dharma, adharma ane pulanI sAthe joDAine badhA jIvane kAma karavuM paDe che; e kAraNathI paNa jIvAmAM eka niyama ane zRMkhalAnA ArvibhAva thAya che. jaDa jagatanI zRMkhalA saMbaMdhe amane lAge che ke jaina darzana Adhunika vijJAnasaMmata mata svIkAravAmAM lagAre AnAkAnI nahiM kare. vartamAna yuganA jaDa vijJAnanA AcAryanI peThe jaine paNa kahI zake ke jaDa jaMgatamAM je zRMkhalA che te jaDa padArthanAM svAbhAvika guNamAMthI janmelI che. Aho! Shrutgyanam Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtra 4 ] jainadarzanamA dharma ne adharmatattva [ 287 jaDanuM saMsthAna (mass ) ane gati (motion) gurutvAkarSaNanA (law of gravity) niyama ane jaDamAM rahelI AkaSa~Na vikarSaNa zakti (Principles of attraction and repulsion) mAMthI ja jaDa jagatanI zRMkhalA udbhave che. jaDa vyApAreAmAM (Purely material phenomena) jeniyama jovAmAM Ave che tenI pratiSThAmAM dharma, adharma, AkAza ane kAlanuM astitva bahu ja sahAyaka che, e paNa ahiM svIkAravuM joie. jagatamAM chavAnuM astitva paNa jaDa jagatanI zRMkhalAnuM peSaka che; kAraNa anAdikAlathI je badhA baLavA saMsAramAM bhramaNa karI rahyA che, teenAM prayeAjana ane abhIpsA anusAra jaDa dravya athavA pula dhIme dhIme badalAtAM AvyAM che. e rIte jaNAya che ke vastuenI gitamAM je zRMkhalA che te mULa te vastunI ja kriyAzIla prakRtimAMthI ja udbhavelI che, ane dharmatatvanuM astitva mAtra e zRMkhalAnI pratiSThAnuM sahAyaka che ema nathI. adharma, AkAza vigere tattvA paNa enA pirapeASaka che. padArtho svabhAvathI ja tisthitimAM katRtvAdhikArI che ema tatvArtharAjavArtikakAra vizeSa paNe kahe che ane teo dharma ane adharmane " upagrAhaka " kahe che. teo kahe che ke aMdha vyakti pharatI vakhate lAkaDInI sahAya le che; lAkaDI tene pheravatI nathI, tenA kravAmAM mAtra sahAyatA kare che. te lAkaDI kriyAzIla kartA heta; te te acetana ane uMdhelI vyaktine paNa pheravata. eTalA mATe aidhanI gatimAM lAkaDI upagrAhaka che. vaLI daSTinA vyApAramAM prakAza sahAyakArI che. dekhavAnI zakti AMkhanI ja che, prakAza daSTiktinA janmAvanAra nathI. prakAza je kriyAzIla kartA heta, te te acetana ane uMdhelI vyaktine paNa darzana karAvata. eTalA mATe daSTi vyApAramAM prakAza upagrAhaka che. teo kahe che " kharAkhara e ja rIte jIve ane jaDa padArtho peAtAnI meLe gatimAna athavA sthitizIla thAya che. teonA gati ane sthitivyApAramAM dharma ane adharma upagrAhaka eTale niSkriya hetu che. teo te tinA ke sthitinA ' kartA ' ke janmAvanAra nathI. dharma ane adharma jo gaMta ane sthitinA kartA hAta te gati ane sthiti asaMbhavita thAta." dharma ane adharmane sakriya dravyarUpe kalpavAmAM Ave te jagamAM gati ane sthiti zA mATe asaMbhavita thAya, tenuM paNa pratipAdana karela che. dharma ane adharma sarvavyApaka ane leAkAkAzamAM sarvatra vyApta che. ethI jyAre jyAre dharma kAi vastune gatimAna kare tyAre tyAre adharma tene aTakAvI de; evI rIte jagatamAM sthiti asaMbhavita thaI paDe. eTalA mATe akalaMkadeva kahe che ke jo dharma ane adharma niSkriya dravya uparAMta khIjuM kaMSTaka hAta te jagatamAM gati ane sthiti asaMbhavita thAta. gati ane sthiti jIve ane jaDa padArthonI kriyAsApekSa che. dharma ane ame gati ane sthitinA sahAyaka che ane eka rIte dharma ane adharmane lIdhe ja gati ane sthiti saMbhave che. ahiM ApaNe jarA AgaLa vadhI zuM ema na kahI zakIe ke zRMkhalAbaddha gati ane zRMkhalAbaddha sthiti jIva ane jaDa padArthInI svAbhAvika kriyA upara AdhAra rAkhe che ane tenA sahAyaka ane arihArya hetu hevA chatAM dharma ane adharma eka sAmaTAM athavA judAM judAM gati sthitizrRMkhalAnAM janmAvanAra ( cause ) nathI ? dharma ane adharma pratyakSanAM viSaya nathI ane tethI te satpadArtha nathI, evuM kahenArane jainA ayuktavAdI kahe che. pratyakSanAM viSaya nahiM evA aneka padArthone satya mAnavAnI ApaNane pharaja paDe che ane ApaNe tema mAnIe paNa chIe. padArthoM jyAre gatizIla ke sthitimAna jovAmAM Ave che, tyAre jarUra evuM koi dravya hAvuM joie ke je teone gati ane sthitivyApAra karavAmAM madada kare. A yuktivarDa dharma adharmanA astitvanuM ane dravyatvanuM anumAna karavAmAM Ave che. kAI kAi kahe che ke AkAza ja gatinuM kAraNa che ane AkAzathI bhinna evA dharma, adharma dravyane vIkAra karavAnI Aho ! Shrutgyanam Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka [ khaMDa 3 jarUra nathI. jaina dArzaniko e matavAdanI niHsAratA batAvavA kahe che ke avakAza Apavo eja AkAzane guNa che. avakAzapradAna e gatizIla padArthone gati kriyAmAM madada ApavA karatAM judI vastu che e samajI zakAya evuM che. e banne guNonI A maulika bhinnatA mULathI ja bhinna evA be dravyonuM astitva pratipAdana kare che ane eTalA mATe dharmatattva AkAzathI juduM ja dravya che. vaLI e paNa jaNAya che ke je AkAza gati kAraNa hota to vastuo alokamAM praveza karI lokAkAzanI mAphaka tyAM paNa Ama tema saMcarI zakata. aleka e AkAzane aza hovA chatAM te bilakula zUnya ane padArtha rahita che ( eTaluM ja nahiM paNa siddho suddhAM tyAM praveza karI zakatA nathI,) A uparathI ja samajAya che ke dharma savya che, alakamAM enuM astitva nathI ane lokamAM vyApta rahI lokAkAza ane alokAkAza vacce eka moTI bhinnatA pratipAdana kare che. adaSTa ja gati kAraNa che dharma dravyanI sattA nathI ema paNa koI kAI kahe che. paraMtu yAda rAkhavuM joie ke cetana jIva je zubhAzubha karma kare che, tenA ja phaLa tarIke adRSTa kalpAyuM che. cetana jIvane javara avara karAvavAmAM adaSTa samartha che ema dalIla khAtara mAnI laie te paNa pApa-puNya karmanA akartA ane tajajanya adaSTanI sAthe koI paNa jAtanA saMbaMdha vinAnA je jaDa padArtho che teonI gatinuM kAraNa zuM hoI zake? ahi yAda rAkhavuM joIe ke jana mata pramANe dharma, padArthane calAvanAra ke dravya nathI, e vastuonI gati kriyAmAM mAtra sahAyatA kare che. gatimAM dharmanA jevuM eka niSkriya kAraNa avazya svIkAravuM joIe. adaSTanI sattA svIkArIe te paNa tethI dharma eka saMta tema ja ajIva dravya che e matane kaI paNa rIte bAdha Avato nathI. adharma vizvavyApAranA AdhAranI zodha karavA jatAM aneka darzane khAsa karIne prAcIna darzano be virodhI tonI zodha kare che. jarathue pravartAvelA dharmamAM ApaNe "ahurAmajada" ane "aharimAna" nAme para virodhI-hitakArI ane ahitakArI devatAone paricaya pAmIe chIe. prAcIna yAhudI dharmamAM ane khristI dharmamAM paNa izvara ane tene ciratri zayatAna vidyamAna che. deva ane asuranI bhAratamAM purAtana dharma kathA che. dharmavizvAsanI vAta choDIne je ApaNe dArzanika tattvavicAranI AlocanA karIe to tyAM paNa tavAdanI eka asara jovAmAM Ave che. e badhA dvaitavAdamAM AtmA ane anAtmAno bheda khAsa ullekha yogya che ane e bhedanI kalpanA lagabhaga dareka darzanamAM kaIne kaI rIte rahelI che. sAMkhyamAM e vaitapuruSa-prakRtinA bhedarUpe varNavavAmAM AvyuM che, vaLI vedAMtamAM brahma ane mAyAnA saMbaMdhanA vicAramAM Atane kAMIka AbhAsa jaNAya che. pheMca philasupha DekArTanA anuyAyIo AtmA ane jaDanI bhinnatA joI zakyA hatA ane teno samanvaya karavAno temaNe vRthA prayAsa karyo hate. jaina darzanamAM jIva ane ajIva e paraspara bhinna mULatA che. A badhA dvato uparAMta dArzanikA bIjA paNa aneka daita svIkAre che jemake sata ane asata ( Being and non Being ) tattva ane paryAya ( Noumenon and Phenomenon ) vagere. prAcIna grIkee bIjA eka suprasiddha bhedanI kalpanA karI hatI te bheda gati ane sthiti vaccene. herAkalITrAsanA ziSyonA mata pramANe sthiti e khare tAtvika vyApAra nathI, dareka padArtha dareka kSaNe Aho I Shrutgyanam Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e 4] jainadarzanamA dharma ane adharmatattva [ rU86 badalAyA kare che ane evI rIte dareka padArtha dareka kSaNe ja gatizIla che, ema kahI zakAya. bIjI bAjue vaLI pArameniDisanA ziSyo kahe che-gati asaMbhavita che, parivartana na pAme evI sthiti ja svAbhAvika tattva che. e be pakSonA vAdavivAdamAMthI gati ane sthiti banI satyatA ane tAttviktA samajAya che. jeo kevala tattvavicArane pakSa na letAM loka vyavahAra tarapha paNa daSTi rAkhe che teo gati ane sthitimAMthI koI paNa ekanI satyatA bilakula uDAvI daI bIjAnI tAttvikatA darzAvI zakatA nathI. jaino anekAMtavAdI che; ethI teo gatikAraNa dharma ane sthitikAraNa adharma, e bannenI tAttviktA svIkAre emAM kaMI navAI nathI. dharmane lIdhe gati che ane adharmane lIdhe sthiti che dharma ane adharma banne sata dravya che, ajIva dravyamAM samAveza pAme che. banne ja lokAkAzavyApI sarvagatavyApaka padArtha che. mahAzUnya alokamAM bannenuM astitva nathI. "dharma tethI kaMika vadhAre che-te niyamabaddha gati paraMparAne kAraka ke kAraNa che--jIva ane purkalanI gatiomAM je zaMkhalA rahelI che tenuM kAraNa dharma ja" che-ema mAnavuM yuktisaMgata nathI. jainadarzananA mata pramANe jIva ane pula banne pitAnI meLe gatizIla che ane dharma saMpUrNapaNe niSkriya dravya che; eTalA mATe dharma vizvamAM rahelI zRMkhalAne vidhAyaka che ema kahI zakAya nahiM. adharma paNa niSkriya dravya che. jIva ane pula pitAnI meLe ja sthitizIla che. jagatamAM je zaMkhalAbaddha sthiti hoya te tenuM kAraNa adharma che ema kahI zakAya nahiM-jIva ane pulano svabhAva ja tenuM kAraNa che. dharma ane adharmamAMthI eke jagatamAM rahelA niyamane kartA nathI. vaLI emAMnA koI ekane bIjAne yuktithI pUrvagAmI (logically prior) kahI zakAya nahi. dharma ane adharmamAMthI koI eka bIjAnA vyApAranI pratikriyA kare che ane e ciravirodha ke anaMtasaMgrAma upara vizvakhalA TakelI che ema mAnavuM e yuktiviruddha che. grIkadArzanike prasiddha karela "rAga " ( Principle of love) ane "TheSa(Principle of hate)nA siddhAMtanI sAthe dharma ane adharmanA siddhAMtanI tulanA thaI zake ema nathI. dharmane bahirmukhI gatinuM kAraNu ( principle "guaranteeing motion within limits") ane adharmane aMtarmukhI gatinuM kAraNa madhyAkarSaNa kAraNa (keSTaka Principle of Gravitation) kahevuM e khoTuM che ema amane lAge che. paramANukAyasaMrakSaNamAM je be paraspara Gaziell ( Positive and negative ) agla's alsnal 641412 (electromagnetic influences) jovAmAM Ave che tenA jevA paraspara vireAdhI kAI be to sAthe dharma adharmanI tulanA thaI zake ema nathI. dharma ane adharma saMpUrNapaNe niSkriya dravya che. jevI rIte "keMdrAbhimukhI" ane keMdrabahirgAmI" gati (centripetal and centrifugal forces)nI sAthe temanuM sarakhApaNuM nathI. tevI rIte temanI upara koI paNa prakAranA kriyAkAritva ( dynamic energising) Aropa karI zakAya ema nathI. jainadarzanamAM adharmano artha pApa ke nItiviruddha apakarma evo nathI e eka sata ajIva tatva che; vastuonI sthitizIlatAnuM eka kAraNa che. jIvo ane jaDa vastuonA sthitikAraNa tarIke e varNavAya che. tethI adharma gatizIla padArthane aTakAvI de che, evo artha sUcita thatuM nathI. adharma e sthitine kAraka sahabhAvI kAraNa che, dravyasaMgrahakAre ene "tALakuvALa kapAyA(thAnazutAnAM nasadAro ) arthAt sthitizIla padArthane sthiti sahAyaka kahela che. sthitizIla padAInI sthitine je sahAyatA kare tene vizaddha darzanavALA arihaMtAe adharma kahe che. pazaonI sthi Aho! Shrutgyanam Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 tieno pRthvI jema sAdhAraNa Azraya che tema jIva ane pulonAM sthiti vyApAranuM adharma sAdhAraNa Azraya che. (tasvArthasAra adhyAya 3-35-36) gamanazIla pazuone pRthvI aTakAvI detI nathI, tema chatAM pRthvI na hoya te teonI sthiti paNa saMbhavatI nathI; te rIte koI paNa gatizIla vastune adharma aTakAvI detA nathI tema chatAM adharma sivAya gatizIla padArthanI sthiti paNa saMbhavatI nathI. A prasaMge jaina lekhake adhama sAthe chAyAnI paNa sarakhAmaNI kare che. "chAyA jevI rIte tApathI baLatA prANIenuM ane pRthvI jevI rIte ane sthitikAraNa che tevI rIte adharma paNa puDalAdivyanuM sthitikAraNa che." adharma "akartA " eTale ke niSkriya tattva che. e vastuonI sthitino hetu ke kAraNa hovA chatAM kadApi kriyAkArI (Dynamic or productive) kAraNa nathI. eTalA mATe adharma sthitine "bahiraMgahetu" athavA "udAsIna hetu" kahevAya che. e "nitya" ane "amUrta" che, sparza, rasa, gaMdha Adi guNo emAM nathI. e badhI bAbatamAM dharma, kAla ane AkAzanI sAthe adharmanuM sarakhApaNuM che. ene viziSTa guNa che ane e vastunA sthiti paryAyono AdhAra che tethI te saddhavya che. adharma dravyatvarupe avazya jIva samAna che. jIvanI mAphaka e paNa anAghanaMta ane apaulika (immaterial) che. pahelAM kahevAmAM AvyuM che ke adharma, ajIva arthAta anAmadravya che. dharma, kAla, pula ane jIvanI peThe adharma lokAkAzamAM rahelo che. anaMta AkAzamAM enuM astitva nathI. adharma vartamAna (Arita) ane pradezaviziSTa (kAya) hovAthI paMca astikAmAM enI gaNatarI thAya che eka avibhAjya pula paramANuvaDe jeTaluM sthAna rokAya che tenuM nAma "pradeza'. adharma lokAkAzanI sImAmAM rahelo hoI enA pradeza anaMta nathI; eo nirdiSTa sImAmAM rahelA hAI eene aMta che. jeno adharma dharma ane jIvanA pradezane "asaMkhya" arthAta gaNatarI na karavA yogya kahe che. Ama adharma "asaMkhyayapradeza" hovA chatAM e eka che-mAtra eka ja vyApaka padArtha che. e vizva vyApI ("lokAvagADha") ane vistRta ("pRthula") che. dharmanI mAphaka adharmanA pradezo paNa paraspara joDAyelA che, tethI adharma e eka vyApaka saMpUrNa padArtha kahevAya che. A bAbatamAM kAlatattvanI sAthe adharmanuM jAdApaNuM che, kAraNa ke kAlANuo paraspara joDAyelA nathI. dharma ane adharma bannene mULathI eka ja dravya kahI zakAya ke nahi? bane e lokAkAza vyApI che eTale banene "deza" eka che. bannenuM "saMsthAna" arthAta parimANa eka ja che. banne eka "kAla"mAM rahelA che. dArzanike eka ja "darzana" arthAta pramANanI madadathI bannenA astitvanuM anumAna kare che. dharma ane adharma "avagAhana mAMthI eka che arthAta bane paraspara gADhapaNe joDAyelA che. bane tattva " dravya" che, amUrta che ane reya che. eTale dharma ane adharmane be bhinna dravya na gaNatAM bannene ekaja dravya kahIe te zo doSa? enA uttaramAM tattvArtharAjavArtikakAra kahe che ke dharma ane adharmanAM kArya bhinna che ethI e banne bhinna dravya che eka ja padArthamAM eka ja samaye rUpa, rasa ane bIjA vyApAro jovAmAM Ave che; parantu teTalA mATe rUpa rasAdine zuM eka ja vyApAra kahIzuM? - AkAza tatvane gati ke sthitinuM kAraNa mAnIne dharma ane adharmanA astitvano asvIkAra karI zakAya tema nathI. avakAza arthAta sthAna devuM e ja AkAzanuM lakSaNa che; jevI rIte nagaramAM ghare vigere Aho! Shrutgyanam Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMja 4 ] jainadarzanamAM dharma ane adharmatattva [ 338 rahelAM hoya che tevI rIte dharma, adharma ane bIjA dravyo AkAzamAM rahelAM che. je sthiti karAvavI ane gati karAvavI e AkAzanA guNa hota to anaMta mahAzunya alokamAM paNa e guNono abhAva hota nahi. alokAkAzamAM gati-sthiti saMbhavita hota to lokAkAza ane anaMta alokAkAza vacce kaze bheda raheta nahiM. vyavasthita loka ane anaMta alokanA bheda UparathI ja samajAya che ke AkAzamAM gati-sthitinA nimitta kAraNatvane Aropa karI zakAya tema nathI ane gati-sthitinA kAraNarUpe dharma adharmanuM astitva avazya svIkAravuM joIe. avakAza ApanAra AkAza vinA dharma ane adharmanuM koI paNa kArya thaI zake nahiM e kharuM che; paraMtu teTalA mATe AkAzanI sAthe dharma ane adharmano kAMI paNa bheda che nahiM evuM kAMI nathI. vizeSikadarzanamAM diga kAla, ane AtmA judA judA padArtha tarIke svIkArAyA che. AkAza vinA eemAMnA keInuM paNa kArya thaI zake nahi ema chatAM e badhAMnuM astitva AkAzathI judu mAnavAmAM AvyuM che. jo eka ja dravyamAM judAM judAM kAryano Aropa karI zakAya ema hoya to nyAyadarzanasaMmata anekAtmavAdanI yuktiyuktatA kayAM rahI ? vaLI sAMkhyadarzana satva, rajas ane tamasa nAme traNa judA judA guNone prakRtimAM Aropa kare che te paNa yukata kevI rIte gaNAya ? e traNe guNamAM koI paNa eka guNa jude jude traNa prakAre kAma kare che ema mAnata to 5NuM cAlata. mULathI ja bhinna kAryonuM kAraNa eka heya te sAMkhyamata puruSa bahutvavAda siddha thaI zake nahiM. bauddhadarzana saMparkaMdha, vedanAtkaMdha, saMjJAskaMdha, saMskAraskaMdha ane vijJAna skaMdha nAme pAMca judA judA skaMdhono ullekha kare che. chellA skaMdha sivAya bAkInA bIjA kaMdho saMbhavI na zake evA hovA chatAM bauddha pAMce skaMdhe svIkAra kare che. eTale eka padArtha bIjA padArtha upara AdhAra rAkhato hoya te paNa je bannenA kAryamAM maulika bheda hoya te banne padArthanuM jUduM astitva svIkAravuM joIe. dharma ane adharma amUrta dravya che; eTale teo bIjA padArthanI gati-sthitimAM kevI rIte sahAyaka thaI zake ? evI zaMkA lAvavAnuM kAraNa nathI. dravya amUrta hovA chatAM paNa kArya karI zake che AkAza amUrta hovA chatAM paNa bIjA padArthane avakAza Ape che. sAMkhyadarzanasaMmata pradhAna paNa amUrta che; Ama chatAM puruSane mATe enuM jagata prasavanuM kArya svIkArAya che. bauddhadarzananuM vijJAna amUrta hovA chatAM nAma pAdinI utpattinuM kAraNa che. vaizeSikasaMmata apUrva paNa zuM che ? e paNa amUrta che; ema chatAM e chavanA sukhaduHkhAdinuM niyAmaka che. eTale dharma ane adharma amUrta hovA chatAM kArya kare che e viSe zaMkA lAvavI nirarthaka che. dharma ane adharma zabda sAdhAraNa rIte naitika arthamAM vaparAya che; chatAM jainadarzanamAM e banne dravya che, be e ajIva tatva che. koI koI dharma adharmanA e be artha vacce saMbaMdha zeAdhavAno prayatna kare che. tenI ja AlocanA amo upasaMhAramAM karIzuM. dharma gatinuM kAraNa che ane adharma sthitine kAraNa che. naitika arthamAM dharma eTale puNyakarma ane adharma eTale pApakarma. koi koinA mata pramANe dharmane gatikAraNa" e tAttvika artha ja mULa ane prAcIna che; pAchaLathI emAMthI ja dharmane naitika artha nIkaLyo che. teo kahe che ke chavadravya svabhAvathI ja 34 (sarvAti ) che. arthAta te vizuddha svabhAvamAM jeTale aMze sthita haze teTale ja aMze tenI urdhvagati thaze ane lokAgra tarapha AgaLa vadhaze. dharma e gatikAraNa che; eTale sukhamaya urvalokamAM javAmAM jIvane je sahAyaka thAya tene dharma kahI zakAya. A tarapha vaLI pApasparzarahita puNyakarma karavAthI ja jIva urdhvalokamAM jaI zake che. e kAraNathI je dharmazabda pahelAM jIvanI urdhvagatine sahAyaka e artha prakaTa karato hato te zabda vakhata jatAM pUNyakarmavAcaka thaI gayo. tevI rIte adharma mULathI jIvanI sthitine sahAyaka evA Aho! Shrutgyanam Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ] jaina sAhitya saMzodhaka [ aMka 2 arthanA vAcaka hAI pALathI jIvA je vaDe saMsAramAM baMdhAi rahe che te pApakarmanA vAcaka thai paDayA che. A matamAM amArI AsthA esatI nathI. dharma ane adharmanA tAtvika ane naitika e e az vacce Upara je saMbaMdhasthApana karavAne prayatna karavAmAM AvyA che te yuktisaMgata (logical ) paNa nathI ane kAlakramane baMdha besatA (chronological) paNa nathI. jIvanI mAtra svAbhAvika urdhvagatine ja dharma sahAyatA kare che ema mAnavuM kevI rIte yuktiyukta hoi zake ? jainadarzanamAM dharma sarva prakAranI gatinuM kAraNa che, ema kahevAmAM AvyuM che. jIvanI gatine e jema sahAyatA kare che tema pulanI gatine paNa sahAyatA kare che. badhA prakAranI gatinuM kAraNa dharma jIvane mAtra urdhvagatimAM sahAyatA kare ema kema mAnI zakAya? jyAre jIva janasaMmata narakAmAMnA koi ekamAM jAya che. tyAre jIvanI te adhAtimAM paNa dharma sahAyatA kare che ema ame samajI zakIe chIe, dharmatattva urdhva gatine je rIte sahAyatA kare che tevI ja adhAtine paNa sahAyatA kare che. eTalA mATe dharma zabdanAM ' gatikAraNa ' evA tAttvika artha sAthe tenAM 'puNyakarma' e naitika arthanA kAI paNa prakArane saMbaMdha hAI zake nahiM. adharmanI bAbatamAM paNa kahI zakAya ke e tattva du:khamaya saMsAra athavA yaMtraNApUrNa narakAmAM jIvanI sthiti jevI rIte saMbhavita kare che tevI ja rIte vaLI AnaMdadhAma urdhvaleAkamAM jIvanI sthiti saMbhavita kare che. ethI sthitikAraNa adha'nI sAthe pApakarma rUpa adha'nA kAi paNa saMbaMdha heAi zake nahi. vaLI ema paNa kahI zakAya nahiM ke puNyakarma karavAmAM amuka prayatnazIlatA hoya che ane pApakarmamAM amuka jaDatA hAya che, tethI gati-kAravAcaka dharma-zabdanI sAthe puNyakama vAcaka dharma-zabdanA saMbaMdha che ane sthitikAraNu vAcaka adharmazabdanI sAthe pApakarmavAcaka adharmazabdanA saMbaMdha che. jainadharmanI nItimAM ja nahiM paNa bhAratanI lagabhaga badhI ja dharmanItimAM eka vAtane svIkAra thaelA che ke puNyavAna, sukarmI athavA dharmasAdhaka vyakti kriyAvAna na paNa hoya. acaMcaLa sthiti ke ciragaMbhIra dhairyanI bhAratIya dharmanItimAM aneka sthaLe prazaMsA karavAmAM AvelI che ane ene ja sAdhanAnuM mULa ane lakSya kahela che. e dRSTie jotAM dharma karatAM adharma ja vadhu pramANamAM dharmapeASaka che ema kahI zakAya. kharI vAta e che ke tisthiti-kAraNarUpe dharma adharmanI tAttvikatAnA svIkAra e jainadarzananI viziSTatA che. enA naitika ane tAttvika banne az vacce saMbaMdha sthApana karavAnA prayAsa sarvathA vyathai lAge che. Aho ! Shrutgyanam Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaM kuMrapAla sonapAla saMbaMdhI keTalIka hakIkata [ 393 kuMrapAla sonapAla saMbaMdhI keTalIka hakIkata amadAvAdamA dUdhezvara AgaLathI jaDelo lekha [ le zrIyuta ratnamaNirAva bhImarAva ] thoDA samaya upara amArI mitramaMDaLI dUdhezvara pAse nadI kInAre "pIkanIka' mATe gaI hatI. dUdhezvara voTara varkasanI jamaNI bAjunA eka khetaramAM eka nadI kInAre eka lemanI jagyA kuAnA thALAnI bAjumAM kAMI dheluM jaNAyuM ane pAsenAM jhAMkharAM dUra karI joyuM to Arasane patthara jaDelo hoya ema lAgyuM, patthara upara mela jarA sApha karIne joyuM to temAM keTalIka mUrtio ane lekha jevuM dekhAyuM; tethI Akhoye patthara barobara sApha karyo tyAre zuddha dhoLA ArasamAM eka ghoDesvAranI mUrti ane nIce traNa bIjI mUtio ane AjubAju lekha katarelo jaNAyo. mArA eka mitre mane e patthara batAvyo ane lekhano bhAga AsapAsa pensIla ghasIne cekha ukale e karI Apyo. ITa cunAnA kuAmAM bAjue A Arasa patthara jaDelo che, ane Arasa zuddha gheLe che ane AkAra laMbacorasa che. pattharanI laMbAI Azare poNA be phITa ane pahoLAI eka lekhanuM saparUpa phuTa che. AsapAsa doDha ke piNAbe Icane bAkInA pattharathI jarA uMco hAMzIyo (margin ) rAkhela che. ane e hozIyAnI upara ane AjubAju lekha katarelo che. nIcenA bhAgamAM kAMI nathI. lekha traNa bAjunA hAMzIyAmAM pure na thavAthI tene chevaTano DobhAga uparanA hAMzIyAnI lekhanI lIMTInI taLe lakhyo che. vaccenA saMbacorasa bhAgamAM DAbI bAjue ghoDesvAranI mUrti che ane jamaNI bAju tenI traNa strIo satI thaI tenI mUrtio che. mathALe sUrya caMdra mukyA che. badhIye mUrtionAM mukha toDI nAMkhelAM che. ghoDAnuM mukha akhaMDita che. ghoDesvAra laDavaiyo hoya evo lAge che. strInA paheraveza uttara gujarAta ke mAravADa jevA dekhAya che ane cuMdaDInI bhAta paNa spaSTa kotarelI che. lekhanA akSara bahu spaSTa kotarelA che ane bhASA keTalIka te vakhatanA lekhomAM Ave che evuM azuddha ane mizraNavALI che; e "sAgamana kIdhe' 'sabhaM bhavati, vaje rAje' "gareu" "dalI' vagere zabdothI jaNAze. artha spaSTa che. lekha nIce pramANe che: 10. Aho! Shrutgyanam Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 jaina sAhitya saMzodhaka [khaMDa 3 saMvata 1672 varSe vaizASa sudi 3 gareu saM / sonapAla putra saM / rUpacaMda bhArajA rUpazrI komA kasarajaNI traNe sAgamana kIdho zrIpAtasAhA salema vajerAje: zrI jAhAgIra dalI zrI ahimadAvAda nagare sAbhamatI tIre sabhaM bhavati. osava jJAtIya vRddha sASAya loDhA gotre raSabhadAsa tataputra saM / kUarapAla sonapAla // A lekha pramANe amadAvAdamAM sAbaramatIne tIre jahAMgIranA rAjyakALamAM vi. saM. 1672 vaizAkha suda 3 ne divase e pALIo mukelo ane e jagyAe enapAlanA putra rUpacaMdanI traNe strIo saMtI thayelI. kaMvarapALa sonapAlanA nAmathI prasiddha, esavALa jJAtinA loDhAgotranA RSabhadAsanA putromAMthI sonapALano e putra thAya. A kuMvarapAla (kurapAla) sonapAlanI eka prazasti AgrAnA eka maMdiramAMthI pro. banArasIdAsa jainane jaDelI ane te jaina sAhitya saMzodhakanA khaMDa 2 aMka 1lAmAM pR. 25mAM AgAnI prazasti prasiddha thaI che. e prazasti ane te sAthe kurapAla senapAla saMbaMdhI keTalIka pratimAonA lekhomAM paNa ullekha che ane che. banArasIdAse upayogI samajutI sAthe potAnA lekhamAM e ullekho ApyA che, te nIce pramANe che: AryA / dhanadau carSabhadAsa / pemAkhyau vividhasaukhyadhanayuktau / astA prAjJau dau ca tatvajJau tau tu tatputrau // 14 // reSAbhidhastayojyeSThaH / ...................... // 15 // reSazrIstatpriyA bhavyA / zIlAlaGkAradhAriNI / .... // 16 // tatsUnuH kuMrapAlaH / kila vimalamatiH svarNapAlo dvitIya--- / thAturyodAryadhairyapramukhaguNanidhirbhAgyasaubhAgyazAlI // tau dvau rUpAbhirAmau / vividhajinavRSadhyAnakRtyaikaniSThau / tyAgai karNAvatArau nijakulatilako vastupAlopamA) / / 19 / / zrojahAMgIrabhUpAlAmAtyau dhrmdhurndhrau|| dhaninau puNyakartArau / vikhyAto.bhrAtarau bhuvi // 20 // .........tau dhanyau kAmadau loke / loDhAgotrAvataMsakau // 21 // A pramANe AgrAnI prazastimAM kurapAla sonapAla mATe lakheluM che. ane rekhA urphe raSabhadAsanA putra lotAgotranA kurapAla sonapAla te A prazastimAM che te ja ApaNuM pratimAnA lekhe lekhanA e siddha thAya che. senAlanA putra rUpacaMdanI strIo satI thayAne ApaNe lekha che. have e rUpacaMda saMbaMdhI pratimA uparanA lekhane ullekha joIe. saMvata 1671 AgarAvAstavya osavAla jJAtIya loDhAgotre gANI vaMse saM. RSabhadAsabhAryA suH reSazrI tatputra saMgharAja saM. rUpacaMda caturbhuja saM. dhanapAlAdiyute zrI madaMcalagacche---- ( semasaMbaranaM 307) Aho ! Shrutgyanam Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lava ka] kuMrapAla sonapAla saMbaMdhI keTalIka hakIkata [311 A uparathI ema jaNAya che ke raSabhadAsa ane rekhazrInA ja kurapAla sonapAla uparAMta rU5caMda cartubhuja vagere bIjA putre hatA. ane pre. banArasIdAsa paNa potAnA lekhamAM e pramANe lakhe che. paraMtu raSabhadAsa savAla jJAtine ane loDhAgotra eTaluM ApaNa lekhanuM samarthana kare che. ApaNA lekhamAM apacaMdane senapAlano putra eTale ra1bhadAsano pautra kahyA che. bIjI pratimAnA lekhathI kaMrapAla sonapAla raSabhadAsanA putra ema siddha thAya che. ane emAM rUpacaMdane RSabhadAsanA putra tarIke lakhyo nathI. zrImatsaMvata 1671 varSe vaizASa sudi 3 zanau AgarA vAstavyosavAla jJAtIya loDhAgotre gAvaMse saMghapati RSabhadAsa bhA0 reSazrI putra saM. kuMrapAla saM. sonapAla pravarau.... // A sIvAya pATaNanA bhaMDAramAMthI eka hiMdI kAvya jaDeluM te paNa kurapAla sonapAla saMbaMdhI ' hovAthI pre. banArasIdAsanA lekhanI taLe saMpAdake ApyuM che. temAM nIce mujaba hiMdI kAvya ullekha che-kAvyamAM kurapAla sonapAlane jagaDu, vastupAla tejapAla vagere mahApurUSo sAthe sarakhAve che: vastapAla tejapAla, huye rekhacaMda naMda / korapAla sonapAla, kInI bhalo karaNI // 4 / / aDerAya avaThaMbha khitIpatI rAyakhaMbha / maMtrIrAya AraMbha, pragaTa subha sAjako // 8 // haya gaya hema dAna, mAna naMdako samAMna / hiMdu suratANa sonapAla rekharAjako // 10 // sainabara Asanake paijapara pAsanake / nijadala raMjana, bhaMjana paradalako // 11 // madamatavAre, vikarAre atibhAre bhAre / kAre kAre bAdarase, bAsava sujalase // 12 // kavi kahi rUpa, nRpa bhupatinike siMgAra / ati vaDavAra airApati samabalake / / 13 // rekharAjanaMda korapAla sonapAlacaMda / hetavaMni deta aise hathineke halake // 14 // A kavitamAM kurapAla sonapAlane loDhA evuM gotranuM upanAma lagADeluM che. eTale kavita uparathI kurapAla sonapAla seDhA kuLanA ane RSabhadAsa jenuM bIjuM nAma rekharAja agara prazasti pramANe rekhA hatuM tenA putra thAya. A pramANe kurapAla sonapAla A prazasti, pratimAnA lekha, ane hiMdI kavitAmAM ApelA ane prastuta lekhanA te eka ja che ane prazastinA lekhane ane ApaNuM lekhane eka varSanuM aMtara che. prazasti 1671 saMvatanI che. karapAla e kuMvarapAlanuM TuMku nAma che ane ApaNA lekhamAM kUarapAla ema spaSTa ApeluM che. have rUpacaMda senapAlane bhAI thAya ema uparanI pratimAnA lekhanA AdhAre che. banArasIdAsa lakhe che. ApaNuM lekha pramANe e sonapAlano putra thAya. A prazna vicAravA rUpacaMda koNa jevo che. uparanI pratimAnA lekhamAM rUpacaMda caturbhuja vagerene RSabhadAsanA putra kahyA che paraMtu temAM kurapAla senapAlanuM nAma nathI ane rUpacaMda Adine temanA bhAI kahyA nathI. bIjI pratimAonA lekhamAM rapAla sonapAlanAM nAma che paraMtu apacaMdanuM nAma, nathI. eka lekhamAM kurapALa sonapAlane temanA kulamAM pravara kahyA che. eTale pacaMdano ullekha, uparanI pratimAnA lekhamAM ane ApaNe lekhamAM jaDe che ane te judI judI viruddha vAta jaNAve che, Aho! Shrutgyanam Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ] jaina sAhitya saMzodhaka [vaMde prazastimAM kurapAla sonapAlanA AkhA vaMza ane kuTuMbanAM nAma ApelAM che. paraMtu tene pAchale bhAga spaSTa ukalatA na hovAthI pro. banArasIdAse ukalyA eTalA akSaroja rUpacaMda enapAlane ApelA che. emAM pacaMdanuM nAma dekhAtuM nathI. paraMtu kaMrapAla sonapAlanA putra, bhAI nahI. bhAI tarIke rUpacaMdanuM nAma nathI ane Ave ema paNa nathI ema prazasti uparathI jaNAI Ave che. prazastinI 34 mI lITImAM to parivAraH ema lakhIne vaMdana zabda Ave che ane te pachI ghaNuM zabda tuTe che.+ e zabdo kurapAla mATe hoya ema jaNAya che. ane tyAM prazastine 32 mo loka pure thAya che. 35 mI lIMTInA madhyathI 33 ma ka zarU thAya che ane e lokanI zarUAtamAM sUraH vavu- ---[ caturmukha ] -- . . -[ pa] munamuttamad ! evA tuTaka zabdo Ave che ane tyAM 33 me loka pUro thAya che. svAIfg-1 AgaLa je eka akSara tuTe che te stra hoya ema jaNAya che ane sonapAlanA putra ema cekhe artha bese che. te pachI zabdo tuTe che paraMtu cAra akSara makIne samAM che. banArasIdAsa rAmana lakhe che eTale tyAM zaMkA paDe evI rIte caturbhaja evo zabda vaMcAte hovo joIe, ane te spaSTa rIte vaMcAto na hoya. eTale caturbhuja che. banArasIdAsa lakhe che ema sonapAlane bhAI nahI paNa ene putra hoI zake. ane je pratimAnA lekha uparathI pacaMda caturbhuja ne kurapAla sonapAlanA bhAIo dhAravAmAM Ave che temAM caturbhujanI AgaLa rUpacaMdane mukelo che. eTale prazastimAM turmana nI AgaLa je cAra akSara tuTe che temAM rAjacaMdra zabda ja hovAne khAsa saMbhava che. ane AkhIye lIMTI sUnava rAivi47 | Kra vaturmA ema besI rahe che. ane ApaNA lekhamAM rUpacaMdane spaSTa rIte senapAlane putra kahyo che eTale A vAtane Teko maLe che, ane pratimAnA lekhamAM kAMI bhUla hoya ke kaSabhadAsanA pautrane badale putra lakhAI ga hoya ema spaSTa jaNAI Ave che. prazasti ane pratimAo ekaja dIvase lakhAI che prazastImAM gurUvAra ane pratimAmAM zanIvAra che e vArabheda noMdhavA jevo che. prazastithI cAra varSa pahelAne ( vi. saM. 1667). AgrAnA jaina saMghe zrI vijayasenasUri upara lakhelo eka sAMvatsarika patra jaina sAhitya saMzodhakanA khaMDa 1 aMka ja thA AcAsaMdhane kAgaLa mAM chapAya che. emAM AgrAnA agresara jainonAM nAma che. emAM kurapAla ane sonapAlanuM nAma nathI. RSabhadAsanuM nAma che, paraMtu e kurapAla sonapAlanA kurapAla sonapAla pitA ke bIjA te nakkI thatuM nathI. eka bIjA RSabhadAsanuM nAma pAchaLa " sonI' lakhIne juduM pADayuM che eTale pahelA RSabhadAsa te kurapAlanA pitA hoi zake. aSabhadAsanA bhAI pamananuM ane tenA putra khetasI ane netasInAM nAma ApyAM che. paraMtu e paNa kurapAlanA samAja ke bIjA te siddha thatuM nathI. je uparanA nAmavALA purUSo kurapAla senapAlanA kuTuMbI jano ja hoya to kurapAla sonapAlanuM nAma e patramAM nathI enuM kAraNa ekaja hAI zake ke eo AgrAmAM hAjara na hoya ane kuTuMbI jano ne hAya te emanuM kuTuMba AgrAmAM thoDA vakhata mATe kAmasara vasyuM hoya ane emanuM vatana bIje kayAM hoya. rUpacaMdanI strIo amadAvAdamAM sAbaramatIne kinAre satIo thaI eTale rUpacaMda kuTuMba sAthe amadAvAda AvyA haze ane emanuM avasAna amadAvAdamAM thayuM haze. eTale zetruje saMdha Avyo tenI sAthe e kuTuMba amadAvAda AvyuM hoya, ke rAjasevAnA kAi kAmane aMge amadAvAdamAM nivAsa hoya te cokkasa kahevuM muzkela che. AgrA saMghanA - A mATe juo AgarA prazastiH jaina sAhitya saMzodhaka khaMDa-2-aM-1-pR. 33. Aho! Shrutgyanam Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e che ] kuMrapAla sonapAla saMbaMdho keTalIka hakIkata [ 397 kAgaLamAM je nAme che te kaMrapAlanA sagAMnAM na hoya to emane AgrAnI bahAranA keI sthaLanA vatanI mAnavA ke kema te paNa prazna che. je e kuTuMba AgrAnuM vatanI na hoya, amacara ane amadAvAda gara TuMka mudata mATe AgrAmAM vasyuM hoya to rUpacaMdanA amadAvAdamAM thayelA maraNathI amadAvAda ke gujarAtanA koi bhAganA vatanI RSabhadAsa vagerene mAnavA ke nahI e bIjo prazna che. mUrtionA lekha kurapAla sonapAlane spaSTa rIte AgrAnAja vatanI kahe che, eTale e kuTuMbane AgrAnuM ja vatanI mAnavAne khAsa Take maLe che. paraMtu uparanAM kAraNe gUjarAta bAjuno saMbhava paNa ubho kare che. ane AgrA temaja amadAvAdamAM e kuTuMbane kAma prasaMge thoDo nivAsa haze ema mAnavAne lalacAve che. paraMtu mUrtionA lekha virUddha sabaLa AdhAra na maLe tyAM sudhI pacaMda amadAvAdamAM kAma prasaMge ja sakaTuMba AvyA haze ema mAnavuM paDe. uparanI prazasti ane hiMdI kavitamAM jahAMgIranA amAtya ane vastupAla tejapAla jevA A be bhAIone varNavyA che. eTale e samayanA e kaI meTA mANaso hovA kurapAla sonapAla joIe ema samajAya che. jahAMgIranA samayanA itihAsamAM kurapAla ke ane jahAMgIranA kavarapAla ane sonapAla evAM spaSTa nAma jaDatAM nathI. jahAMgIre potAnuM samayano ItihAsa Atmacaritra lakhyuM che emAM paNa cokhAM nAma jaDatAM nathI. paNa prazasti ane hiMdI kAvyanA varNanane kAMIka ThIka baMdha bese evAM be nAma jaDe che. e be nAma A be bhAIonAM haze ke kema te cakkasa kahI zakAtuM nathI. chatAM varNanamAM keTaluMka sAdRzya rasamaya che eTale TuMkANamAM atre lakhuM chuM. paraMtu A bAbata hajI vadhAre tapAsa karavAnI agatya che. prazastimAM kaMrapAla sonapAla bane bhAIone jahAMgIranA amAtya kahyA che. ane vastupAla tejapAla sAthe sarakhAvyA che. hiMdI kavitamAMthI paNa eTaluM samajAya che ke baMne bhAIo dhArmika ane dAnezvarI uparAMta khAsa karIne laDavaiyA ane virapurUSa hatA, ane emanI padavI rAjA jevI hatI jethI sonapAla te hidu sulatAna-hiMdu bAdazAha kahevAtA, rAjAnA e jamaNA hAtha jevA hatA. A varNana sAthe jahAMgIranA AtmacaritramAM jemanuM varNana kAMIka thA baMdha besatuM Ave che te joIe. - jahAMgIranA itihAsanAM je prasiddha pustaka che temAM pherapAla sonapAlanAM nAma dekhAtAM nathI. jahAMgIranA AtmacaritramAM be vyaktinAM nAma jaNAya che. emanuM varNana kuMva2, ane suMdara urja kAMIka aMze A banne bhAIone maLe che. kuMvara ane suMdara nAmanA be rAja vikAmAjIta bhAioe jahAMgIranA rAjyakALamAM keTalIka vakhata upagI adhikAra bhogavyo che, kuMvaranuM nAma phArasImAM kanahara lakheluM che ane e suMdarane bhAI thAya ane ene gujarAtanA vahIvaTa upara nImavAmAM Avyo hato ema jahAMgIra lakhe che. gujarAta pachI ene mALavAnI dIvAnI upara nImyA hatA. suMdara agara suMdaradAsanAM parAkramo kuMvara karatAM vadhAre jovAmAM Ave che. akabaranA manasabadAronI nAmAvalImAM eka suMdaranuM nAma che te Aja suMdara ke bIjo e nakkI thaI zakatuM nathI. paraMtu zAhajahAMnA salAhakAromAM suMdara agatyane bhAga le che, zAhajahAM e vakhate zAhajAdo ane thoDo vakhata gujarAtane sube hato. e varSomAM suMdara keTalIka laDhAImAM ane viSTiemAM saphaLatA meLave che, e badhI vigatane ahIM sthaLa nathI. jahAMgIra lakhe che ke zAhajahAMnA - vakIla tarIke sAruM kAma karavAthI suMdarane rAyarAmaiMne ilkAba Apyo ane rAjA vikramajItano ilakAba paNa Apyo jahAMgIra ema paNa lakhe che ke rAjA vikramAjIta ( vikramAditya ) hiMdaomAM meTA rAja Aho! Shrutgyanam Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228] jaina sAhitya saMzodhaka [ vaMda rU thaI gayo che tethI hiMduomAM e bahu mAnavALo IlakAba che. lagabhaga I. sa. 1623 sudhI zAhajahAMne lIdhe ane potAnI kuzaLatA ane parAkramathI suMdaradAsa jahAMgIrano khAsa mAnI ane mukhya amIra gaNAya che. e pachI zAhajahAM baLa kare che tyAre suMdaradAsa zAhajahAMne pakSa laIne jahAMgIra sAme laDhe che. jahAMgIra lakhe che ke suMdaranA caDhAvyAthIja zAhajahAMe baLavo karyo hato ane baLavAkhora amIromAM e mukhya hate. baLavAnI laDhAI cAlI tyAM sudhI e zAhajahAMne jamaNe hAtha ane enA lazkarane khAsa senApati hate. eja laDhAImAM jahAMgIrano vijaya thAya che, ane suMdaranuM maraNa thAya che. kuMvara rAha joI chevaTe jahAMgIranA pakSamAM hevAnuM jaNAve che ane bace che. * A varNana jotAM suMdara e ja sonapAla e kahevuM muzkela che. sonapAlanuM svarNapAlato prazastimAM ja ApeluM che. ane suMdara e zabdanuM bhASAMtara hoI zake. jahAMgIranA amAtya, sonapAla ane sudaradAsa ane suMdara e sonapAlanuM nAma che ema mAnIe to e be bhAIne uparanuM varNana prazasti ane hiMdI kAvyane khAsa maLatuM Ave che. bannee gujarAtanI dIvAnI bhogavI che. hiMdI kAvyamAM kaMrapAla karatAM sonapAlanuM varNana vadhAre che ane eneja f utALa kahyo che. maNIrAja, niSAdaLa, vagere zabdo paNa khAsa sUcaka che. suMdara ane senapAla bane DhayA ane pratApa ane sattAmAM pate ja rAjA jevA visiriyalama-jahAMgIra ane pachIthI zAhajahAMnA khAsa staMbha-sahAyaka-jevA jaNAya che. e paNa seMdhavA jevuM che ke prazasti bane bhAIone amAtya kahe che ane hiMdI kAvya tethI paNa vadhu rAjA jevuM varNana kare che. jahAMgIranA rAjyane hevAla jotAM A kuMvara ane suMdara sIvAya AvA parAkramanA bIjA bhAIo jaNAtA nathI eTale e be bhAio kurapAla senapAla haya, sonapAla-svarNapAlanuM suMdaradAsa thayuM hoya. pAladAsa vagere zabda te nAmane cheDe lakhanAra gametema mukatA evA dAkhalA che. paraMtu kuMvara ane suMdara e be bhAIonA jahAMgIranA AtmacaritramAM ApelA varNana sAthe yurapAla sonapAlanuM vRttAnta jevuM maLatuM Ave che tevA keTalAka vAMdhA paNa e sAmyamAM vAMdhA Ave che. jahAMgIranA samayamAM rAjA vikramAjIta nAmanA IlakAbavALA traNa purUSo jaNAya che. eka patradAsa rAjA vikramajIta, bIjo suMdaradAsa vikramAjIta, ane trIje bAMdhu agara mAMdhune rAjA vikramAjIta vAghele. emAM patradAsa ane suMdaradAsa bannene rAyapaeNne IlkAba maLe che. patradAsa akabaranA vakhatane amIra che ane jahAMgIra ene " khatrI' lakhe che. bAMdhunA rAjAne vAghele lakhe che. A traNene vikramAjIta kahyA che. ane tujhuke jahAMgIrInA bhASAMtarakAra rejarsa ane berIje A traNe purUSone eka bIjAmAM meLavIne kAMI goTALo karyo che ema e graMthanI zabda sUci uparathI jaNAya che. chatAM paNa barAbara jotAM suMdaradAsa vikramAjIta jUdo ja purUSa hoya ema jaNAI Ave che ane enAM parAkramo bIjA be karatAM vadhAre che. bIjo virodha jarA bhAre che ane te e ke caritranA pAchalA bhAgamAM jahAMgIra suMdaradAsane "brAhmaNa" kahe che. zarUAtamAM evuM kAMI lakhyuM nathI. ApaNA lekhane senapAla osavAla jJAtino che e spaSTa che. eTale jahAMgIre bhUlamAM suMdaradAsane brAhmaNa lakhyo che evuM siddha na thAya tyAM sudhI A Akhuye anumAna tuTI paDe che. ATalA * jue Memoirs of Jehangir Vol. I P. 273--74, 402, Vol. II 185, 253-54, 261, Aine akabarInA leDavInanA tarajumAmAM manasabadArImAM chelluM nAma suMdaranuM che. blekamenanuM bhASAMtara A lakhatI vakhate maLI zakyuM nathI. manasubu ttavArIkha-badainImAM patradAsa vimAchatanuM nAma che paNa suMdaradAsanuM nAma nathI. Aho ! Shrutgyanam Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMka 4 1 kuMrapAla sonapAla saMbaMdhI keTalIka hakIkata badhA sAmyamAM A eka vidha ghaNo moTo che. jahAMgIra hiMdunI jJAti lakhavAmAM bhUla na kare ke badhI vigata barobara noMdhe ja ema mAnavAnuM kAraNa nathI. yUropIya rAjyonA pratinidhIonI mulAkAta AtmacaritramAM naMdhI nathI. sara TomasaronuM nAma ja nathI. eTale suMdaranI jJAti kharI ja lakhI haze ema paNa cokakasa kahevuM muzkela che. chatAM brAhmaNe jJAtine ullekha che eTale hAla to A sAmyane mATe vadhAre kAMI cokkasa kahevAya nahI. ema kahevAya che ke jahAMgIranA samayamAM rAjA vikramajIte jIvahiMsA aTakAvI hatI ema te samayane eka videzI musAphara lakhe che. A vikramAjIta te suMdaradAsa hoya to te jaina hoya evo saMbhava baLavAna thAya. kurapAla sonapAla game te hoya, paNa jemAM keTalIka mahAna vyaktiomAM emanI paNa gaNatrI thAya che. ane ApaNe lekha emanI hakIkatamAM keTalIka puravaNI kare che. jahAMgIranA samayamAM mahApurUSonA hevAlamAM A banne vyaktionI hajI vadhAre tapAsa thavAnI jarUra che. mane je sAmya najare paDayuM che te vAMdhAvALuM ane kAcuM ja che. A saMbaMdhI koI vadhAre prakAza pADaze ema IcchuM chuM.x * dudhezvara AgaLane A lekha kuAnA thALAmAM jaDelo che. pALIo AkhAye ghaNe suMdara che ane asala suMdara chatrImAM jaDela haze ane pachIthI e tuTI jatAM nadI kInAre 2khaDate haze te A duAmAM jaDa haze ema jaNAya che. ghaNA jUnA vakhatathI tyAM ja smazAna hatuM ema mIrAte ahamadI lakhe che. eTale smazAnamAM rUpacaMdanI pAchaLa traNe strIo satI thaI haze. A pALIo hAlamAM che evA sthaLamAM rAkhavA jevo nathI. ane amadAvAdanA kalArasika ane itihAsanA zokhIna gRhasthAe kuAnA mAlIka pAsethI enI mAMgaNI karI keI sAre sthaLe ke koI saMgrahasthAnamAM agara te amadAvAdanA bhAvi myujhIyamamAM mukAvavA yatna kara joIe. Aho! Shrutgyanam Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 jaina sAhitya saMzodhaka jaina aitihAsika carcA jinabhadragaNi kSamAzramaNa viracita jItakalpabhASya duHSamAMdhakAranimagna jinapravacanapradIpa evA zrIjinabhadragaNu kSamAzramaNa viracita jItapasUtra je ame sa'pAdita karI prakAzita karyuM che tenI prastAvanAmAM ame e dhvanita karyuM hatuM ke suprasiddha vizeSAvazyaka bhASya uparAMta khIjAM paNa bhAgye zrIjinabhadragaNi kSamAzramaNe karelAM hoya tevuM anumAna thAya che ane te anumAnanA samarthanamAM ane nizIthasUtrabhASyane nirdeza karyAM che. eka vidvAna munivare jItakalpabhASya paNa svayaM e sUtrakAra kSamAzramanuM karelu che e khAkhatanAM cAsa purAve kheALI kADhaLyeA che, jenI noMdha ahiM laie chIe. ukta jItakalpasUtranu pustaka ame e munivarane bheTa mekalyuM tenI paheAMca lakhatAM teo jaNAve che ke [ raNaMka ph " Ape meAkalAvela jItakalpanI ane mukeA maLI hatI. sAthe jemanA nAmanI yuke meAkalAvI hatI te temane ApI dIdhela che. Ape mekalAvela sneha-bheTaNA mATe jeTaleA AnaMda pradazita karUM teTaleA eche ja che. ApanI vidvatA bharI prastAvanA vAMcI atyaMta Anada thayA che. temAMnI eka vAta mATe ApanuM dhyAna khecu' chuM.. meM jItakalpa bhASya pUrNa vAMcela nathI paNa jeTalu vAMcyuM che teTalAmAM eka gAthA AvI che te uparathI ceAkkasa jaNAya che ke te bhASya svapajJa che. bhale tenA nirdeza cUrNikAre nathI karyo. tisamayahArAdINaM gAhANadRNha vI sarUvaM tu / riyo vA jaha heTTAssvassae bhaNiyaM / / 61 / / A gAthA jI. ke. bhA. mAM 61 mI che. te avadhijJAnanA varNana prasaMge Ave che. niyuktinI ATha gAthAe mUkI chevaTe kahe che ke " jema nIce AvazyakamAM kahyu che tema vistArathI varNana karavuM.". anya AcArya kRta bhASya hAMta teA temane kaiTThA zabda kahevAnI jarUrata na ja hAya e Apa svaya' jANI ja zake. Aho ! Shrutgyanam Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arham Namo tyu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jaina sAhitya saMzodhaka jaina itihAsa sAhitya tattvajJAna Adi viSayaka sacitra traimAsika patra tRtIya khaMDa saMpAdaka zrI jinavijayajI prakAzaka jainasAhitya saMzodhaka kAryAlaya elIsabIja, amadAvAda. mahAvIranirvANa saMvat 2454. vikrama saMvat 1984. Aho! Shrutgyanam Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyakhaMDa-viSayasUci 1 adhyApaka De. harmana yAkebIne patra [ saMpAdakIya ] 102-104 2 adhyApaka DaoN. harmana yAkebI likhita samarAIzcakahAnI prastAvanA [ anu. zrIyuta cimanalAla jecaMda zAha bI. e. ] 282-294 3 avyavahAra rAzine vyavahAra rAzinI kalpanA [zrIharSacaMdrajI svAmI ] 316-17 4 AjIvika saMpradAya [ mULa le. e. epha. Ara. hAle ] 334-358 [ anu. zrI cunIlAla puruSottama bAroTa 5 AnaMdavimalasUrie kareluM yatibaMdhAraNa [ saMpAdakIya ] 359-360 6 Avazyaka sUtranA kartA keNa? [le. adhyApaka zrIyuta paM. sukhalAlajI] 229-240 7 AhAra zuddhi ane rasatyAga [ le. zrIyuta vAlajI goviMdajIdesAIbI. e. ela. ela. bI.] 85-87 8 ujajayinInA saMghanuM vijJapti patra [ saMpAdakIya] 277-281 9 eka etihAsika kRtaparaMparA [le adhyApaka zrIyuta rasikalAla choTAlAla parIkha ] 153-160 10 kaThuA matanI paTTAvalI (saMpAdakIya) 273-277 11 kaliMganA cakravartI mahArAja khAravelanA zilAlekhanuM vivaraNa 366-382 [le. vidyAmadadhi zrI kAzIprasAda jAyasavAla ema. e. paTaNA (anupaMsukhalAlajI) 12 kavi dIpavijayajI likhita mahAnizItha sUtra paricaya (saMpAdakIya) 258-261 13 kuvalayamAMlA-AThamA saikAnI eka jaina kathA (saMpAdakIya) 169-194 14 keTalAka vicAravA lAyaka prazno [eka muni ! 31815 kuMrapAla sonapAla saMbaMdhI keTalIka hakIkata ane amadAvAdamAM dUdhezvara AgaLathI jaDele lekha [ zrIyuta ratnamaNirAva bhImarAva ] 393-399 16 jinaprabhasUrikRta phArasI bhASAmAM aSabhadeva stavana [ saMpAdakIya ] 2129 17 jana atihAsika carcA 400 18 jainatattva carcA [ paM. sukhalAlajI] 223-228 19 jainadarzanamAM dharma ane adharma tatva 383-392 (le. zrIyuta harisatya bhaTTAcArya ema. e. bI. ela.] (anu. zrI nagInadAsa pArekha adhyApaka gUjarAta mahAvidyAlaya ) Aho! Shrutgyanam Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 jaina pratimA vidhAna ane citrakalA 58-61 [le. zrIyuta nAnAlAla camanalAla mahetA AI. sI. esa.] 21 dharmasamudrakRta zakuMtalA rAsa 15-215 [ saMgrAhaka zrIyuta mehanalAla dalIcaMda dezAI bI. e. ela.ela.bI.] 22 dharmAstikAya eTale zuM? 35-42 [le. paMDita zrIyuta becaradAsa jIvarAja nyAya-vyAkaraNa tIrtha ] 23 nalavilAsa nATakaH ekagraMtha paricaya 216-27 [ le. adhyApaka zrIyuta rAmanArAyaNa vizvanAtha pAThaka] 24 navaprakAzita jaina gUrjara kavio vigerene graMthaparicaya 148-15ra [ saMpAdaka ane paM. sukhalAlajI ] 25 naMdurabAra nivAsI kAluzeThanI graMtha prazasti [ saMpAdakIya ] 166-167 26 pavanadUtane kartA peyI 97-102 [le. rA. ba. zrIyuta kezavalAla harSadarAya dhruva ] 27 paMnyAsa padavI [ saMpAdakIya ]. 319-320 28 bhAvanagaranI jaina dharmaprasAraka sabhAe bajAvelI jainasAhityanI stutyasevA 68-78 [le, zrIyuta kuMvarajI ANaMdajI zAha ] 29 bhUgoLa khagoLa saMbaMdhI keTalAka praznanA khulAsA [le. muni harSacaMdrajI] 361-365 30 mahamUda gajanavI ane seraThanA somanAtha (saMpAdakIya) 252-259 31 mahAkavi dhanapAlakRta satyapurIya zrI mahAvIra utsAha (saMpAdakIya) 241-ra43 32 mahAkavi dhanapAlaviracita virodhAbhAsAlaMkAramaya zrI mahAvIrastuti 25-312 [ vivecaka-paM. zrI. becaradAsa jIvarAja ] 33 mahAmAtya vastupAla tejapAlanA be rAsa [ saMpAdakIya ] 105-120 34 mahepAdhyAya zrIyazovijayagaNilikhata phalAphala prazna patraka [ saMpAdakIya] 161-165 35 mUrtipUjAnuM mAhAtmya [ saMpAdakIya]. 258-261 36 ratnasiMhasUrikRta AtmAnuzAstibhAvanA [ anu-paM. sukhalAlajI ] 43-46 37 rAyacaMdabhAInAM keTalAMka saMmaraNa 47-57 * [ le. mahAtmA gAMdhIjI ] 38 vaDodarA narezane jainasAhitya prema [ saMpAdakIya ] 82-84 39 vibudhavimalasUri vijJaptipatra [ saMpAdakIya ]. 326-333 40 zrIumAsvAtivAcaka ane tatvAdhigamasUtra 62-67 . zrIyuta cimanalAla dalasukha zAha bI. kema ] 41 zrIjinabhadragaNi kSamAzramaNane samaya 88-96 (le. zrIyuta mohanalAla bhagavAnadAsa jhaverI selIsITara ] Aho! Shrutgyanam Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrImad devavAcaka kSamAzramaNakRta vIrazAsana stuti [ saMpAdakIya ] 43 zrImad daivavAcaka kSamAzramaNakRta zramaNsalanI stuti 44 zrImad devavAcaka kSamAzramaNukRta zrImahAvIra devanI nAMki stuti 45 zrImat siddhasena divAkarapraNIta nyAyAvatAra sUtra [vivecaka-adhyApaka zrIyuta paM. sukhalAlajI] 46 zrI viSNudhaprabhuninimitA zrIRRSabhaku talavaNa na--paMcane'tikA 47 zrI savijayaviracita RSabha ane vadhamAna jinastuti [ saMpAdakIya ] 48 zrI hemacaMdrasUriprasAdIkRta maMtrapade 49 zvetAMbara saMpradAyanA 84 gaccha ' 3 pUjaya munimahArAjazrI vRddhicaMdrajI 4 zrI jainadhama prasAraka sabhAnuM svIyabhavana 5 zrIyuta kuMvarajI ANaMdajI ( bhAvanagara ) 6 zrIyuta nAgaradAsa paraseAtamadAsa (rANapura) 7 jainasAhityanA mahAna abhyAsI 920 30-34 50 satyapurIya zrImahAvIra utsAha paricaya 244-251 39 51 strI jAtine daSTinAda aMga bhaNavAnA niSedhapara eka vicAra [5', sukhalAlajI 313-316 para hiMdIkalA ane jainadhama 79-81 [ le. zrIyuta ravizaMkara mahAzaMkara rAvala ] pre. haeNna yAkeAkhI ( jarmanI) 8 mahu. zrI vastupAla maha', zrI lalitAdevI maha, zrI vejaladevI maha. zrI tejapAla mahu, zrI anupamAdevI 9 maheApAdhyAya zrImad yaze vijaya nyAyAcArya saMkalita ane svahastalikhita praznacakra A citrasUci 1 zrI ajitanAtha tIrthaMkaranI dhAtumayamUrti 10 naMdurabAra nivAsI zreSThI kAlue saM. 1551mAM 2 zrImad rAjacaMdra lakhAvelA jJAnabhaMDAranA graMthAmAMnA eka graMthanuM a Mtima patra 9 6-8 1-6 121-147 "" 321325 168 Aho ! Shrutgyanam 11 Akhu delavADA jainama'dvira 12 AjI delavADA jainamadira 13 siddhakSetra zatruMjya pAlItANA 14 jarmana preA. Dablyu zuspriMga pI. eca. DI. gayA ziyALAmAM amadAvAda AvelA tyAre jaina sAhitya sazASaka kAryAlaya taraphathI temane ApavAmAM AvelI pArTInA samaye lIdhelA phATogrApha 15 gUjarAta purAtattva maMdira (amadAvAda)nI premadha samiti. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinavijaya sampAdita granthonI nAmAvalI 1 jaina tattvasAra (6-al avit2) 2 vijJapti triveNI (saMskRta bhUja-66-dI prastAvanA) 3 kRpArasa koSa (, , ,) 4 zatrujaya tIrthoddhAra prabandha , , 5 draupadI svayaMvara nATaka prAcIna jaina lekha saMgraha mA sau. (prAkRta bhU-42rAtI viveyana.) bhAga 2 (157 zikSAmanA saDa,) jaina aitihAsika gUrjarakAvya saMcaya (33 maitihAsi sonabhoTa marDa) 9 haribhadrAcAryasya samayanirNayaH ( vatana saMskRta nima5) 10 kumArapAla pratibodha ( prAkRta laapaan| 12 12 no matAn atha.) 11 prAkRta kathA saMgraha (242||t purAtatva mAhira thApatI ] 12 pAlI pAThAvalI (pAjI pAnI pAul. . . bhA.) 13 abhidhAnappadIpikA (pAlI maapaan| 065 bhU. pu. bhA.) 14 jItakalpasUtra-mUla, cUrNi, TippaNa sameta (vistRta 45tI pratApanA) 15 vijayadevamAhAtmya (17 mA se4AnA meM prasiddha nAthAyana saMskRta yaritra) asi chapAtA the| 16 prAcIna gUjarAtI gadya saMdarbha ( 15 mA sAnA rAtI gavanA a.) 17 gUjarAtanA itihAsano sAdhana-saMgraha, graMtha 1 lo. (1) merutuGgAcAryaracita prabandhacintAmagiH sttippnn| mudraNasthAna , Aditya mudraNAlaya, rAyakhaDa roDa-amadAvAda : mupha: gananana zvinAtha pa!ha ka Aho I Shrutgyanam