Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
સ્વભાવ અથવા વધૂનું કર્મ. પિતાનો સ્વભાવ અથવા પિતાનું
કર્મ
રાતિ ?િ= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ જેની અવ્યવહિત પૂર્વે લઘુ જ સ્વર છે એવા ૩ કે વર્ણાન્ત નામને ભાવમાં અને કર્મમાં ગળુ પ્રત્યય થાય છે. તેથી પોતઃ વર્ષ વા આ અર્થમાં ગુરુ સ્વર છે અવ્યવહિત પૂર્વમાં જેને એવા ૪ વર્ણન પડુ નામને આ સૂત્રથી જ પ્રત્યય ન થવાથી “મારે
- ૭-૧-૧૧ થી પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પાછુ આવો પ્રયોગ થાય છે. મા વગેરે દીર્ઘ સ્વરો અને સંયુકત વ્યંજનની પૂર્વેનો સ્વર ગુરુ મનાય છે. અર્થ–પાડુનો સ્વભાવ અથવા તેનું કર્મ. પદ?
पुरुष-हृदयादसमासे ७।१७०॥
સમાસના વિષય ન હોય એવા પુરુષ અને હા નામને ભાવમાં અને કર્મમાં પણ પ્રત્યય થાય છે. પુરુષચ પાવઃ વા અને દાચ ભાવ વવા આ અર્થમાં પુરુષ અને હલચ નામને આ સૂત્રથી ગળુ પ્રત્યય. “દવા ૨-૨૪° થી દવા નામને હ૬ આદેશ. “વૃ૦િ ૭-૪-૧' થી આદ્યસ્વર ૩ અને ૪ ને વૃદ્ધિ
અને મા આદેશ. “સવ ૭-૪-૬૮° થી અન્ય નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પૌષ અને હા આવો પ્રયોગ થાય છે. ત્ર અને તાજું પ્રત્યયનો અધિકાર ચાલુ હોવાથી આ સૂત્રથી ૨ અને તે પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી પુરુષત્વ અને પુરુષતા વગેરે પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશ-પુરુષનો ભાવ અને કર્મ. હૃદયનો ભાવ અને કર્મ. અસમાન રૂતિ વિ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સમાસનો વિષય ન હોય તો જ પુરુષ અને હતા નામને ભાવમાં અને કર્મમાં કનુ પ્રત્યય થાય છે. તેથી જમી
३४
