Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી વૅ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ‘ધાન્યેમ્ય૦ ૭-૧-૭૬' થી ગ્ પ્રત્યય. વૃદ્ધિઃ૦ ૭-૪-૧' થી આદ્ય સ્વર અ ને વૃદ્ધિ આ આદેશાદિ કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી આળવીનનું અને માપીળનુ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ—અણુ [ધાન્યવિશેષ]નું ખેતર. અડદનું ખેતર. ॥૨॥
વોમા-મહુ—તિઋતુ |૧|૮||
ષદ્યન્ત મા, મા અને તિરુ નામને ક્ષેત્ર અર્થમાં ૪ પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. સમાનાં ક્ષેત્રમુ; માનાં ક્ષેત્રનુ અને તિાનાં ક્ષેત્રમ્ આ અર્થમાં મા, મા અને તિરુ નામને આ સૂત્રથી ય પ્રત્યય. વર્ષે૦ ૭-૪-૬૮' થી અન્ય બ તથા મૈં નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી ઇમ્યમ્, મહ્ત્વમ્ અને તિત્ત્વમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ય પ્રત્યય ન થાય ત્યારે ધાન્યેશ્ય૦ ૭-૧-૭૬' થી નાગુ [ન] પ્રત્યય. ‘નૃષિઃ૦ ૭-૪-૧ થી આદ્ય સ્વર ૩ ૧ અને રૂ ને વૃદ્ધિ નૌ આ અને પે આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી ગૌમીનમ્, માલ્બીનનું અને તૈરીનનું આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ-ઉમા નામના ધાન્યનું ક્ષેત્ર. ભઙ્ગગા નામના ધાન્યનું ક્ષેત્ર. તિલ નામના ધાન્યનું ક્ષેત્ર. ॥૨॥
अलाब्बाश्च कटो रजसि ७|१|८४ ॥
ષદ્યન્ત અનૂ, મા, મા અને તિરુ નામને રજ [ળ] અર્થમાં ત પ્રત્યય થાય છે. બાજૂનાં રનઃ; સમાનાં રત્ન, માનાં રત્નઃ અને તિાનાં રત્નઃ આ અર્થમાં ગાવું, ઉમા, મા અને તિ નામને આ સૂત્રથી ૮ પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી અાવનું, પ્રભાતમ્, મા અને તિમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે.
૪૨
