Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 325

શૌર ]િ અને નિરા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો વાક્યના આદ્ય અવયવભૂત આમન્યાર્થક પદને દ્વિત થાય છે. અને દ્વિત્વના આદ્ય પદના અન્યસ્વરને વિકલ્પથી જુદા થાય છે. ઉત્તરનેT..આ પ્રમાણે સૂત્રમાં બહુવચનનો નિર્દેશ હોવાથી “વિકલ્પ' નો સંબંધ ત્વિની સાથે નથી; તેથી તિત્વ તો નિત્ય થાય છે.
माणवक३ माणवक ! आर्यः खल्वसि; माणवक३ माणवक ! रिक्तं ते आभिरूप्यम; माणवकर माणवक ! इदानी ज्ञास्यसि जाल्म!; પાપવિવારે માનવ ! Iિ તે શનિ અહીં ક્રમશઃ સમ્મતિ, અસૂયા કોપ અને નિન્દા અર્થ ગમ્યમાન હોવાથી વાક્યના આઘ અવયવભૂત આમન્યાર્થક પદ– પાગલ ને આ સૂત્રથી દ્ધિત્વ થયું છે; અને દિવસમ્બન્ધી આદ્ય પાળવવર પદના અન્ય સ્વર મને હુત આદેશ થયો છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી પ્લત ન થાય ત્યારે માણવા માગવદ! ગાયે હર્વાણ ઈત્યાદિ પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- હે માણવક ! તું આર્ય છે. તે માણવક ! તારું રૂપ નકામું છે. તે માણવક ! હમણાં તને ખબર પડશે ધૂર્ત . હે માણવક ! તારી શકતિ ખાલી છે.
વાલીતિ વુિં = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સમ્મતિ, અસૂયા, કોપ અને નિન્દા અર્થ ગમ્યમાન હોય તો વાયના આદ્ય જ અવયવભૂત આમન્યાર્થક પદને દ્વિત થાય છે અને દ્વિત્વના આદ્ય પદના અન્યસ્વરને વિકલ્પથી સુત્ત થાય છે. તેથી જ તત્તર માળવદ ! અહીં વાક્યના અન્યઅવયવભૂત આમન્યાર્થક પદ માનવ ને આ સૂત્રથી દ્વિવ વગેરે કાર્ય થતું નથી. અર્થ-ડે માણવક ! તું સુંદર છે. ૧૮
भर्सने पर्यायेण ७४।९०॥
કોપથી દંડના પ્રગટ કરવાને બન કહેવાય છે. મન અર્થ. ગમ્યમાન હોય તો વાક્યના આદ્ય-અવયવભૂત આમન્યાર્થક પદને દ્વિત થાય છે. અને ત્યારે કિતના આદ્ય અને અન્ય
३२०