Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
इ
થી પણ્ ના ૫ ને ધૃત [સમ્પ્રસારણ] ર્ આદેશ થાય છે: ‘પોષવૃતિ ૧-૩-૨૧' થી; પોષવાનુ વ્યંજનથી [તત્સ્વરૂપવર્ણથી]પૂર્વમાં રહેલા જ્જુ ના ર્ ને ૩ આદેશ કરવાના વર્ણવિધિમાં તે ૢ આદેશને આ સૂત્રથી સ્થાનિવદ્ભાવ થતો નથી. અન્યથા રૂને સ્થાનિવદ્ભાવ થાત તો ૬ ના સ્થાને ય ને માનીને ઉપર જણાવ્યા મુજબ તુ ના મૈં ને ૩ આદેશ થાત. અર્થ—કોણ પૂજાય છે.
પ્રતીબ—અહીં પ્ર+નિવ્વા આ અવસ્થામાં સ્વા ને ‘અનઃ૦ રૂ-૨-૧૯૪' થી થવું [૫] આદેશ થાય છે. સ્તાશિતો૦ ૪-૪-૨૨૪ થી અપ્રધાન સ્ અને સ્ ને આશ્રયીને ર્ કરવાના વિધિમાં [અપ્રધાન- વર્ણાશ્રયવિધિમાં], તે પણ્ આદેશને આ સૂત્રથી સ્થાનિવદ્ભાવ થતો નથી. અન્યથા વ્ ને સ્થાનિવદ્ભાવ થાય તો તેના સ્થાને વા માનીને તાદૃશ તાદિ અશિત્રુ પ્રત્યયની પૂર્વે વિદ્યુ ના અન્તે રૂટ્ થાત. અર્થક્રીડા કરીને. સ્તાશિ૦ ૪-૪-૨૨* અહીં 'સ્તાવિ’– આ અશિત્રુ પ્રત્યયનું વિશેષણ હોવાથી તત્પદબોધ્ય મૈં અને ત્ વર્ણ અપ્રધાન છે. અને તદાશ્રયે વિધિ [ફ્ટ] અપ્રધાન–વર્ણાશ્રયવિધિ છે. લઘુવૃત્તિમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ પાંચ વર્ણ-વિધિમાંના ત્રણ જ વર્ણવિધિનાં ઉદાહરણ છે. બાકીનાં ઉદાહરણ બૃહવૃત્તિથી જાણી લેવાં.[ાર્ય વિઃ અહીં શ્રી વૈવતાઽસ્ય આ અર્થમાં શ્રી નામને ગળ્ પ્રત્યય. શ્રી ના
ને વૃષિઃ૦ ૭-૪-૧' થી વૃદ્ધિ છે આદેશ વગેરે કાર્ય થાય છે. ‘અવર્ગે ૭-૪-૬૮' થી ‡ ના સ્થાને તેનો લોપ કરવા સ્વરૂપ વર્ણવિધિ (વર્ણસ્થાને વિધિ) માં આ સૂત્રથી હું ને સ્થાનિવદ્ભાવ થતો નથી. અન્યથા હું ને સ્થાનિવદ્ભાવ થાય તો તેના સ્થાને ૬ માનીને તેનો ઉપર જણાવ્યા મુજબ લોપ થાત. આવી જ રીતે ખ અને ઉપેન અહીં વર્ણવ્યવધાનથી વિધિમાં વિસર્ગને આ સૂત્રથી સ્થાનિવદ્ભાવ થતો નથી. અન્યથા થી પરમાં રહેલા ગુ ને; ઇન્વવતવí-શવસ ભિન્ન વર્ણના વ્યવધાનમાં પણ શુ કરવાના વિધિમાં વિસર્ગને સ્થાનિવદ્ભાવ થાય તો તેના સ્થાને જ્ઞ માનીને ત્રુ ને ” આદેશનો णू નિષેધ થાત.] ||૧૦૬॥
૩૨૪
