Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
વૃદ્ધિ થા અને શો આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી શારાપાર યુના તેના નાના અને હા , આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ– કલાપીપ્રોક્ત વેદ ભણે છે. કુથુમીપ્રોક્ત વેદ ભણે છે. તૈલીપ્રોકત વેદ ભણે છે. જાજલીપ્રોકત વેદ ભણે છે. લાગલીપ્રોક્ત વેદ ભણે છે. શિવપ્તિન, શિરિના, લદ્રા , पीठसर्पिणः, सूकरसद्मनः, सुपर्वणो वा इमे अपत्यानि ॥ ममा शिखण्डिन, शिलालिन्, सब्रह्मचारिन्, पीठसर्पिन, सूकरसमन् भने સુપર્વ નામને “કૌપત્યે દ-૧-૧૮ થી પણ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી અત્યસ્વરાદિ નો તેમ જ મન નો લોપ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ આદ્યસ્વર છું અને હું ને વૃદ્ધિ છે આદેશ. અને વૃદ્ધિ આ આદેશ તેમ જ અને ૪ ને વૃદ્ધિ નો આદેશ.... વગેરે કાર્ય થવાથી પૌવન્ડ, શારા, તારવાર, હસ, સૌજતકુમાર અને સૌ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ– શિખંડીના અપત્યો. શિલાલીના અપત્યો. સબમચારીના અપત્યો. પીક્સર્પના અપત્યો. સૂકરસહ્માના અપત્યો. સુપર્ધાના અપત્યો. અહી “સંયોનિઃ ૭-૪-૧ર” થી શિવંતિ અને ઇર્વિન નામના અન્યસ્વરાદિના લોપનો અપત્યાર્થમાં; “કનપત્રે ૭-૪-૧૧ થી ફુનત્ત પિન વગેરે નામના અન્યસ્વરાદિના લોપનો તેમ જ “ગળ ૭-૪-૧ર થી સૂતેમનું અને સુપર્વનું નામના અત્યસ્વરાદિના લોપનો નિષેધ હતો માટે આ સૂત્રનું પ્રણયન છે. હરા
वाऽश्मनो विकारे ७।४।६३॥
વિકારાર્થક–તદ્ધિત પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા અપદસ્વરૂપ શ્મન નામના અન્યસ્વરાદિ ભાગનો વિકલ્પથી લોપ થાય છે. અશ્મનો વિવાર આ અર્થમાં વિરે દર ૨-૩૦ થી અન્ન નામને બળ પ્રત્યય. “પિ૦ હજ' થી આદ્યસ્વર અને વૃદ્ધિ આદેશ. આ સૂત્રથી અત્યસ્વરાદિકનો
