Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
उदरे विकणाद्यूने ७|१|१८१ ॥
સપ્તમ્યન્ત વર નામને આઘૂન [ભૂખથી અત્યન્ત પીડિત] અર્થ સ્વરૂપ સતાર્થમાં બ્લ્યૂ પ્રત્યય થાય છે. ઘરે સમ [આલૂનઃ] આ અર્થમાં વર નામને આ સૂત્રથી કુ. પ્રત્યય. ‘કૃષિઃ ૦ ૭-૪-૧’ થી આદ્ય સ્વર ૩ ને વૃદ્ધિ ઔ આદેશ. ‘અવર્ષે ૭-૪-૬૮' થી અન્ય ૧ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વરિષ્ઠ [આધૂનઃ] આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-માત્ર પેટની પાછળ પડેલો [ક્ષુધાતુર]. સાર્થ આલૂન ન હોય તો વર નામને આ સૂત્રથી ફવષ્ણુ પ્રત્યય ન થવાથી સ્વાધોપુ૦ ૭-૧-૧૭૧૪ થી જ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી હવા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-પેટ ભરનાર. સૂત્રસ્થ ત્રુ પદગ્રહણથી પૂર્વસૂત્રાવશિષ્ટ અર્થનું જ આ સૂત્ર વિધાન કરે છે. તેથી આ સૂત્રથી વિહિત નૂ પ્રત્યયથી જ પ્રત્યયના અધિકારનો બાધ થતો નથી. ||૧૮૧||
अंशं हारिणि ७ | १|१८२॥
દ્વિતીયાન્ત જ્ઞ નામને હાર્િ અર્થમાં જ પ્રત્યય થાય છે. અંશે હારી અવશ્ય નિતિ આ અર્થમાં ધાતુને બિનૢ૦ ૧-૪રૂક્રૂ' થી ખિનું પ્રત્યય.] આ અર્થમાં જ્ઞ નામને જ પ્રત્યય...વગેરે કાર્ય થવાથી અંશજો તાયાવ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-અવશ્ય ભાગને ગ્રહણ કરનાર–દાયાદ [ભાગીદાર]. ॥૧૮॥
तन्त्रादचिरोद्धृते ७|१|१८३॥
પશ્ચમ્યન્ત તત્ત્વ નામને અચિરોધૃત અર્થમાં પ્રત્યય થાય છે. તન્ત્રાવિરોદ્યુતઃ આ અર્થમાં તત્ત્વ નામને આ સૂત્રથી ૪ પ્રત્યય
८२
