________________
આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ– બ્રહ્માનું અપત્ય-નારદ, અહીં વ્યકૃતિ અર્થ ગમ્યમાન હોવાથી આ સૂત્રથી અન્યસ્વરાદિનો લોપ થતો નથી. યદ્યપિ ‘૭-૪-૧૧' થી અહીં વ્યક્તિ અર્થ ગમ્યમાન હોવા છતાં જેમ અન્યસ્વરાદિનો લોપ થયો છે. તેમ ગ્રાહ્યઃ અહીં પણ અન્યસ્વરાદિલનૢ નો લોપ થવો જોઈએ. અને જ્ઞાની ઔધિઃ અહીં અન્યસ્વરાદિનો લોપ તો પૂર્વસત્રથી [૭–૪-૫૭] સિદ્ધ હતો. તેથી આ સૂત્રનું પ્રણયન વ્યર્થ છે. પરન્તુ આ સૂત્રનું પ્રણયન નીચે જણાવેલા નિયમ માટે છે. જાત્યર્થમાં અનપત્યાર્થમાં જ [અપત્યાર્થમાં નહિ] વિહિત અણુ પ્રત્યય પરમાં હોય તો મિન્ નામના અન્યસ્વરાદિ-અન્ન નો લોપ થાય છે. આ નિયમથી અજાત્યર્થમાં [વ્યત્યર્થમાં] અપત્ય કે અનપત્યાર્થમાં અનુક્રમે ઉત્તર [૭-૪-૧૬] કે પૂર્વ [૭-૪-૧૭]સૂત્રથી મનું નામના અન્યસ્વરાદિનો લોપ થાય છે. જેથી દામો મારવો અને બ્રાહ્મમસ્ત્રનું આ પ્રયોગ સિદ્ધ છે. જાત્યર્થમાં અનપત્યાર્થમાં આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દ્વ્રાહ્મી ઔષધિઃ આ પ્રયોગ થાય છે. અને જાત્યર્થમાં અપત્યાર્થમાં, નિયમના સામર્થ્યથી કોઈ પણ [૭૪-૧૭, ૧૮ અને ૧૧] સૂત્રથી શ્રમનુ નામના અન્યસ્વરાદિનો લોપ ન થવાથી બ્રાહ્મળઃ [બ્રહ્માનું અપત્ય-બ્રાહ્મણ-જાતીય] આવો પ્રયોગ થાય છે. આથી સમજી શકાશે કે મઃ ૭–૪૧૭ થી અજાત્યર્થમાં દર્ નામને અનપત્યાર્થમાં વિહિત અશ્ પ્રત્યય પરમાં હોય તો બ્રહ્મન્ નામના અન્યસ્વરાદિનો લોપ થાય છે. આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ જાત્યર્થમાં અનપત્યાર્થમાં જ વિહિત અણુ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા હ્રમનુ નામના અન્યસ્વરાદિનો લોપ થાય છે; અને દાઢ્યો નાવઃ અહીં અજાત્યર્થમાં અપત્યાર્થમાં વિહિત અણુ પ્રત્યય પરમાં હોવાથી તેની પૂર્વે રહેલા વ્રહ્મન્ નામના અન્ત્યસ્વરાદિનો લોપ ‘અવર્મનો ૦૪-૧૧' થી થાય છે...ઈત્યાદિ સ્વયં વિચારવું. જા
३०३
