Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
बोर्धाऽऽन्ने ७/२/११२ ॥
અદૂર વારાર્થક થતુ નામને વારવત્ ધાત્વર્થમાં જ્ઞ પ્રત્યય થાય છે. વહવ આતના વારા અસ્ય આ અર્થમાં વધુ નામને આ સૂત્રથી થા પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી વયા મુક્તે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ઘણી વાર ખાય છે. નજીકના સમયમાં અથવા એક સમયમાં ઘણી વાર ધાત્વર્થ—ક્રિયા થતી હોય તો તે આસન્ન બહુ વાર કહેવાય છે. અર્થ- ઘણી વાર ખાય છે. ૧૧૨॥
दिक्शब्दाद् दिग्- देश - कालेषु प्रथमा - पञ्चमी -सप्तम्याः ७ २।११३॥
દિશાર્થમાં પ્રસિદ્ધ એવા પ્રથમાન્ત પશ્ચયન્ત અને સપ્તમ્યન્ત વિ, વેશ અને ાત્ત અર્થવાળા નામને સ્વાર્થમાં પ્રત્યય થાય છે. પ્રાચી વિષ્ણુ રમ્યા, પ્રાળુ વેશઃ જાો વા રમ્યઃ આ અર્થમાં પ્રથમન્તિ વિર્ય પ્રાચી નામને તેમ જ તાદૃશ દેશાર્થક અને કાલાર્થક પ્રાપ્ નામને આ સૂત્રથી ઘા પ્રત્યય. થા પ્રત્યયનો સુવશ્વઃ ૭-૨-૧૨૩' થી લોપ. ‘વાલે ૨-૪-૧૯’ થી પ્રાચી નામના કી પ્રત્યયની નિવૃત્તિ...વગેરે કાર્ય થવાથી પ્રાપ્રમ્યમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ધા પ્રત્યયાન્ત પ્રાપ્ અવ્યયનું રમ્યા અને રામ્ય વિશેષણ હોવાથી તેનો નપુંસકલિંગમાં પ્રયોગ થાય છે. પ્રાચ્યા વિશ આવતઃ પ્રાચો વૈશાનું ગાવું વાગતઃ આ અર્થમાં પચમ્યન્ત તાદૃશ દિગ્દેશકાલાર્થક પ્રાચી અને પ્રાર્ નામને આ સૂત્રથી થા પ્રત્યયાદિ કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી પ્રīતઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. પ્રાપ્યાં વિશિ વાસ; પ્રાપિ વેશે જે વા વાસઃ આ અર્થમાં સપ્તમ્યન્ત તાદૃશ દિગ્દશકાલાર્થક પ્રાચી અને પ્રર્ નામને આ સૂત્રથી ધા પ્રત્યય વગેરે કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થવાથી પ્રવાસઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- પૂર્વ દિશા રમણીય છે, પૂર્વદેશ રમણીય છે, પૂર્વકાલ રમણીય છે. પૂર્વ દિશાથી
१४१
