________________
છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી અરૂ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે પવવારીધનઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- પાંચ ખારી ધન છે જેનું તે. પદ્મ હાર્યો ધનમસ્ય આ વિગ્રહમાં પ્રાર્થ૦ ૩-૧-૨૨ થી બહુવ્રીહિ સમાસની અપેક્ષાએ ઘન ઉત્તરપદ પરમાં હોવાથી અહીં દ્વિગુસમાસ છે. ૧૦૨॥
वाऽर्धाच्च ७|३|१०३॥
અર્થ શબ્દથી પરમાં રહેલો ઘારી શબ્દ છે અન્તમાં જેના એવા સમાસને; તેનાથી પરમાં રહેલા તદ્ધિત પ્રત્યયનો લોપ ન થયો હોય તો, સમાસાન્ત અર્ પ્રત્યય વિકલ્પથી થાય છે. ચાર્યા અર્ધમ્ આ વિગ્રહમાં મેંડશે૦ રૂ-૧-૧૪' થી તત્પુરુષસમાસ. આ સૂત્રથી અદ્ર [] સમાસાન્ત પ્રત્યય. અવર્ષે ૭-૪-૬૮° થી અન્ય ર્ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી અર્પવાનું આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી અદ્ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે અર્ધવારી આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે– અર્થવાનું અહીં અર્ સમાસાન્ત પ્રત્યયના વિધાનના કારણે સ્ત્રીલિંગમાં પ્રયોગ થતો નથી. અન્યથા અર્ પ્રત્યયાત્ત સ્ત્રીલિંગ અર્થવાર નામને અળગે૦૨-૪-૨૦ થી ી પ્રત્યયાદિ કાર્યથી અર્થવારી પ્રયોગ થાય તો અર્ પ્રત્યયના વિધાનનો કોઈ અર્થ જ ન રહે. કારણ કે એવો પ્રયોગ તો અર્ પ્રત્યય વિના થતો જ હતો. સૂત્રસ્થ હૈં પદ ઉત્તરસૂત્રમાં દ્વિદ્યુ ની અનુવૃત્તિ માટે છે. અર્થ- ખારીનો અર્ધભાગ. ૧૦૩॥
નાવઃ ૭૦૨૫૧૦૪||
'
અર્થ શબ્દથી પરમાં રહેલો નો શબ્દ છે; અન્તમાં જેના એવા સમાસને તેમ જ નૌ શબ્દ છે અન્તમાં જેના એવા
२२४
