Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 234

અન્ય અનુ નો લોપ....વગેરે કાર્ય થવાથી મોઇશ્વઃ અને અતિનો વરાહ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ- ગાયોના સમુદાયમાં રહેનાર કૂતરો. કૂતરાને જીતનાર ભૂંડ. ૧૧૦ની
प्राणिन उपमानात् ७|३|१११ ॥
પ્રાણ્યર્થક ઉપમાનવાચક નામથી પરમાં રહેલ શ્વનું નામ છે અન્તમાં જેના એવા તત્પુરુષસમાસને સમાસાન્ત અર્ [[] પ્રત્યય થાય છે. વ્યાઘ્ર ડ્વ વ્યાઘ્રઃ સ પાસો શ્વા આ અર્થમાં ૩૫મેષઁ૦ રૂ૧-૧૦૨′ થી તત્પુરુષસમાસ. પ્રથમૌ॰ રૂ-૧-૧૪૮' થી સ્વર્ નામના પૂર્વનિપાતની પ્રાપ્તિ હોવા છતાં આ સૂત્રના બળે તેનો [શ્વનુ નામનો] પદ્મયોગ. વ્યાઘ્રમ્પનું નામને આ સૂત્રથી અર્ સમાસાન્ત પ્રત્યય.‘નોપ૬૦ ૭-૪-૬૧' થી અન્ય અનુ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વ્યાખ્યઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-વાઘ જેવો કૂતરો. પ્રાપ્શિન કૃતિ વિષ્ણુ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રાણ્યર્થક જ ઉપમાનવાચક નામથી પરમાં રહેલ શ્વનુ નામ છે અન્તમાં જેના એવા તત્પુરુષસમાસને સમાસાન્ત અદ્ભૂ [] પ્રત્યય થાય છે. તેથી મિવ શ્વા અહીં ઉપર જણાવ્યા મુજબ તત્પુરુષસમાસાદિ કાર્ય થવાથી વા આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ઉપમાનવાચક નામ પ્રાણ્યર્થક ન હોવાથી આ • સૂત્રથી સમાસાન્ત અર્ પ્રત્યય થતો નથી. અર્થ-ઢાલ જેવો dal. 1199911
अप्राणिनि ७।३।११२॥
પ્રાણીભિન્નાર્થક ઉપમાનવાચક વનુ નામ જેના અન્તમાં છે એવા તત્પુરુષસમાસને સમાસાન્ત અર્ પ્રત્યય થાય છે. આર્ષ શ્રાવ સ્વા આ અર્થમાં ‘ઉપમેય૦ રૂ-૧-૧૦૨’ થી તત્પુરુષસમાસ.
२२९