Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 08
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
એવા નામના ઉત્તરપદનો; અનુકમ્મા અર્થમાં વિહિત સ્વરાદિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો લોપ થાય છે. અનુમ્મિતો વાવાશીઃ આ અર્થમાં વાળાશિઙ્ગ નામને અગાà૦ ૭-૩-૨૧' થી વ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી ઉત્તરપદ આશિપુ નો લોપ... વગેરે કાર્ય થવાથી વાષિય આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ અનુકમ્પાયોગ્ય વાશિષ્ટ્ર નામનો માણસ. હર્પીત્યાનીતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ અનુકમ્પાર્થમાં વિહિત સ્વરાદિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો; ષડ્ શબ્દને છોડીને જ અન્ય એકસ્વરવાળું જ પૂર્વપદ છે જેનું એવા નામના ઉત્તરપદનો લોપ થાય છે. તેથી અનુમિત ઉપેન્દ્રવત્તઃ ઉપેન્દ્રન ત્ત] આ અર્થમાં ઉપેન્દ્રત્ત નામને લોપાલે૦ ૭-૩-૩૬' થી અડ પ્રત્યય. દ્વિતીયા૦ ૭-૩-૪૧' થી સ્ક્રુત્ત શબ્દનો લોપ. ‘અવળેં ૭-૪-૬૮ થી અન્ય ૬ નો લોપ...વગેરે કાર્ય થવાથી ઉપડ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ- અનુકમ્પાયોગ્ય ઉપેન્દ્રદત્ત. અહીં અનેકવરી પૂર્વપદ હોવાથી વત્ત નો આ સૂત્રથી લોપ થતો નથી. આવી જ રીતે અનુમ્મિતઃ ષડ્યુઃિ આ અર્થમાં પણિ નામને
અખાતે ૭-૩-૬૧' થી ફ્ક્ત પ્રત્યય. દ્વિતીયા૦ ૭-૩-૪૧° થી ફ્યુજિ શબ્દનો લોપ. અવર્ષે૦ ૭-૪-૬૮ થી ૧૪ ના અન્ય અ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પક્રિયઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ અનુકમ્પાયોગ્ય ષડઙગુલિ નામનો માણસ. અહીં એકસ્વરી પણ ૫ પૂર્વપદ હોવાથી આ સૂત્રથી અવ્રુત્તિ નો લોપ થતો નથી. અન્યથા પરિષઃ આવો પ્રયોગ થાત. યદ્યપિ જૂથ આ અવસ્થામાં પદસંજ્ઞાના અભાવમાં ૐ ન થાય એટલે પટિયઃ આવો ' પ્રયોગ થવો જોઈએ, પરન્તુ અ- લોપને સ્વર૬૦૭-૪-૧૧૦° થી સ્થાનિવદ્ભાવ થવાથી ૢ ના સ્થાને ટ્રૂ થવાનો પ્રસંગ નહિ આવે.
સ્વર કૃતિ વિષ્ણુ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ શબ્દને વર્જીને એકસ્વરવાળું પૂર્વપદ છે જેનું એવા નામના ઉત્તરપદનો; તેની પરમાં અનુકમ્પાર્થમાં વિહિત સ્વરાદિ જ પ્રત્યય પરમાં હોય તો લોપ થાય છે. તેથી અનુપ્પિતો વાવાશીર્વત્ત આ
१९१
