________________
વગેરે કાર્ય થવાથી મા જોતિ અને ભદ્રા જોતિ નાપિતઃ આવો પ્રયોગ. થાય છે. અર્થ [બંન્નેનો] -બાળકના મંગલરૂપ વાળને હજામ કાપે છે. વપન રૂતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વપન–મુંડન અર્થ ગમ્યમાન હોય તો જ મત્ર અને મદ્ર નામને ૢ ધાતુના યોગમાં કાર્ પ્રત્યય થાય છે. તેથી મદ્રે તોતિ અને મર્મ રોતિ સાધુઃ આ અર્થમાં મદ્ર અને ભદ્ર નામને; અહીં વપન અર્થ ગમ્યમાન ન હોવાથી આ સૂત્રથી ડાવૂ પ્રત્યય થતો નથી. અર્થ [બંન્નેનો]-સાધુ કલ્યાણને કરે છે. ||૧૪૪॥
अव्यक्तानुकरणानेकस्वरात् कृ-ध्वस्तिनाऽनितौ द्विश्च ७ २ १४५ ।।
જે ધ્વનિમાં [શબ્દમાં] અકારાદિ વર્ણો વિશેષરૂપથી અભિવ્યક્ત થતા નથી, તે ધ્વનિને અવ્યક્ત ધ્વનિ કહેવાય છે. અવ્યક્ત ધ્વનિના અનુકરણાર્થક જે અનેકવરી શબ્દ, તેની પરમાં કૃતિ શબ્દ ન હોય તો તે શબ્દને [અનિતિપરક અનુકરણાર્થક અનેકસ્વરી શબ્દને], ક્રૂ, શૂ અને અર્ ધાતુના યોગમાં વિકલ્પથી ડાર્ [] પ્રત્યય થાય છે અને ત્યારે તે શબ્દને [અનિતિપરક અનુકરણાર્થક અનેકસ્વરી શબ્દને] દ્વિત્વ થાય છે. પત્ ોતિ આ અર્થમાં પત્ત શબ્દને આ સૂત્રથી ડાઘુ પ્રત્યય અને પત્તુ શબ્દને દ્વિત્વ. પૂર્વ પત્ ના ત્ નો ડાબાવો ૭-૨-૧૪૧' થી લોપ. દિત્યન્ય૦ ૨-૧-૧૧૪° થી અન્ય અત્ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પટપટા જોતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ–પતુ આવો શબ્દ કરે છે. આવી જ રીતે પલ્લુ મતિ અને પત્ સ્થાત્ આ અર્થમાં પત્ શબ્દને આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ડાર્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પટપટા મતિ [મવેત્]અને પટપટા સ્વાત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ ક્રમશઃ– ત્ આવો શબ્દ થાય છે. [થાય]. પત્ આવો શબ્દ થાય.
१५९
