Samyaktva Shatsthana Chaupai

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Pradyumnasuri
Publisher: Shrutgyan Prasarak Sabha

Page 79

૬૨
સમ્યકત્વ ષટ્રસ્થાન ચઉપઈ
કરઈ ન ભુજઇ ઇમ આતમા, વેદતી બોલતું માહાતમાT સાંખ્ય કહઈ પ્રકૃતિ જ સવિ કરિ ચેતનરૂપ બુદ્ધિમાહિ
ધરિ | ૪૬ II ઈમ આત્મા ન કર્તા, ન ભોક્તા” ઈમ વેદાંતી બોલઈ છૐ | સાંખ્ય કહઈ છૐ – સત્ત્વ-રજસ્તમોગુણની સામ્યવસ્થા અનાદિ મૂલકારણ પ્રકૃતિ છઈ, તેહ જ સર્વ પ્રપંચ કરશું છઇં, સ્વપરિણામમહત્તત્ત્વાપરનામક સ્વચ્છ બુદ્ધિ છઇ તેહમાં ચિન્માત્ર આત્મરૂપ પ્રતિબિંબ ધરઈ છÒ ૪૬ /
વેદાંતી મહાત્મા કહે છે કે આત્મા કર્તા નથી તેમ ભોક્તા નથી. સાંખ્ય મત એમ કહે છે કે સત્ત્વ, રજ અને તમોગુણની સામ્યવસ્થારૂપ પ્રકૃતિ એ જગતનું અનાદિ મૂળ કારણ છે, તે જ સર્વ પ્રપંચ પેદા કરે છે અને પોતાના પરિણામરૂપ સ્વચ્છ બુદ્ધિ, જેનું બીજું નામ મહત્તત્ત્વ છે, તેમાં ચિન્માત્ર આત્માનું પ્રતિબિંબ ઝીલે છે.