________________
જેન યુગ.
તા. ૧-૨-૧૯૪૦
====
=
જૈન યુગ.
તષવિત્ર સર્વશિષa: સમઢીનર નાથ હૃદય: કહેવામાં આવે કે પ્રભુશ્રી વર્ધમાન જેવા સમર્થ વિ. ન જ તામવાન પ્રદરતે, gવમાકુ રિવિવો િ| રાનીના સમયમાં એ જાતની શિદ્ધ સિદ્ધિ હોય એમ અથર-સાગરમાં જેમ સર્વ સરિતાઓ સમાય છે તેમ નવાઈ ને લેખોય! એ વાત માની લઈ ત્યારપછી
ઇતિહાસ અવલોકીશું તો જણાશે કે જ્યાં સુધી વિદ્વાન ને હે નાથ! તારામાં સર્વ દ્રષ્ટિએ સમાય છે પણ જેમ પૃથફ
દિર્ધદશી આચાર્યો સત વિહારદ્વારા જેનદર્શનના ઉમદા પૃથક સરિતાઓમાં સાગર નથી દેખાતે તેમ પૃથક પૃથક દષ્ટિમાં તારું દર્શન થતું નથી.
અને ઉદાર તો જનતામાં પ્રચારતા હતા, અને જ્યાં -શ્રી સિન વિવાર સુધી જૈનધર્મના સમૃદ્ધ શ્રીમાનો સર્વદેશીય નજરે
તેમને એ કાર્યમાં તન-મન-ધનથી સહાય આપી, માત્ર જેનેનાજ નહિં પણ સારી જનતાના શ્રેય પ્રતિ નજર રાખી, સ્વફરજ અદા કરતા હતા ત્યાં સુધી ઉન્નત્ત
સ્થિતિ ચાલુ રહી હતી ચારે દિશામાં વિસ્તાર પામેલી તા. ૧-૨-૪૦.
ગુરૂવાર.
મંદિરની શ્રેણીઓ અને એમાં સ્થાપન કરવામાં આવેલાં LUCICIC
સંખ્યાબંધ બિબો એ વાતની સાક્ષી પુરે તેમ છે. ઉપાસક વર્ગને ભૂતકાળ.
જ્ઞાનભંડારોમાં સચવાયેલો કિમતી ગ્રંથસંગ્રહ એ સાત અંગમાં જિન પ્રતિમા–જિન ચૈત્ય અને જ્ઞાન વાતને વધુ પુષ્ટ બનાવે છે. જૈનધર્મ પાળનાર વર્ગ એ ત્રણ અતિ ઉપયોગના અને જૈન ધર્મના પાયારૂપ કેવળ વ્યવસાય રસિકજ નથી રહ્યો તેમ કેવળ વૈશ્ય વર્ગહોવા છતાં ચત ધારી આત્માના સહકાર વિના કંઇપણ નોજ નહોતે બન્યો. એમાં ક્ષત્રિય અને બ્રાહ્મણ વર્ગ કરવા અસમર્થ છે. એની વિકરતા ને વિસ્તૃતતાના પણ મોટા પ્રમાણમાં ભેળા હતા એટલે આપણને એ આધાર જૈન સમાજની જાગૃતિ અને અંત પર અવલ એ સમયમાં સર્વ રીતે ઉન્નત્તિ થયેલી જણાય છે. વિદ્ધતાછે અને એ સમાજ મુખ્ય રીતે શ્રમણ તથા શ્રાદ્ધ ક્ષાત્રતેજ અને વાણિજય કુશળતા ઉડીને આંખે વળગે વર્ગનો બને છે. આજે જે ચતુર્વિધ સંઘ તરિકે એવા જવાના મળે છે. એ વેળા થઈ ગયેલા સંખ્યાબંધ ઓળખાય છે અને જેમાં સાધુ-સાધ્વી શ્રાવક-શ્રાવિકા આત્માઓના સવર્ણાક્ષરે નોંધાયેલા નામે આજે પણ રપ ચાર શ્રેણિનો સમાવેશ કરાય છે એના બળ ઉપરજ સાહિત્યના મહાસાગરમાંથી ઉપલબ્ધ થાય છે. એ મહાજૈન ધર્મના અભ્યદયનો અને જૈન કેમની ઉન્નતિને શ દ્વારા જન્મ પામેલી કૃતિઓ સેંકડો વર્ષોના વાયરા આધાર છે.
વાયા છતાં, અને કરાલકાળના સપટા સહ્યા છતાં, જેટલા પ્રમાણમાં ઉક્ત ચાર પાયાની વધુ મજબૂ- સ્વઅસ્તિત્વ દ્વારા ગતકાલિન ગૌરવની ઝાંખી કરાવે તાઈ ને દ્રઢતા, તેટલા પ્રમાણમાં એ ઉપર ઉભા કરાતાં છે. આ પ્રકારને કીર્તિવંત યુગ સર્જવામાં શ્રમણ પ્રાસાદનું વધુ ટકાઉપણુ ને શ્રેષ્ઠતા. તેથી જ એને વિચાર સંસ્કૃતિનો ફાળો નાનોસુનો નથીજ છતાં ઉપાસક આજે સૌ પ્રથમ આવશ્યક છે. દેશ-કાળ પ્રતિ નજર વર્ગનો એક ધારો અને ખંતભર્યો સહકાર ઘડીભર પણ રાખી જ્યાં સુધી આ ચાર અંગેનો વિચાર નહીં કરવામાં વીસરી શકાય તેમ નથી જ. છકાયના રક્ષક શ્રમણ આવે ત્યાં સુધી પ્રારંભમાં સુચવાયેલા ત્રણ અંગ વિકળ મર્યાદિત ક્ષેત્રમાં જ કામ કરી શકે; કેમકે તેમને સાધુ રહેવાના. એ પાછળ જે પ્રકારનું ઉત્તેજક બળ ખરચવું જીવનના કપરા આચાર-વિચાર પ્રતિ દ્રષ્ટિ રાખીને કામ જોઈએ તે નહિ ખરચાવાનું અને એ ઉણપ કંઈ નાની- કરવાનું હતું. ઉપાસક યાને શ્રાદ્ધ વર્ગને આ જાતની સની ન લેખાય! એથી પરિણામ એકજ આવે કે એ મુશ્કેલી નડે તેમ હતી જ નહીં. તે કાળને જેનેધમીં અણુમલા સાધને દિનપ્રતિદિન પિતાને મહત્વનો ઉદ્દેશ જન સમુદાય મુનિધર્મ અને ગ્રહસ્થ ધર્મ વચ્ચે રહેલ ગુમાવતાં જાય, એ દ્વારા થતા લાભ મામુલી બનતે મર્યાદા અને અંતરને સારી રીતે સમજી શકતો હતે. જાય, અને જાતે પણ શીણું વીશીર્ણ દશાના ભોગ બને. તેથી જ આપણને તે સમયના ઉદાહરણે વાંચતાં ‘કમે
શ્રાવક-શ્રાવિકા ક્ષેત્ર તરફ સૌ પ્રથમ નજર એટલા શૂરત્વ ને ધમ્મ શર” ની ઝળક ડગલે પગલે નજરે સારૂ કરવાની છે કે એ બેજ એવા ક્ષેત્ર છે જ્યાંથી ચઢે છે. અહિંસા ધર્મના અનુયાયી છતાં-વીતરાગના બાકીના પાંચને પોષણ મળી શકે છે. જેટલા પ્રમાણમાં ઉપદેશને શ્રદ્ધાપૂર્ણ હદયે ધારણ કરવા છતાં–એ વર્ગની શ્રાવક સમુદાય આર્થિક અને રાજકીય અથવા તે નૈત્તિક અહિંસા નબળાઈ પિષક કે સાહસ વિરોધી ન હતી. કે સામાજીક દ્રષ્ટિએ ઉન્નત્ત દશા ધરાવતા હશે તેટલા સમય પિછાની હસ્તિ પીઠ પર બેસી એ જેમ પ્રતિક્રમણ પ્રમાણમાં જૈનધર્મનું ગૌરવ અને જૈન સમાજની ઈતર કરી શકો તેમ જરૂર જણાતા રણુગણમાં હિંમતથી સમાજમાં પ્રતિષ્ઠા યાને માનમરતબો જામવાના. ઘુમી પણ શકત. એની દયા પાછળ આજની માફક
ભૂતકાળ પ્રતિ મીટ માંડતાંજ આ વસ્તુ હસ્તામલક, ભીરુતા કે નિર્બળતા નહતી છુપાણી. એ દરિયા ખેડતો વત દ્રષ્ટિ ગોચર થાય તેમ છે. પરમાત્મા-મહાવીર દેવના મહાસાગર ડહાળતે અને કરોડોના વ્યવસાય સંભાસમયમાં ભારતવર્ષને મોટો ભાગ જૈન ધર્મ પાળત ળતે છતાં ધર્મવાસિત હૃદય હોવાથી ગ્રહસ્થાચિતવ્રત હત અને ધન્ય શાળીભદ્ર તેમજ આનંદ કામદેવ જેવા લેવામાં પાછળ ન રહેતા. એ વેળા પેલે વ્યવસાય કે રિદ્ધિ સંપન્ન ને સમર્થ વ્યવહારીઆ સાહસિકતા અને એ પાછળ દેવો પડતે ભેગ આડા ન આવતાં. શ્રદ્ધાપૂર્ણ વ્યાપાર કુશળતા માટે સુવિખ્યાત હતા. કદાચ એમ હદયે વ્રત ધારણ કરત-સ્વ૫ત્નિને પ્રેરણા પાસે અને
અહિંસા નબળા
પ્રમાણમાં જેના દશા ધરાવતા
