________________
તા
૧-૧૧-૧૯૪૦
જૈન યુગ.
3 નેંધ અને ચર્ચા. ૪
ભૂખના આરોપણ કરવા, અને મન ગમતા અનુમાનેને સંભાર ભરી જનતા સમક્ષ મોટા મથાળા હેઠળ એક વિલક્ષણ શબ્દ ચિત્ર રજુ કરવું એ “જૈન બંધુ” ના અધિવેશનનું પ્રમુખપદ. તંત્રી સિવાય ભાગ્યેજ બીજાથી બની શકે ! અમારી તિ,
નિંગાળામાં મળનાર અધિવેશનના પ્રમુખની વરણી નજરે નિગાળાનું મહત્વ મણુંદરેડ કરતાં ઉતરે તેવું
થઈ ચુકયાના સમાચાર પ્રગટ થયા છે, એટલે એ સંબંધમાં નથી જ ! એક તરફ શિથિલતા ને સુષુપ્તિ માટે કેન્ક
મનગમતી ગુલબાંગ ઉડવાનું સહજ બંધ થાય છે. રસને દેષ દેવા કિવા એના કાર્યકરોને શીરે જવાબ
આમ છતાં આવા મહત્વના પદ માટે એગ્ય ગ્રહસ્થ શોધવામાં દારીનો ટોપલે એરઢ અને બીજી તરફ એજ માણસો
કેટલીક મુશ્કેલીઓ નડે છે એ વાત વિચારણીય તે છેજ. પોતાની શકિત અનુસાર એ દશ ટાળી, જગૃતિ આણું સૌ પ્રથમ કોન્ફરન્સના પ્રમુખની વરણીનું' ધારણું રાષ્ટ્રિય વાને સમાજશ્રેય અર્થે શકય પ્રયાસ આદરવા કમર કસે રાજ
મહાસભાની રસમથી અનોખું છે. બંધારણુ કલમ ૧૪ મુજબ તે એમને ઉધડા લેવા બહાર પડવું એ કેવી નિતિ
એ અધિકાર સ્વાગત સમિતિનો છે, માત્ર સ્થાનિક મહામંત્રીકહેવાય! બે ધારવાળી તલવાર તે આનું જ નામ !
એની સલાહ લઈ તેમ કરવું એટલું જ સુચન છે. અખિલ કેન્ફરન્સની ભીતરમાં ડેકીયું કરવું કે શ્રી. મેતીચંદ
જૈન સમાજનું પ્રતિનિધિત્વ ધરાવનાર જૈન મહાસભાના પ્રમુખને ભાઈના “Dead Horse' શબ્દને પકડી લે એ કંઈ ર
હાદો એ જેવા તેવા હાથમાં ન સોંપાય એ માટે સેવાભાવ ઉપમાટે કાર્ય નથી ? ઘણી વાર, અને ઘણા રાંત જ્ઞાન-અનુભવ અને ઔદાર્ય આદિ ગુણેની આવશ્યકતા
ફથી એ સ ધી ચીત ચવણ થઈ ગયા છે. કેવળ પણ સંભવેજ. વળી સંસ્થાના કાર્યો ચલાવવાને અભ્યાસ પણ કલમ કટાક્ષોથી કે કૈલમના કૂટ અક્ષરાથી સમાજના આવશ્યક લેખાય અને એ બધામાં અગ્રભાગ ભજવે તેવી વસ્તુ કઈ શુકરવાર થયા નથી. આજે જરૂર અલ ઉમે હિંદના સર્વ ભાગમાં એના વ્યક્તિત્વની પ્રતિભા હોવી જોઈએ બાજોની છે કે જે રોગનું સાચું નિદાન કરી એ રોગ ૨
તે વાત પણું વીસરાવી ન ઘટે, જ્યારે આ બધું વિચારીયે છીએ નાબુદ કરવાની દવા દેખાડે. આજે એવા બંધુની
ત્યારે બંધારણની કલમ જેમના શીરે આ જવાબદારી નાંખે અગત્ય છે કે જે હૂર રહી પથરા ન ફેંકતાં કે માંડ :
છે તે વાસ્તવિક જણાતી નથી. એ ઉપરાંત કેટલીક વાર આવી તૈયાર થતાં વાતાવરણમાં બેટે ક્ષોભ ન પ્રગટાવતાં, ખભે જેડી, એક સગા ભાઈ સમાન સાથ આપે. “મનુષ્ય
રીતે પ્રમુખ પસંદ કરવા જતાં તેમના તરફથી બાંહેધરી
માંગવામાં આવે છે એ વાત પણ લક્ષ બહાર કરવા જેવી માત્ર ભૂલને પાત્ર’ એ જન ઉકિત છે. To err is human એ આંગ્લ કવિનું વચન છે, છતાં વારે વારે
નથી પ્રમુખ થનારને એ વાતની ચૂંખવટ કરવાના કારણમાં એના ચુંથણ ચંપા કરવા એવી તે કોઈની પણ કેટલાક ઉદ્દામ વિચારકાનું ભૂતકાલિન વર્તાને રજુ કરી શકાય સલાહ નથી જ, આત્મા ઉડી ગયા પછી દેહરૂપ વિજર એ વેળા કયાં તે બંધારણની સંદિગ્ધ દશાથી કે એના અર્થ સાચેજ નકામું ઠરે છે. પણ એ ન્યાય સંસ્થાને લાગુ કરનારની સળકઢળકતાથી એવા વિચિત્ર સંગો ઉભા થાય પડતા નથી. સંસ્થા જડ રૂપ હોવાથી એને પતીકા છે કે જેથી પ્રમુખની મુંજવણ વધી પડે છે. કેટલીકવાર તે પ્રાણુ જેવું છે જ નહીં. એનામાં એ પ્રત્યેના પ્રેમધારી- પિતાના અંતરને નથી ખુદલું કરી શકો કે નથી તે યોગ્ય આના સહકારથી જ પ્રાણ પુરાય છે. એ પ્રેમધારીઓમાં દરવણી આપી શકતા. આવા કારણોથી જ કેટલીકવાર આવા કઈ એટલી હદે સંસ્થા માટે જાત ન્યોછાવર કરે છે મહત્વના પદે બેસનાર 5 પ્રહસ્થ માટે ફાંફાં મારવા પડે છે કે રથી એ સંસ્થાના આત્મા તરીકે ઓળખાય છે. બંધારણ સુધારણામાં આ વાત લક્ષ્યમાં લેવા જેવી છે. કારણવશાત્ એવાના જવાથી સંસ્થા છેડા સમય માટે અસ્તનાં ત્રાજવામાં આવી પડે છે, પણ એ સ્થિતિ કાયમ બંધારણની સદિશ્વાતા. રહેતી નથી જ. આજે ચેતનવતા ને સાચા ધગશધારી | કોન્ફરન્સનું વર્તમાન બંધારણ એ જુન્નર અધિવેશનને મળે તે આની આ કોન્ફરન્સ પૂર્વની કીર્તિ પ્રાપ્ત કરે. પાક છે, છતાં ત્યાર પછી બનેલા બનાવે દરમી આન એને એ વેળાના દેશ-કાળ અને આજની પરિસ્થિતિ વચ્ચે અમલી બનાવવામાં પડતી મુશ્કેલીઓ અને માધવબાગ અધિધાણે ફરક પડ્યો છે એટલે એની ગતકાલિન કીર્તિ વેશન ટાણે એની ઉણપનો સધિયારો લઈ એક વર્ગ તરફથી કરતાં આજની કીર્તિમાં કઈ રીજ ઝમક આવે. આડકતરી રીતે આણવામાં આવેલ વિવાદગ્રસ્ત સવાલ એ સૌ આવી મનોકામના વર્તમાન કાળના પ્રત્યેક જનની ઉઘાડા કારણે છે કે જે એમાં ઘટતા ફેરફારો માંગે છે. જો કે સંભવ છે કેમકે આજની આપણી નધણિયાના સમાજ એલ ઇન્ડીયા સ્ટેન્ડીંગ કમિટિએ ભલામણુ એ જાતની કરી છે જેવી સ્થિતિથી સૌ કોઈને કંટાળે આવે તેમ છે કે બંધારણની કલમ ૧ ઉદ્દેશ અને ૨ કાર્ય વિસ્તાર એને નિગાળા એ તે માત્ર ઉપલી સ્થિતિ સર્જાવાની મેળાપ- કાયમ રાખીને કિંજ એને સ્પર્યા વગર અન્ય કલમમાં સુધાભૂમિ સમ છે અને મણિભાઈ શેઠની દોડાદેડ એ રણું કરવી. એક રીતે આમ કરવામાં દીર્ધદર્શિતા સમાયેલી છે ઉપર વણવી અને કામના સફળ કરવાના દરેક સાધન એની ના પાડી શકાય તેમ નથી, પણ સંદિગ્ધતા પેદા કરે તેવું જોડવાના પ્રયાસ રૂપ છે. એ સિવાય અન્ય ભાવ ક૬૫- તત્વ પણ એમાંજ સધાયેલું છે એ વિચાર કરતાં કોઈને પણ વાની અમારું અંતર ના પાડે છે. “જેન બંધુ' ના સમજાય તેમ છે. તંત્રીશ્રીને એમાં સાથ પુરવા વિનંતિ છે. Divide એક તરફ ધાર્મિક, સામાજીક આદિ ન કેમને અને શદને ઉવેખી Unite ને પકડવા આગ્રડ છે. ધર્મ સંબંધી સવાલો ઉપર વિચાર ચલાવી યોગ્ય કરાવે કરવાને
તેમજ એને અમલમાં મુકવાના ઉપાયો યોજવાનો ઉદ્દેશ ધરાવે
