________________
જૈિન યુગ.
તા ૧૬-૧૧-૧૯૪૦
જૈન સમાજની વર્તમાન પરિસ્થિતિ અને શ્રી જૈન શ્વેતાંબર કૉન્ફરન્સ.
જૈન સમાજની વર્તમાન ગાઢ અંધકારમય પરિસ્થિતિને પ્રચાર અને આર્થિક ઉદ્ધાર ઉપરજ લક્ષ કેન્દ્રિત કરી ભરવા વિચાર પ્રત્યેક સહૃદય જેનને ભારે મુંઝવે તે છે. એક સમય માટે નિર્ણય થયો. તે સમયે જ ત્રણ સ્થળથી આમંત્રણ મળ્યા એ હતું કે જ્યારે જેને દરેક ક્ષેત્રમાં આગળ તરી આવતા અને દરેક આમંત્રણ દાતાએ પોતાના સ્થળને પસંદ કરવા હતા. પણ પરિવર્તનશીલ વિશ્વમાં ઉથલપાથલ કાને નથી પ્રેમપૂર્વક આગ્રહ કર્યો. સ્થળનું પાછળથી નક્કી કરવા નિર્ણય સ્પર્શતી ? જૈન સમાજમાં પણ અનેક પ્રકારે છે. આવી કરી ત્યારે સૌ વિખરાયા. અધૂર હોય તેમ આંતર કલહ ભળ્યો. પછી શું ન્યૂનતા રહે? તપશ્વાતુ બધી દષ્ટિએ વિચારી કોન્ફરન્સની કાર્યવાહી
સમાજમાં મંદતા આવે ત્યારે તેના અંગભૂત સંસ્થાઓમાં સમિતિએ નિગાળા ખાતે અધિવેશન ભરવા નિર્ણય કર્યો. આ પણું રહેજે મંદતા આવી જાય છે. અખિલ ભારતવર્ષિય ધા નિર્ણયથી આમંત્રણાતા શ્રી નિંગાળા જૈન સંધ અને શ્રી જેન જે. કેન્ફરન્સ એક વખત આખા જૈન સમાજના મણીભાઈ શેડ વિગેરેને આનંદ થશે. પરિણામે તુરતજ વિશ્વાસ સંપાદન કરી આગળ વધતી સંસ્થા હતી. તેના
તેઓએ નિંગાળા ખાતે સ્વાગત સમિતિની સભા બોલાવી અને અધિવેશનના મહારથીઓની નામાવલીમાં જૈન સમાજના આ કાર્યને સારી રીતે પાર ઉતારવા જુદી જુદી સમિતિઓ સમૃદ્ધ અને પ્રતિષ્ટાપાત્ર પ્રહસ્થોના નામો જોઈ શકાય છે. સ્થાપી દીધી.
નિગાળા એ નાનું ગામડું છે. પણ કાર્યવાહીને અદમ્ આમ છતાં સમાજમાં પ્રસરેલા કલેશાગ્નિએ સૌને દઝાડ્યા, અને તેની થેડી ઘણી અસર આપણી કેટલીયે સંસ્થાઓને
ઉત્સાહ અને એક સંપિતાથી મોટા શહેરોએ જે ન કર્યું ત થઈ. કોન્ફરન્સ પણ તેમાંથી બચી ન શકી.
કામ નિંગાળા કરી બતાવશે એ સ્પષ્ટ જોઈ શકાય છે. સંઘની ગત વર્ષ માં કેન્ફરન્સના હેદેદારોએ સુલેહ માટે ઘણા દરેક વ્યક્તિને ઘેર જાણે કોઈ મહા ઉત્સવ આવ્યો હોય તે પ્રયત્ન કર્યો. પણ દુવંશાત એ કાર્ય ન બન્યું એ અરસ- ઉત્સાહ પ્રગટ છે અને તેવીજ ધગશથી સૌ પિતપેતાની માંજ કેન્ફરન્સની સ્થાયિ સમિતિની બેઠક મુંબઈ ખાતે મળી. જવાબદારી અદા કરવા તત્પર બન્યા છે. નિંગાળા ખાતે બે દિવસની છણાવટ ભરી વિચારણું બાદ કેન્ફરન્સનું સ્વાગત સમિતિની
સ્વાગત સમિતિની ઓફીસ ખુલ્લી મૂકાઈ ગઈ છે અને મંડપ
શસ ખુ અધિવેશન, રેન સમાજમાં અતિ અગત્યના બે પ્રો-કેળવણી સમિતિ, રડા સમિતિ, ઉતારા સમિતિ વિગેરે સમિતિઓએ
પિતા પોતાનું કામ આરંભી દીધું છે. ચારિત્ર ધડતરમાં ધાર્મિક શિક્ષણ અનેરો ભાગ ભજવે છે અને અધિવેશનમાં ચર્ચાવાના પ્રશ્નો વિશે બે મત નથી એ તે જૈન ધર્મના જ્ઞાનથી એક પણ બાળક વંચીત ન રહેવા જોઈએકોઈપણ જોઈ શકે તેમ છે. “દિશા સૂચન” દ્વારા કેન્ફરન્સના એવી આપણી ભાવના સહજ હોય એટલે એનું શિક્ષણ મહામંત્રીશ્રીએ એ બાબત કરીથી સ્પષ્ટ કરી છે. આથી પદ્ધતિસર અપાયને આજે એને લગતુ કામ કરી રહેલ આગામી અધિવેશનમાં સમાજ પ્રેમી પ્રત્યેક જૈન ભાગ લેશે સંસ્થાઓ એક સુત્રે નાથી શકાય તે પ્રબંધ જરૂરી છે. જ્ઞાન-ક્રિયા આ આશા અસ્થાને નથી. વડેજ મેક્ષ શકય છે એટલે પ્રાપ્ત કરેલ જ્ઞાન વર્તનમાં ઉતરે હવે આપણે એ બંને પ્રશ્નોની અગત્યતા વિચારીએ. તે સારું. દેવાલય-ઉપાશ્રય–સાધુસંગ અને વ્રત તેમજ આવશ્યક બન્દુ સમાજને મુકાબલે જૈન સમાજમાં કેળવણી પ્રચાર કરણી કેવા અગત્યના છે એ સમજાય ને તેમાં રસવૃત્તિ વૃદ્ધિ નામ માત્રને જ છે એમ કબુલ્યા વિના છૂટકે જ નથી. એક પામે તેવા માર્ગે જવા ઘટે છે.
તાજો દાખલો જોઈએ. રાજકીય સંગોના વૈચિયથી લીંબદરિદ્ર નિવારણ માટે યોજનાઓ આવશે પણ એમાં ધનિ- ની સૈન બોડીંગ બંધ પડી. પરિણામે અનેક વિદ્યાર્થીઓને કની અગત્યતા રહેવાની-જેનું પ્રમાણુ સંસ્થાની નજરે નહિં શિક્ષણમાં આગળ વધવાની ભાવના છતાં અન્ય સ્થળે સવડ જેવું લેખાય-એટલે એ યોજનાઓ ઉપરાંત સમાજ આજે જે ન થવાથી દુઃખપૂર્વક ઘેર બેસવું પડયું છે. આ દશાને શોચઉડાઉ રીતે ફેશનમાં અને મેજ શેખમાં ઘસડાઈ રહે છે નિય ન કહેવાય તે અન્ય શું નામ આપવું ? તે એમાંથી અટકે અને રહેણી-કરણીમાં સાદાઈ આવે તેવા જૈન સમાજમાં પ્રવર્તીતિ બેકારીને કેયડે ભારે વિષમ માર્ગ ચિંધવા જરૂરી છે. એમાં ખાદી પરિધાનની સલાહ છે. મધ્યમ વર્ગના લાખો જેને રોજીદુ જીવન કેવું ગાળે છે અવશ્ય અગ્રભાગ ભજવવાની-૨'ટીયા કાંતણ જેવા ઘરગથ્થુ તેની કલ્પના કત તેઓજ જાણે છે. જેનું દ્રવ્ય પ્રતિવર્ષે ઉદ્યોગે પણ ન જ વિસરાય. આ ઉપરાંત-સરાક આદિ પુષ્કળ ખર્ચાવા છતાં સમાજમાં કંગાલીયત અને અ શિક્ષણ જાતિઓને અપનાવવાનો પ્રશ્ન તેમજ જૈન ધર્મ અને સાહિત્ય વધીજ રહ્યા છે! વર્તમાન જૈન સમાજનો આ ચિતાર દુ:ખ પર થતાં પ્રહારો સામે સંરક્ષણને પ્રશ્ન, અને પુરાતત્ત્વ કે ઉપજાવે તે નથી શું? શેખેળ ખાતુ વિકસાવવાને પ્રશ્ન, અને વારસામાં મળેલા આ પ્રશ્નોને તેડી લાવવા આપણી મહાસભા નિંગાળા વિદ્યમાન દેવ મંદિર-જ્ઞાન ભંડારે કે-છબિંબ આદિની સંમેલન દ્વારા પૂર્ણ પ્રયાસ કરશે. અધિવેશનના પ્રમુખ પણ પદ્ધતિસર નોંધ અને સારી રીતે જાળવણીને પ્રશ્ન એ એવા ભારે કુશળ અને જૈન સમાજના પ્રીતિપાત્ર મળ્યા છે. આ બને છે કે જે માટે કોઈને વિરોધ ન જ સંભવે એમાં સર્વ લાભ ઉઠાવાય તેજ પ્રયત્નની સફળતા ' ગણાય. આશા સૌ નો સાથ મળે અને રચનાત્મક કાર્ય માટે જ્યાં ક્ષેત્ર પણ છે કે દરેક સુજ્ઞ જૈન પિતાની ફરજ સમજી, ડીસેમ્બરની ૨૫ વિશાળ છે. પણ એ સેવા વૃત્તિથી કંઈ કરવાની સાથે ધગશ મી તારીખે નિગાળા હાજર થાય. હોય તે જ શકય બને. કેવળ ઠરાવથી શુકરવાર ન વળે.
–રાજપાલ મગનલાલ વોરા.
