________________
તાઃ ૧૬-૨-૧૯૪૦
જેન યુગ.
.
.
ધર્મ સંબંધી અભ્યાસ કેવી રીતે કરાવવો?
ગોખણપટ્ટી નિરર્થક છે? ફરજીયાત ધર્મકણીની જરૂર નથી?
લેખક:–રોહ કુંવરજી આણંદજી કાપડીઆ, ભાવનગર. ઉપર જણાવેલી ત્રણે બાબતે માટે છેલ્લા “જૈન યાદ હશે કે કે સમય પછી નિશાળે જતુજ નથી. યુગમાં " શ્રી મહાવીર વિદાલયમાં થયેલા ઇનામી મેળાવડાને પ્રથમ નિશાળે જાય છે, ત્યાં ભણે છે અને પછી ભણવાના અંગે જે લખાયેલ છે તે વાંચતા કાંઈક મારા વિચારો જણ- લાભ સમજે છે. ત્યારે હોંશે હોંશે નિશાળે જાય છે. તેજ વવાની મને જરૂર લાગવાથી આ ટુંકે લેખ તે પત્ર મારફતે પ્રમાણે ધર્મક્રિયા માટે પણ સમજવું: પ્રથમ ફરજીયાત પ્રગટ થવા મોકલ્યો છે.
અને પછી મરજીયાત ૧ જૈન ધર્મ સંબંધી અભ્યાસની હાલ જે નવકાર તમારી, વ્યાવિ પ્રસ્તપણાની સ્થિતિ વિચારે. તે વખતે મંત્રથી શરૂ કરાવવામાં આવે છે તે બધી રીતે સ્વીકાર કરવા વૈદના કે ડોકટરના કહેવા પ્રમાણે ફરજીયાત કેમ વર્તીએ થાય છે. જૈન ધર્મની કેઇપણ ક્રિયા એ સૂત્રોના અભ્યામ ળ
છીએ? ફરજીયાત દવા કડવી પણ પી જઈએ છીએ, વૈદ કહે વિના થઈ શકતી નથી. તે અભ્યાસ શુદ્ધ થ જોઈએ અને
તેજ ખાઈએ છીએ ને તે ના પાડે તે તજી. દઈએ છીએ. તેના અર્થની વિચારણા પણ અમુક વયે વિધાથીને ધારી શકે
આમ કરીએ છીએ તેજ વ્યાધિ વહેલો વિરામ પામે છે, ત્યારે કરાવવી જોઈએ. જેને પૂર્ણ શ્રદ્ધા છે તેને કઠે કરેલા
તેજ પ્રમાણે આપણે અજ્ઞાન અને અશ્રદ્ધાના વ્યાધિથી ગ્રસ્ત નવકારાદિ સુ મૂળીમાત્ર પણ મહાલાભ આપનાર છે એમ થયેલા છીએ તેથી તેને માટે સતગુરૂ અને સતશાસ્ત્ર જે સિદ્ધાંતના કથન અનુસારે સિદ્ધ થાય તેમ છે.
પ્રમાણે વર્તવાનું કહે, જે તજવાનું કહે જે કરવાનું કહે તે .' , અને ગેખણપટ્ટી શબ્દથી ઓળખાવીને તેની પ્રથમ તે આપણે તેમના કથનને માન આપીનેજ કરવું
શત વાતો જે પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે તે મેગ્ય નથી. જોઈએ. પછી જ્યારે આપણને આપણા હિતની ખરી સમજણ ગાખવું એ ખાસ ઉપગી છે. હું મારા અનુભવથી કહી શકું પડશે ત્યારે પ્રથમ પ્રમાણેજ શુભ વર્તન રાખશુ. અશક્ય છું કે મેંજ ૬૦-૭૦ વર્ષ અગાઉ ગેખીને કઠે કરેલ છે તો ભક્ષણને તજી દેશું જિનપૂજ્ય ગુરૂવંદનાદિ કર્તવ્ય કરશું અને તે સૂવે, સ્મરણે, પ્રકરણો વિગેરે અત્યારે પણ બરાબર યાદ નિરંતર આત્મહિત તરફ દ્રષ્ટિ રાખી પૌગલિક ભાવની રામે આવે છે. વળી ઇગ્રેજી અભ્યાસ પણ શું ગેખ્યા વિના યાદ રોમે લાગેલી અસરને દૂર કરશું. રહે છે? માત્ર તેની ક્રિયામાં વયને લઈને ફેરફાર થાય છે. ધાર્મિક વિદ્યાભ્યાસમાં પણ સ ઉપજે તેવી પ્રવૃત્તિ નાના બાળકે ગોખે છે ત્યારે મોટા વિવાથી વારંવાર વાંચીને કરવી જોઈએ. વિદ્યાથીઓ સદાચરણી. બને તેવી, હિતશિક્ષા એલીંગ મીનીંગ વિગેરે કઠે કરે છે. એટલે ગેખવું એ નકામું તેમને આપવી તેમજ અપાવવી જોઈએ. તેને માટે અનુભવી છે તે કઈ રીતે સિદ્ધ થઈ શકે તેમ નથી. આપણે કોઈ વાત અને સદાચરણી શિક્ષકે રાખવા જોઈએ પરંતુ આવી ખાસ ખાસ યાદ રાખવા જેવી હોય છે તે તે એકથી વધારે વાર જરૂરી બાબતમાં પણ ઘણી જગ્યાએ ઉપેક્ષા ભાવ જણાય છે. સંભારી જઈએ છીએ તે ગોખણનેજ પ્રકાર છે
તે ન હે જોઈએ. ૩ હવે ફરજીયાત ધર્મકરણી કરાવવાના સંબંધમાં વ્યવહારિક શિક્ષણ માત્ર ઉદર પિષણ માટેજ કે કુટુંબના જણાવું છું કે શું આપણે બાળકને ફરજીયાત નીશાળે મેક- ભરણ પોષણ માટે આપવામાં આવે છે. તેમાં આપણે કેટલી લતા નથી તેની ઈચ્છાથીજ તે જાય છે. કરછપાત મહા વર્ષો ગાળીએ છીએ ? અને ગળાવીએ છીએ? તેને માટે કેટલે પછી તેને તે વાત ગમી જાય છે ત્યારે પછી કહેવું પડતું ખર્ચ કરીએ છીએ? કેટલું જોખમ ખેડીએ છીએ? તેના નથી. તેમજ જિનદર્શન, જિનપૂજા ગુરૂવંદન, શાસ્ત્રકવણુ પ્રમાણમાં આત્માનું હિત કરનાર, મનુષ્ય જીદગીને સફળ કરધર્મ શાસ્ત્રાભ્યાસ, યથાશક્તિ પ્રત્યાખ્યાન બિગેરે પણ બાળ નાર ધાર્મિક અભ્યાસ માટે આપણે
નાર ધાર્મિક અભ્યાસ માટે આપણે કેટલા વર્ષો ગાળીએ વયથી ક્રમે ક્રમે ફરજીયાત શરૂ કરીને વધારવા જોઈએ પણ છીએ. ને કેટલે ખર્ચ કરીએ છીએ? તેને મુકાબલે કરી જશે. પહેલા તે ફરજીયાતજ કરાવવા જોઈએ. જેમના માતા પિતાએ કેટલાક બંધુઓ ધાર્મિક વ્રત નિયમ તરફ અભાવ ધરાકે બીજા વડીલેએ બાલ્યાવસ્થાથી તેવી ટેવ પાડી નથી તેઓ વનાર હોવાથી અભક્ષ્ય ભક્ષણને, કંદમૂળ ભક્ષણને, અને અત્યારે પણ તેમાનું પ્રાયે કાંઈ કરતા નથી અને કરે છે તે રાત્રિ ભોજનને ત્યાગ કે જે આભવ પરભવ હિતકારી છે, તેમાં રસ લેતા નથી, વેઠ સમજે છે. આ બધા તેને પ્રથમ શરીરને પણ સુખી બનાવનાર છે અને ખર્ચમાં પણ લાભ ફરજીયાત ધર્મ કરણી ન કરાવ્યાનાજ માઠાં પરિણામ છે. કરનાર છે તેને માટે જરૂરજ સમજતા નથી અને તેના નિયમ એવી કરણીમાં રસ ઉત્પન્ન કરે છે તે પણ માતા પિતાનુંજ કરનાર કરાવનાર તરફ અભાવવાળી નજરે જુએ છે તેને માટે કામ છે. તે તેમણે કરવું જ જોઈએ.
શું લખવું? તેઓ પોતાના ને પરના હિતને ખાસ હાનિ તે આપણને અન્ય સંગતિથી એક એવી કુટેવ પડી ગઈ છે કરનાર છે. આ વાત પ્રસંગેપાત જરૂરની જાણીને સૂચવી છે. ક-આપણને બીજાનું મીટ લાગે છે અને આપણે કેવું લાગે આ સંબંધમાં જો કોઈ બંધુ યોગ્ય દલીલથી ઉપરની છે. જુએ મુસલમાને શું કરજયાત નમાજ પઢતા નથી ? હકીકતને નિરાસ કરશે તે મારી બુદ્ધિ અનુસાર હું તેને ક્રિશ્ચિયને શું ફરજીયાત રવિવારે તેમના દેવળમાં જતા નથી ? રદીયે આપવા ઈચ્છા ધરાવું છું, પરંતુ એટલું ખાસ ધ્યાનમાં આ બધા શું બરાબર સમજયા પછીજ કરે છે? એનો ઉત્તર રાખવા વિનંતિ કરું છું કે ઉપર જણાવેલા વિચારોને જુના એજ છે કે-કરજીયાત શરૂઆત કર્યા પછી જયારે તેમાં લાભ વિચારે કે રૂઢીચુસ્ત વિચારો કહી ઉપેક્ષા કરશે નહી, પરંતુ દેખાય છે ત્યારે પછી રસ પડે છે અને બહુ પ્રેમથી તે તેને આંશય જરા શાંત વૃત્તિથી વિચારો. ક્રિયા થાય છે.
.
