________________
આપ્તવાણી-૧
આપ્તવાણી-૧
આપેલું. માત્ર એક વ્યવસ્થિતનું જ જ્ઞાન નહીં આપેલું. તે આચાર્ય બરાબર સામાયિકમાં બેઠેલા ત્યારે બીજા મહાત્માઓએ પૂછયું કે “મહારાજ, આ આચાર્યની શી ગતિ થશે ?
ભગવાન બોલ્યા, ‘અત્યારે દેવગતિમાં જશે.'
પછી વળી થોડીકવાર રહીને કોઈકે પૂછયું કે ‘મહારાજ, હવે અત્યારે આ આચાર્યની કઈ ગતિ થશે ?”
ત્યારે ભગવાન બોલ્યા, ‘અધોગતિમાં જશે.”
ત્યારે પછી પંદર મિનિટે કોઈકે પૂછયું કે, “અત્યારે હવે કઈ ગતિમાં જશે ?
ત્યારે ભગવાનને કહ્યું, ‘હવે મોક્ષે જવાનો છે.”
ભગવાન આવું કેવું ? આ સંપૂર્ણ ધ્યાનમાં છે ને આવું કેમ ? ત્યારે ભગવાને કહ્યું, ‘અમને જે દેખાય છે તે તમને દેખાતું નથી અને તમને જે દેખાય છે તે અમે જોતા નથી. જુઓ, તે બેઠો હતો તો સામાયિકમાં પણ તેનું ધ્યાન ક્યાં વર્તે છે તે અમે જ જોઈ શકીએ. પહેલાં ધ્યાનમાં દેવગતિનું ચિતરામણ હતું. બીજી વખતે નર્કગતિનું ચિતરામણ હતું, પછી તેણે સુંદર ચીતરવા માંડ્યું. મહીં ફોટા સારા પડવા માંડ્યા. તે મોક્ષે જાય તેવા હતા. ધ્યાન ઉપર ફળનો આધાર છે. ચીતરે છે પુદ્ગલ પણ તેમાં તમે પોતે તન્મયાકાર થયા તો તે સહી કરી આપી. પણ તન્મયાકાર ન થાય ને જાગૃતિ રાખે ને જે ચિતરામણ થયું હોય તેને માત્ર જુએ ને જાણે તો તે ચિતરામણથી છૂટો જ છે.
એક વેપારી કપડું ખેંચીને આપે છે અને ઉપરથી ખુશ થાય છે કે, ‘હું ધંધામાં કેટલો હોશિયાર છું, હું કેટલું બધું કમાઉં છું.” પણ તેને ખબર નથી કે તે નર્કગતિ બાંધે છે ! તેનું રૌદ્રધ્યાન છે. હવે બીજો કપડું ખેંચીને આપે છે તેવા જ ધ્યાનથી, પણ મહીં તેને અપાર પશ્ચાત્તાપ રહે છે કે, “આ ખોટું કરું છું. મહાવીરનો ભક્ત આવું ના કરે.’ તે તિર્યંચ ગતિ બાંધે છે. ક્રિયાઓ સરખી છે પણ ધ્યાન જુદું જુદું હોવાથી ગતિ જુદી જુદી થાય છે.
આ કાળમાં સ્વરૂપનું ભાન તો કોઈને છે જ નહીં. ધર્મ કોઈ સમજતા હોત તો પણ ધર્મધ્યાન રહેત અગર તો ધર્મધ્યાન થઈ શકત. આજે આ લૌકિક ધર્મો છે તેય મૂળ પાયા ઉપર નથી. એટલે જગતના લોકોને ધર્મધ્યાન પણ નથી. માત્ર આર્ત અને રૌદ્રધ્યાનમાં જ છે. જગતના લોકો કહે છે કે શેઠે તો પચાસ હજારનું દાન આપ્યું. બહુ સારા કહેવાય. પણ શેઠના મનમાં શું હોય કે આ નગરશેઠે દબાણ ના કર્યું હોત તો આપણે કંઈ આપવા ના પડત. આ તો પરાણે આપવા પડે છે તે રૌદ્રધ્યાન કરે છે, નર્કગતિનું બાંધે છે. બીજા માણસ પાસે પૈસો નથી છતાં ધ્યાન ધરે કે ક્યારે મારી પાસે પૈસો આવે ને ધર્મમાં બે પૈસા ખરચું ! તે વગર દાન કર્યો ઉર્ધ્વગતિ બાંધે છે ને પેલા મૂઆએ પચાસ હજાર આપતાંય નર્કગતિનું ધ્યાન કર્યું.
બુદ્ધિ વપરાશની લિમિટ આ લોકો બુદ્ધિ વાપરીને, ટ્રીકો-ચાલાકી કરીને જે પૈસો કમાય છે તે તો ભયંકર ગુનો છે. જેટલી ટ્રીકો કરે તે હાર્ડ (કઠણ) રૌદ્રધ્યાન. ટ્રીક એટલે સામાની ઓછી બુદ્ધિનો પોતાની વધારે બુદ્ધિથી લાભ ઉઠાવવો તે.
બુદ્ધિ એ તો સંસારાનુગામી છે, ક્યારેય પણ મોક્ષે જવા ના દે. કૃષ્ણ ભગવાને પણ બુદ્ધિને ‘વ્યભિચારિણી' કહી છે, બુદ્ધિ સંસારમાં જ ખુંપાવી રાખે. નીકળવા દે નહીં. ‘સ્વ'નું સંપૂર્ણ અહિત કરે. જેમ બુદ્ધિ વધતી જાય તેમ બળાપો વધતો જાય. બે વરસના છોકરાની મા મરી જાય તો તેને કંઈ થાય ? ને બાવીસ વર્ષના છોકરાની મા મરી જાય તો તેને કેટલું દુઃખ થાય ? આ શાથી ? તો આની બુદ્ધિ વધી તેથી.
ભગવાને શું કહ્યું કે સંસારમાં બુદ્ધિ વાપરવાની જ ના હોય અથવા તો કેટલી વાપરવાની હોય, તેની લિમિટ બાંધી આપી છે. જો મોટા પથરા નીચે તારો હાથ ખૂંપી ગયો હોય તો તેને કળે કરીને કાઢી લે અને ફરી ના ખૂંપે તેટલા પૂરતી જ બુદ્ધિ વાપરવાની છે. તે મુઆ આ લોકોએ પૈસા કમાવા માટે, કાળાબજાર કરવા માટે બુદ્ધિ વાપરવા માંડી. લોકોને છેતરવા બુદ્ધિ વાપરવા માંડી. એટલું જ નહીં પણ લોકો ટીકા કરવાનું શીખી ગયા.
