________________
આપ્તવાણી-૧
૨૩૫
૨૩૬
આપ્તવાણી-૧
થાય. જેનામાં રિયલ ચારિત્ર હોય તે સંપૂર્ણ ભગવાન. રિયલ ચારિત્રથી કોઈનેય દુઃખ ના થાય.
વર્તન, બિલીફ અને જ્ઞાન એકબીજાને ડીપેન્ડન્ટ છે. જેવી બિલીફ તેવું જ્ઞાન મળે અને તેવું જ વર્તન થઈ જાય. વર્તન એ કંઈ કરવાનું ના હોય.
ક્રિયા એ આત્મા નથી. આત્માના ગુણધર્મ તે પોતાના છે. પણ આત્માનું સક્રિયપણું નથી. જેવું જેવું કહ્યું તેવો તેવો અનુભવ થાય. દુ:ખસુખ એ વસ્તુ નથી, કલ્પના છે. આત્માની એટલી બધી શક્તિ છે પણ પોતે નિર્લેપ છે. આત્માની હાજરીથી બીજા બધાની સક્રિયતા દેખાય.
ભગવાન શું કહે છે કે, જે બધી ક્રિયાઓ કરી છે તેનું ફળ આવશે. જે ક્રિયાથી ફળ ના આવે તે ક્રિયાથી મોક્ષ. પરમ વિનયથી મોક્ષ, એ સિવાય બધી જ જંજાળ છે અને એનો અંત ના આવે. ગુફામાં હોય તો ગુફાની જંજાળ પેસે અને સંસારમાં હોય તો સંસારની જંજાળ પેસે, એમ જ્યાં હોય ત્યાં જંજાળ પેસે.
આ લોકો કહે છે કે, ક્રિયા કરો પણ જ્ઞાન વગર ક્રિયા કેવી ? ક્રિયા તો જ્ઞાનની દાસી છે. ભગવાને કહ્યું કે, જ્ઞાન ક્રિયા કરો. ‘જ્ઞાન ક્રિયાભ્યામ્ મોક્ષ.”
વ્યવસ્થિત’ શક્તિ કરે છે, એમાં આત્મા કશું જ કરતો નથી. એ તો માત્ર જુએ છે તે જાણે છે.
જે જાણે તે કરે નહીં ને જે કરે તે જાણે નહીં. જે કરનાર હોય તે જાણનાર ના હોય ને જે જાણકાર હોય તે કરનાર ના હોય. આ એન્જનને પૂછે તો તે કહે કે, ના, બા, હું કશું જાણું નહીં. આ ઇલેક્ટ્રિક બલ્બ લાઇટ આપે પણ તે જાણે નહીં.
આ દરિયામાંથી કિનારે લોંચ તમને લાવી કે તમે લોંચને લાવ્યા ? લોંચ લાવી. કરનાર એ લોંચ, પણ તે પોતે જાણે નહીં. આમ ‘જાણનાર’ અને ‘કરનાર'ની બેઉ ધારા જુદી જ હોય છે. પણ જો જે કરે તે જાણે કહ્યું, એટલે બેઉ ધારા છૂટી વહેતી હતી, તે એક થઇ જાય અને તેથી જ તો સ્વાદેય બેભરમી કઢી જેવો લાગે છે ને ! કર્તાધારા ને જ્ઞાતાધારા બેઉ જુદી જ છે.
જે કરે તે જાણે નહીં ને જે જાણે તે કરે નહીં. કારણ કે કર્તાપણામાં એવિડન્સ જોઇએ, જ્યારે જ્ઞાતાપણાને એવિડન્સની જરૂર ના હોય. કંઈ પણ કરવું પડે, તેને સંયોગી પુરાવા જોઇએ. એમ ને એમ ના હોય.
પ્રજ્ઞા
‘જ્ઞાન ક્રિયા’ એટલે શું ? પોતાના સ્વરૂપમાં જ રહેવું ને જાણવું. દર્શન ક્રિયામાં જોવું ને જ્ઞાન ક્રિયામાં જાણવું. જોવું અને જાણવું એ જ આત્માની ક્રિયા છે, જ્યારે આત્મા સિવાય બીજા કોઇ પણ તત્ત્વમાં જ્ઞાનદર્શન ક્રિયા ના હોય. બીજી બધી જ ક્રિયા હોય.
દાદાશ્રી : આત્મા દેહથી જુદો જ હશે ને ? પ્રશ્નકર્તા : જુદો જ છે.
દાદાશ્રી : તો આ દેહ તું ચલાવે છે તે કોઈની મદદથી ચાલે છે ? આ તો ‘વ્યવસ્થિત’ શક્તિની મદદથી બધું ચાલે છે. આ બધું કરે છે તે
પ્રજ્ઞા એ આત્માનો ડિરેક્ટ પ્રકાશ છે, જ્યારે બુદ્ધિ એ ઈનડિરેક્ટ પ્રકાશ છે, મીડીયમ ૐ પ્રકાશ છે.
કેવળજ્ઞાનના, અંશ સ્વરૂપના ભાગને, અમે પ્રજ્ઞા કહીએ છીએ. પ્રજ્ઞા એ જ્ઞાન પર્યાય છે. જેમ જેમ આવરણો તૂટતાં જાય, તેમ તેમ પ્રકાશ વધારે થાય અને તેટલું કેવળજ્ઞાન અંશે કરીને વધતું જાય. સંપૂર્ણ કેવળ જ્ઞાન તો ૩૬૦ અંશ પૂરા થાય ત્યારે થાય.
જેમ એક માટલામાં હજારનો બલ્બ ફીટ કર્યો હોય અને માટલાનું મોટું બંધ કરી દીધું હોય તો પ્રકાશ મળે ? ના મળે. તેવું આ મૂઢાત્માનું છે. મહીં તો અનંત જ્ઞાનપ્રકાશ છે, પણ આવરાયેલું હોવાથી અંધારું ઘોર છે. જ્ઞાની પુરુષની કૃપાથી, તેમની સિદ્ધિના બળથી માટલામાં જો સહેજ
