________________
આપ્તવાણી-૧
૧૧૫
૧૧૬
આપ્તવાણી-૧
સિંહ ભારે અહંકારી હોય. સિંહ તો તિર્યંચનો ઈન્દ્ર છે. બધા અવતારમાં ભટકી ભટકીને આવ્યો છે. પણ ક્યાંય સુખ મળ્યું નહીં. તે હવે જંગલમાં અહંકારેની ગર્જનાઓ અને વિલાપ કરે. છૂટવાની ઇચ્છા છે, પણ માર્ગ મળતો નથી. માર્ગ મળવો અતિ અતિ દુર્લભ છે અને તેમાંય મોક્ષદાતા’નો સંયોગ ભેગો થવો અતિ અતિ દુર્લભ છે. બધા સંયોગ ભેગા થઈને વિખરાયા પણ જ્ઞાનીનો સંયોગ ભેગો થાય તો કાયમનો ઉકેલ આવે.
જ્ઞાનાવરણ આવે. દૈવીશક્તિઓ ખીલી હોય ને અહંકાર આવે તો જેટલો ઊંચો ચઢ્યો છે તેટલો જ નીચે પછડાવાનો. દૈવીશક્તિના આધારે થાય અને મેં કર્યું. એવો અહંકાર કરે તો અધોગતિમાં જાય અગર તો દૈવીશક્તિનો દુરુપયોગ કરે તો પણ અધોગતિમાં જાય. દૈવી અહંકારનું રીએક્શન આવે ત્યારે નર્કગતિ થાય.
નાનાં છોકરાંને અહંકાર સુષપ્ત દશામાં હોય. અહંકાર તો હોય પણ તે કોગ્રેસ થઈને રહેલો હોય. એ તો જેમ જેમ મોટો થતો જાય તેમ ફૂટે. નાનાં છોકરાંના ખોટા અહંકારને પાણી ના પાઈએ તો જ ડાહ્યા થાય. તેમના ખોટા અહંકારને પોષવા તમારા થકી ખોરાક ના મળે તો છોકરાં સુંદર-સંસ્કારી થાય.
આ જગતના લોકો જોડે ગૂંચો પાડવી જ નહીં. તે લોકો તો પોતાનો અહંકાર પોષવાનું ખોળે છે. માટે જો ગૂંચ ના પાડવી હોય તો આપણે તેનો અહંકાર પોષીને આગળ ચાલ્યા જવું, નહીં તો તમારો રસ્તો અટકી જશે. અહંકારી માણસ અહંકારની મોટી ગૂંચ પાડ પાડ કરે. તેને લોભની ગાંઠ ના પડે.
ઊંચી વિચારશક્તિ, સમજવાની શક્તિ હોય તે કલ્ચર્ડ કહેવાય. કલ્ચર્ડમાં અહંકારનું ઝેર બહુ હોય છે. મમતાનું ઝેર પણ બહુ નડે. મમતા છૂટે પણ અહંકાર છૂટે તેમ નથી.
ઘણા આપઘાત કરે છે તે ભયંકર અહંકાર છે. અહંકાર ભગ્ન થાય, કોઈ જગ્યાએથી એને જરાય પોષણ મળે તેમ ના હોય ત્યારે છેવટે આત્મહત્યા કરે. તે ભયંકર અધોગતિ બાંધે. અહંકાર જેમ ઓછો તેમ ગતિ ઊંચી થાય અને અહંકાર જેમ વધારે તેમ ગતિ નીચી થાય.
કોઈ જીવ મારવાનો અહંકાર કરે છે ને કોઈ જીવ બચાવવાનો અહંકાર કરે છે. ભગવાને બન્નેયને અહંકારી કહ્યા છે. કારણ કે કોઈનીય જીવને મારવાની કે બચાવવાની શક્તિ જ નથી. તેની સત્તામાં જ નથી. ખાલી અહંકાર જ કરે છે કે મેં જીવ બચાવ્યો, મેં જીવ બચાવ્યો. બન્નેય અહંકારી છે. બચાવનારને સારી ગતિ અને મારનારને અધોગતિ મળે છે. બન્નેયમાં બંધન તો છે જ.
અહંકારનું સમાધાન આ રૂપક જે દેખાય છે તે સંસાર નથી. અહંકાર એ જ સંસાર છે. તો તેવા સંસારમાં કશું ન સચવાય તોય શું વાંધો છે ? એક માણસે આપણને પાંચસો રૂપિયાનો દગો દીધો હોય, તો તે પાછા આપવાના ટાઈમે આપણા અહંકારનું સમાધાન ના કરે એટલે રૂપિયા પાછા લેવા આપણે એની ઉપર કેસ કરીને ધમાલ કરી મૂકીએ પણ પછી જો પેલો આવીને આપણા પગે પડે, રડે એટલે આપણો અહંકાર સંતોષાય. એટલે આપણે એને જતો કરીએ.
આ અહંકાર તો એવો છે કે, કોઈને તે જ્યાં બેઠો હોય તે બેઠકનો અભાવ ના થવા દે. વાઘરી પણ અહંકારે કરીને તેની ઝૂંપડીમાં જ મમતા માને, સુખ માને. છેવટે એમ અહંકાર કરીનેય સુખ માને કે આપણે કૂતરાં જાનવર કરતાં તો સુખી છીએ ને ? અહંકારથી સહુ કોઈ જે કંઈ પ્રાપ્ત થયું હોય, તેમાં અભાવ ના થવા દે.
અહંકારથી વાડાઓ પડે. જ્ઞાની પુરુષ નિર્અહંકારી હોય. તેમનાથી તો બધા વાડાઓ એક થાય. ભેદ પાડીને રામરાજ્ય ભોગવવું તે અહંકારીઓનું કામ જ છે.
અટકણ અને સેન્સિટીવતેસ કેટલાક લોકો ઘણા સેન્સિટીવ હોય છે. સેન્સિટીવનેસ એ અહંકારનો પ્રત્યક્ષ ગુણ છે. કંઈક વ્યવહારની વાત ચાલતી હોય ને હું પૂછું કે વડોદરાથી આવતાં શું ભાંજગડ થઈ હતી ? ત્યારે કોઈ વચમાં બોલી
