________________
આપ્તવાણી-૧
૧૧૭
૧૧૮
આપ્તવાણી-૧
કાન, નાક વિગેરે શું શું ધર્મ બજાવે છે, તેના આપણે “જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા’. જો મનનો કે ચિત્તનો કે કોઈનીય ફોન ઝાલ્યો તો બધે અથડામણ થઈ જશે. એ તો જેનો ફોન હોય તેને “એલાવ’ કરવા દેવું. ‘પોતે’ નહીં.
ઊઠે તે સેન્સિટીવ માલ કહેવાય. અટકણ પણ અહંકારની જ વિશેષ કરીને હોય છે. અટકણ એટલે ઘોડું બહુ તાકાતવાળું હોય પણ કંઈક મસ્જિદ જેવું કે કબર જેવું આવે ને બસ ત્યાં જ અટકી પડે. આગળ જ ના વધે તે અટકણ. દરેક મનુષ્યને અટકણ તો હોય જ. અટકણે જ બધાને ભટકણ કરાવી છે. અટકણ સે ભટકણ, ભટકણ સે લટકણ હો ગયાં. અમે છટકણ બતાવીએ. અટકણનો અહંકાર ચાલશે પણ સેન્સિટીવનો અહંકાર નહીં ચાલે. એ જ્યાં સુધી રહે ત્યાં સુધી પ્રગતિ જ ના થાય. અટકણને તો જોવાથી છૂટી જાય પણ સેન્સિટીવ ગુણને તો ભાર દઈને, બહુ જાગૃતિ રાખીને બહુ જ જબરદસ્ત બ્રેક મારીને તોડશો તો જ જશે. ભરેલો માલ છે તેવો જ નીકળવાનો. પણ તેને જોતાં રહેજો. જ્ઞાનીએ સંપૂર્ણ પ્રકાશઘન આપ્યું હોય, છતાં બેસ્વાદ મોટું થઈ જાય તેનું શું કારણ છે ? અટકણ અને સેન્સિટીવનેસ છે તેથી. સેન્સિટીવ માણસનો તો આત્મા એકાકાર થઈ જાય છે, તન્મયાકાર થઈ જાય છે. શુદ્ધાત્મા તન્મયાકાર થઈ જાય છે. શુદ્ધાત્મા તન્મયાકાર થઈ જાય તેથી બેસ્વાદપણું લાગે. તમે ક્યાં ખસ્યા છો તે જાણજો. તમે પ્રકાશ માર્ગ ઉપર ચાલો, જ્ઞાન માર્ગ ઉપર ચાલો, તેમાં અંધકાર કેમ દેખાય ? અટકણ અને સેન્સિટીવ થાઓ તેથી. એને જાણવાથી જ આ સેન્સિટીવ ગુણ જતો રહે. તમે જે માલ ભરી લાવ્યા છો તે જોવા અને જાણવાથી જતો જ રહેશે, જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા રહેજો. અટકણનો આનાથી નાશ જ થઈ જશે પણ સેન્સિટીવપણું જલદી નહીં જાય. સેન્સિટીવ થયો એટલે મહીં ઈલેક્ટ્રિસીટી ઉત્પન્ન થાય. તે મહીં (શરીરમાં) તણખા ઝરે ને અનંત જીવો મરી જાય ! જાગૃતિ વિશેષ રહે તો કશું જ નડશે નહીં. ભરેલા માલનો નિકાલ થઈ જશે. વાતમાં કશો માલ નહીં અને આ અટકણ અને સેન્સિટીવનો માલ વળગી પડ્યો છે !
અલ્યા, તે કોઈ દહાડો ખાધા પછી તપાસ કરી કે મહીં આંતરડામાં કે હોજરીમાં શું થાય છે ? અવયવો તેના ગુણધર્મમાં જ છે. કાન એના સાંભળવાના ગુણધર્મમાં ના હોય તો સંભળાય નહીં. નાક એના ગુણધર્મમાં ના હોય તો સુગંધ અને દુર્ગધ આવે નહીં. તેવી જ રીતે મન-બુદ્ધિ-ચિત્ત અને અહંકાર બધાં જ પોતાના ગુણધર્મમાં બરોબર ચાલે છે કે નહીં તેની તપાસ રાખ્યા કરવાની છે. “પોતે’ ‘શુદ્ધાત્મામાં રહે તો કશો જ વાંધો આવે તેમ નથી. અંતઃકરણ એના ગુણધર્મમાં રહે, જેવું કે મન પેમ્ફલેટ બતાવવાનું કામ કરે, ચિત્ત ફોટા દેખાડે, બુદ્ધિ ડિસીઝન આપે અને અહંકાર સહી કરી આપે, એટલે બધું બરોબર ચાલે. એ એના ગુણધર્મમાં રહે અને શુદ્ધાત્મા પોતાના ગુણધર્મમાં રહે - જ્ઞાતા ને દ્રણ પદમાં તો કશો જ વાંધો આવે તેમ નથી. દરેક પોતપોતાના ગુણધર્મમાં જ છે. અંતઃકરણમાં કયા કયા ગુણધર્મ બગડેલા છે તેની તપાસ કરવાની અને બગડેલા હોય તો કેવી રીતે સુધારવા એટલું જ કરવાનું. પણ મૂઓ કહે, “મેં વિચાર કર્યો, હું જ બોલું છું, હું જ કરું છું. આ હાથ-પગ પણ એના ગુણધર્મમાં છે પણ કહે કે હું ચાલ્યો.” માત્ર અહંકાર જ કરે છે અને અહંકારને જ પોતાનો આત્મા માન્યો છે, તેનો જ ડખો છે.
અંતઃકરણનું સંચાલતા આ સંસાર શેનાથી ઊભો છે ? અંતઃકરણમાં મન બૂમાબૂમ કરે તો પોતે ફોન ઝાલી લે ને “એલાવ, એલાવ’ કરે, ચિત્તનો ફોન લઈ લે, બુદ્ધિનો ફોન, અહંકાર લઈ લે તેથી. મન-બુદ્ધિ-ચિત્ત-અહંકાર શું ધર્મ બજાવે છે, તે જુઓ અને જાણો. “આપણે” ફોન કોઈનોય લેવાની ના હોય. આંખ,
મનના ગુણધર્મ બગડેલા હોય એ ખબર પડે કે ના પડે ? પડે. ઘરમાં કોઈ ડોસી આવે અને આખો દિવસ કચકચ કરતી હોય તો પાંચપંદર દિવસમાં એની સાથે જો ભાંજગડ જ ના કરી હોય તો ટેવાઈ જવાય. તેમ આ મનમાં દારૂગોળો ફૂટે છે અને તેનાથી ટેવાઈ ગયા છે. તે ખબર જ પડતી નથી કે આ કયો દારૂ ફૂટે છે ? એ કોઠે પડી ગયું છે. અવળહવળ (અવળું-સવળું) દારૂ ભેગો થઈ ગયો છે. માનીએ કે આ ફૂલઝડી છે અને ફૂટે હવાઈની જેમ. તેમ મનમાં પણ અવર-હવર ભરેલું હતું, તે તેવું ફૂટે છે. ડોસીની જેમ મન સાથે ભાંજગડ ના હોય તો ટેવાઈ જવાય. મનની કચકચ, ડોસીની કચકચની જેમ કોઠે પડી જાય. “આપણે” તો
