________________
આપ્તવાણી-૧
વધી. આ કેટલાક બધું છોડી જંગલમાં જાય છે, તે અલ્યા, ખરી મઝા જ ભીડમાં છે. બહાર ભીડ, મહીં ભીડ, બધેય ભીડ હોય ત્યારે શુદ્ધાત્મા ખરો એકલો પડે. ત્યાં પછી એ જરાય કશામાં જ તન્મયાકાર ના થાય. જો કે આ સ્વરૂપ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયા પછી જ બની શકે.
૧૨૧
ફરજિયાત - મરજિયાત
જગત કેમ ચાલી રહ્યું છે તે સમજાય તેવું નથી. આ જગતમાં બધું જ ફરજિયાત છે અને મજિયાત સમજીને ચાલે છે, તેથી બધી ફસામણ છે. જન્મ્યા તે ફરજિયાત, ભણ્યા તે ફરજિયાત, પરણ્યા તે ફરજિયાત અને મરશે તે ય ફરજિયાત. એક આંકડોય મરજિયાતનો, અરે, એક સમય પણ મરજિયાતનો કોઈએ જાણ્યો હોય તેવો માણસ વર્લ્ડમાં દુર્લભ છે ! પોતે પુરુષ થાય ત્યારે જ તેની સ્વતંત્ર મરજી ઉત્પન્ન થાય છે અને ત્યારથી જ તેને ફરજિયાત જગતમાં મરજિયાતપણું ઉત્પન્ન થાય છે. પુરુષ થયા પછી જ પુરુષાર્થ થઈ શકે. મૂઆ, બધા જ ફરજિયાતમાં છે. જન્મ્યા ત્યાંથી લાકડામાં જશો ત્યાં સુધી. અરે, અનંત અવતારો સુધી ફરજિયાતમાં જ ભટક્યા અને એમાં જ ભટકવાનું, જો જ્ઞાની પુરુષ છુટકારો કરાવનાર ના મળે તો !
છોકરાંને મોટાં કરવાં, ભણાવવાં, પરણાવવાં, રાગે પાડવાં એ બાપનું ફરજિયાતપણું છે. ફરજિયાત એટલે ડ્યૂટી બાઉન્ડ અને મરજિયાત એટલે વિલ બાઉન્ડ. લોકો ફરજિયાતને મરજિયાત માને છે. અલ્યા, તારી વિલિંગનેસ જે બાજુ હોય તે બાજુ સંસાર વીંટાઈ રહ્યો છે. ફરજિયાત તેમાં મરજિયાતનું ચિતરામણ ચીતરી રહ્યા છે. જે ફેરવી શકાય છે તે વીલ પાવર છે. ઘણા છોકરા બાપની સામા થઈ જાય છે ત્યારે બાપ ગુસ્સે થાય છે અને બધું કહી બતાવે છે કે મેં તને ભણાવ્યો, ગણાવ્યો, મોટો કર્યો. અલ્યા, તેમાં તે નવું શું કર્યું ? એ ફરજિયાત હતું. તારું મરજિયાત જે હોય તે કહી બતાવ ને !
જ
દેવગતિમાં ક્રેડિટ ભોગવવા જવું પડે એય ફરજિયાત, તેવી જ રીતે ડેબિટ ભોગવવાનું ફરજિયાત છે. આ સર્વિસ કરો છો તે મરજિયાત છે ? ના, ફરજિયાત છે. તમે તમારી કોઈ મરજિયાત વસ્તુ કરી હોય તેમ લાગે છે ? આ તો જે કંઈ બને છે તે જો ઈચ્છાને અનુરૂપ થાય તો માની લે
આપ્તવાણી-૧
છે કે મરજિયાત છે અને ઈચ્છાને પ્રતિરૂપ થાય તો કહે છે કે ફરજિયાત છે. મૂઆ, બન્નેય ફરજિયાત છે. ઇચ્છા એય ફરજિયાત છે !
૧૨૨
આ બધી જ ક્રિયાઓ અટકાવાય તેવી નથી. બધી જ ફરિજયાત છે અને નિરંતર બંધન રૂપ છે. મરજીથી કર્યું, નામરજીથી કર્યું એ કલ્પના છે. મરજિયાત જે છે તેનું ભાન નથી. ફરજિયાતમાં કર્તાપણું આખુંય ઊડી જાય છે ! જ્યારે મરજિયાતમાં પોતે કર્તા થઈ બેસે છે ! મરજિયાત માને છે તે ઈગોઈઝમ જ છે. કમાય ત્યારે ‘હું કમાયો’ કહે ને ખોટ જાય છે ત્યારે ‘ભગવાને ઘાલી’ એમ કહે છે એ જ બતાવે છે કે આ વિરોધાભાસ છે, ઈગોઈઝમ છે. જગતને મરજિયાત માને છે તેથી પાપ-પુણ્ય બાંધે છે. જો ફરજિયાત માને તો કશું જ બંધાય નહીં.
જ
આ લગ્ન કર્યાં તે ફરજિયાત કર્યાં કે મરજિયાત ?
પ્રશ્નકર્તા : પહેલાં મરજિયાત લાગતું હતું, હવે ફરજિયાત લાગે છે.
દાદાશ્રી : આ તમારું નામ છે તે ફરજિયાત છે કે મરજિયાત છે ? ફરજિયાત જ. કારણ કે નાનપણથી જ આપેલું, તેના તે જ નામે ચલાવવું પડે. ગમતું કે ના ગમતું હોય તોય એમાં છૂટકો નહીં. આ તો ફરજિયાત છે અને એની મેળે જ થઈ જાય છે. સંસારના સમસરણ માર્ગમાં ત્રીજા માઈલે ને ચોથે ફૉંગે આવું જ થશે તે ફરજિયાત તેવું કરવું જ પડે. ફરજિયાતમાં પોલીસવાળો મારી-ઠોકીને કરાવે. બહારના પોલીસવાળા છે તેવા જ મહીં પણ છે. તે મહીંના પોલીસવાળા તે બધા ભમરડાને ચલાવે. એક દહાડો હું ઓટલે બેઠો હતો ને બે-ચાર જણ એક બળદને ખેંચીને લઈ જતા હતા તે બળદનું નાક ખેંચાય ને તૂટું તૂટું થઈ રહ્યું હતું. ને ઉપરથી, પાછળથી ડફણાં પડે, આરો મારે તોય મૂઓ ખસે જ નહીં. તે મેં પેલા માણસોને પૂછ્યું કે ભાઈ, કેમ આમ કરો છો ? બળદ કેમ ચાલતો નથી ? તે તેમણે કહ્યું કે, ‘આગલે દહાડે બળદને દવાખાને લઈ ગયેલા તે તેને તેની ભડક પેસી ગયેલી એટલે આજે જતો નથી.' આ તો જેમ તેમ કરીનેય ગયા વગર છૂટકો જ નહોતો. નાક ખેંચાય, ડફણાં પડે ને આરો ઘોંચાય ને જવું પડે, તેના કરતાં એમને એમ જવું શું ખોટું ? ડફણાં ખાઈનેય છેવટે કરવું તેના કરતાં રાજીખુશીથી શા માટે ના કરવું ? અલ્યા,
