________________
આપ્તવાણી-૧
૨૦૧
૨૦૨
આપ્તવાણી-૧
કમઅક્કલવાળા જ નકલ કરે અને દુ:ખી થાય. આજે તો કોણ સોફાસેટ વસાવે નહીં ? અને એવું આપણે પણ શા માટે ? આપણે તો નકલ નહીં પણ અસલ હોવું ઘટે. ઘરમાં, બેઠકરૂમમાં અસલ ભારતીય બેઠક વસાવવી, ગાદી-તકિયા ને સ્વચ્છ સફેદ ચાદર, એટલે પછી કોઈનીય નકલ ના કરવી પડે અને બેસવામાંય કેટલી બધી સગવડ ! ખરી રીતે ચીજ તો કેટલી જોઈએ ? ખાવા-પીવાનું, પહેરવાનું ને રહેવાનું. જ્યારે આજે તો નવા દુ:ખ ઊભા કરે છે. ખરેખર દુઃખ જગતમાં નામેય નથી. આ તો અણસમજણથી દુઃખો ઊભાં કરે છે !
પાડોશી આજે બોલાવે ને કાલે નાય બોલાવે. એમાં રોજ રોજ બોલાવવાની સગવડ શી ? બોલાવે ત્યારે એને લાગે કે મારી એને કિંમત છે, તેથી સગવડ લાગે. ના બોલાવે ત્યારે અગવડ લાગે પણ એમ માન કે બોલાવે તોય સારું અને ના બોલાવે તોય સારું.
પોતાની પાસે તો ભરપટ્ટે સુખ પડેલું છે પણ શી રીતે કાઢવું એની ખબર નથી. એક જ જાતનું સુખ, એક જ જાતનો માલ છે પણ આ તો સમાજે થર પાડ્યા. વાસ્તવિક જાણીએ ત્યારે સુખ મળે. ક્યાં સુધી આ કલ્પિત સુખમાં રહેવું? પણ કરે શું ? આવી ફસાયા ભઈ, આવી ફસાયા, પછી કરે શું ? આ કોના જેવી વાત છે તે તમને કહું.
એક વાણિયા ભાઈ હતા. તેમને ભાઈબંધી એક મિયાંભાઈ જોડે. બહુ ભારે દોસ્તી. એક વખત મોહરમના વખતમાં વાણિયાભાઈ અને મિયાંભાઈ ફરવા નીકળ્યા. તે રસ્તામાં તાજિયા મળ્યા. મિયાંભાઈને તો તાજિયા દેખાતાં જ મહીં ગલગલિયાં થઈ ગયાં, તે કેમેય રોકાયા નહીં ને વાણિયાને કહે, કે હમણાં બે મિનિટમાં આવું છું. એમ કરીને એ તો ટોળામાં ઘૂસ્યા અને ‘હૌસે, હૌસે...” કરવા મંડ્યા. વાણિયાએ તો બે મિનિટ ને બદલે પાંચ મિનિટ રાહ જોઈ, દસ મિનિટ થઈ, અડધો કલાક થયો, પણ મિયાંભાઈ તો બહાર નીકળવાનું નામ જ ના લે. તેમને તો ભારે રસ લાગ્યો. વાણિયો મિયાંને પાંચ-પાંચ મિનિટે કહે કે ‘ભઈ, ચાલ ને હવે, નીકળને બહાર.’ પણ મિયાંભાઈ તો ‘હૌસે, હૌસે’ જ કર્યા કરે. છેવટે કંટાળીને કલાક થયો એટલે વાણિયો મિયાંને હાથ ઝાલીને બહાર કાઢવા ગયો પણ
મિયાંભાઈએ તો વાણિયાને જ ઊલટો ટોળામાં મહીં ખેંચી લીધો અને તેને કહ્યું કે બે મિનિટ ‘હૌસે, હૌસે’ કરી લઈએ. આપણે બે પછી નીકળી જઈશું. બધા “હૌસે હૌસે’ બોલે ને વાણિયાભાઈ વીલું મોટું કરીને બોલે, “આઈ ફસાયા, ભઈ, આઈ ફસાયા !”
તેવું છે. આ જગત ! એકવાર આઈ ફસાયા પછી નીકળવું મુશ્કેલ. એ તો જ્ઞાની પુરુષ મળે અને હાથ ખેંચીને બહાર કાઢે તો જ નીકળાય. આ ભ્રાંતિની ફસામણમાંથી તો ભ્રાંતિ જાય તો જ છૂટાય. પણ એ ભ્રાંતિ જાય શી રીતે ? એ તો જ્ઞાની પુરુષ ઢંઢોળીને જગાડે ત્યારે જ એ ભ્રાંતિ જાય, તે સિવાય કોઈનુંય કામ નહીં. તે સિવાય તો જેમ જેમ છૂટવા જાય તેમ તેમ વધારે ને વધારે ફસાતો જાય.
ચાર્જ અને ડિસ્ચાર્જ દર્શનમોહ ચાર્જ મોહ અને ચારિત્રમોહ ડિસ્ચાર્જ મોહ. પાણી એ દર્શન મોહ અને બરફ એ ચારિત્રમોહ, ચાર્જ શાથી થાય છે ?
ચેતન જડને અડ્યું ને પોતાના સ્વરૂપનું ભાન જાય છે અને તેથી ચાર્જ થાય છે. જે જે બહુ યાદ આવે છે તેમાં તન્મયાકાર થાય છે, તેનાથી જ ચાર્જ થયા કરે છે. યાદ શું આવે? કે જેની પર બહુ રાગ હોય અથવા તો બહુ દ્વેષ હોય. જે ડિસ્ચાર્જ થઈ રહ્યું છે તેની પર રાગ-દ્વેષ કરે, ત્યારે આત્માની સ્વભાવિક કલ્પશક્તિ વિભાવિકપણે વિકલ્પ થઈને ભળે, એનાથી ચાર્જ થયા કરે. એમ જ સંસારક્રમ ચાલ્યા કરે, ભૂલથી ચાર્જ થયેલું છે, ભ્રાંતિથી ભરેલું છે, તે ડિસ્ચાર્જ થયા કરે.
રસ્તે જતાં ચંદને દુકાનમાં સાડી જોઈ એટલે તે તેમાં તદાકાર થાય. દુકાનમાં સાડી જોઈ તેનો વાંધો નથી પણ તેનો મોહ ઉત્પન્ન થયો તેનો જ વાંધો છે. સાડી જોઈ ને ગમી તે ડિસ્ચાર્જ મોહ છે પણ તેમાં ચંદન તદાકાર એવી થાય કે જે મોહ ડિસ્ચાર્જ થવા માંડેલો, તે ફરી ચાર્જ થાય. ચંદન સાડીમાં તદાકાર એવી થાય, કે સાડી સવા છ મીટરની હોય તો ચંદન પણ સવા છ મીટરની થાય ! સાડા ત્રણ મીટર પહોળી હોય તો તે પણ સાડા ત્રણ મીટર પહોળી થાય ! ને તેમાં સાડીમાં ડિઝાઈનમાં જેટલાં
