________________
આપ્તવાણી-૧
૧૮૩
૧૮૪
આપ્તવાણી-૧
છેવટે દૃષ્ટિ તો કઇ જોઇશે ? જીવમાત્ર નિર્દોષ દેખાય ત્યારે કામ થયું કહેવાય. માણસોમાં જ નહીં પણ આ ઝાડ વાંકું છે એવુંય ના બોલાય. મેલને મૂઆ પૈડ, આનું આ જ અનંત અવતારથી ગાયું છે ને !
અમારી બે ચાવી જો પકડી પાડે તો સમકિત થઇ જાય તેવું છે.
(૧) મનને ગાંઠો કહી છે. મનને પરાયું કહ્યું છે. મનને વશ કરવા તૈયાર થયો તો મન પણ સામે તૈયાર થઈને બેસે. આપણે ગાંઠોનું બનેલું કહ્યું એટલે રહ્યું કશું ? | (૨) બીજી ચાવી : ‘ભોગવે એની ભૂલ.'
આડાઈ - સ્વછંદ પોતાનામાં સ્વછંદ નામનો એક એવો દોષ રહ્યો છે, તે કોઇ કાળે તરવા ના દે. અનંતકાળનું સરવૈયું એટલે ચંદુભાઇનો ચોપડો. અલ્યા, અનાદિકાળથી આટલું જ કમાયા ? આઠ પ્રકારનાં કર્મની કમાણીમાં અનંત જ્ઞાનમાંથી એક છાંટોય જ્ઞાનનો ઉત્પન્ન થયો નથી. અનંત દર્શનમાંથી અથવા અનંત સુખમાંથી એક છાંટોય સુખનો ઉત્પન્ન થયો નથી. આ સુખ માને છે તે તો આરોપિત છે, સાચું નહોય. માનેલો મોક્ષ નહીં ચાલે, યથાર્થ મોક્ષ જોઇએ, આપણો ઉપરી વર્લ્ડમાંય કોઇ છે જ નહીં, એવું મુક્તિનું સુખ પ્રાપ્ત થાય, ત્યારે યથાર્થ મોક્ષ થયો કહેવાય.
સ્વછંદ એટલે પોતાની મેળે જ દવા બનાવી લેવી. પોતે જાતે જ રોગનું નિદાન કરવું, જાતે જ દવા બનાવવી ને જાતે જ પ્રીસ્ક્રાઇબ કરવી ! અલ્યા, મોક્ષમાર્ગની દવા પણ જાતે જ બનાવી ? તે મૂઆ, પોઇઝન થઇ ગયું તને. તેથી જ તો વખાણે તો રાગ થાય અને વખોડે તો ઢષ થાય છે. ધર્મમાં, જપમાં, તપમાં, શાસ્ત્ર સમજવામાં સ્વચ્છંદ ના ચાલે. સાધન કરો તો તે સ્વદથી કરેલું હોય તો ના ચાલે. પોતાની સ્વમતિની કલ્પનાથી ના કરશો. આ તો પોતે જ ગુનેગાર, પોતે જ વકીલ અને પોતે જ ન્યાયાધીશ, એમ કરીને ચાલે છે. સ્વછંદ એટલે સ્વમતિ કલ્પના તે મૂઆ મરી જશો. સ્વછંદ તો ક્યાંનો ક્યાંય પછાડી મારશે !
પોતાનું ધાર્યું જ કરે એ સ્વચ્છંદ. સ્વછંદ રોકાય તો કામ થાય. પોતાના ડહાપણથી ધર્મ ને ધ્યાન કર્યો. તે કશું વળ્યું નહીં. પોતાની જ મતિએ સ્વરપણે ચાલે તો અનંત અનંત અવતાર સંસાર બંધાશે, તેના કરતાં ‘આ’ સ્ટેશને ના આવેલો સારો. જ્યાં હતો ત્યાં જ બેસી રહે. નહીં તો આ સ્ટેશને (ધર્મના) આવ્યા પછીથી જો સ્વછંદ કરીશ અને તારી પોતાની મતિએ ચાલીશ તો અનંતાનંત સંસારમાં રખડી પડીશ.
સ્વછંદ જાય તો પોતાનું કલ્યાણ પોતે કરી શકે, પણ સ્વચ્છંદ જાતે કાઢવા જાય તો નીકળે નહીં ને ? સ્વછંદને ઓળખવો પડશે ને ! તું જે કંઇ કરે છે તે સ્વછંદ જ છે. કૃપાળુદેવે (શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર) કહ્યું હતું કે સજીવન મૂર્તિના લક્ષ સિવાય જે કંઈ પણ કરવામાં આવે છે તે જીવને બંધનકર્તા છે તે અમારું હૃદય છે. “જે કંઇ પણ કરે તે બંધન છે, એ જ સ્વછંદ છે.' એક વાળ જેટલું કરે તોય સ્વછંદ જ છે. વ્યાખ્યાને જાય કે સાધુ બની જાય, તપ-ત્યાગ કરી શાસ્ત્ર વાંચે તે બધું જ સ્વછંદ છે. તું જે જે ક્રિયા કરે છે તે જ્ઞાની પુરુષને પૂછીને કરવાની, નહીંતો તે સ્વચ્છેદ ક્રિયા કહેવાય. એનાથી તો બંધનમાં પડાય.
‘હું ચંદુભાઇ છું' એ જ સ્વછંદ છે. તે જાય પછી તપ-ત્યાગ કે શાસ્ત્રનીય જરૂર નથી. સ્વદ ઊભો રાખેલો તે હજીય ઠેકાણું પડ્યું નથી. સ્વછંદ છૂટે તો કલાકમાં મોક્ષ થાય !
સ્વછંદ એટલે આંધળો છંદ. ‘હું ચંદુભાઇ’ એ જ સ્વછંદ. એનાથી તો અનંત અવતાર સુધી ઠેકાણું ના પડે. આ તો સ્વછંદ જાય તો કામ થાય.
સ્વમતિએ ન ચલાય તેવું આ જગત છે. પોતાનાથી પાંચ અંશ મોટા એવાને ખોળી કાઢીને ચાલજે. ક્યાં સુધી ? કે જ્યાં સુધી જ્ઞાની પુરુષ નથી મળ્યા ત્યાં સુધી. “બીજું કંઈ શોધ મા, માત્ર એક સત્પુરુષને શોધીને તેના ચરણકમળમાં સર્વભાવ અર્પણ કરી દઈ વર્ચી જા. પછી જો મોક્ષ ન મળે તો મારી પાસેથી લેજે.' એવું શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર કહેતા.
અત્યારે તો ધર્મ સ્વચ્છેદથી જ કરે છે. આ અત્યારે કેટલાય વર્ષોથી
